ingilis dilində qrammatik cəhətdən düzgün omonimlərin və homofonların mürəkkəb quruluşlar yaratmaq üçün necə istifadə edilə biləcəyini göstərmək üçün istifadə olunan bir cümlə.
Cümlədə durğu işarələri yoxdur. Burada "buffalo" sözü üç şəkildə istifadə olunur:
modern dünyada, 21-ci əsrdə hələ də generasiyalararası fərqdən, yaş fərqindən istifadə edərək mübahisə edən, özünü haqlı çıxarmaq üçün təhqirdən istifadə edən 9-cu nəsil neandertal. göz yumulsa, igidim 1 qəpikdən təhqir edər də -*. üzdə intellektual görsənib, mesajda ağzının danışığını bilməyən "yazar", yeniyetmə.
Bəstəsi Gökhan Kırdara aid olan, kurtlar vadisi, kurtlar vadisi pusu seriallarının, filmlərinin əsas soundtracki. 30-dan çox versiyası olan bu musiqi, dünyada ən çox axtarılan serial və film musiqilərindən biridir.
diablous humanos adəti üzrə yenə fizikadan test işləyirdi. Yuxu onu tutmuş, arada mürgüləyirdi. Yuxunu qaçırmaq üçün, üzü mətbəxə doğru getdi. Kofe qoydu. Özü isə televizoru açaraq, xəbərlərə baxırdı
Öz-özünə deyinərək, kofeyə baxma getdi. Birdən qapı, ardı arası kəsilmədən döyülməyə başladı:
- Bu andıra qalmış qapıya qlazok qoyun demişəm, balacasan deyə, heç vecinə alan yoxdu.
Əlinə bıçaq alaraq qapıya doğru yaxınlaşıb, anidən qapını açdı.
- yaxınlıqdakı poçt idarəsindən gəlmişik. valideynlər evdədir?
- yox, işləri var, bir azdan gələrlər
- qaqa, al imzala bu vərəqi, rədd olum gedim.
- hansı vərəqi?
- ala, al imzala da blət, sənin vaxtunda mən min uşağın ölüm fərmanına imza çəkirdim
diablous məktubu alaraq, qapını bağladı. məktubu açmağa ehtiyat edir, həyəcanlanırdı. Məktubu açdı, məktubda yazılmışdı:
"25 yazar seçmişik, rus ruleti oynayacaqsınız. Şükür elə ki, adın bu siyahıda var, səni yadına salan olub. Bu oyunu oynatmaqda məqsəd sadəcə əyləncədir. Sən o birilərdən narahat olma, hamı gələcək, təki sən gəl. Məbədə səni, səhər xüsusi adamlar gəlib, gözüyumulu şəkildə aparacaqlar. Bəxt üzünə gülsə, onlar da qaytaracaqlar. Di hazırlaş"
Diablousun evinin önünə maşın gəldi, diablousu çağırdılar, evdə yox idi.
Əlindəki çörəyi yelləyərək evə doğru gəlirdi, adamlar onu zorla tutaraq maşına mindirdi, gözlərini yumdular.
Yolda, bir mühafizəçi ona sual verdi?
- heç bəxtə inanırsan?
- bəxtimi yoxlamamış bilmərəm, var, ya yox.
- rus ruleti oynaya bilirsən?
- mənim ruslardan xoşum gəlmir, yalnız qızları
- hamıya Sözlükdə favori atırsan, ruslara da atarsan
- ...
onlar məbədə çatdı, qapıda ciddi yoxlamalardan sonra içəri keçdilər. diablous qapını açanda, 24 yazar artıq masanın qırağında idi.
o, ehtiyat və həyəcan hissini özü ilə masanın qırağına daşıdı, oturdu. Bəziləri mahnıları öz-özünə mızıldayaraq oxuyur, bəziləri köks ötürür, o isə sakitcə oturmuşdu. ilk gün hamı həyəcanlı və utancaq olduğu üçün, bir-biri ilə söhbət edən olmurdu.
birdən qapı açıldı, səliqəli, duruşu, qaməti gözəl bir oğlan otağa daxil oldu. Əlində epik bir revolver (altıpat), yalnız bir güllə və kağızlar var idi. revoleri masaya qoyaraq dedi:
- şərt deyil ki, bir-birinizə ardıcıl şəkildə atəş açasınız. Öz vicdanınız ilə oynayın, dürüst oynayın. Dürüst oynamasanız da, vecimizə deyil. Kağızlara isə bir mesaj yazaraq bir-birinizə ötürün. Bizə günün sonunda birinizin kəlləsi lazımdır.
Bu sözlərdən sonra, o təmkinlə otağı tərk etdi
Qapıya ən yaxın oturan yazar dilləndi:
- onsuzda hamımız poxa düşmüşük, qurtuluşu yoxdur. heç olmasa düşəndə, poxun iy gəlməyən yerinə düşək. Mənim vicdan filan, zərrə qədər, qozuma da deyil. Alın doldurun bu zəhrimarı - sözlərini deyərək, revolveri masanın üstünə atdı
ən yaxın oturan yazarın qarşısındakı yazar revolverə gülləni qoydu, topu dəfələrlə çevirdi. Silah artıq hazır idi
kağız mərasimi gəldi. hamı bir-birinə yazı yazırdı. silahı dolduran yazar, yoxlama məqsədi ilə, özündən 4 masa ayrı oturan şəxsə bu mesajı yazdı:
"sənində mənim kimi gəşəng xasiyyətin ola bilər"
Bu kağızın arxa hissəsində ona yazı gəldi:
"də ayrı, qəşəng yox, gəşəng"
yazar, dərhal düşünmədən əlinə revolveri aldı, və bu mesajı yazanın başına doğru tapançanı doğrultdu:
- ay umbay, həyatdır da, bağışla məni, yaşamaq üçün öldürürəm
- bir dəqiqə dayan, mən maskamı da çıxara bilərəm. mən sadəcə qrammatik normanın pozulmasının qarşıs...
- (silah səsi)
ölən şəxsin başını açdılar, tanıyan olmadı. Olsa da, heç kəs tanımadığını söylədi, ölməmək üçün. hamı, bayaq revolveri qoyan şəxsin gəlişini gözləyirdi, sakit. Bir neçə saat sonra şəxs gəldi. Ölən şəxsin başını üzü yuxarı çevirdi və baş barmağını dişlədi:
- bundan sonrakı işiniz, daha da çətin olacaq. Açığı, yerinizdə mən olsam, onun yerinə özümü öldürərdim.
- kimdir axı, zəhmət olmasa, nikini söyləyin
o kağıza faşist almaniyasının simvolunu çəkdi... qatilin gözündə fəxr, sevinc hissi var idi. ölən şəxsin gözlərində isə, həyata, gələcəyə baxdığı ümidin sönmüş işığı.
Entrylərində yeniyetməliyi, faşist, radikal fikirləri ilə seçilən, başlığa tərif verməmiş, orfoqrafik qanunların və qaydaların anasına ağlar qoyan, bununla belə "ilin yazarı" nominasiyasının namizədi olan 9-cu nəsil yazar.
