+9 əjdaha
1. qaynar.info saytına məxsus olan xəbərdir. gömrük işinin demək olar ki, bütün poxlarını açıb-töküblər. sabaha sayt bağlanmasa yaxşıdı.---- alıntı ----
azərbaycan gömrük sistemində (?)
baş verən özbaşınalıq və korrupsiya
halları haqqında dəfələrlə yazılıb. heç
kimə sirr deyil ki, ölkəyə hər hansı
məhsulu gətirmək istəyən yerli iş
adamların azərbaycanın gömrük- keçid məntəqələrində soyğunçuluqla
üzləşir, onlardan dövlət rüsumundan
dəfələrlə artıq məbləğdə rüşvət alınır. ən maraqlısı isə rüşvətin alınma
mexanizmi və bu mexanizmi həyata
keçirən böyük bir qurumun olmasıdır.
söhbət mətbuatda adı «broker» mmc
kimi hallanan, rəsmi sənədlərdə isə adı
“trans broker” mmc kimi keçən nəhəng şirkətdən gedir. bu şirkətin
işçilərinin sayı azərbaycan
gömrüyündə çalışanların sayından 2
dəfə çox olduğu bildirilir. qeyri-rəsmi
məlumatlara görə, gömrüyün 2700
nəfər əməkdaşı varsa, “trans broker” mmc-nin 5 min əməkdaşı var. 2006-cı
ildə yaradılan və o vaxtdan da iş
adamlarının kabusuna çevrilən bu
qurum bir tərəfdən sahibkarları
soymaqla, digər tərəfdən isə büdcəyə
çatası pulları müxtəlif fırıldaqlarla talamaqla hər il milyardlarla manatın
şəxsi hesablara axmasını təmin edir. hansi məqsədlə yaradilib? qeyd edək ki, gömrüyün
səlahiyyətlərinə sahib çıxaraq onun
funksiyasını həyata keçirən “trans
broker” mmc gömrük məcəlləsinin 22
maddəsinə əsaslanaraq yaradılıb.
orada göstərilir ki, broker xidməti malların, nəqliyyat vasitələrinin
gətirilməsi, tranizitin həyata keçirilməsi
və gömrükdə təmsilçiliklə bağlıdır.
təmsilçilik üçün isə sahibkarla
müqavilə bağlanmalıdır. “trans
broker” mmc də himayədarlarının verdiyi səlahiyyətlər çərçivəsində
sahibkarları belə müqavilələr
bağlamağa və gətirdiyi maldan
götürəcəyi ehtimal olunan gəlirin ən
azı 60- 70%-ni əvvəlcədən onlara
verməyə məcbur edir. “trans broker” mmc-nin iş prinsipi –
rüşvət yığma metodu da sadədir.
gömrükdən keçən bütün
yükdaşımalara, yəni, karqo biznesinə
nəzarət bu quruma verilib ki, o da
bundan istifadə edib büdcəyə çatan vəsaiti şəxsi hesablara yönəldir. təsəvvür edin ki, brokerlər gömrüyə
daxil olmayana qədər, heç kəs yük
maşınlarını aça bilməz. azərbaycana mal keçirmək istəyən
istənilən şəxs, şirkət “trans broker”
mmc-nin işçilərinə «haqq» ödəməlidir.
bu şəbəkəyə əbülfəz məlikov başçılıq
etsə də, onun işçiləri hərəsi bir sahəni
inhisarda saxlayan oliqarxların təmsilçiləridir. bir çox hallarda
sahibkarların gətirdiyi mal da elə
onların adına rəsmiləşdirilir və rüşvəti
də onlar alıb mərkəzə ötürür. onlar
oliqarxların maraqlarına uyğun olaraq
idxal olunan məhsullara rüşvət tarifləri tətbiq edirlər ki, ölkədə həmin malları
ucuz sata bilməsinlər. yığılan rüşvət isə
“trans broker” mmc vasitəsilə bir
mərkəzə toplanır. buna görə,
brokerlərin hər birinə əbülfəz məlikov
1000-4000 dollar arası «paket» sistemi ilə maaş verir. oliqarxların
təmsilçiləri əlavə olaraq öz
sahiblərindən də aylıq «paket» alırlar. bazardakı qiymət kimi, onun
iştirakçılarını da bu brokerlər
müəyyənləşdirir. yəni, istədikləri iş
adamı ilə əməkdaşlığı dayandırmaqla
onu asanlıqla bazardan vurub çıxara
bilirlər. sahibkarların narazılıqları isə gömrük-keçid məntəqəsindən o yana
keçmir. “trans broker” mmc-nin müxtəlif
ərazilərdə xüsusi terminalları da
yaradılıb. məsələn, bakının girəcəyində
yerləşən «meyvəli bazar»ın
yaxınlığında belə bir terminal
yaradıblar və ora daxil olan hər bir yük maşını 680 manat pul ödəməlidir.
