Uşaq vaxtı o qədər gülməyən və qaraqabaq olmuşam ki, dayım bütün çevrədə mırt və "tema" sayılan, hamını güldürə bilən qonşumuz bizdə olanda ortaya pul qoyub mərcə belə girib ki, "neynəsən də bu uşağı güldürə bilmərsən"* mərci udub . Anam həmişə danışır ki, "Sıpa kimiydin* uşaq vaxtı 2-3 razmer böyük corab geyindirəndə belə ətim pırtdıyıb-çıxırdı, başqa bir şəkildə düşüb , adam əlləşdirib yemək istəyirdi səni, amma qoymurdun kimsə yaxın dursun. Elə ancaq donuz kimi anqırırdın* ağlayırdın yox, anqırırdın ki yemək verilsin. Sonra da başını atıb yatırdın, ya da keçib özünçün oynayırdın". qaynayıb-qarışan, hər dəqiqə deyib-gülən, oynağan uşaq olmamışammış. Yalnızca sevdiyim və məni həqiqətən çox istədiyini hiss elədiyim insanlarla olub* babam, dayım və dayımın dayısı . Bütün uşaqlıq şəkillərim arasında cəmisi 3 dənə üzüm gülən şəklim var. Bir ton şəkil arasında cəmi-cümlətanı 3. Qalan hamısında qaş-qabaqlı durmuşam, Anamın, atamın qucağında, yanında belə. Və bu şəkillər arasında cəmisi 1-i yanımda insan olandadı, o da babam və bu şəkil.
Hətta 1 dəqiqə sonra çəkilmiş daha bir şəkil var. üçüncü adam gələndə o dəqiqə yenə sifət eləmişəmmiş. Bütün şəkillərdə də bu cürəm.
Ata babamı çox görməmişəm. Öləndə çox balaca idim. Anamın dediyinə görə, oğlan uşaqlarını görməyə gözü olmayıb. yalnızca qızlarını və qız nəvələrini çox istəyib. Nəsildə bir dənə mən istisna olmuşam, məni qızlardan belə daha çox istəyib. Amma ondan tək xatırladığım şey öldüyü gün və evin ortasında uzanan meyitidir. Ana babamı isə çox sevirdim, bir ömür bəs edəcək qədər vaxt keçirə bildim. Onun ən sevdiyi nəvəsi mən olmamışam, amma ən çox hörmət elədiyi, sayıb-seçdiyi mən idim. Yanında özümü xoşbəxt hiss elədiyimi görüb də bunun qiymətini bilən tək-tük adamlardan birincisi elə babam olub. Babamla yadıma gələn ilk xatirəm məni boynuna mindirib böyürtkən yeməyə apardığı anlar olub, çox qırıq-qırıq canlanır gözümdə. inanılmaz xoşbəxt idim. Bir dəfə Nənəgilə gələndə harda olduğunu soruşanda "bacını böyürtkən yeməyə aparıb" demişdilər, içimdə ondan çox incimişdim ki, "məni niyə aparmadı, gözləyə bilərdi". 20 ildən çox keçib, amma duyğusal yaddaşımda qalıb hələ də. Babamdan tək incikliyim də elə o olub, amma yadıma düşəndə gülümsüyürəm. Böyüyəndən sonra haçan getsəm, otuzdururdu başda, nənəmə deyirdi doldursun süfrəni. O biriləri, tipik nənə-baba dəstiri, əzizləyib tırkaladığı, bəzən məcbur elədiyi halda bir dənə mənə elə eləməyib. məzlum halda "sən allah(ya da "mən ölüm"), bundan da ye" deyirdi. Hiss edirdim ki, yetim mənə yatamaq üçün bilmir nəyi necə eləsin. Zatən ildə 1-2 ay görürdü.