Qeyd: bu yazını oxuyan şəxslərdən, əsas da, sincab pərəstişkarlarına tövsiyyə edirəm, yanınızdakı ən yaxın masaya, içinizdəki sincab sevgisini müvəqqəti olaraq masanın üstünə qoyun. Umbaydan danışmıram, şitlik çıxar
sözaltı sözlük instagram səhifəsinin storysində, "favoriniz hansı yazardır?" tipli sual qoyulmuş, çox istifadəçi sincab deyə bir cavab vermişdi. Bu vaxtdan bəri bu yazarı izləyirəm. Beynimdə, öz-özümə suallar verirdim :
"Bir insan, qısa müddətdə, necə belə sevilə bilər?". Bu sualı, çox yazar üçün vermişdim. amma, onların entryləri həqiqətən də, inanılmaz dərəcədə cəlbedici idi.
Bunu keçdim. Bu yazarı, ilin yazarı nominasiyasına namizəd kimi irəli sürmək, və hər iki pollda da birinci seçmək, bilmirəm hansı ölçüdür. Demək ki, böyük ordusu var imiş.
Qeyd: Bilirəm, yazar deyəcək ki, sözlükdə heç kəsə mənə səs ver deməmişəm. Amma link atmaq da çətin iş deyil, atarsan, seçə bilərlər. Belə edirsən ya yox, bilmirəm.
Zövqləri sorğulamıram, amma gedin, yazarın entrylərinə baxın. Formatı düzgün mənimsəməyib, sincab əfəndi. 90 faiz entrysində başlıqlara tərif verməmiş, dərhal keçib entryə. Şəxsən, mənim gözümü yorduğu kimi, bəzilərinin də gözünü yorur, əminəm. Durğu işarələri, ələxsus, vergül ilə yazarın düşmənçiliyi var qədimdən -*
Entrylərin kontentinə gələk. Orfoqrafik yerinə toxunmuram, özünüz açın baxın, gün hansı tərəfdən çıxır, görün. -*. Köhnə sevgililərindən və qadınlardan bəhs etdiyi entrylərdən danışmaq istəmirəm
Dəhşət radikalsan, ay sincab. Entrylərində, fərqinə varmadan oğlanlar belə, oğlanlar elə, ex sevgililərim belə maldılar kimisi hava verirsən, mən isə yazılarından günlük Tükəzban dozamı alıb otururam yerimə.
Entry nömrələri ilə mühakiməni sizə buraxıram:
1. Yazar bir entrysində yazmışdı ki, azərbaycanlılara erməni başı kəsmək yaraşmaz, biz Oğuz türküyük. Yəni yazar, bizim və özünün humanist olması fikrini qoruyurdu. Amma, #310592 nömrəli yazısında, Kəlbəcərdə ermənilərə 10 gün vaxt verməyi qınamış, humanist olduğumuza görə tənqid edir, radikalsan. #310581 entrysindəki yansın tökülsün erməni xatirələri fikrindən danışmıram belə
2. #309701, #312764 nömrəli entrysində də radikallıq gözə çarpır, hələ #309590 makiyaj radikallığı.
3. #310320 geylərə hər pis şeyi atmaq, #310448 qadının kişi öldürməsinə, qadını da başa düşmək lazımdır deyib tərəfini saxlamaq.
Qalanlarını da, neytral gözlə görə bilərsiniz, yazarın bu kimi nöqsanları ortadan qaldıracağına ümid edirəm.
Azərbaycan ərazisində yaşayan azsaylı xalq olan, Ləzgi xalqının ana dili.
Qədim tarixə və mədəniyyətə malik ləzgilərin və bu dil qrupuna daxil olan xalqların əcdadları eramızdan əvvəl IV əsrdə Qafqaz Albaniyası dövlətinin əsas yaradıcıları olmuşlar. Ləzgilərin dili də dünyanın qədim dillərindən biridir. Dahi rus yazıçısı M.A.Şoloxovun dediyi kimi, bu xalqın ən böyük dövləti onun
dilidir.
Bəzi alimlər qədimlik baxımından ləzgi dilini hind-çin dilləri ilə müqayisə edir və onun 7 min il bundan əvvəl mövcud olduğunu göstərirlər. Bu dildə sözlərin əksəriyyəti bir və ikihecalıdır. Ləzgi dilinin feil və say kimi nitq hissələrinə aid 17 elmi əsərin müəllifi olan məşhur gürcü alimi Q.V.Topuria ləzgi dilində birhecalı sözlərin 4-5 min il bundan əvvəl yarandığını və onların xalis ləzgi sözləri olduğunu bildirir.
Ləzgi dilinin meydana gəlməsi tarixi, ayrı-ayrı nitq hissələri, sözlərin yaranmasındakı məntiq və uyarlıq, onun qədim xett, xürrit, urartu dillərinə yaxınlığı və diğər məsələlər alimləri getdikcə daha çox cəlb edir. Təsadüfi deyil ki, ləzgi dili hazırda ən çox tədqiq olunan dillərdəndir. 2004-cü ilədək olan məlumata görə dünyanın müxtəlif dillərində bu dil ilə bağlı 3300 elmi məqalə, monoqrafiya, dərslik və başqa kitablar çap olunub. Təkcə son 40 il ərzində müxtəlif müəlliflərin imzası ilə 2 mindən çox elmi məqalə, 30-dan çox kitab işıq üzü görüb.
Ləzgi dilinin tədqiqi ilə hələ XVIII əsrdən başlayaraq alman, ingilis, fransız, rus, gürcü alimləri məşul olmuşlar. XVIII əsrdə P.S.Pallasın, N.A.Güldenştedtin, XIX əsrdə Y.Klaprotun, R.F.Erkertin, A.A.Şifnerin, B.Dornun, A.Zavadskinin, XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində K.F.Qanın, A.M.Dirrin, N.J.Marrın, N.Trubeskoyun, A.N.Qenkonun və başqalarının ləzgi dili ilə əlaqədər apardıqları tədqiqatlar bu gün də mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda Rusiya, ABŞ, Norveç, Fransa, ingiltərə, Türkiyə, isveçrə, Gürcüstan, Qırğızıstan, Qazaxstan, Ukrayna və başqa ölkələrin dilçiləri ləzgi dilini tədqiq edirlər. Gürcü alimləri bu sahədə xüsusilə fəallıq göstərirlər. Təkcə ötən əsrdə 34 gürcü alimi ləzgi dili haqqında 200-ə yaxın elmi məqalə və kitab yazıb. Onlardan akademik A.S.Çikobava, filologiya elmləri doktorları i.B.Abuladze, Q.V.Topuria, Ş.Q.Qaprindaşvili, Q.T.Burçuladze, V.N.Pançvidze, B.Q.Qiqineyşvili, T.V.Qudava, E.F.Ceyranaşvili kimi alimlərin bu dil haqqında elmi məqalələri dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə olunub.
Ötən dövrdə ləzgi dilçilərindən Dağıstanın məşhur alimi Hacıbəy Hacıbəyov başda olmaqla filologiya elmləri doktorları, professorlar Məhəmməd Hacıyev, Uneyzat Meylanova, Bukar Talibov, Şəmsəddin Sədiyev, Faida Qəniyeva, Kərim Kərimov, Ənvər Şeyxov, israfil Əfəndiyev, akademiklər Racidin Heydərov, Əhmədulla Gülməhəmmədov, filologiya elmləri namizədi Nəriman Abdulmütəllibov və başqaları da doğma dilin tədqiqinə böyük töhfələr vermişlər.