pulu alandan sonra nə qəbz verirlər,
nə də kassa mədaxil orderi. yəni, açıq
şəkildə dövlət büdcəsinə keçməli olan
vəsait mənimsənilir. yuxarıda sadaladığmız bir neçə fakt
“trans broker” mmc-nin direktoru
əbülfəz məlikovun dövlət kömrük
komitəsinin sədri aydın əliyevdən
daha səlahiyyətli şəxs olduğunu sübut
edir. bu baxımdan, əbülfəz məlikovu hakimiyyətin qeyri-rəsmi nazirlərindən
biri hesab etmək olar. həm iş adamlarini, həm də
dövləti soyurlar qeyd etdik ki, “trans broker” mmc iş
adamlarının idxal etdiyi məhsuldan
götürəcəyi ehtimal olunan gəlirin ən
azı 60-70 faizini əvvəlcədən rüşvət
şəklində onların əlindən alır. ancaq
bununla da kifayətlənməyib, iş adamlarını cinayətə məcbur edir, onları
gətirdikləri malın dəyərini rəsmi
bəyannamədə dəfələrlə aşağı
göstərməyə təhrik edirlər. təsadüfi deyil ki, əvvəllər idxal olunan
mallara görə, şirkətlər internet
vasitəsilə özlərinin sub-uçot
hesabından gömrük orqanının
hesabına əlavə dəyər vergisi üçün
ödəmələr edə bilirdisə, 2009-cu ildən bu qadağan edilib. tələb qoyulub ki,
sahibkar gətirdiyi malın vergisini
nağd ödəməlidir. çünki brokerlər
ədv üçün gömrüklərdə ödəmə
aparmaq istəyənlərdən ödəniləcək
məbləğin ortalama 50 faizini ayrıca “hörmət” kimi tələb edirlər. əgər
sahibkar malın vergisini depozit
hesabından ödəyərsə, onda ödədiyi
pulun 50 faizi qədər yenidən əlavə pul
verməyə məcbur edilir. misal üçün,
sahibkar gətirdiyi mala görə depozit hesabından 5 min manat vergi
ödəyirsə, ondan 2500 manat da əlavə
pul alınır. verməyənlərin malı ölkəyə
buraxılmır. buna görə də sahibkarlar
gömrük komitəsinin qaydaları ilə
razılaşmağa, ya malın böyük hissəsini qeydiyyatdan yayındırmaqla, ya da
dəyərini dəfələrlə aşağı göstərməklə
dövlətə ödəniləcək rüsumu rüşvətlə
birgə təyin olunmuş adamlara
verməyə məhkumdurlar.
