blok başlıqlarını gizlət
masturbasiya
yarpaq yerləşməsi
daun sindromu
talassemiya
talassemiya
irsi xəstəlik
siqaretin zərərləri
bütün zamanlarda yazdığı ən əjdaha entrylər:
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
başlamadan bir neçə şey demək istəyirəm.
sözlüyə bir müddət özəl səbəblərdən dolayı ara vermək məcburiyyətindəyəm, lakin yazılarınız hər gün oxuyacam. bu da sizə sağollaşma hədiyyəsidir.
açar sözlər:
Daxili mayalanma
xarici mayalanma
distant
kapasitasiya
kontakt
ikinci mərhələ
sinqamiya
polispermiya
fertilizin
antifertilizin
qinoqamon, androqinoqamon
Mayalanma- erkək və dişi cinsi hüceyrələrinin qovuşması nəticəsində hər bir növ üçün xarakterik olan diploid xromosom dəstli, keyfiyyətcə yeni hüceyrə- ziqotun alınmasıdır. mayalanma xarici və daxili olmaqla iki cür təsadüf olunur.
xarici mayalanma bir çox heyvanlarda, xüsusilə ibtidai onurğalılarda təsadüf olunur.
bu zaman spermatozoid ətraf mühitə (su mühitinə ) buraxılır, mayalanma da orada gedir.
Daxili mayalanma quru mühitində yaşayan heyvanlar (ali onurğalılar) üçün xarakterikdir.
xarici mühitdə qametlərin saxlanılması və qovuşması üçün şərait yoxdur. bu zaman spermatozoidlər dişi fərdin cinsi yoluna buraxılır.
məməlilərdə, eləcə də insanda mayalanma prosesinin getməsi üçün cinsi hüceyrənin yetişməsi və sayı (spermatozoidlərin) mühüm əhəmiyyət daşıyır.
məsələn, insanda bir cinsi akt zamanı 3 milli litr həcmində sperm ifraz olunur. mayalanmanı təmin etmək üçün isə spermatozoidlərin ümumi sayı 150 mln-dan az olmamalıdır (1 cinsi akt zamanı 1 kub santimetr spermada 20-60 milyona qədər spermatozoid olur ). Lakin, spermatozoidlərin sayının belə çox olmasına baxmayaraq norrmal mayalanmada ancaq biri iştirak edir * bəli, yalnız biri .
cinsi aktdan sonra qadınların uşaqlıq borusunun distal hissəsində getdikcə spermatozoidlərin sayı azalır.
mayalanmada üç əsas mərhələ ayırd edilir:
1. qametlərin distant qarşılıqlı əlaqəsi və yaxınlaşması.
2. kontakt qarşılıqlı əlaqəsi və yumurta hüceyrənin aktivləşməsi.
3. spermatozoidin yumurta hüceyrəyə daxil olması və qovuşması- sinqamiya.
Distant qarşılıqlı əlaqə xemotaksislə həyata keçirilir. xemotaksis cinsi hüceyrələrin görüşmə ehtimallığını artıran spesifik amillərin cəmidir. bu məsələdə əsas yeri cinsi hüceyrələrin hazırladığı kimyəvi maddə- hormon tutur.
müəyyənləşdirilib ki, yumurtahüceyrə spermatozoidi özünə cəlb edən maddələr ifraz edir. dişi cinsiyyət yoluna spermatozoidin düşdüyü an yumurtahüceyrəyə daxil olma qabiliyyətinə malik olmur. Məsələn, insanda 7 saat ərzində qadın cinsi orqanlarının hazırladığı hormanların nəticəsində spermatozoidlər aktivləşir ki, o da (gbax:kapasitasiya) adlanır. Kapasitasiya prosesində spermanın akrasom hissəsinin plazmolemasından qlikoproteinlər və proteinlər ayrılır. həmin maddələr akrasom reaksiyalarını yaradır.
qeyd. bundan sonra yazacaqlarımı anlamanız çətin bir məsələ olacaq. səbəbi: bunların hamısını ayrı-ayrı izah etməliyəm. yaxın günlərdə edəcəm.
kapasitasiyada yumurtalığın vəzili hüceyrələrinin sektesiyasını aktivləşdirən progestron hormonu xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Kapasitasiya zamanı spermin sitolemmasının xolesterini qadın cinsi yolundakı albuminlə birləşir və cinsi hüceyrələrin reseptorları aşkar olunur. mayalanma yumurta borusunun ampulyar hissəsində baş verir. bu prosesdə qametlərin yaxınlaşması və qarşılıqlı əlaqəsi (baxma: məsafə-distant qarşılqlı əlaqəsi ) xemotaksisə əsaslanır.