Dilçiləri maraqlandıran məsələlərdən biri qədim ləzgi yazısının və ədəbi abidələrinin yaranmasıdır. Bu barədə alimlər müxtəlif fikirlər söyləyirlər.
Ədəbi abidələr
Ləzgi yazısının hələlik aşkar edilmiş ilk nümunələri V-VII əsrlərə aiddir. Kitabələr şəklində üzə çıxan bu münunələrdə çoxlu ləzgi sözləri və toponimlər aşkar edilmişdir. Elmi əsərləri dünyanın 40-dan çox dilinə tərcümə olunmuş filologiya elmləri doktoru, professor, akademik, Rusiya Federasiyasının və Dağıstan Respublikasının əməkdar elm xadimi, 3 cildlik “Ləzgi dilinin izahlı lüğəti” kitabının müəllifi Əhmədulla Gülməhəmmədov ilk dəfə olaraq sübüt etdi ki, hələ 1500 il bundan əvvəl ləzgi dilində ədəbiyyat və yazılı məxəzlər mövcud idi. (baxma: Журнал «Возрождение» №6, 2000-ci il, s. 112). Həqiqətən də tarixi mənbələrdən məlum olduğu kimi, “hələ V əsrdə Arranda zəngin ədəbiyyat var idi, lakin sonralar bu ədəbiyyat yox olmuşdur”. (baxma: Ziya Bünyadov. Azərbaycan VII-IX əsrlərdə. Bakı, 1989, səh. 56). Təbiidir ki, o vaxt Qafqaz Albaniyasında yaşayan ləzgilərin ədəbi nümunələri də yoxa çıxıb, işğalçılar tərəfindən məhv edilib. Lakin II əsrə aid “Şarvili” eposu, III-V əsrlərə aid bir neçə dastan və rəvayət şifahi xalq ədəbiyyatı nümunəsi kimi bizə çatıb.
Tanınmış ləzgi şərqşünası, tarix elmləri doktoru, professor, Rusiyanın və Dağıstanın əməkdar elm xadimi, Rusiya Federasiyasının Dövlət mükafatı laureatı Amri Şixsaidov yazır ki, X əsrdə ləzgilərin ana dilində özünəməxsus ədəbiyyatı var idi. Bunu məşhur Dağıstan alimi, tarix elmləri doktoru, professor P.M.Maqomedov və başqaları da təsdiq edir. X əsrdə “Axtınamə” və “Abumüslümün tarixi”, XII əsrin əvvəllərində “Şirvanın və Dərbəndin tarixi” kimi qiymətli əsərlərin yaranması deyilənlərə yaxşı sübutdur. (baxma: Шихсаидов А.Р. Очерки истории, источниковедения, археографии средневекового Дагестана. Махачкала, 2008, с. 254-257, 338).
1179-1229-cu illərdə yaşamış ərəb coğrafiyaçısı və səyyahı Yaqut ibn Abdullah ər-Rumi əl-Həməvinin verdiyi məlumata görə XII əsrin məşhur alimi və şairi Musa ibn Yusif ibn Hüseyn əl-Ləzgi həm nəzmlə, həm də nəsrlə fəlsəfi əsərlər yazırdı. (baxma: Yaqut, IV c, səh. 324. SMOMPK, buraxılış 29). X-XII əsrlərdə ləzgi yazısından geniş istifadə olunduğu, həmçinin ləzgi mədrəsələri və ədəbiyyatı haqqında XIII əsrin ərəb coğrafiyaçısı və kosmoqrafı Zəkəriyyə ibn Məhəmməd ibn Mahmud Əbu Yəhya əl-Qəzvini də məlumat verib. Onun yazdığı kimi, “məşhur vəzir Nizam ül-Mülkün Dərbənddə və onun ətrafındakı kəndlərdə tikdirdiyi mədrəsələrdə ləzgi və ərəb dillərində dərslər keçilirdi”. (baxma: Şerafeddin Erel. Dağıstan və dağıstanlılar. istanbul, 1961. Səh. 211).
Orta əsrlərin ləzgi yazısı və ədəbi abidələri haqqında rus alimi N.B.Xanıkov belə yazıb: “Ləzgi kəndlərindən XIII əsrə aid kitabələr çox tapılıb. Qədim tarixin izlərini saxlayan bu daşların üzərində şeir və rəvayətlərdən parçalara da rast gəlinir. Bu yazılar həmin dövrün ləzgi şairlərinin yaradıcılığından xəbər verir”. (baxma: Ханыков Н.Б. Археологические следы. // “Кавказ” №53, 1850).
Dağıstan tarixçiləri X.X.Ramazanovun və A.R.Şixsaidovun 1964-cü ildə Mahaçqalada rus dilində çap olunmuş “Cənubi Dağıstan oçerkləri” kitabında göstərildiyi kimi, XIII əsrin məşhur fransız səyahətçisi Gilyom de Rubruk yazmışdı ki, “ləzgilərin öz ana dillərində yazdıqları çoxlu qiymətli əlyazma kitabları var. Onlar bu kitabları böyük məhəbbətlə oxuyur və saxlayırlar”.
Bəzi məxəzlərdə ləzgi yazısının əksər səsləri ifadə etməyə qadir hərflərindən söhbət açılır, onların bu dilə tam uyarlı olduğu göstərilir. Rus alimi P.K.Uslar hələ XIX əsrdə ləzgi dilinin səslərini ifadə etmək üçün “hərflərin möcüzəsi gərəkdir” demiş və yeni ləzgi əlifbası yaratmışdı.
Hərflərin möcüzəsi
Ləzgilərin ilk istifadə etdikləri alban əlifbası 52 hərfdən – 9 saitdən və 43 samitdən ibarət idi. Bu əlifba ləzgi dilinin səslərini dolğun əks etdirirdi. Təəssüf ki, sonralar müxtəlif əlifbaların tətbiqi nəticəsində müasir ləzgi ədəbi dilindən bəzi saitlər və samitlər çıxarılıb. Lakin alimlərin tədqiqatlarından məlum olduğu kimi, ləzgi dilinin Quruş, Qımıl-Küsnət ləhcələrinin, həmçinin Küre dialektinin bəzi ləhçələrinin fonetikasında 9 sait və 43 samit mövcuddur. Ləzgi dil qrupuna daxil olan buduq, qrız və xınalıq dillərində də fonemlərin 9-u saitdir.
Məlum olduğu kimi, ləzgi dilləri samitlərin çoxluğu ilə seçilir. Ağul dilinin fonetikasında 45, tabasaran dilində 55, xınalıq dilində 64, rutul dilində 68, arçi dilində 70 samit var. Sait və samitlərin çoxluğu alban əlifbasında da öz əksini tapıb. Bu, ləzgi dillərindən ötrü həmin əlifbanın daha məqsədəuyğun olduğunu və vaxtilə ondan istifadə edildiyini bir daha sübut edir.
