xaosdan doğan nizam
835 | 6 | 21
əjdahalar googlla
mason - yeni dünya nizamı - kosmos - ordo ab chao
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
nizamsızlıqdan əmələ gələn xaos təbiətdə həmişə enerji itirilməsiylə baş verir. çünki o nizamı əmələ gətirən və saxlayan bir enerji vardır. nizamın xaosa keçməsi prosesin enerjinin azalan istiqamətində getməsidir. hətta elmdə xaos üçün ölçü sistemi də vardır - entropi. insanlar xaosu da idarə etmək istəyirlər. ona görə də onu ölçən sistem də düşünüblər. təbii qanunları idarə etmək üçün nizamlı çalışmaq lazım olduğu halda, görəsən xaosu idarə etmək üçün nə lazımdır? xaosmu? məncə yox. çünki ümumiyyətlə insanın xaos dediyi təbiətdə nizamını görə bilmədiyi, başa düsmədiyi bir prosesdir. başqa sözlə, xaos özü belə müəyyən nizamla gedən dəyişiklikdir, lakin insan bu nizamı görə, başa düşə bilmədiyi üçün ona nizamsız, xaos deyir.
belə bir anlayış var: xaosdan doğan yeni dünya nizamı. bu o deməkdir ki, yeni nizam yaratmaq üçün əvvəlcə köhnə nizamı dağıtmalısan. sonra isə dağılmış nizamın yaratdığı xaos yeni, başqa bir nizama çevriləcək. lakin burda belə bir məqam var ki, əmələ gələn xaos yuxarıda da qeyd etdiyim kimi insanların başa düşə bilmədiyi bir nizam olduğu üçün, insanın onu idarə etməsi də mümkün olmayan bir şeydir. və nəticədə yeni nizamın hansı formada alınacağı insanın iradəsi xaricində qalır. bu gün istər ictimai, sosial həyatda, istərsə də öz daxilimizdə, psixologiyamızda hökm sürən bir xaos var. gün-gündən artan bir xaos baş qaldırıb bütün dünyada. qayda-qanunun və nizamın lazım olmadığı bir istiqamətdə hərəkət edirik. xaos başlayır və bu xaosdan doğacaq nəticələr yuxarıdakı qeydlərə baxılarsa, həç də ürək açan istiqamətdə getmir.
insan nə düşünürsə, odur. insan bütün ətraf-aləmlə daimi əlaqədədir və ətraf-aləm onun fikirlərinə, düşüncəsinə təsir etdiyi kimi, insan düşüncəsi də ətraf-aləmə təsir edir. deməli, dünya nizamını dəyişmək istəyirsənsə, insanların düşüncəsini dəyişəcəksən. birinci hədəfin düşüncələr, fikirlər olacaq. günümüzdə insanların düşüncəsindəki xaosu yəqin ki hamı görür. bu günün devizi "azad düşüncə"dir. amma hansı məqsədləri güdən azadlıqdan söhbət gedir? ümumiyyətlə bu azadlıqdırmı? insanların düşüncəsindəki artıq azadlıq deyil, xaosdur. xaosu əldə etmək, və düşüncələri saysız-hesabsız istiqamətdə dəyişmək üçün əvvəlcə "düşüncə azadlığı" anlayışından istifadə olunub. "sən azadsan və heç kim sənə deyə bilməz nə düşünəcəyini", "sən insansan və necə istəyirsənsə elə də yaşamaq haqqına sahibsən", "sən istədiyini edə bilərsən" kimi düşüncələr əvvəlcə insanlara çox doğru görünür və bu fikirlərin insanın ən vacib haqqlarının olduğunu düşünürlər. lakin insanların beyinlərinə əkilən bu toxumlardan gələcəkdə hansı meyvələrin yetişəcəyini isə heç kim bilmir. bu toxumlar gələcəkdə insanları "azadlıq"dan xaosa salacaq meyvələri yetişdirəcək.
