çahargah
| musiqi3,013 | 3 | 16
əjdahalar googlla
muğam - lad - mənsuriyyə - məni candan usandırdı - müxalif təsnifi - teymur mustafayev - çahargah fantaziyası - dəraməd - bali-kəbutər
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
yeddi muğam dəstgahımızdan dördüncüsüdür. farsca çahar - dörd, gah- yer deməkdir. major laddadır, yəni ağlamalınski deyil, güc, qəhrəmanlıq, etiraz motivləri daşıyır.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Qəlbi vulkan tək coşan üsyandır, üsyan Çarigah,
Açmış hər zənguləsindən fikrə meydan Çarigah...
Şahə qalxan dalğalardır bir Müxalif guşəsi,
Dəryalar ləngərlədən tufandı, tufan Çarigah.
Guşələr göy gurladır, yer titrədir, sel oynadir,
Göndərir yadelliyə imzalı fərman Çarigah.
Simlərin mizrab ilə toqquşmasından od çıxar,
Yoğrulubdur bəlkə də çaxmaq daşından Çarigah.
Cövhərində bir həzinlik, bir xəfiflik saxlanır,
Ayrılıbdır öylə bir can sirdaşından Çarigah.
Bəxtiyaram, heyranam bərdaştda çılğın səslərə,
istərəm od alsın əsrin atəşindən Çarigah!
hacıbəyovun azərbaycan muğamlarını sistematikləşdirib, vahid bir qaydaya salmaq üçün yazdığı " azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" əsərindən əvvəl, çahargah azərbaycanda daha geniş tərkibdə oxunmuşdur. Məsələn, 19-cu əsrdə azərbaycanda xanəndələr arasında ifa edilən çahargahın tərkibi belədir: mayeyi-çahargah, segah, zabul-segah, yədi-hasar, müxalif, məğlub, mənsuriyyə, zəmin-xara, mavərənnəhr, hicaz, şahnaz, Azərbaycani, əşiran, zəng-şötör və kərkuki.
Ancaq hal-hazırda çahargah muğamı aşağıdakı tərkibdə ifa olunur. Aşağıdakı tərkibə tək vokal olaraq ifa edilən guşə və şöbələr deyil, eyni zamanda şöbə daxilində ifa edilən instrumental guşələr də daxildir.
çahargah muğamına məxsus şöbə, guşə və rənglər:
Dəraməd
(youtube: 
)
)Bərdaşt (zil registr)
(youtube: )
)Mayeyi-Çahargah (bəm registr)
(youtube: )
)Bali-Kəbutər (bəm registr)
(youtube: )
)Cövhəri (bəm registr)
Mayeyi-Çahargah rəngi
(youtube: )
)Bəstənigar (orta registr)
(youtube: )
)Bəstənigar rəngi
(youtube: )
)Hasar (zil registr)
(youtube: )
)Hasar rəngi
(youtube: )
)Müalif (zil registr)
(youtube: )
)Qərrə (zil registr)
(youtube: )
)Müxalif (zil registr)
(youtube: )
)Müxalif rəngi
(youtube: )
)Ouc müxalif (zil registr)
(youtube: )
)Məğlub (bəm registr)
Müxalif təsnifi
(youtube: )
)Mənsuriyyə (zil registr)
(youtube: )
)Üzzal (zil registr)
(youtube: )
)Məxlud Segah (zil registr)
(youtube: )
)Çahargaha ayaq (kadenziya) (bəm registr)
(youtube: )
)həmçinin, tarzən bəhram mansurov tərəfindən söylənən rəvayətə görə əslində hər bir şöbə və guşə özündə xüsusi bir məna kəsb edir. xanəndəni isə burada sanki bu hadisələri nəql edən şəxs hesab edə bilərik. bütün digər muğamlar kimi çahargah da bərdaşt ilə başlayır, ancaq bu hissə elə bir tərzdə oxunur ki, sanki aləmə müharibənin başlayacağı barədə car çəkilir. ardınca isə " mayeyi-cahargah" gəlir. bu hissəni xanəndə elə ifa etməlidir ki, sanki tərəfləri razılıq üçün masaya çağırır. sakit, yavaş tərzdə, bəmdə ( aşağı səs