+14 əjdaha
1. (baxma: xenotransplantation)Müxtəlif növ canlılararası orqan, hüceyrə, toxuma transplantasiyasına deyilir.
Uyğun orqan tapmaq müşkül məsələdi deyə belə bir alternativ ortaya çıxıb. əslində yayğın istifadə olunan hansı müalicə üsulunun effektiv olacağının müəyyən edilməsi məqsədiylə xərçəng hüceyrələrinin siçanlara köçürülməsi də bu qəbildəndir. Mürəkkəb forması isə bildiyiniz heyvan orqanlarının, toxumalarının insana transplantasiyasıdır.
ilk əvvəllər bu məqsədlə genetik özəllikləri insana yaxın olduğundan primatları istifadə etmək düşünülüb. Lakin genetik cəhətdən yaxın növlərin bir-birinə xəstəlik keçirmə ehtimalı yüksək olduğundan və başqa bir sıra səbəblərdən primatların donor kimi yararsız olacağı nəticəsinə gəliblər. Daha sonralar donuzları donor kimi istifadə etmək qərarlaşdırılıb. Bununsa bir neçə səbəbi var ki, bunlara onların tez yetkinləşməsi, tez artmaları, insana keçə biləcək xəstəlik daşımaq risklərinin nisbətən az olması, orqanlarının ölçüləri insanınkılara oxşar olması və s. daxildir.
ən önəmli əks təsiri orqanizmin bu köçürülmüş orqana, toxumaya necə reaksiya verməsidir. insan bədəninin immunitet deyilən müdafiə mexanizmi necə ki yad bakteriya və infeksiyalara qarşı bədəni qorumaq rejiminə keçir, eyni hal transplantasiya zamanı da baş verir. Başqa sözlə immunitet köçürülmüş orqanı bədənimiz üçün təhlükəli qəbul edib öz-özünü müdafiəyə keçə bilər. Bu hal allotransplantasiyada da baş verir. Bu səbəbdəndir ki, belə xəstələr immuniteti basdıran preparatlar qəbul etməli olurlar. Hansı ki onları infeksiyalara daha meyilli edir. Bunun xenotransplantasiya zamanı qarşısını almaq üçün də donor olacaq heyvanlara insan geni köçürülür ki, orqanizm bu yad orqanları xarici bir təhlükə kimi qəbul etməsin. bu da heyvan embrionuna insanın kök hüceyrəsinin vurulması yolu ilə realizə olunur.
Hələki bu metod təcrübə ərəfəsindədir. Təcrübənin ilkin mərhələsi iki ayrı növ heyvan arasında bunun tətbiq və test edilməsidir. insanlara yaxın olduğundan belə təcrübələrdə pavianlardan * baboon istifadə edirlər.
link
Bu halda bir də donor kimi istifadə olunmuş heyvanların evtanaziyası söhbəti var ki, insan özü yaşasın deyə təbiətdəki digər canlılara belə müdaxiləsinin nə dərəcədə etik olduğu mübahisə mövzusudur.
link