əmələ gələn fikir xaosu istər-istəməz insanların beynini bulandırır, ən çox da fikir burulğanına düşmüş yeniyetmələri. dünənə kimi cəmiyyətdə müəyyən qəbul olunmuş qaydalar var idisə, bu gün o qaydalar yoxdur, çünki kim necə istəyirsə yaşaya bilər və heç kim ona heç nə deyə bilməz. ictimai, sosial həyatın məhvinə aparan "qaydaların dağılıb xaosa çevrilməsi" yuxarıda qeyd olunan toxumların meyvəsidir. "insan anasını sevməlidirmi?" sualına alacağımız, bəlkə də artıq aldığımız "insan azaddır, istəsə sevər, istəməsə sevməz." cavabı o toxumların meyvəsidir.
bütün bu yuxarıda yazılanların nəticəsindən əmələ gələn xaosun nəticəsində, insanlar arasındakı ən sadə münasibətlər qırılacaq, insanlar üçün din, milli mənsubiyyət, vətən anlayışları yox olacaq. din olmayacaq, heç kim öz milli dəyərlərinə sahib çıxmayacaq, hansı ki, bunun nəticəsində də həmin millətlər məhvə məhkum olacaq. necə ki, yazının ən başında qeyd olunub: xaosa düşən hər şey məhvə məhkumdur. çünki əvvəlki nizamını itirir. ümumiyyətlə nə nizamını itirirsə, o məhv olur, başqa nizama keçir.
nizamlı olmaq isə insanın robotlaşması demək deyil. nizamlı olmaq ən sadə formada xaosdan qaçmaqdır. bunun üçün insan həmişə müəyyən nizamla yaşamağı öyrənməlidir. yazının ən başında deyildiyi kimi, insan nəyisə idarə etmək üçün, nizamlı olmalı, hətta nizamlı düşünməlidir. insanlar asanlığa, rahatlığa qaçırlar. çünki asan işdə enerji sərf etmirlər. bu isə yuxarıda qeyd edildiyi kimi enerjinin azalan istiqamətində gedən prosesdir və insanı xaosa aparır. "iş insanın cövhəridir", "səndən hərəkət, məndən bərəkət" və s. kimi ifadələrin hikməti burda daha çox aydın olur insana. əlbəttə o ifadələri işlədənlər bilmirdilər entropi nədir. amma buradan belə nəticə çıxır ki, insan cəmiyyətdə qəbul olunmuş müəyyən qaydalar var ki, onları qəbul eləməyi bacarmalıdır. çünki bu qaydalar tarixin sınağından çıxmış qaydalardır. heç vaxt öz mənalarını itirmirlər. "mən çalışmaq istəmirəm, yalnız əylənmək istəyirəm" deyən kəs "sən nə istəyirsənsə onu da edə bilərsən" deyənin quluna çevrilmiş kimsədir.
nizamın və qəbul olunmuş müəyyən qaydaların insan həyatındakı rolu barəsindəki fikirlərimi ümid edirəm ki, kifayət qədər çatdıra bildim. kim olduğumuzu, hardan gəlib, hara getdiyimizi unutmayaq və icazə verməyək ki, bizə unutdursunlar. insanın gücü nizamı xaosa çevirməkdə deyil, çünki bu asandır. əsas güc nizamı olduğu kimi saxlamaqda, onu daha da möhkəmləndirməkdə və onu idarə etməkdədir. insanı bütün digər canlılardan fərqləndirən də yenə onun iradəsi və ətraf-mühiti idarə etməyi bacarmasıdır, dağıdıb xaos yaratması deyil.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
amma burda da azad düşüncə fikrini "anasını sevən insanın bu sevgini azadlıq kimi görməyi" söhbətinə düşürməmək lazımdır. bu artıq əxlaq anlayışıdır. əxlaq da subyektiv bir mövzudur, hər cəmiyyətin hətda hər insanın fərqli münasibəti ola bilər əxlaqa. məsələn, hindistanda hindu inanışına inananlar mənsubu olduqları kastalardan qız olmadıqda öz anaları, bacılarıyla cinsi əlaqəyə girə bilirlər* olmuş hadisədir . və yaxud da, bizdə öz dayıuşağı, xalauşağı, əmiuşağı və s. kimi qohumlarla evlilik normal görüldüyü halda, amerikada bu əziklik əlaməti, hətda əxlaqsızlıqdır. müəyyən nizam qaydalarına inanan bir insan bunların hansın normal görməlidir? təbii ki öz inancına uyğun olanı. qlobal nizam sistemi yaratmaq lazımdır? məsələn dinlərin etmək istədiyi budur: hamı bizə inansın, hamı mənim dediyimi etsin, hamı mənim nizamıma uyğun yaşasın.
