+9 əjdaha
3. Adını latın dilindən tərcümədə "sağsağan" mənasına gələn "pika" sözündən almış, psixiatriya və klinik psixologiyada "yemə pozuntuları" adlanan xüsusi qrupda təsnifləndirilən pozuntu. Bu sindroma sahib şəxslər qida dəyəri olmayan maddələri yeyirlər. Xəzər xəbərdə çox göstərilən daş, şüşə, torpaq yeyən adamlar əslində böyük ehtimalla bu pozuntuya sahibdirlər. Sindroma "pika (sağsağan)" deyilməsinin səbəbi də sağsağanların hər şeyi çəkinmədən mədəyə ötürməsindən irəli gəlir. Uşaqlarda daha çox rast gəlinməsinə baxmayaraq, hamilə qadınlar başda olmaqla yetkinlik yaşına çatmış insanlarda da görülə bilər. Amerikanın psixi diaqnostik kitabı olan DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) bu pozuntu üçün 4 kriteriya qeyd etmişdir:1. Ən az bir ay ərzində, mütəmadi olaraq qida dəyəri olmayan maddələri yemə;
2. Şəxsin qida dəyəri olmayan maddələri yeməsi, onun inkişaf səviyyəsinə uyğun olmamalıdır (Məsələn, körpə uşağın əlinə keçəni ağzına tıxması bu sindromun əlaməti sayıla bilməz);
3. Şəxsin davranışı mənsub olduğu qrupun mədəni əsaslarına, adət-ənənəsinə uyğun olmamalıdır;
4. Sindrom başqa psixiatrik və tibbi səbəblərlə bağlı ortaya çıxmışsa və tibbi müdaxiləyə ehtiyac duyulacaq qədər ağırdırsa;
Pika sindromundan əziyyət çəkənlər torpaq, buz, təbaşir, saç, boya, kağız, kibrit ucları hətta nəcis belə yeyə bilərlər.
Sindromun yaranma səbəbləri hələ də mübahisəlidir. Çox yayğın olan bir fikirə görə sindrom dəmir, sink azlığı, anemiya (qanazlığı) səbəbilə formalaşır. Amma bu fikir bütün pika sindromluları əhatə etmədiyi üçün hələ mübahisəlidir. Məsələn, hamilə qadınlarda sırf hamiləlik dövründə ortaya çıxan sindrom adətən qanazlığı və dəmir azlığı ilə əlaqəli olmur. Çünki hamiləlikdə mensturasiya dayandığı üçün əksinə, qan itirilmədiyi halda belə sindrom ortaya çıxa bilir.
Pika sindromu digər psixi pozuntularla komorbidlik təşkil edə bilir. Məsələn, nevroloji inkişaf pozuntuları (autizm, pnil), OKP, şizofreniya və s.
Fəsadlarını fiziki, psixoloji və sosial olaraq bölə bilərik.
Fiziki fəsadları:
Mədə-bağırsaq zədələnmələri
Qida çatışmazlıqları
Dişlərin və ağız boşluğunun zədələnməsi
infeksiya və zəhərlənmələr
Digər mədə-bağırsaq problemləri
Psixoloji fəsadları:
Stress və təşviş. Adətən, bu sindroma sahib insanlar öz davranışlarının normal olmadığının fərqindədirlər və bir çox hallarda bunu gizlətməyə çalışırlar. Bu da daim stress və təşviş yaradır.
Sosial fəsadları:
Pika sindromlu şəxslər bullinqə, sosial diskriminasiyaya məruz qala bilirlər. Bu da onların sosial mühitlərdən uzaqlaşmasına səbəb olur.
Sindromun müalicəsi isə psixoterapiya (cbt, dbt, ailə, qrup), çatışmayan mineralların təmin olunması ilə aparılır. Bunların da təsirləri təbii olaraq fərddən fərdə dəyişə bilər.