lozanna müqaviləsi

1. 1923 cü ildə iyulun 24-də türkiyə və qərb dövlətləri arasında bağlanmış müqavilə. müqavilənin bağlanmasının ardından yüz illərlə davam edən türk-yunan ixtilafı qismən həllini tapdı və iki dövlət arasındakı sərhəd dəqiqləşdirildi.egey dənizi ndə olan kiçik adalar bölüşdürüldü. bir milyona yaxın yunan türkiyədən yunanıstana , 500 min türk isə yunanıstandan anadoluya köç etdi.

2. tez-tez bu müqavilə ilə bağlı yazılan fikirləri görürdüm, ona görə də əvvəl quql əmidən, sonra isə ekşi sözlükdən kiçik araşdırma etdim və nəticədə bu mənbəni link

tapdım.
qeyd: ekşi sözlükdə də bunun nüsxələnmiş surətini əhatə edən entry var idi, mənbə yox olar deyə bura da tərcüməsini yazıram.

--spoiler--

Lozannaya hücum edən tarix cahillərinə cavablar:

Tədqiqatçı özgür ərdəm "lozanna yalanları və gerçək" kitabı ilə Türkiyə respublikasının sərhədlərini bütün dünyaya təsdiq etdirən tarixi müqaviləyə edilən hücumlara sübutlarla cavab verir. Son 300 ildə Türk millətinin ən böyük diplomatik uğuru olan Lozanna Müqaviləsini hədəfləyən hücumların artdığını qeyd edən tədqiqatçı "Təxminən 100 il əvvəl imzalanan, barəsində bütün dünyada yüzlərlə kitab yazılan, minlərlə kitabda toxunulan və on minlərlə məqalədə araşdırılan Lozanna Müqaviləsi kimi tarixi hadisəni ağlınızca təhrif edə bilməzsiniz "- deyir. Kitabın akademik səviyyədə tarixi araşdırma məqsədi ilə deyil, siyasi bir mübarizəyə ehtiyac olaraq yazdığını vurğulayan özgür ərdəm, Lozanna ilə əlaqəli 23 məşhur yalan və faktı sadalayır:

yalan 1: Lozanna ilə 3 milyon kvadrat kilometr olan ərazimiz 780 minə düşdü.
həqiqət: sevr sülh müqaviləsi ilə 480 min kvadrat kilometrə düşən ərazimizi 736 minə çatdırdıq.

yalan 2: vəhdəttin müqavimət göstərdi və sevr təsdiq edilmədi.
həqiqət: vəhdəttinin tabeliyində olan sultanlıq məclisi sevri imzalamaq qərarına gəldi.

Yalan 3 : sevr bir "layihə"- dir, onu Lozanna ilə müqayisə etmək düzgün deyil.
həqiqət: sevr "layihə" deyil, həyata keçirilmiş "ölüm sənədi" idi.

Yalan 4: Lozannanı sevr ilə yox, misaq-i milli ilə müqayisə etmək lazımdır.
həqiqət: misaq-i milli "niyyət bəyannaməsi", sevr isə Osmanlı tərəfindən imzalanmış və işğallarla həyata keçirilən bir həqiqət idi.

Yalan 5: Lozananı qələbə kimi təqdim edirlər, amma əslində məğlubiyyətdir.
həqiqət: lozanna türklərin 200 illik tənəzzülündən sonra imzalanan ilk zəfər müqaviləsi idi.

Yalan 6: lozannanın qələbə olması fikri kamalist tarixçilərin uydurmasıdır.
həqiqət: qərb tarixçiləri də lozannada türklərin zəfərini etiraf edirlər.

yalan 7: Türk mətbuatı təqrir-i sükun səbəbiylə Lozanna üçün "qələbə" dedi.
həqiqət: Qərb mətbuatı Lozannanı müttəfiqlər üçün "məğlubiyyət", türklər üçün "qələbə" kimi qiymətləndirdi.

yalan 8: Lozannada Mosulu verdik.
həqiqət: lozanna imzalananda mosul əlimizdə deyildi, bununla bağlı müzakirələr nəticəsiz qaldı ona görə də təxirə salındı.

yalan 9: lozannada kipr adasını verdik.
həqiqət: kipr ikinci əbdülhəmidin dövründə böyük britaniyaya verildi (san-stefano sülhünə görə).

yalan 10: Lozannada misiri verdik.
həqiqət: misir 1882-ci ildə ingilislər tərəfindən işğal edildi, 1922-ci ildə müstəqilliyini elan etdi.

yalan 11: lozannada meis adasını da verdik.
həqiqət: Meis adası sevrdə italiyalılara verildi.

Yalan 12: Lozannada on iki adanı itirdik.
həqiqət: on iki ada 1911-ci ildə italyanlar tərəfindən işğal edildi.

yalan 13: qərbi frakiya, hələb, batum və hatay lozannada itirildi.
həqiqət: Lozanna imzalananda bu bölgələrin heç biri Türk hakimiyyəti altında deyildi.

Yalan 14: Lozannada yararlılıq tarixi 2023-cü ilə qədər olan yüz illik gizli maddə var.
həqiqət: Səkkiz ölkənin imzaladığı müqavilənin gizli bir bəndi olsaydı, bu günə qədər ortaya çıxardı.

Yalan 15: ingiltərə ilə imzalanmış 24 bəndlik gizli protokol var.
həqiqət: ingilislərin gizli sənədlərində belə bununla bağlı məlumat yoxdur.

yalan 16: lozanna müqaviləsinin tam mətni Türkiyədə yoxdur, illərlə ictimaiyyətdən gizlədilib.
qismən doğru həqiqət: əsas mətn fransada saxlanılır, amma təsdiq edilmiş nüsxəsi türkiyəyə verilib və mütəmadi olaraq 1923-cü ildən bəri nəşr edilib.

yalan 17: ismet inönü "Lozannada hər şeyi qəbul etdim, müttəfiqlərin istədiklərini verdim"- dedi.
həqiqət: bu ctimai rəy yaratmaq üçün danışıqlar kəsildikdən sonra xarici mətbuata verilən bir söz idi.

Yalan 18: ingilislər Lozannada istədiklərini əldə etdilər.
həqiqət: ingilislər istədiklərinin çoxunu ala bilmədilər.

Yalan 19: Lozanna konfransının ikinci hissəsi daha qısa oldu, çünki danışıqlar dayandırıldıqdan sonra ingilislərlə gizli razılaşma əldə edildi.
həqiqət: Lozanna danışıqlarının birinci hissəsi 76 gün, ikinci hissəsi 97 gün davam etdi.

Yalan 20: ingiltərə yalnız 1924-cü ildə - xilafətin ləğv edildiyi zaman lozannanı təsdiqlədi.
həqiqət: xilafət mövzusu heç vaxt Lozannada müzakirə edilmədi.

yalan 21: Lozanna islam dünyası ilə əlaqələrimizi kəsdi.
həqiqət: islam dünyası Lozannadan sonra təbrik teleqramları göndərdi

yalan 22: Lozanna böyük iqtisadi dağıntı gətirdi.
həqiqət: Lozanna iqtisadi qələbədir. Osmanlının borcu azaldı və xaricilərdən vergi toplanmağa başlandı. həmçinin kapitulyasiyalar ləğv edildi.

yalan 23: Yunanlardan heç bir təzminat alınmadı, onlar işğal zamanı etdiklərinə görə mühakimə edilmədilər.
həqiqət: təzminat kimi qaraağac alındı, həmçinin birinci dünya müharibəsinə görə təzminat ödəməkdən xilas olduq.

--spoiler--

lozanna müqaviləsi

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!