tonunda). ardınca " bəstə-nigar" gəlir. mənası farscadan sirli boğça, qutu deməkdir. artıq tərəflər masa ətrafına toplaşıb, ancaq nəticənin nə olacağı hələ məlum deyil, və xanəndə bu hissəni səksəkəli, həyəcanlı şəkildə oxumalıdır. növbəti isə hisar, və yaxud həsar adlanır. adından göründüyü kimi mənası hasar, çəpər və ya divar deməkdir. buranın mənası odur ki, tərəflər razılığa gəlmədi və artıq sədd çəkib, səngər qazırlar, müharibə hər an başlaya bilər. növbəti hissə " müalif" - yol mənasını verir, artıq tərəflərdən biri qarşı tərəfə hücuma keçib, ardınca isə " qərrə" - uca, od, işıq mənasını verir, ilk döyüşün başladığını göstərir.ardınca gələn hissə isə "müxalif"-dir. bu hissə artıq həlledici döyüşü bildirir. burada "qərrə" - dən fərqli olaraq artıq, qəm hiss olunmur, döyüşün sona çatması bildirilir. sonuncu hissələr isə "mənsuriyyə" və "məğlub" - dur. "mənsur" qələbə çalan mənasını verir. bu hissə yüksək hiss və həyəcanla, ən yuxarı səs tonunda oxunmalı, və qalibiyyət ab-havasını özündə əks etdirməlidir. həmçinin "mənsuriyyə" azərbaycanda zərbi-muğamdır. " məğlub" isə uduzan tərəfin sanki özünü ifadə etməsidir. bəmdə oxunur və həmçinin bütün muğamlarda olan ümumi qaydanı tamamlayır. yəni bütün dəstgahlar zil səs tonu ilə başlayıb, bəm səs tonuna qayıdır, orta səs tonu, ardınca isə zil səs tonuna qədər gəlib, yenidən bəmə qayıdırlar. bütün bunlardan sonra dəstgah ayaq (avropa musiqisində kadenziya adlanır) ilə bitir.
çahargah ladında quraşdırılmış və bəstələnmiş əsərlər:
Mahnılar: “Budur, bir cüt qara göz”, “Gəl, gəl ay ellər gözəli”, ”Mixək əkdim ləyəndə”, “Rəna”
Təsnif:“Ey nazlı dilbərim”
(youtube: )
, “Gözəllərin gözüsən” )(youtube: )
)Rəqslər: “Şalaxo”, “Leylican”, “Xan Çobanı”, “Cəngi”, “Yallı”
Zərbi muğamlar: “Mənsuriyyə”
(youtube: )
)simfonik əsərlər və operalardan ariyalar:
Üzeyir Hacıbəyli:
“Leyli və Məcnun” operası, Məcnunun atasının ariyası
“Koroğlu” operası, kəndlilərin xoru “Bu gözəl təbiət”
fortepiano üçün "Cəngi"
(youtube: )
)(youtube: )
)Oqtay Kazımi:
“Çahargah fantaziyası”
(youtube: )
)ismayıl Hacıbəyov:
“Cəngi” pyesi
(youtube: )
)Müslüm Maqomayev:
“Şah ismayıl” operası, Uvertüra
“Şah ismayıl” operası, Aslan şahın ariyası
(youtube: )
)Cahangir Cahangirov:
“Azad” operası, “Çahargah” xoru link
Əfrasiyab Bədəlbəyli:
“Qız qalası” baletindən: Giriş link
Asəf Zeynallı:
“Çahargah” fortepiano pyesi
Cövdət Hacıyev:
“Sülh uğrunda” simfonik poeması, Giriş mövzu
Tofiq Quliyev:
“Bəxtəvər oldum“ romansı
(youtube: )
)Hacı Xanməmmədov:
“Aldatmayaq biri birimizi”
(youtube: )
)mənbə.
azərbaycan xalq musiqisinin əsasları, üzeyir hacıbəyov
video mühazirələr, ramiz zöhrabov
http://enene.musigi-dunya.az/lecture.html
http://mugam.musigi-dunya.az/
azərbaycan musiqisinin lad nəzəriyyəsi, imran şıxəliyev
https://az.wikipedia.org/wiki/Çahargah
muğam radio jurnalı, çahargah, 1976)
"Məktəblilərin Musiqi Klubu" - "Çahargah" muğamı (1983)
https://www.youtube.com/watch?v=Ry7-iFJ63Ow
Bəxtiyar Vahabzadə, seçilmiş əsərləri, 2004
üzv ol