415-ci ildə Mesrop Maştos alban əlifbasını sadələşdirərək 37 hərf saxladı. V-VII əsrlərdə ləzgilər həmin əlifbadan istifadə etdilər. Ərəb işğalından sonra ləzgilərə alban əlifbası qadağan edildi. Ona görə də xalq təxminən min il ərzində əcəm əlifbasından istifadə etmək məcburiyyətində qaldı. Bu, 12 boğaz səsi alban hərfləri, qalanları isə ərəb hərfləri ilə ifadə olunmuş əlifba idi. Onun 788-ci ilə aid olan ilk nümunələrindən biri Cənubi Dağıstanın Quruş kəndi ərasizində Hacı Zengi Buba pirinin daşı üstündə həkk olunub. IX əsrin əvvəllərində boğaz səslərini göstərən alban hərfləri xüsusi işarələr əlavə olunmuş ərəb hərfləri ilə əvəz edilib. Tarixçi A.R.Şixsaidov Dağıstanın ləzgi rayonlarının ərazisində mətnləri əcəm əlifbası ilə yazılmış XII-XIV əsrlərə aid onlarca epiqrafiya abidələri aşkar edib. (baxma: Эпиграфические памятники Дагестана. М., 1984).
Əcəm əlifbasından ləzgilər XX əsrin 30-40 illərinədək istifadə etmişlər. Sovet hakimiyyətinin ilk illərində Moskvada ləzgicə çap olunmuş “Ləzgi şairlərinin poeziyası”, “Yetim Eminin seçilmiş əsərləri” kitabları bir neçə il əvvəl Cənubi Dağıstanın Kiri kəndindən tapılmiş, XVIII-XIX əsrlərin ləzgi şairlərinin əsərləri toplanmış XIX əsrə aid almanax da əcəm əlifbası ilə qələmə alınıb.
Dilçi alimlərin qeyd etdikləri kimi, əcəm əlifbası ləzgi dilinin səslərini tam və dolğun ifadə etmək qabiliyyətinə malik deyildi. Bu əlifbada bir çox səsləri göstərən hərflər yox idi. Г, гъ, к, кк, кI, кь səsləri və bəzi başqa səslər bir hərflə, bir işarə ilə yazılırdı. Ona görə də həmin səslərdən ibarət sözləri təyin etmək çətinlik törədirdi və bu iş oxuyanın öhdəsinə düşürdü. Odur ki, XIX əsrin sonlarında ləzgi maarifçiləri əcəmi əvəz edəcək başqa əlifba yaratmağı qərara alırlar. 1871-ci ildə Cənubi Dağıstanın Mamraç kəndindən olan məşhur ləzgi alimi Qəzənfər bəy tərəfindən tərtib olunmuş yeni əlifbadan və oxu mətnlərindən ibarət kitab çap edildi. Bundan sonra rus qafqazşünası P.K.Uslar ləzgilər üçün əlifba yaratmaq qərarına gəldi. O, ləzgi dilinin fonetikasını və morfologiyasını Qəzənfər bəydən öyrənirdi.
P.K.Uslar 1896-cı ildə Tiflisdə “Küre dili” adı ilə çap etdirdiyi kitabda özünün yaratdığı ləzgi əlifbasını və bu əlifba ilə qələmə alınmış mətnləri oxuculara çatdırdı. Alim Küre dairəsində tədqiqatlar apardığı üçün kitabını belə adlandırmışdı. Onun əlifbası 49 hərfdən – 7 saitdən və 42 samitdən ibarət idi. 37 hərf rus, 12 hərf isə latın və gürcü qrafikaları əsasında tərtib edilmişdi. Usların əlifbasından ötən əsrin 20-ci illərinədək istifadə olunmuşdur. Ləzgi maarifçisi Abucəfər Məmmədovun 1911-ci ildə Tiflisdə çap etdirdiyi əlifbadan və oxu mətnlərindən ibarət kitabda da bu əlifbadan istifadə olunub. Təəssüf ki, Usların əlifbası xalq arasında geniş yayılmadı. Çünki bu əlifba da ləzgi dilinin səslərini tam əks etdirmirdi. Ona görə də yeni əlifba yaratmaq zərurəti meydana gəldi.
Yeni əlifba uğrunda mübarizə
Oktyabr inqilabı başqa sahələrdə olduğu kimi, bu sahəyə də öz təsirini göstərdi. Sovet hökuməti köhnəliyi ləğv etmək, yeni həyat qurmaq adı ilə Dağıstanda milli dilləri tamamilə sıxışdırıb aradan çıxarmaq, respublikanı başdan-başa ruslaşdırmaq istədi. Lakin ləzgilərin, avarların və darginlərin güclü müqavimətinə rast gəldi. Bu xalqların qabaqcıl elm və maarif xadimləri milli dillərdə dərslərin keçilməsindən və yeni əlifbanın tətbiq edilməsindən ötrü mübarizəyə başladılar. Hətta Hacıbəy Hacıbəyovun rəhbərliyi altında Moskvada bu şəhərdə və Leninqradda təhsil alan 200-dən çox ləzgi tələbəni və ziyalını birləşdirən “Ləzgi dərnəyi” yaradıldı. Tezliklə bu dərnək böyük qüvvəyə çevrildi və bolşevik rəhbərləri müəyyən güzəştlərə getməyə məcbur oldular.
Başqa xalqlar kimi, ləzgilər üçün də vahid şəklə salınmış əlifba latın qrafikasına əsaslanan əlifba idi. Bolşevik rəhbərləri Hacıbəy Hacıbəyovu və Əlibəy Şamxalovu belə əlifba yaratmağa məcbur etdilər. Onlar rus dilçiləri N.F.Yakovlevin və L.i.Jirkovun iştirakı ilə ləzgi, avar, dargin və lak dilləri üçün latın qrafikası əsasında əlifba yaratdılar. Lakin onun ömrü uzun olmadı. Yeni əlifba özünü doğrultmadı.
Latın qrafikası niyə özünü doğrultmadı?
1928-ci ildə latın əlifbasının işə salınması Dağıstanda birmənalı qarşılanmadı. Yeni əlifbanın Dağıstan dilləri üçün müsbət cəhətlərindən daha çox mənfi cəhətlərinin olduğunu görən həmin dövrün bəzi dilçiləri və yazıçıları – Alqadar Abdul-Qadir, Ziyauddin Əfəndiyev və başqaları mətbuatda öz fikirlərini bildirdilər. Ləzgicə çıxan “Yeni dünya” qəzetinin 1929-cu il saylarının 11-i bu məsələyə həsr olundu. Tezliklə “Krasnıy Daqestan” qəzeti də əlifba məsələlərindən yazdı. Latın əlifbası Dağıstanın ayrı-ayrı təşkilatlarının, yerli mətbuat orqanlarının da müzakirə obyektinə çevrildi. Hətta Ümumittifaq Yeni Əlifba Komitəsinin rəyasət heyətinin geniş iclasında “Yeni əlifbaya keçməyin çatışmazlıqları” mövzusunda çıxışlar dinlənildi. (baxma: “Yeni dünya” qəzeti (ləzgicə), 16 iyul 1929-cu il). iş o yerə çatdı ki, məcburiyyət qarşısında yeni əlifbanın tərtibçilərindən və təbliğatçılarından birinə çevrilmiş Hacıbəy Hacıbəyov da Dağıstan dillərindən ötrü bu əlifbanın yararsız olduğunu etiraf etməyə başladı.