kontakt qarşılqlı əlaqə mərhələsində spermatozoid yumurta hüceyrəni fırlandırır. çoxsaylı spermalar yumurtahüceyrıyı yaxınlaşır və onun xarici qatına toxunaraq əlaqəyə girirlər. yumurta hüceyrə öz oxu ətrafında saniyədə 4 dəfə olmaqla fırlanır. bu hərəkət spermatozoidlərin quyruqlarının dalğavari hərəkəti nəticəsində təqribən 12 saat davam edir. erkək və dişi cinsi hüceyrələrinin qarşılıqlı təsirində spermalarda akrasom reaksiyası baş verir. bu ondan ibarətdir ki, akrasomun xarici membranı spermanın plazmolemmasının 2/3 hissəsi ilə qovuşur. sonra isə membranın ərimiş-qovuşmuş hissəsi dağılır və akrasom fermenti ətraf mühitə tökülür.
mayalanmanın ikinci mərhələsində əsasən yumurtahüceyrənin şəffaf zonasının hazırladığı sulfatlaşdırılmış polisaxaridlərin təsiri altında kalsium və natrium ionları spermatozoidin başcıq hissəsinə daxil olur, oradan isə kalsium və hidrogen ionu xaric olunur və akrasomun membranı əriyir , spermatozoidin yumurtahüceyrəyə yapışması isə şəffaf zonadakı karbohidrat qrupunun qlikoprotein fraksiyasının təsiri nəticəsində olur. cinsi hüceyrələrin birləşdiyi yer də əriyir və plazmoqamiya - yəni hər iki qametin sitoplazmasının birləşməsi baş verir. spermatozoid yumurta hüceyrə ilə təmasda olanda on minlərlə qlikoproteid zp3-lə əlaqədə olur. bu zaman akrosomal reaksiya işə düşür. akrasomal reaksiya sperma plazmolemmasının kalsium ionuna doğru keçiriciliyini artırır, onu depolyarlaşdırır ki, o da plazmolemmanın akrasomun ön membranı ilə qovuşmasını təmin edir. Şəffaf sahə bir başa akrasomal fermentlərlə təmasda olur. həmin fermentlər şəffaf zonanı əridir, sperma oradan keçərək yumurtahüceyrənin plazmolemmasının xüsusiyyətini dəyişir və kortikal reaksiya başlayır, bir neçə dəqiqə keçdikdən sonra isə şəffaf sahənin xüsusiyyəti dəyişir.
Məməlilərdə mayalanma zamanı yumurtahüceyrəyə ancaq bir spermatozoid daxil olur ki, monospermiya adlanır.
mayalanmada yüz milyonlarla spermatozoid iştirak edir. onların akrosomlarından ifraz olunan fermentlər- xüsusi ilə spermalizin şəffaf zonanı əridir. ayrılan follikulyar hüceyrələr konqlemerlərdə bir-birinə yapışır və sonra isə selikli qişanın kirpikli hüceyrələrinin dalğavari hərəkəti nəticəsində yumurtahüceyrə ilə birlikdə hərəkət edir.
Üçüncü mərhələ (sinqamiya). yumurta hüceyrənin ovoplazmasına spermanın başcığı və quyruqcuğunun orta hissəsi keçir. bundan sonra ovoplazmanın periferiyasında qalınlaşma gedir və mayalanma qişası əmələ gəlir. onun qalınlığı 50 nm bərabər olmaqla polispermiyanın qarşısını alır.
polispermiya yumurtahüceyrəyə bir neçə spermatozoidin daxil olması hadisəsidir.
polispermiya özü də iki hissəyə ayrılır:
Normal polispermiya və pataloji polispermiya. Normal polispermiyada bir neçə spermanın yumurtahüceyrəyə daxil olmasına baxmayaraq onlardan yalnız birinin yumurtahüceyrənin nüvəsi ilə qovuşur, qalanları isə sitoplazmada həll olur- əriyir. bu zaman alınan döl tamamilə sağlam və normal həyat qabiliyyətinə malik olur.
Pataloji polispermiyada bir neçə spermatozoidin nüvəsi yumurtahüceyrənin nüvəsi ilə qovuşur, nəticədə alınan döl tez bir zamanda məhv olur, nadir hallarda isə şikəst-eybəcər vəziyyətdə doğulur ki, o da həyat qabiliyyətini tez bir zamanda itirir. qeyd etməliyəm ki, ilk dəfə olaraq rinkker (1890) göyərçinin yumurtahüceyrəsinin mayalandığı zaman 15-20 ədəd spermatozoidin yumurtahüceyrəyə keçməsini müşayət edib. 1953-cü ildə isə zibina polospermiyanı dovşanların yumurtahüceyrəsində tapıp, hətta mayalanma getdikdən sonra, yəni rüşeymin blastomer mərhələsində olduğu dövrdən sonra da spermatozoidin yumurtahüceyrəyə daxil olmasını göstərir. açığı bu növ polispermiyanın fizioloji mahiyyəti o qədər də aydın deyil. bəzi alimlər bu məsələni yumurta hüceyrənin qocalması - -vaxtının keçməsi, ikinci qrup alimlər spermaların həddindən çox fəal olması ilə əlaqələndirirlər.
bütün heyvanlarda mayalanmanın hər iki formasında spermatozoidlərdə yumurta hüceyrənin qarşılıqlı əlaqəsi, bir-birinə doğru hərəkəti erkək və dişi fərdlərin kimyəvi əlaqələri ilə tənzimlənir.