Ümumiyyətlə, nəvələrinə qarşı çox gözəl baba olub. mən orda olmamışam, amma uşaqlar danışır ki, bir dəfəsində yığışıb atlardan danışırmışlar. Babam qıraqdan eşidib, yarım saat sonra at arabası tapıb gətirib, nəvələrin hamısını yığıb bütün kəndi gəzdiribmiş. Nənəm də bunu görəndə başlayıb deyinməyə ki, "nağayrırsan?! Uşaqlar yıxılıb-eliyər. Yekə kişisən, Camaat görür, nə deyərlər"-zad. Dayıoğlu indi deyir ki, "o vaxt yıxılsaydıq belə qozumuza olmazdı. Uzağı ağlayacaqdıq, amma əsas odu baba bizə onu elədi. Nənədə ancaq nifrinlik, deyingənlik, içiqurdduluq vardı". Nənəmin yaxşı insan olmadığını uşaqlıqdan hiss edirdim. Məni "arzum muradım, qolum qanadım" deyib çağırırdı, amma dalınca elə ancaq "ata-ananın sözündən çıxma" zırt-pırt kimisindən qəliblərə soxmaq idi elədiyi. Hər dəfəsində də uşaq vaxtı həkimlərin "bu uşaq öləcək" dediyi 1-2 məsəlıni yada salıb "səni mən qoymadım" deyib borclu çıxartmağa çalışırdı. ildə ayda bir dəfə görürsən və gördüyün də sadəcə bu olur. Murdarlığını da mənim barədə anama "yol göstərərkən" xəlvəti qulaq şahidi olanda anlamışdım. Ona görə də ölməmişdən hələ 6-7 il qabaqcadan yığıb-yığıb əsəbiləşəndə son nəticə kimi üzünə demişdim ki, "sən öləndə heç vaxt qəbrivin üstünə gəlməyəcəm", ondan sonra da danışmadım. 2 ildir ölüb, yasına sadəcə "dayımın anası ölüb" deyib getdim ki, hörmətsizlik kimi görməsin. Qəbirüstünə getmədim. Amma babam çox az şey deyirdi. Heç nə eləməməyi belə bəs idi. Baxmağından, görəndə üzünün gülməyindən bilirdin ki, sənə dəyər verir və nəsə etməməyi nə edəcəyini bilmədiyi üçündü.
Yeniyetmə vaxtı kişiylə ancaq mırtlaşıb tema tuturdum. Yalnızca çağıranda "baba" deyirdim, qalan bütün hallarda "babişko". Nə qədər taşşak keçirdik ala. Çox səmimi idi e. Kimisə söyməyi və bəzən uşaqlara əsəbiləşib acıqlanmağı belə gülməliydi. içində bir qram pis niyyət və çirkinlik yox idi. Autizmli messi ağlayan müxbirin qabağında güləndə necə görünürsə bax elə idi. Siqaret çəkmə pozasından tutmuş, yemək yeyiş şəklinə, oturuşuna, kiminsə haqqında danışılanda qəfil absurd söyüş söyməsinə qədər hər şeyi tema idi. Qarnımıza ağrı girəcək qədər gülürdük uşaqlarla. Arada o biri uşaqlara acıqlandığı olurdu, bir dənə mənə yox. Bilirdi ki, sırf onu çox istədiyim üçün edirəm, mənim "sevgi dili"m budu, ona lazım olan da orda mənim deyib-gülüb şən olmağım idi. Nə bilim ala, bir də gördün deyirdim "bir xoş gün görmədin, ay baba, həyatıvın ikinci baharın yaşamaq vaxtıdı. Boşa bu arvadı, filankəsin nənəsi dul qalıb, onla düz-qoş edək səni", bir də gördün ciddi-ciddi "da bu yaşdan sonra nə evlənmək" dedi. Tema tutduğum vaxt bizə yox, uzaqlara baxırdı çox vaxt, bizi görmürdü. Özümüzü də boğub saxlayırdıq ki anqırıb gülməyək, ayıb çıxmasın. Blyaa, mən də üzü o yana diriyirdim ki "a nolub sənə, cavan oğlansan, yaşudların hələ indi evlənir. Yazıq arvad da darıxır indi, sən yetim də bir əsl qadın nəvazişi gör". 16-17 yaşım vardı, konkret götverənlik edirdim ətağa( :d). Nə bilim ala bir də gördün fikrə gedirdi, siqaret yarıya qədər yanırdı, külü də üstündə. Göz-qaş edirdik, dayıoğlu gedirdi xəlvətcə barmağıyla vurub salırdı. Milyon dənə şey var e, hamısın hər dəfə gülərək yada salırıq. işin ən ləzzətli yanı o idi ki, mən hər dəfə tema tutanda uşaqlar bilirdi məzələnirəm, o tutmurdu, onda lap gülməli olurdu. Kişini, türklər demiş, pohpohlayırdım tez-tez, özünə də ləzzət edirdi. Keçən dəfə tısadüdən yadıma düşdü, girdim cloud hesabında baxdım ki, yemək yediyi, məşhur siqaret çəkmə pozasında durduğu və s şəkilləri qalıbdı.
