2. 2021-də izlədiyim filmlərdən ən gözəli, bir western draması -*
düzü, filmdə kirsten dunst rol aldığı üçün könülsüzcəsinə, məcbur edilmiş kimi izləməyə başlamışdım, elə deyilmiş amma. filmdə hər kəs ama hər kəs öz rollarını möhtəşəm oynayıb, arada 1-2 san duruxub delirmiş şəkildə "bu ne lan, burda hamı manyakdı" deyib hamını söyərək filmi dayandırmağı düşünürsən, ama dayandırmırsan, izləyirsən. filmin süjeti ləng inkişaf etsə də, gözlənilməz hadisələr baş verir və sonun necə olacağını təxmin etmək qeyri-mümkün hala gəlir. soo, mən spoiler qarışıq izahımı verəcəm, filmi anlamaq üçün azından 2 dəfə izləmək lazımdı, çünki o qədər mesaj, detal var ki, bəzən gözdən qaçırmış olursan:
demək 2 bir-birinə zidd xarakter var və bunlar böyük mal-mülkə sahib qardaşdırlar, biri maço digəri isə xəmiri yumşaq biridir -*
sərt kişi obrazı yaratmaq istəyən phil (benedict cumberbatch )əslində öz homoseksuallığını gizlətmək məqsədi güdən, hamıya kişilikdən dərs keçən biridir. yeniyetmə ikən bronco adlı birinə aşiq olan və bronconun ölümündən sonra hələ də onu unutmayan, yaşadığı eşq macərasını yenidən başqa biri ilə yaşamaq arzusunu qəlbində gizli saxlayan biridir, ən azından mənə görə. nə qədər sərt görünümlü olsa da kəşf edilməyi gözləyən, incəsənət, estetik ruhlu bir şəxsiyyətdir... və bir gün hadisələr elə cərəyan edir ki, philin pofuduk qardaşı rose (kirsten dunst ) adlı bir dul qadınla evlənir. bu qadının oğlu peter isə mənə görə ən yaxşı düşünülmüş obrazlardan idi. peter görünüm olaraq feminen davranışlar sərgiləyir, yəni başqa erkəhlərə görə qızsayağı biri idi.
ahaaaaa, gəldik əsas məqama... deməli, "sərt" xarakterə malik phil və "zəif" görünən peter.
phil yuxarıda qeyd etdiyim kimi öz gizlin arzularını peterin üzərində gerçəkləşdirmək istəyirskxdhf, bir sözlə özünə yeni "qurban" tapır. "kakraz qız kimidi, toruma salaram" deyən phil özü-özünün axırına, həyatının sonlanmasına, artislik etməyim, ölümünə səbəb olmuş olur. peter isə anasının alkoqolik asılılığının daha da artacağını, göz önündə məhv olub getməsinin fərqinə vararaq zekice hərəkət etmiş olur...
filmin ən sevdiyim cəhəti metaforik mesajları idi, 2 metafor obrazımız var: dovşan və köpək!
dovşan kimi görünən ama köpəkkk kimi güclü olan peter, köpək kimi görünüb dovşan kimi olan phil. məndən izah bu qədər, film başqa maraqlı motiv, səhnə və obrazlarla doludur, lakin mənə görə əsas qayəsi məhz bu idi. qaranlıq qalan məsələ, philin peterin anasına, yəni rose'a qarşı olan səbəbsiz nifrəti idi. böyük ehtimal ki, bunun da səbəbi var. zatən filmdə gördüyümüz hər incə detalın belə bir mənası var, heç nə boş-boşuna çəkilməyib. izlərkən hər xırda detala, hətta dəsmanlın üstündəki hərflərə belə baxmağınız tövsiyə olunur -*
daha bir maraqlı epizod: peter bir dəfə söhbət əsnasında ağzından qaçıraraq atasının ona dediyi sözləri philə deyir: "bu qədər güclü olma, bəzən kübar da olmalısan". phil təbii ki, kinayə ilə yanaşır və atasının yanıldığını düşünür, ah phil...