48 ləzgi hərfini əks etdirən latın əlifbasında bir neçə fonem aradan çıxarılmışdı. O, dildəki bütün səsləri əhatə edə bilmirdi. Xüsusən də dodaq səslərini əmələ gətirən 17 fonemi olduğu kimi çatdırmaq mümkün deyildi. Bu isə ədəbi dildə ən çox işlənən 250-dək sözü itirmək demək idi. Г, гъ, з, к, кк, къ, кь, кI, с, т, тт, тI, х, хъ, цц, цI, чI hərflərinin yanında dodaqlanan “в” yazılmayanda sözlər başqa mənanı verirdi. Məsələn: гъвар (tir) – гъар (mala); гъвел (qırıntı, ovuntu) – гъел (kirşə); къвана (yağdı) – къана (üşüdü); кIватI (topa, yumaq) – кIатI (taxıl saxlanan qab); свас (gəlin) – cac (diş); cвал (dağ sərçəsi) – cал (dirrik); тIвар (ad) – тIар (ağrı) və s.
Ləzgi dilçiləri yeni əlifbanın çatışmazlıqlarını nəzərdə tutaraq, onu “latınlaşdırılmış əlifba” adlandırırdılar. Bu əlifbanın ən böyük qüsurlarından biri o idi ki, bir sıra hərflər eyni işarələrlə yazılırdı. Məsələn, къ və кь hərfləri q, п və пI hərfləri p, т və тI hərfləri t, х və хь hərfləri x, ж və з hərfləri z hərfi ilə ifadə olunmuşdu. Bu isə sözləri düzgün oxumaqda çətinlik yaradırdı. Məsələn, oxucu başa düşə bilmirdi ki, “тар” sözünü тар “ağac”, тар “tar” kimi oxusun və ya тIар “ağrı” kimi. Başqa sözlərin oxunuşunda da belə çətinliklər var idi.
Məlum olduğu kimi, ləzgi dilində б, г, д, гъ, ж (дж), з (дз) kimi cingiltili partlayıcı samitlər vurğulu hecalarda müvafiq kar samitlərə çevrilir: п [пп], к [кк], т [тт], ц [цц], ч [чч]; къиб “qurbağa” – хъипер [хъиппер], муг “yuva” мукар [муккар]. Latın qrafikası bu fonetik prinsipi gözləməklə səsi eşidilən kimi yazmağa imkan vermirdi.
Digər bir məsələ к, т, п, ц, ч qrafemləri ilə bağlı idi. Ləzgi dilində bu qrafemlər həm nəfəsli, həm də nəfəssiz fonemləri (кк, тт, пп, цц, чч) ifadə edir. Məsələn: чил “tor” – ччил “yer”, чуру “sarı” – ччуру “saqqal, кун “sürü saxlanan yer” – ккун “yanmaq”, кар “iş” – ккар “yara” və s. Latın qrafikası bu fonetik prinsipə də uyarlı deyildi. Bütün bunlar nəzərə alınaraq, Dağıstan hökumətinin xüsusi qərarı əsasında 1938-ci ildə latın qrafikası kiril qrafikası ilə əvəz olundu.
Əslində ləzgi yazısından ötrü bu, yenilik deyildi. Hələ 1860-cı ildə kiril qrafikası əsasında ləzgi əlifbası yaradılmışdı. Hazırda Dağıstanın arxivlərində həmin dövrdə rus əlifbası ilə ləzgi dilində yazılmış sənədlər saxlanılır. (baxma: Heydərov R.i. Vacib sənəd. “Kommunist” qəzeti (ləzgicə), 24 mart 1985-ci il; Heydərov R.i. Əlifbamızın 120 illiyi. “Лезги газет”, 31 avqust 1991-ci il).
1938-ci ildə kiril qrafikası əsasında yaradılmış əlifbanın da latın qrafikalı əlifba kimi bir sıra çatışmazlıqları var. Bu əlifba 12 ləzgi fonemini aradan çıxarıb. Əvəzində ləzgi əlifbasına rus dilindən ehtiyac duyulmayan ё, щ, э, ю, я kimi hərflər gətirilib. Lakin bu əlifbanın latın qrafikalı əlifba ilə müqayisədə bir sıra üstünlükləri var.
Kiril qrafikası ilk növbədə nəfəssiz fonemlərdən istifadə etməyə imkan verdi. Görkəmli ləzgi dilçi alimi Məhəmməd Hacıyevin təşəbbüsü ilə bu fonemlər qoşa qrafemlərlə yazıldı: ттар “ağac”, ппар “yük”, ккун “yanmaq”, ккал “inək”, ччин “üz” və s. Təəssüf ki, alim dünyasını dəyişəndən sonra bu qayda əsassız olaraq aradan götürüldü və hazırda nəfəssiz fonemli sözlər bir işarə ilə yazılır: кар [кhap] “iş”, кар [кhap] “talvar” кар [ккap] “yara” və s. Müasir ləzgi ədəbi dilində Məhəmməd Hacıyevin qoyduğu qaydanın bərpasına ehtiyac var. Bunu neçə illərdir ki, ləzgi ədəbi ictimaiyyəti, dilçilər və təhsil sahəsində çalışanlar da tələb edir.
Digər üstünlük rus əlifbasından gəlmiş ъ və ь qrafemləri ilə bağlıdır. Məsələn, ъ qrafemi üç halda dildə əvəzsiz rol oynayır: 1) гъ, къ, хъ kimi dilçək samitlərini ifadə edir: гъед “ulduz”, къад “iyirmi”, хъен “kölgə” və s.; 2) rus dilindən və başqa dillərdən alınmış sözləri olduğu kimi yazmağa imkan verir: адъютант, таъмин, таъсир və s.; 3) laringal abruptivləri ifadə edir: ваъ “yox”, яъ! “di!”, неъ “ye” və s. Rus dilindən gəlmiş ь qrafemi başqa hərflərlə birlikdə ləzgi dilinin spesifik fonemlərini əmələ gətirir: гь, кь, хь, уь; гьакIан “adi”, кьантIар “təpə”, “sədd”, хьел “ox”, уьцIуь “duzlu” və s.
Nəhayət, müasir əlifbadakı I (dik xətt) başqa hərflərlə birlikdə yazıldıqda ləzgi dilindəki partlayan boğaz samitlərini göstərir: кI, пI, тI, цI, чI; кIар “oxlov”, пIатI “ördək”, тIал “ağrı”, чIагъ “qarğa”.
Göründüyü kimi, kiril qrafikasına əsaslanan müasir ləzgi əlifbası bəzi çatışmazlıqlarına baxmayaraq, latın əlifbası ilə müqayisədə dilin ehtiyaclarını daha yaxşı ödəyir. Ona görə də müasir əlifbanı yenidən latınlaşdırmaq istəyənlər bilməlidirlər ki, bu, qəti yolverilməzdir.
