1. bir fərdin hər hansı səbəbdən uşağa sahib olmamasıdır. səbəblər müxtəlif olsa da əsasən iki qrupa bölərdim: uşaq istəyib, uşağa sahib ola bilməmək və uşaq istəməmək. uşaq istəyib uşağa sahib ola bilməmək, əslində uşaqsız deyəndə ağıla ilk gələn şeydir. məsələn, cinsi aparatda ya da ümumi bədəndə uşağın doğulmasını, yumurtanın mayalanmasını əngəlləyəcək nə isə problemin olması, iradəsizlik, uyğun partnyorun olmaması, maddi, sosial çətinliklər, qocalıq və s. eyni ilə uşaq istəməmək də müxtəlif səbəblərdən ola bilər. bu barədə daha ətraflı yazacam. uşaq istəməyib uşaqsız olmaq ingiliscə childfree sifəti ilə daha uyğun ifadə oluna bilir. ancaq təəssüf ki, dilimizdə bu mümkün deyil. ən azından mən belə bir söz tapmadım.
uşaq istəməməyə əsas səbəblərdən biri məsələn uşaqları sevməmək ola bilər. banal səslənir, ancaq bu doğrudur. incə səslə diqqət və qayğı tələb edən körpələrə yardım etmək bioloji proqramımızda nə qədər dərin kök salmış olsa da, heç də hər kəs bu hissi keçirmir. körpə uşağı şirin görməyən, uşaq yanında narahat olan insanlar var. belə insanlar adətən özləri üçün də uşaq istəmirlər.
uşağın gətirdiyi məsuliyyətdən qorxmaq da əsas səbəblərdən biridir. düşünün, 9 ay hazırlıq, 2-3 il yuxusuz gecələr, natəmiz, səs-küylü ev, ən azı 18 il uşağının elədiyi hər poxun sənin birbaşa məsuliyyətində olması və s. hətta qadın üçün bu daha ağırdır, hamiləlik həm fizioloji həm də mental stressdir. hamiləlikdən sonra əvvəlki gözəlliyini bərpa edə bilmək çox çətin olur bu da çoxunu depressiyaya sala bilər.
maddi səbəblərdən də uşaq istəməyənlər çoxdur. bunu uşaq istəyib ancaq maddi vəziyyəti pis olduğu üçün etməmək kimi düşünməyin. maddi vəziyyətin yaxşı olsa da, uşağın gətirdiyi əlavə yükdən imtina etmək kimi düşünün. almaniyada 18 yaşına kimi uşaq böyütmək təxminən 150min avroya başa gəlir. azərbaycanda bu rəqəm nisbətən daha kiçik olsa da yenə də aldığımız maaşa görə çoxdur. azərbaycanda uşağın qayğısına qalmaq 18 yaşdan sonra bitmir. çox adam uşağa qocalıq üçün investisiya kimi baxır, yaşlananda mənim qeydimə qalar deyə. bu birincisi etik bir şey deyil, sırf sənin qeydinə qalacaq deyə dünyaya əzab çəkə bilən bir canlı gətirirsən. bir başqa yandan dünyada mədəniyyət dəyişir və ya hər insan fərqli fikirdədir, uşağın sənin qeydinə qalmasından heç vaxt əmin ola bilməzsən. onun yerinə o 150 min avronu əlavə fonda atmaq daha sərfəlidir.
insanın çox zaman tələb edən arzularının olması da uşaq istəməməyə səbəb ola bilər. bunlardan ən başlıcası kariyera ola bilər. kariyerada yüksəlmək həmişə işdə həmkarlarından daha çox vaxt keçirməyi tələb edir. uşaqlı bir adam bunu ya edə bilmir, ya da uşağına diqqət yetirmir. bunu nəzərə alan adam uşaq istəməyə bilər.
biraz first world country problemi olsa da, ətraf aləmi düşünüb uşaq istəməyənlər var. hər insanın illik təxminən 9 ton karbon dioksid izi var. sənin 100% ekoloji enerji işlədən, hər yerə velosipedlə gedən, veqan, iki uşaq atası iş yoldaşın daha artıq nələr etsə də, həmişə səndən daha çox karbon izi buraxmış olacaq. dünyada həddindən çox insan var, və sayımızı azaltmağa başlamaq lazımdır.

əminəm ki, bundan daha başqa səbəbləri olanlar var. təəssüf ki, bu tip düşünən insanlar hətta nisbətən inkişaf etmiş, tolerant ölkələrdə də tərs baxışlara səbəb ola bilirlər. "indi istəmirsən, sonra çox arzulayacaqsan", "uşaq sənə baş vermiş ən gözəl şey olacaq", "düzgün adama rast gəlməmisən", "çox eqoist davranırsan" və s. kimi cavablara çox rast gəlinir. ancaq yavaş-yavaş bu normallaşdırılmalıdır. mən məsələn heç vaxt uşaq arzulamamışam. ancaq həmişə gələcəyimin qaçınılmaz bir parçası kimi görmüşəm. indi isə düşünürəm ki, başqa bir yol var. əgər içimdə uşaq arzusu yoxdursa bunu ailəmə, cəmiyyətə görə etməyimin heç bir mənası yoxdur.