3. yeni zelandiyalı rejissor jane campionun the piano filmindən sonra növbəti şahəsəri. 1993-cü ildə cannes film festivalında palme d'or mükafatını qazanmış ilk qadın rejissor olan jane campion'dan 28 il sonra 2021-ci ildə bu mükafatı ikinci qazanan qadın rejissor julia ducourneaunun titane filmi oldu. bu xoş təsadüfün çətiri altinda rahatlıqla deyə bilərik ki, iki film də bu ilin ən axşı filmlərindəndir. yüksək dozada spoiler ehtiva edən bu yazını filmi izlədikdən sonra oxunmağınız tövsiyyə olunur...
power of the dog ya da itin zülmündən özün xilas et ya rəbbi:
təhsilli və nəcib ruhlu qardaşının əksinə kobud və maço olan phil'in evdəki hakiməyyəti qardaşının rose adlı qadınla evlənməsi ilə zərbəyə uğrayır. rose barda oğlunu 'qızbibi' olduğu üçün ələ saldıqları peter'in dul anasıdır. phil'ın rose'dan xoşunun gəlməməsinin tək səbəbi onun barda işləyən dul qadın olması deyil. filmin başlarında ilk ağla gələn phil'in sonralarda qardaşının həyat yoldaşına aşiq olacağıdır amma film tamamilə başqa yönə doğru gedir və phil'in dərin sirrlərini kəşf edirik. phil'i gizlin narahat edən qardaşı ilə illərdir sürdürdüyü ər-arvad tərzi həyatının pozulmasıdır: phil dominant ərdir qardaşı isə tabe arvad, sadəcə seksual münasibət yoxdur aralarında, rose isə gəlişi ilə həm bu üstüörtülü hallandırılmayan 'münasibəti' pozur həm də phil'in evdəki dominasiyasını süqüta hazırlayır.
bir-birindən nifrət edən və eyni mənzildə yaşamaqları getdikcə çətinləşən bü iki obrazın ortaq nöqtəsi isə bütün o aşkar femininliyi və incəliyi ilə bu qəsəbəyə aid olmayan peter olur: ya phil peter'i anasından xilas edib ona bu sərt iqlimə uyğunlaşmağı öyrətməli ya da peter anasını phil'in evdəki varlığından və zəhərləyici hökmündən xilas etməlidir. bu həmçinin femininlik (peter) və maskulinliyin (phil) mübarizəsidir: dovşan libaslı qurd qalib gələcək ya qurd libaslı dovşan filmin sonunda görürük....
filmin ortalarında artıq aydın olur ki, phil homoseksualdır. bu sərt muhitdə var ola bilmək üçün maskulinliklə quşanmış maço kişidir. hətta o qədər toksikdir ki, barda gördüyü feminin və zərif ofisiant oğlanı 'qızbibi' davranışlarına görə ələ salır. peter'in hazırladığı kağız güllər nümünəsində incəsənət və digər incə sənətlər ona görə kişi işi deyil ona görə də kişiliyi şübhə altına düşməsin deyə əlinə keçən hər fürsətdə zəiflik kimi gördüyü hər şeyi məhv etməyə meyillənib - beleəliklə kağız gülləri yandırır. əslində isə phil ordakı hərkəsdən yaxşı bilir ki, həyatda qalmaq üçün güclü görünməli və 'zəif və incə' yönlərini basdırıb məhv etməlidir. phil'in özü də toksik maskulinliyin qurbanıdır amma o peter kimi cəsarətli və ya müdafiəsiz deyil və həll yolunu homoseksuallığını gizləmək və maço, kobud kişi olmaqda tapıb. qurbanı olduğu mühitin şərtlərini və qanunlarını qəbul edərək artıq o da ələ salanlardan biri olub.
