1. Başqalarına yardım etməyi əlimizdə olan resurslardan ən səmərəli şəkildə istifadə edərək reallaşdırmağı təbliğ edən sosial hərəkat/fəlsəfə. Tutalım əlinizdə 100 manat var və bunu xeyriyyəyə xərcləmək istəyirsiniz. sadəcə misal olaraq deyirəm, Bu 100 manatı inkişaf etmiş (yəni xərclərin daha çox olduğu, sizin pulunuzun dəyərinin daha az olduğu) bir ölkədə fəaliyyət göstərən hansısa animal rights qrupuna bağışlaya bilərsiniz. tutalım bu qurum pulu o qədər də effektiv xərcləmir, dəqiq hesabat vermir, nə isə axırda bu 100 manat 1 küçə heyvanı üçün 1 illik sığınacağa çevrilir. Əlbətdə, yaxşı işdir və nə isə etmək heç nə etməməkdən yaxşıdır, amma resurslar limitli olduğu üçün, bu pulu daha effektiv xərcləmək haqqında fikirləşmək lazımdır. Tutalım həmin 100 manatı siz afrikada malariyaya qarşı mübarizə aparan, gördükləri iş tədqiqatlara əsaslanmış, hər il hesabat verən və effektivliyə önəm verən bir quruma bağışlayırsınız və bu 50 nəfər üçün malariya vaksininə çevrilir. Hansı variant daha yaxşı seçimdir? Effektiv altruizmə görə 2ci variant. Gördüyünüz kimi bu utilitarianizmlə əlaqəlidir.

kimsə deyə bilərki yox mənim üçün heyvan həyatı daha vacibdir. Ok, olsun. Amma burada da effektiv altruizm deyir ki o pulu ondan ən yaxşı istifadə edəcək yerdə xərcləməlisən, yəni tutalım həmin pulu daha az inkişaf etmiş bir ölkədə, daha yaxşı iş görən bir quruma bağışlayırsan və bu 10 heyvan üçün sığınacaq deməkdir. Yenə də seçim birinci yox, bu variantdır. Effektiv altruizm hər hansısa görülən bir işin real faydasının ölçülməsi və əsaslandırılmasına önəm verir. Bu sizin hisslərinizə yox, faktlara əsaslanmalıdır. Bəlkə siz effektiv olmayan quruma pul bağışlayanda özünüzü daha yaxşı hiss edirsiniz, bəlkə reklamları yaxşıdır və s, amma real nəticələrə baxmaq lazımdır.

givewell bir çox xeyriyyə/nonprofitlərin dəyərləndirilməsi ilə məşğuldur və hesabatlar hazırlayıb sizə pulunuzu ən yaxşı harada xərcləyə biləcəyinizlə bağlı təkliflər verirlər.

Əlbətdə, həmişə bu prinsiplərə görə qərar vermək mümkün deyil. Bu sizdən istənilmir də. Effektiv altruizmdən ümumi olaraq daha yaxşı qərarlar vermək üçün bir framework olaraq düşünmək olar məncə. Bəlkə siz sizə daha yaxın olan bir adama tibbi yardım almağa kömək edirsiniz, çox yaxşı, artıq o pulu başqa harada xərcləyə bilərdiniz deyə düşünməyəcəksiniz.

Uzun yazmağa həvəs olmadığı üçün bu linkləri verim entryni sonlandırım:

https://en.wikipedia.org/wiki/Effective_altruism

https://www.effectivealtruism.org/

https://www.givewell.org/

Əlavə: biraz pula fokuslanmış oldu bu entry, amma daha çox şeylərə aid edilə bilər, məsələn harada volunteer olmaq barədə seçim edərkən və s.