koan

1. meditasiya mərkəzli zen budizmində rasyonal düşünməklə cavab verilməsi və ya mənası mümkün olmayan,ustanın şagirdə verdiyi sual,danışdığı hekayə ,zümzümə elədiyi musiqi.usta qarşısındakı şagirdin cavabı bilib bilmədiyini onun bədən dilindən baxışlarından anlıyır.sualların cavabını yalnız hisslərlə tapmaq mümkündü.cavabı dilə gətirdiyi anda şagird sualın paradoksallığında itir.
usta əlindəki əsanı qaldırıb soruşur :
-bu nədi?.
-şagirdlərdən bir neçəsi;taxtaaa.
usta əsasını onların başına çırpıb qışqırır,bu nədii?...(baxma: hill of my cock)

2. Gənc bir keşiş, daha yaşlı keşişlərin hər səhər və axşam baş rahibin otağına toplandığını görür. Baş rahibin adı səssiz göy gurultusu mənasını daşıyan "mokurai"dir. Keşiş Mokurainin digər keşişlərə meditasiya mövzusunda əlavə bilgilər verdiyini düşünüb qısqanclıq duyur. Bir səhər bütün cəsarətini toplayıb o da "səssiz göy gurultusu"nun otağına daxil olur. Onu görən rahib onun çox gənc olduğunu söyləyib otaqdan çıxmasını xahiş edir. Gənc keşiş israr etdiyinə görə baş rahib ona axşam gəlməsini söyləyir. Axşam qayıdan keşişə rahib sadəcə bunu deyir: "Alqışlayan iki əlin necə səs çıxardığını bilirsən?! Bəs alqışlayan bir əl necə səs çıxarır? Bu sualın cavabını tapanda gəl."
Gənc keşiş çox düşünür, hər gün fərqli bir cavabla rahibin qarşısına çıxır; daşın üzərinə düşən isti su damlasının səsi, geyşanın nəğməsi, cırcıramanın cırıltısı, küləyin vıyıltısı... Bu dəyişik cavabların heç biri doğru deyil. Keşiş sıxılır, yorulur, ümidsizliyə qapılır. 1 il beləcə əziyyət çəkir. Hər gün bütün səsləri yadına salıb nəzərdən keçirir. Nəhayət, bir gün qaçaraq rahibin yanına gəlir. "Müəllim, tapdım, bu olmayan səsdir, səssizlikdir" deyir. Gənc keşişə afərin. Alqışlayan tək əlin səsi budur.
Cavab əslində çox asan idi, lakin bunu söyləyənə qədər keşiş çox düşünməli oldu. Koanın məqsədi də budur, zehni məşğul etmək. Cavabı axtararkən gənc keşiş lovğa olduğundan, əsəbləşdi, ümidsizliyə qapıldı, hətta müəlliminə nifrət də etdi. Zehnini adilikdən çıxaran, onu fərqli istiqamətlərdə düşünməyə sövq edən keçirdiyi hislər idi.
Vacib olan əşyaları olduğu kimi görməmək fərqli tərəflərdən görməyə çalışmaqdır.

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!