Mən gözümü açandan eyni saatı taxdı, həmin bu şəkildəki saatı. indi xalamdadı, onlarla da danışmıram. onu hərlədib-fırladıb götürəcəm özümə.
Narahatlıqları yaranmışdı son dönəmlər. öyrəndik ki, xərçəngdi. Çox qəribə olmuşdum. Həkim demişdi ki, "o biri ad günün görməyəcək, 8 ay ömrü qalıb". Özünə bildirmədilər məsələni. Axşam mama gəlmişdi, o dedi ki, bəs gizlədilsə də, özü bilibdi məsələni. Yaşamaq istəyirdi. 4-5 yaşından siqaret çəkən idi, 70 il sonra tərgitdi. Həmin yay, ümumən o il elə şeylər oldu ki, başımı itirmişdim, heç ən yaxın dostum da bilmir o dönəmləri. Yayda cəmisi 10 gün filan qala bildim. Sonradan ölümünə yaxın ərəfələrdə mamam zəng elədi ki, baba "Eşitdim yaxşı yerə giribdi. haralardadı, neyniyir? Bu yay heç doyunca görə bilmədim ki" deyib məni soraqlaşıb. vəsiyyətin də edəndə "bertrand gəlməmiş meyidimi qaldırmıyın" deyib, qabaqda mənlə dayımın böyük oğlunun getməyini istəyib. içim cızz elədi. O ərəfələr artıq ağrılarına görə psixotrop dərmanlar atırdı, ümumiyyətlə ayağa durmurdu. Beşinci gün durdum getdim rayona. Gördüm uzanıb, ağrıyır. Əzəldən arıq olub, amma orda konkret çəlimsiz idi. Gəldiyim deyiləndə azca dikəldi, görüşdük, hal-əhval soruşduq. əlindən tutdum, giziltini hiss edirdim. Bilmədim neyniyim, pohpohlayıb qüruruna oxşayıb "kişi adamsan, axır ki, siqareti tərgidə bildün" dedim. ağrı içində gözün qısıb gülümsünürdü. Yarım saat zad oturdum eləcə, bazar günü axşam da qayıtdım.
Elə sonrakı beşinci gün idi. Həmin gün səhər nazirliyə dəyməliydim, günorta dil imtahanı verməyə, sonra da birinci dərsin yerinə unidaxili əlavə bir sınaq. duranda gördüm ki, mamam gecə 3-ün yarısı mesaj yazıb ki, "baba rəhmətə getdi". Hazırlaşıb zəng elədim ki, vəziyəti bilim. Dirəşdi ki, "adam çoxdu, Çatdırmayacaqdan, o tərəfdən də çox problem yaşayacaqsan". Dedim indi qadın xeylağıdır, vəziyyəti şişirdir, mən də sikərəm o planları ki dayıyla üz-göz olacam, baba da diliylə deyib. Gördü uje özümdən çıxıram, birbaşa adboy verdi, dayım yığdı. ilk və sonuncu dəfə onla bozarıb danışmağım onda olub. Ciddi-ciddi "ala" demişdim kişiyə ki, "elə şey olmaz, gözdüyün çıxmışam". Sakitcə "bu qədər camaatı gözlətmək alınmır, hamı da bilir niyə gələ bilmirsən, heç kim əlavə nəsə fikirləşməyəcək. kişi də səni axırıncı dəfə görübdü. Dala qalma, aramızda inciklik ola bilməz".