Şübhəsiz, müasir ləzgi əlifbasının təkmilləşdirilməsi vacibdir. Ozündən əvvəlki əlifbalar (alban əlifbasını çıxmaq şərti ilə) kimi bu əlifba da dilimizdəki аь, гI, хI, дж, дз, кh, уъ, цh, чh kimi səsləri ifadə etməyə qadir deyil. Bu məsələ ilə əlaqədar dilçi alimlərimiz haqlı olaraq yazırlar: “Ləzgi dilinin orfoqrafiya qaydalarının mükəmməlləşməsi sahəsindəki böyük uğurlarla yanaşı, hələ tam həll olunmamış bəzi mühüm məsələlər də vardır. Bunlar əlifba, orfoqrafiya və punktuasiya ilə bağlı məsələlərdir. Onların elmi cəhətdən tam və uğurla həll olunmasından ötrü ləzgi dilinin fonetikası, morfologiyası, sintaksisi və leksikası daha dərindən və geniş tədqiq edilməlidir”. (baxma: Гайдаров Р.И., Гюльмагомедов А.Г., Мейланова У.А., Талибов Б.Б. Современный лезгинский язык. Махачкала, 2009, с. 99).
Göründüyü kimi, əlifba sahəsində qarşıda duran əsas məsələ bir əlifbanı diğəri ilə əvəz etməkdən deyil, onu təkmilləşdirməkdən ibarətdir. Bu işi isə təsadüfi adamlar deyil, yalnız ləzgi dilçi alimləri görə bilərlər.
insanların fikrinə hörmət etmək istəməyən yazar. Ən azından mənə belə auranı bağışladı.
1. #309333 nömrəli entryində joe bideni tənqid etməyə çalışmısan, amma mən səndən obyektivlik istəyirəm. mühacirlər və miqrantlara qarşı sərt tədbirlər görən, "ermənilər yaxşı insandır" deyən, Türkiyə iqtisadiyyatına diz çökdürən, tvitterdə radikal və irqçi fikirləri ilə tanınan insan Donald trumpdır, biden yox
2. #309231 nömrəli entryində biden tərəfdarlarını açıq təhqir etmisən. Deyə bilərdin ki, bideni dəstəkləyən insanlar səhv yoldadır, araşdırma etmələrini istəyirəm və s. Təhqirlə ifadə olunan fikir elə də effektiv olmur
P.s: özün #308991 nömrəli entrydə təhqir işlədən insana aciz demisən, burdan nə demək istədiyim anlaşılar yəqin -*
3. #308973 nömrəli entrydə ateistlərə alçaldıcı ifadən, #308372, #306643 nömrəli entryidə jurnalistdən səs yazısı, fakt istəyib, #308232 nömrəli entrydə Laçının alınmasını yazmısan, hələ də fakt yoxdur və #306093 nömrəli entrydə erməniləri sevənlərin vicdanını sikim deyib, #306968 nömrəli entrydə Paşinyanın qızına "gözəl qadın" ifadəsini işlətmisən
marjinal, ikibaşlı fikirlərini qoyuram qırağa, amma təhqirlə ona alçaq, buna şərəfsiz deməklə radikallığı qarışdırma, Əziz yazar
gedənin yox, daxilində məlum şəxslərə görə səhv gedənin banlandığı məkan, qrup, yer.
Son zamanlar qəribə, təəcüblü banlar başladı, səbəbini trol olmaqda görürlər. Bu lap, məlum şəxsin icra hakimlərinə qarşı etdiyi islahata oxşadı, ad da sözlüyə islahatçı kimi keçir. Whataboutism sorğulayınca, öz ironiya və yumor anlayışını sorğulasan, pis olmaz
Mən eynək taxmağı məsləhət görərdim, həm entrymi oxuyanda, həm də ban verəndə
Trolluq etmə, whataboutism səbəbindən ban veriblər. Ümumiyyətlə, troll sözünün mənasını araşdıraq:
"internet jarqonunda trol, alovlu müharibələr başladan və ya internetdə insanları qəsdən narahat edən, onlayn topluluqda iltihablı və yayındırıcı, kənar və ya mövzudan kənar mesajlar göndərərək (məsələn, qrup, foruma fake xəbərlər atan,, trolun əyləncəsi üçün istifadəçinin onlayn fəaliyyətini pozmaq və ya siyasi prosesi idarə etmək kimi müəyyən bir nəticə əldə etmək üçün oxucuları emosional reaksiyalar göstərməyə təhrik etmək"
bunlardan hər hansını etmədiyimdən, whataboutism olmadığından tam əminəm. insanın içində isə başqa şübhələr yaranır. Trolluq etməmişəmsə niyə? ya fikir və tənqidlərimə görə? Bilmirəm.
Uşaq ədəbiyyatını nəzərə almasaq, Sovet ittifaqında ən geniş yayılmış bədii ədəbiyyat nümunəsi, roman. "Hərb və sülh" romanı, 1918-1986-cı illərdə SSRi-də ən çox yayılmış bədii ədəbiyyat işi idi: 312 nəşriyyatın ümumi tirajı 36 milyon nüsxə təşkil etmişdir.
Romanda 559 şəxsin adı keçir. Onlardan təxminən 200 nəfəri tarixi simalardır. Və bunu yadda saxlamaq çətin olduğu üçün, ya romanı 2-3 dəfə oxumaq, ya da bu ailə ağacından istifadə etmək olar:
Sübh vaxtı idi, Ömər onların evinə yaxın olan məscidin qabağında xəyala dalıb, azan səsinə qulaq asırdı. Azan qurtardı, minarədən düşən şəxs, məscidin yanında Öməri gördü. o addımlarının sürətini artıraraq özünü ömərə çatdırmağa çalışırdı, o ömərə çatdı və qucaqlaşdılar
- qasim ata, səndən ötrü çox darıxmışam, səsindən isə lap çox
- mən də sənin üçün darıxmışam övladım, necəsən? işlərin necə gedir? Serbiyada işlər necədi?
- şükür ata, hər şey yaxşıdır
- heç ananı soruşmursan, yaddan çıxıb deyəsən
- yox ata, siz heç yadımdan çıxarsız?
- nəysə, gəl gedək evə
onlar evə çatdılar, Ömər qapını döydü, ana qapını açdı
- (sevinc göz yaşları ilə) Ömər, oğlum.
- ağlama ruqiyəm ana
- ağlamıram oğlum, sadəcə gözümə toz qaçdı, elə-belə
- yeməyə nə var?
- mən də yaxşıyam Ömər
- pomidor-yumurta istəyirəm
- üzünü dəyişdirsələr belə Ömər olduğunu əminliklə deyə bilərəm, kobudsan -*. mən gedim yemək bişirim
- mən də gedim ana, işlərim var
- oğlum, o işi tez gör, yoxsa qızın toy şəkillərinə baxarsan ancaq
- öpdüm ana
Ömər bu 36 saatdan yaxşı yararlanmaq istəyirdi. o, evlərindən 2 dayanacaq qədər uzaqlıqda yerləşən məhkəmə binasına gedirdi. onun sevgilisi və yaxın dostu vəkil işləyirdi.
o binaya girəndə, mühafizəçidən sabi və hailluciferin otağını soruşdu. otağın nömrəsini öyrənəndən sonra, otağa doğru yaxınlaşırdı, qapını döydü, qapını hail açdı. Ömər əli ilə hailə sakit durmasını işarə etdi. yavaşca içəri girdi:
- ən gözəl vəkilin qəbuluna necə yazılmaq olar?