phil'in əksinə isə peter'in 'zə(r)if' tərəfi gizlin deyil, o feminin oğlandır və bunu gizləməyə təbiətən meyilli deyil. peter'in orientasiyası film boyu naməlum qalır, homoseksualdır ya sadəcə feminin təbiətli heteroseksualdır bunu öyrənə bilmirik və əslində bunun elə də böyük əhəmiyyəti yoxdur. bildiyimiz bir şey var ki, peter femininliyini phil'ə yaxınlaşmaq üçün istifadə edir. meşədə gəzinti edən peter phil'in gizli 'ibadətgahını' kəşf edir: phil meşənin bu gizli güşəsində film boyu haqqında heyranlıqla bəhs etdiyi bronco henry'in yaylığını qoxlayaraq masturbasiya edir - bu epizodda filmin başından hamını, xüsüsilə rose'u, zəhərləyən phil'in homoseksual olduğunu öyrənirik və bununla filmin gedişatı tərsinə dəyişir: phil'ə qarşı empatiya oyanır. məlum olur ki, branco henry phil üçün sadəcə həyatda yol göstərən mentordan ibarət deyil, o bəlkə phil'in ilk sevgilisi ya da ilk sevdiyi kişi olub. bəlkə də güclü olmağı və zəif tərəflərini gizlətməyi ona phil öyrədib. filmin əvvəlində qardaşının evə qonaq çağırdığı qəsəbənin meri və həyat yoldaşı phil ilə tanışmaq üçün səbrsizləndiklərini deyir, buna səbəb phil'in illər əvvəl universitetdə filologiya oxuması və latın dilini bilməsidir. burdan aydın olur ki, phil də illər əvvəl kağızdan güllər düzəldən incə ruhlu peter kimi incəsənət və ədəbiyyata meyilli imiş. güman ki, branconun əli ilə bügünki kobud, maçoya çevrilib. və məhz elə buna görə də phil qardaşının ögey oğlunun qəsəbədə ələ salınmaması üçün ona necə kişi olmaq lazımdır öyrətməyə qərar verir. həmçinin phil ilə eyni evdə yaşayan və xoşu gəlməsə də ailəsi olan birinin qəsəbədə belə qınaq obyekti olması phil'in ad-sanına kölgə salır.
phil'in meşədəki gizli güşəsində branco henry'yə aid fizikultura jurnalları kəşf edən peter bh və phil'in homoseksual olduğunu anlayır, yəqin ki, muskullu çılpaq kişi fotoşəkilləri ilə dolu bu idman jurnalını phil didaktik məqsədlər üçün istifadə etmir, onlar daha çox çöləbənzər yerlərdə yaşayan hər gey kişinin gizlin hisslərini təmin etdiyi klassik masturbasiya materiallarından biridir.-* bu gizli bilgiyə malik olan peter artıq phil'in dostluq və məllimlik təklifini qəbul edir, hətta həvəslə phil kimi olmağa can atır. phil və peter'i adı hallandırılmayan amma daxilən ikisinə də məlum olan gizlin tərəfləri birləşdirir...
phil'in ətrafdaki varlığına dözə bilməyən rose'un halı gündən-günə daha da pisləşir. qaçış yolunu içkidə tapan rose oğlunun nifrət etdiyi kişi ilə yaxınlaşmasından xoşu gəlmir. nə də ki, evdə alkoqolik qadının varlığından phil razıdır. dincliyin təmin olunması üçün biri ortadan qaldırılmalıdır. bu vəzifə isə feminin, zərif və sadəlövh görünüşünün altında bic bir it yatan peter'ə düşür. phil'in zəif nöqtəsini kəşf edərək ona yaxınlaşan peter anasını xilas etməyin yolunu phil'i gizli ehtiraslarının qurbanına çevirməkdə tapır.
filmin sonunda peter incildən bir sətir oxuyur: "deliver my soul from the sword; my darling from the power of the dog" - "ruhumu qılıncdan xilas et; əzizimi itin hökmündən xilas et"
peter əzizlərini itin zülmündən xilas edir...
1. baş rollarında Benedict Cumberbatch və Kirsten Dunst olan western dram filmi. yanlış anlamadımsa Benedict Cumberbatch qəddar bir fermeri, Kirsten Dunst isə fermerin qardaşının evləndiyi dul qadını canlandırır. istənməyən gəlin hekayəsi.
)