Bu qədərin gözləmirdim açığı. Qəbirstanlıqla ev arasında 4-5 km yol vardı. Uşaqlar dedi ki, basdırıb dala qayıdanda axırıncı maşın hələ onda tərpənibmiş. O gün orda ola bilmədim. Gecə mesaj yerinə zəng olunsaydı, polnu çatdıracaqdım. Tez-tez fikirləşirəm bu barədə. Axırıncı dəfə babamı görəndə ona vurulan iynənin eynisini 2 ay qabaq mənə vurdular. Bir ona sevinirəm ki, çox da ağrı çəkməyib və sevdiyi insanlar yanında idi.
Uşaqlar ilə nə vaxt otursaq, mütləqdir ki, söhbəti açılır, danışılır, yada salınır. Rayonda adi bir günümüzdə belə bir də gördün anlıq olaraq "durun gedək babanın qəbrin ziyarət edək" deyirik. Qəbirsanlığın yanından nə vaxt keçsək, ya dönürük içəri, ya da yavaşlayıb uzaqdan boylanırıq baş daşına tərəfə.
Belə. 3 aydır psixoloji yox, sırf bioloji səbəblərdən depressiya içindəyəm, canım boğazıma dirənib* psixoloji olanda düzəltmək asandı, biolojik səbəb olanda daha ağır olur və uzun çəkir . Səhər durdum ki, hava tutqundu, onsuz da bu sikdiyimin depressiyası elədir ki, hər şey neqativ təsir edir. 3 aydır vaxtilə doğma saydığım, belə vəziyyətlərdə yanında olmağıma, ya da yanımda olmasına arzu duyduğum insanların hamısından uzağam. Ya fiziki məsafə var, ya da ki belə.. sadəcə hörmətsizlik olmasın deyə 3-4 insanla görüşmüşəm cəmisi. Yağış başlayanda vobşe trigger oldum. iliyimə qədər hər yerə yad və tək hiss elədim, bilmədim kimə deyim, nə edim, hara gedim. Həmin an yağışı durduğum plaşatkadan yox, babamgilin quraqlığından izlədiyimi, uşaq vaxtı babagildə divarında xalçalar asılan o otaqda, o ağır, qalın yorğanda yatıb canımın ağrısının çıxmağını xəyal elədim. Doluxsunub babagili, kişini xatırladım. Telefon tapıb paylaşdığım son yazını oxuyub şəkillərə baxdım. 6 il ərzində saysız-hesabsız kərə eyni şeyləri eyni həvəs və maraqla danışmışıq. Bu 6 il ərzində mən ilk dəfə dünən hiss elədim ki, babam artıq yoxdu. Anamın o axşam dedikləri sözlər düşdü yadıma... (baxma: durduq yerdə adamın içini soyudan şeylər/-380606)
Axşam uşaqlar zəng elədi ki, mama onlardadı. Tarix də yerinə düşdü. Durdum getdim. 2 saat söhbəti getdi yenə. Anlıq yadıma düşəndə dedim telefonu diktofona qoşsun, az qismi də olsa yazılsın. 3 ay ərzində ilk dəfə onda içim isindi, dinclik hiss elədim, uzun zamandan bəri ilk dəfə özümü belə özüm kimi hiss elədim, eyni o uşaqlıq şəklimdəki kimi içdən gələn bir sevinclə güldüm. Xatirədir. Dayıoğlu demiş, vaxt gələndə bu söhbətə belə özləm duyacağıq. Ağrıdan gecəni yata bilmədim, oturub səhərə kimi 18 dəqiqəlik səsə qulaq asıb gülümsünmüşəm. Heyif ki bəzi səbəblərdən bura ata bilmirəm. Kişi özü olmasa belə xatirəsi yenə də adamı isidir...