- gərək binaya girəndə qəbula yazıla... Ömər
o Ömərlə bir yerdə sevdikləri restorana, məkanlara getdilər, uzun-uzun söhbət etdilər. Ömər bu axşam sabiyə onlara getməyi təklif etdi, sabi razılaşdı
axşam düşdü, sabi ilə Ömər Ömərin ailəsigilə getdi.
qasim: xoş gördük, xoş gördük, kimləri görürəm -*. Ömər də olmasa heç bizi yada salmazsan qızım
ruqiyəm: qasim, xətrə dəyəcək zarafatlar etmə, qızımız həmişə bizi yada salır, buyurun, keçin içəri
onlar içəri keçdi, qasim ata sabi ilə qonaq otağında oturdu, ana ilə Ömər isə mətbəxdə idi. ana yemək bişirir, Ömər isə söhbət edirdi
- oğlum, bax, sabi necə gözəl, boylu-buxunlu qız olub, oturuşunu, duruşunu bilən. artıq evlənməlisən
- ay ana, ömründə bir dəfə ölkəyə gəlirəm, onda da günümü qara edirsən
- sabi gününü qara edir?
- yox ana, sən
- indidən sabi tərəfə yıxılmısan?
- of ana, sözbazsan, sözdən söz qoşursan
- al bu yeməkləri apar
Ömər və ruqiyəm ana yeməkləri gətirdi. hamı yeməklərə başladı. birdən ömərə zəng gəldi:
- ana, mən təcili getməliyəm, qismət olsa, görüşərik
- hara oğlum?
- sinif yoldaşlarım çağırdı, getməliyəm, öpdüm
Ömərin telefonuna gravitondan mesaj gəlmişdi. Ömər gravitonun ofisinə gedərkən, maşın saxladı. Qapı açıldı, ömərin qolundan dartaraq maşına mindirdilər:
- nolub aslanım, öldürsələr ruhun inciməz
- şef, fikirliyəm
- niyə?
- əməliyyata görə, istəmirəm
- təşkilata girəndə and içmisən, bu sənin borcundur
- borca görə yox şef
- sabi?
- hə
- narahat olma, uzağı bir ilə unudar səni
- inanmıram şef, biz bir-birimizi çox sevirik axı, sabi ölər
- ölsə dəfninə gedərik aslanım, narahat olma. 20-ci əsrdə bir insanın acısı uzağı bir il çəkirdi. indi 21-ci əsrdəyik
- indi hara gedirik?
- əməliyyata, əfsanəyə şahid olmağa
- o kimdir?
- mariya kürüsü
onlar kəşfiyyat idarəsinin gizli binası - xəstəxanaya çatdılar, Ömər əməliyyata girdi.
____________________
qumarxananın açılışına 1 həftə vaxt qalmışdı. kafka isə, hələ də heyətdən icazə gözləyirdi:
- bu heyətdən çəkdiyimiz nədi ala. 3 adam dediniz, öldürdüm, özümü riskə atdım, məhv olurdum az qala. sədaqətin qarşılığı hardadı?
- narahat olma rəis, hamısı düzələcək, hər şey yaxşı olacaq
- Budda ağzı ilə danışma diablous
- tamam rəis
- phoenix hardadı?
- uşaqlarla qumarxana üçün çılçırağa baxma getdi
- çılçırağ nədi ala?
- lyustur
- adam dilində danış da aq. phoenixə de, evə tez gelsin, işim olacaq.
- əstağfirullah rəis
- oldu blin, oldu, gedim evə, görüm nə var-nə yox.
qumarxananın qapısı açıldı, phoenix içəri girdim
phoenix: kafka, bağışla, bir az gec gəldim, bax, bu lyusturları bəyənmişəm
kafka: bacı, bunları boş ver, belə getsə qumarxananı aça bilməyəcəyəm.
diablous: Boss, uşaqlar xəbər verdi, momoko gəldi, çoxdular
kafka: xeyirlisi
onlar qumarxananın üstündəki restorana getdilər. restoranın qapısında momokonun ordusu dayanmışdı.
kafka: xoş gördün, momoko, sən bizim böyük qardaşımızsan, rəis. necəsən? çoxdandı görmürəm səni
momoko: salam kafka qardaş, səndən ötrü çox darıxmışam, gəl qucaqlaşaq
kafka: buyur keç, masada otur
onlar masada oturdu, bir qədər söhbət etdilər
momoko: pul hardadır?
kafka: hansı pul?
momoko: sənin mənə hər ay verməli olduğun pul. heyət məni sözlüyün səfiri seçib. böyüyün mənəm, pulları mənə verməlisən
kafka: Boss, əlim aşağıdır, qumarxana açacam, icazə almaq üçün heyətə xəbər göndərmişəm, baron razı olsa, qumarxananı açacam. indi əlim aşağıdır
momoko: mən də qumarxana açılışı üçün icazə gözləyirəm, nə xoş təsadüf. kafka, boşuna əziyyət çəkmə, heyət icazəni mənə verəcək. sən kiçiyim olaraq həmişə hörməti saxlamısan, bu dəfə də saxla. icazə gözləməyin barədə istəyini geri götür
kafka: böyük olaraq hörmətini saxla momoko. bu aləmdə etmək istədiyin böyük səhvdir. qumarxanaya kim layiqdirsə, icazəni o alsın
momoko: özün bil. cibinə görə deyirdim, ziyana düşərsən, biabır olarsan
momoko bu sözləri deyərək kafkanın məkanından ayrıldı.
kafka: diablous, alçağa bax ala, gəlib mənə zakon kəsir. alçaq, şərəfsiz.
diablous: Boss, nə vaxt hərəkətə keçək?
kafka: gözlə, qoy birinci o hücum etsin. Biz hücum etsək, heyət bizi nəinki aləmdən, həyatdan ayağımızı kəsər
________________
graviton və mariya kürüsü oturmuşdular. mariyanın üzündə sarğılar çox idi, əməliyyatdan yeni çıxdığı üçün. Graviton saata baxırdı, saat 21:00 olan kimi xəbərləri açdı, ilk xəbər bu idi:
Aldığımız xəbərə görə, sözaltı respublikasının Serbiyadakı konsulluğunun birinci katibi Ömər Əfəndiyev, maşın qəzası nəticəsində vəfat etdi.
Beatrice Portinari, Dantenin "ilahi Komediya" əsərində əsas rol oynayan ideallaşdırılmış sevgilisi idi. onun sevgisini ən yaxşı şəkildə fiziki impulslardan azad, intellektual və mənəvi bağlarla zəngin olan “platonik münasibət” kimi təsvir etmək olar. beatrice onun ilk və platonik sevgisi idi, o başqasıyla evlənmiş və erkən ölmüşdür.
"yeni həyat başlayır" (dante və beatrice bağda) rəssam cezare saccaggi, 1903)
dantenin beatrice-yə məhəbbəti fiziki səltənəti aşdı və onun biliyinə, gözəlliyinə və fəzilətinə olan heyranlığında özünü göstərdi. dante onu öz bələdçisi, maarif rəmzi və ilahi lütfün təcəssümü kimi görürdü:
başqa xanımlarla sən mənə
gülürsən, amma gücü sizə görünməzdir
kədərli görünüşümü nə dəyişdi:
mən sizin gözəlliyinizə heyran oldum
dantenin "yeni həyat" əsərindən bir hissə (rus dilindən yazarın özü tərəfindən qeyri-səlis tərcümə olunmuşdur)
onların sevgisi sabit deyildi. onun sevgisi uşaqlıq heyranlığından, aşiqliyindən yetkin heyranlığa qədər dantenin həyatı boyu inkişaf etdi. dantenin beatrice sevgisi onun yaradıcılığı və intellektual axtarışları üçün katalizator rolunu oynayırdı. beatrice onun ilhamvericisi, ilham mənbəyi idi və tez-tez onun vicdanını təmsil edərək onu daha yüksək bir vəziyyətə yönəldirdi.
dantenin beatrice məhəbbəti dünya istəklərindən azad, fədakar, dəyişdirici və ruhani sevginin təcəssümü, “platonik məhəbbət!” idi!