iş adamlarının dediyinə görə, sahibkarın gətirdiyi 10 manatlıq malın
dövlət büdcəsinə köçürülməli olan
vergisi nağd şəkildə ondan alınır. malın
qiymətisə sənədlərdə 2 manat
göstərilir, dövlətə vergi də həmin o, 2
manatdan ödənilir. sahibkar gətirdiyi mala görə rüsumları
bank vasitəsilə ödəyirsə və ya alıcı
şirkətə bank vasitəsilə pul çıxarırsa,
gömrükdə məcbur edirlər ki, həmin
malın qiymətini aşağı göstərsin. yəni,
sahibkar idxal etdiyi mala görə, 50 min manat pul köçürürsə, müvafiq
gömrük idarəsində tələb edirlər ki,
həmin malın qiymətini 8-10 dəfə aşağı,
təxminən, 5-6 min manat yazsın. məsələn, iş adamlarından birinin
dediyinə görə, invoys dəyəri 100 min
dollar olan mal “trans broker” mmc
tərəfindən 15 min dollar kimi
sənədləşdirilir və dövlət büdcəsinə
100 min dolların deyil, 15 min doların gömrük rüsumu və ədv-si daxil olur:
«bu əməliyyat qurtarandan sonra
əlavə olaraq sahibkar tərəfindən
brokerlərə 20 min dollar rüşvət kimi
verilir». əbülfəz məlikovu kimlər himayə
edir? illər öncə dəmiryolu vağzalında xırda
ticarətlə məşğul olan əbülfəz məlikov
sonradan kəmaləddin heydərovla
vergilər naziri fazil məmmədovun
siqaret biznesini yönəldib. burada
etimad qazana bildiyindən daha sonra onu siqaret fabrikinə direktor təyin
ediblər. bundan sonra isə əbülfəz
məlikov 2006-cı ildə yaradılan «trans
broker» mmc adlı quruma rəhbərlik
etməyə başlayıb. niyə məhz 2006-cı il? məhz həmin il kəmaləddin heydərov
gömrük komitəsinin sədri
vəzifəsindən fövqəladə hallar naziri
vəzifəsinə sıçrayış etdi. onun yerinə
fövqəlnazirin komandasından olan
aydın əliyev təyin olundu. lakin kəmaləddin heydərov gömrük
sistemini və orda dövr edən qara
pulları tam nəzarətində saxlamaq
üçün alternativ sistemi yaratdı - "trans
broker". bu gün artıq "trans broker"in rəhbəri
əbülfəz məlikovun sözü aydın
əliyevdən daha keçərlidir. məlikov bu
gün gömrük komitəsindən daha çox
bakı baş gömrük idarəsi ilə əlbir
işləyir. daha doğrusu, bakı baş gömrük idarəsinin rəisi vüsal
novruzov və onun müavini elçin
şirinovla. qeyd edək ki, elçin şirinovun
adı mətbuatda həm də fətullah
gülənin "hizmet" hərakatının dövlət
gömrük komitəsindəki (dgk) əsas nümayəndəsi kimi hallanır. bu
şəxslərin öz vəzifələrindən sui-istifadə
edib bir çox sahələrdə məhsul idxalını
inhisara alaraq özlərinə biznes
qurduqları da vurğulanır. məsələn,
vüsal novruzovun nəzarətində mərmər biznesi, ölkəyə gətirilən
malların gömrük qeydiyyatından
qeyri-leqal keçirilməsi üçün nəzərdə
tutulmuş «aqroazerinvest» şirkəti,
həmçinin bir neçə iri biznes sahələri
var. bundan başqa, bu gün ölkədəyə sement idxalı da məhz bakı baş
gömrük idarəsinin rəisinin inhisarında
olduğu deyilir. belə ki, v.novruzova
məxsus olduğu bildirilən «babək-97»
şirkəti hər ay ölkəyə nə az, nə çox, düz
50 min ton sement idxal edi. ölkənin fövqəladə hal baş verən bütün
bölgələrində tikintilərə sement
verilməsini məhz bu şirkət təşkil edir.
firmanın anbarları və ofisi isə keşlə
yük stansiyasının içərisində yerləşir. yekun yalnız bir yazıda azərbaycan
gömrüyündə kök salan mafioz sistemi
tam çılpaqlığı ilə göstərmək qeyri-
mümkündür. bir tərəfdən
məlumatların ciddi-cəhdlə gizli
saxlanılması, digər tərəfdən iri media qurumları ilə sıx əlaqələri bu
şəbəkənin hələ ki, tam ifşa olunmasını
gecikdirir. hər il milyardlarla manatı mənimsəyən
bu "çete"nin əməllərini araşdırmaqda
davam edəcəyik. bizi izləyin.
---- alıntı ----