+11 əjdaha
1. Süveyş böhranı 1956-cı ilin sonlarında israilin, ardınca Böyük Britaniya və Fransanın Misirə hücumu idi.
ingiltərə, Fransa və israilin Misirə hücumunun məqsədi Süveyş kanalı üzərində nəzarəti Qərb dövlətlərinə qaytarmaq və kanalı idarə edən xaricə məxsus Süveyş Kanalı Şirkətini yenicə milliləşdirmiş Misir prezidenti Camal Əbdül Nasiri hakimiyyətdən uzaqlaşdırmaq idi.
29 oktyabr 1956-cı ildə Kadeş əməliyyatı çərçivəsində israil qoşunları Misir ordusunun Sinay yarımadasındakı mövqelərinə hücum etdi. Əməliyyat Tövratda bir neçə dəfə adı keçən Sinaydakı Kadeş şəhərinin adı ilə adlandırılıb. israil Misirə hücumunu Qəzzadan gələn fədailərin hücumlarını dayandırmaq zərurəti ilə izah edib.
Misir komandanlığı üçün israilin hücumu gözlənilməz oldu. Hücum günü Misir Baş Qərargah rəisi Abdel Hakim Amer və bir çox yüksək rütbəli misirli zabitlər iordaniya və Suriyada danışıqlar aparırdılar. Oktyabrın 28-nə keçən gecə israil qırıcısı Suriyadan Misirə gedərkən göyərtəsində Misir hərbi heyətinin olduğu təyyarəni vurub. Nəticədə Misir baş qərargahının 18 zabiti həlak olub, lakin daha sonra başqa təyyarə ilə Misirə qayıdan Amer xəsarət almamışdır.
israillə gizli razılaşmanın ardınca ingiltərə və Fransa Birləşmiş Ştatların BMT təhlükəsizlik şurasında israili Misirə qarşı təcavüzünü dayandırmağa çağıran qətnaməyə veto qoymuşdur. ingiltərə və Fransa öz tələblərini irəli sürərək, münaqişənin hər iki tərəfini qoşunlarını Süveyş kanalından 30 km uzaqlığa çıxarmağa çağırmışdırlar. Misir buna əməl etməkdən imtina etdi və hər iki ölkə hərbi əməliyyatlara başladı.
Oktyabrın 31-də Britaniya və Fransa silahlı qüvvələri Muşketyor əməliyyatı çərçivəsində Misiri bombalamağa başladılar. Britaniya və Fransa aviadaşıyıcılarına əsaslanan təyyarələr Misir təyyarələrinin əhəmiyyətli bir hissəsini yerdə məhv etdi və Misir Hərbi Hava Qüvvələrinin hərəkətlərini praktiki olaraq iflic etdi. Həmin gün Britaniyanın “ Nyufaundlend” kreyseri və “Diana” esminesi Misirin “Dumiyat” (Damietta) freqatını batırdı, Misirin “ibrahim əl-Aval” esminesi isə Hayfa sahilləri yaxınlığında israil və Fransa gəmilərinin və israil təyyarələrinin birgə səyləri nəticəsində zədələnərək əsir götürüldü.
Noyabrın 5-də israillilər yarımadanın cənub ucunda yerləşən Şarm əl-Şeyxi işğal ediblər. Demək olar ki, bütün Sinay yarımadası, eləcə də Qəzza zolağı onların hakimiyyəti altında idi. Hücumun dörd günü ərzində israillilər 100 zirehli texnikasından məhrum olmuşdur. Misirlilər isə 56 Şerman tankı, 27 T-34 və 283 universal daşıyıcı zirehli transpartyoru da daxil olmaqla 460-a yaxın zirehli texnikasını itirdi.
Bir çox ölkələr Böyük Britaniya, Fransa və israilin addımlarını tənqid etdi. SSRi-nin mövqeyi xüsusilə fəal idi. Sovet lideri Xruşşov Böyük Britaniya, Fransa və israili bu ölkələrin ərazisinə termonüvə zərbələri endirməyə qədər ən qəti tədbirlərlə hədələdi. Hadisələrin bu cür inkişafı qaçılmaz olaraq SSRi ilə ABŞ arasında nüvə müharibəsinə gətirib çıxaracaqdı. Ancaq qeyd olunmalıdır ki, Sovet ittifaqı rəhbərliyi ABŞ-la birlikdə bu məsələyə son dərəcə ehtiyatla yanaşır və ardıcıl olaraq müharibə edən tərəfləri müharibəni dayandırmağa çağırırdı.
Amerika Birləşmiş Ştatları da müttəfiqlərinin bu addımını qınamış və hərbi əməliyyatları dayandırmağı, hər üç dövlətin qoşunlarının Misirdən çıxarılmasını və Süveyş kanalının açılmasını tələb etdi.
Beynəlxalq təcrid və qlobal müharibə təhlükəsi ingiltərə və Fransanı 1956-cı ilin dekabrında öz qoşunlarını Misirdən çıxarmağa məcbur etdi. Nəhayət, israil 1957-ci ilin martında ABŞ-ın təzyiqi ilə geri çəkildi.