Peter Steiner tərəfindən, 5 iyul 1993-cü ildə New Yorker qəzetində dərc edilmiş və iki itin təsvir olunduğu şəkil: biri kompüterdə oturur və eyni bu frazanı söyləyir, ikincisi isə oturur və ona diqqətlə qulaq asır. Bu şəkil, 2011-ci ildən bu yana The New Yorker-in səhifələrindəki ən populyar rəsm idi və Steiner müntəzəm yenidən çapından 50.000 dollar qazanır. Şəkildəki yazı ingilis dilində atalar sözünə çevrilmişdir.
bu gün adının günü olan 9-cu nəsil yazar, mənim üçün çox dəyərli^∞ olan insan. intellekti, düşüncəsi, məntiqi ilə seçilən yazar, daxili və xarici gözəlliyi, incə qəlbi, incə ruhu ilə seçilən insandır. 21 may - beynəlxalq kimya günüdür!
sankt-peterburq doğumlu Sovet bəstəkarı, pianoçu, müəllim və ictimai xadim. simfonik, kamera musiqisi və opera janrında musiqilərin müəllifidir. fortepiano dahisidir. 20-ci əsrin ən böyük bəstəkarlarından biri, 15 simfoniya və 15 kvartet, 6 konsert, 3 opera, 3 balet, çoxsaylı kamera musiqisi əsərləri, filmlərin və teatr tamaşalarının müəllifidir.
7 nömrəli simfoniya "Leninqradskaya" C major, Op. 60, Waltz No. 2 kimi tanınmış əsərlərin müəllifidir. o bir dahidir. həqiqətən, əhsən!
rus dilində balaca uşağın kuklası mənasını verən söz. sözün daha bir rəsmi olmayan mənası isə "şirin" deməkdir. rus qız sizə bu xitabı edibsə, iş alınıb, bəylər
bu gündən etibarən fəaliyyət göstərən sözlüyün tiktok kanalı. ilk videodan göründüyü qədəri ilə qəşəng, maraqlı və özünəməxsus konsepti var. bəyənin, bəyəndirin, paylaşın. vətənə, millətə xeyirli, uğurlu olsun -*
Qalaktikadakı bəşəriyyətimizin, təmas qurma şansı qazandığı, planetimizdən kənar yaşayan sivilizasiyaların sayını təyin etmək üçün hazırlanmış bir düstur. 1960-cı ildə Frank Donald Drake (Kaliforniya Santa Cruz Universitetinin Astronomiya və Astrofizika professoru) tərəfindən hazırlanmışdır.
Düstur:
N — əlaqə qurmağa hazır olan sivilizasiyaların sayı;
R - qalaktikamızda bir ildə yaranan ulduzların sayı
f_p - planetlərlə günəşə bənzər ulduzların bir hissəsi;
n_e - bir sivilizasiyanın ortaya çıxması üçün uyğun şərtləri olan planetlərin (və peyklərin) orta sayı;
f_l - uyğun şərait olan bir planetdə həyatın yaranma ehtimalı;
f_i - həyat olan bir planetdə şüurlu həyat formalarının ortaya çıxma ehtimalı;
f_c - əlaqəyə hazır olan və əlaqəyə girmək istəyən şüurlu sakinlərə malik planetlərlə, şüurlu sakinləri olan planetlərin sayına nisbəti;
L - orada yaşayan sivilizasiyanın orta ömür müddəti; təmasda ola biləcəyi və təmasda ola bilməyi istədiyi vaxt.
Drake tənliyi, digər yerlərdə sivilizasiyaların axtarışı proqramına milyonlarla dollar ayrılması üçün əsas rol oynadı, baxmayaraq ki, elmin hazırkı inkişaf səviyyəsində, yalnız iki əmsal az-çox dəqiq müəyyən edilə bilər: R və daha az dəqiq müəyyən edilə bilər, f_p və sonuncu, açıq şəkildə, digər sivilizasiyalar haqqında məlumat toplanmadan qətiliklə müəyyən edilə bilməz.
təxmini müəyyən olunmuş ehtimal
R = 10/il (ildə 10 ulduz yaranır)
f_p = 0.5 (ulduzların yarısının planetləri var)
n_e = 2 (sistemdə orta hesabla 2 planet həyat üçün yararlıdır)
f_l = 1 (əgər həyatın yaranma ehtimalı varsa, o mütləq yaranır)
f_i = 0.01 (həyatın şüurlu formayadək inkişaf etməsi ehtimalı – 1 %)
f_c = 0.01 (sivilizasiyaların 1 %-i əlaqə yaratmaq imkanına malik olacaq və əlaqə qurmaq istəyəcək)
L = 10 000 il (texniki cəhətdən inkişaf etmiş sivilizasiya 10000 il mövcud olur)
Bu təxmini hesablamaya əsasən:
sözlüyün formatını ən çox pozan "yazar"lardan biri. sözlükdə öz "aq"-lı, randomlu, qrammatik qaydaları pozan, və ən əsası: axtarış bölməsindəki lozunqa çox az, bəlkə də heç əməl etməyən "yazar". tanımsız entrylərə girən şəxs
p.s: şəxsi münasibətlərinizi kənara qoyub bu entry-ni oxumağınızı məsləhət görürəm.
ümumiyyətlə, çox şeyi səhv qiymətləndirir, dəyər veririk. götürək, misal üçün: palandraz. biz onu fikirlərinə görə tənqid edirik. bu düzgündür, hərənin öz fikri ola bilər. amma biz fikirlərdən qabaq, fikrin necə çatdırıldığına baxmalıyıq.
#331388 - məsələn bu yazı. siz də bunu oxuyanda gözləriniz qanamamış olmaz -*. ümumiyyətlə, bu yazıda formatdan danışmıram. hərə onsuz da sikib çevirir, ona nə gəlib ki -*. bunun kimi bir çox yazılarda görmüşəm belə hallar.
mənim yazarın şəxsiyyəti ilə bağlı heç bir fikrim yoxdur. amma fikirləri ilə bağlı fikirlərim var. çox səhv çatdırırsan fikirləri, suzuki. formatı da pozursan. etməsən, daha yaxşı yazar ola bilərdin. amma mənim gözümdə hələ də yazar deyilsən. lap tutaq ki, yazarsan, amma belə olmalı deyilsən. nəysə, uğurlar
Bütün Azərbaycanı bürümüş hadisədir. Millət sevinir, bozqurd işarələri, bayraqlar. Amma düşünən yoxdur ki, o sülhməramlı qüvvələr gürcüstana neynirdi, Moldovaya neynirdi. iki xalqın bir yaşamasına razı olmaq olar, biz onlar kimi faşist deyilik. Amma sülhməramlı qüvvələr, vegetarian canavarlara bənzəyir -*
)