şəxsən mən həyatda nizama oturtulacaq heç nə görmürəm. biri baxıb həyatdakı varlıqlarda mükəmməllik görürsə, bu onun daha mükəmməl versiyasını görməməsindən qaynaqlanır. şəxsən mən 2 milyon spermdən ancaq birinin yumurtaya çataraq bir varlığı meydana gətirməsini mükəmməllik kimi görmürəm, burda xaos var. mükəmməllik 1 dənə spermin gedib hər dəfə yumurtanı dölləndirə bilməsidir. atıcı 30 dəfə hədəfə nişan alıb 1 dəfə hədəfi tuttura bilirsə bu mükəmməllik deyil ki. biz sadəcə bizə dirətilən yaşam tərzə ilə o qədər iç-içə olmuşuq ki, artıq fərqli olanı düşünə bilmirik. nizamın olmadığı: dinlərin, dövlət sisteminin, milli mənsubiyyətinə və irqinə görə münasibətin, cinsə görə münasibətin olmadığı həyatı təsəvvür edə bilmirik. hətda xaotik yaşayışı əzməyə çalışırıq.
qoy hardan gəldiyimizi də hara getdiyimzi də unudaq. anadan olduğumuz zaman seçmədiyimiz milliyətimiz üçün mübarizə aparmağın, özümüzü və adətlərimizi üstün görməyin nə mənası var? niyə görə kimisə öz nizam qaydalarımıza itaət etməyə məcbur etməliyik? başqalarının həyat tərzinə, xaotik yaşayışına normal baxa bilmiriksə də, dil uzatmayaq. çünkü mən özüm də çox şeyə normal baxa bilmirəm amma dil uzatmamağa çalışıram. bir insanın anasıyla cinsi əlaqəyə girməsini, və yaxud bir müsəlmanın inanışlarını qəbul edə bilmirəm. amma onları öz inanclarıma görə də mühakimə etmək hüququm yoxdur. şəxsən mənə görə "fikrə hörmət" anlayışı ikiüzlülükdür. "fikrimə hörmət elə" deyə bağıran dindarın kitabənda kafiri öldür deyir. bir dindar kafirə necə normal baxa bilər? və yaxud mənə gülməli gələn dini inanclara necə hörmət edə bilərəm. "şəxsə hörmət" daha vacibdir. insanlara sadəcə insan olduqlarına görə hörmət edildiyi, düşüncələrinə görə mühakimə edilmədiyi zaman dünya daha yaşanılası yer olardı.
əsas çətin olan nizamı xaosa çevirməkdir. çünkü xaos dağıtmaq, yox etmək deyil. xaos hərənin özbaşına yaşamasıdır. nizamın hökm sürdüyü bugünkü dünyada isə ən azından buna imkan verməyəcək minlərlə quruluş var. rahat olun yəni, sizin kimi insanlar var olduqca, sizin kmilərin övladları da sizin kimi olduqca nə nizamınız əldən gedər, nə də tolerant olmayan düşüncələriniz.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
edit: maraqlananlar və həqiqətən bilmək istəyənlər: nonlinear dynamics and chaos - steven h. strogatz
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
üzv ol