Mayalanmanı tənzim edən yumurtahüceyrənin hazırladığı spesifik maddəni F.R. lili (1919 )
fertilizin adlandırıb. bu maddə yumurtanın səthində və yaxud qişasında olur, kimyəvi tərkibi qlikoprotein və mukopolisaxariddən ibarətdir. belə ki, zülallarda olduğu kimi amin turşularından, polisaxariddə olduğu kimi bir və yaxud bir neçə qlükoza, ffruktoza, qalaktozadan-
polisaxariddən təşkil olunub. lakin həm amin turşuları, həm də monosaxaridlər müxtəlif heyvanlarda bir-birindən fərqlənir, fertilizin dı bütün heyvanlar üçün eyni olmayıb, növ üçün spesifikdir. bir fertilizin molekulyar kütləsi təqribən 300000 bərabərdir.
Spermatozoidin sitoplazmasının səthində xüsusi maddə antifertilizin olması müəyyənləşdirilib.
antifertilizin turş proteindən ibarət olub molekul kütləsi 10000 bərabərdir. A. tayler (1958 ) fertilizin-antifertilizin sisteminə antigen-antitel kimi baxır və belə hesab edir ki, onlar bir-birinə immunokimyəvi proseslərdəki "açarın" "qıfıla " düşdüyü kimi uyğun gəlir.
başqa bir alim M.hartman (1940 ) isə belə hesab edir ki, yumurtahüceyrə - qinoqamon, spermatozoid isə - adroqamon maddəsi hazırlayır. yumurtahüceyrə spermatozoidlərin hərəkətini aktivləşdirən qinoqamon I və onları aqluyitinləşdirən qinoqamon II və yaxud fertizilin hazırlayır.
bunlardan androqamon I spermatozoidlərin hərəkət aktivliyini iflic edir, androqamon II isə yumurtahüceyrənin səthini əridir. androqamon II mayalanmada xüsusi əhəmiyyət daşıyır. bəzi hallarda onu lizin adlandırırlar və o da hialuronidaza enziminə oxşayır. bu enzim yumurtahüceyrənin həlməşik maddəsini durulaşdırmaqla spermatozoidin asan hərəkətini təmin edir.
məməlilərin yumurtahüceyrəsinin mayalanmasını öyrənərkən müəyyənləşdiriblər ki, spermatozoidin akrosomunda hialuronidaza fermenti ilə yanaşı tripsin fermenti də vardır. həmin ferment yumurtanın şəffaf zonasındakı follikulyar hüceyrələrini kənarlaşdırır - tənzimləyir,bununlada spermatozoidin hərəkəti bir qədər asanlaşır.
son illərin elektron mikroskopik və sitokimyəvi tədqiqatları göstərir ki, spermatozoidin yumurtahüceyrəyə keçməsi mexanizmi mürəkkəb morfoloji və kimyəvi proseslərin ardıcıl birləşməsidir. bu məsələlər dəniz kirpisinin yumurtahüceyrəsinin mayalanması əsasında daha ətraflı öyrənilib.
spermatozoidin başcıq hissəsi, onun boyun hissəsindəki sentriolla birlikdə yumurtahüceyrəyə daxil olandan sonra tezliklə yumurtahüceyrənin nüvəsi ilə birləşmir, çünki bu zaman I- dərəcəli ovositlərdən II - dərəcəli ovositlərin əmələ gəldiyi vaxta təsadüf edir. ona görə də spermatozoidin nüvəsi yumurtahüceyrənin içərisində 12 saata qədər gözləməli olur.məhz bu zamanda yumurtahüceyrə özünün yetişmə mərhələsinə çatır və mayalanmağa qadir olur.
mayalanmanın əsas dönüş məqamı nüvələrin qovuşmasıdır. spermatozoidin nüvəsi (erkək cinsi pronuklesus ) yumurta hüceyrənin sitoplazmasında şişərək yumurtahüceyrəsinin nüvəsinin (dişi cinsi pronuklesus ) həcminə çatır. kişi cinsi pronuklesus 180 dərəcə dönərək özünün sentrosomu ilə qadının cinsi pronuklesusuna doğru hərəkət edir. Onlar görüşüb qovuşur, nəticədə sinkarioqamiyada xromosomların diploid dəsti bərpa olunur.
cinsi çoxalmanın əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, orqanizmin müxtəlif formaları ətraf mühitə uyğunlaşması üçün dəyişkənliyə əsas verir. məhz bu əlamətinə görə də cinsi çoxalma qeyri cinsi (hidralarda hermafroditizm ) çoxalmalarından fərqlənir. cinsi çoxalmada iki valideynin irsi xüsusiyyətləri müxtəlif kombinasiyalar şəklində yeni nəsildə öz əksini tapır. düzdür, döldə əlamətlərin əlverişsiz kombinasiyası da alınır, lakin belə orqanizmlər təbii seçmə zamanı məhv olaraq aradan çıxırlar. xeyirli irsi əlamətləri daşıyan kombinasiyaların əksəriyyəti isə orqanizmi ətraf mühitlə yaxşı uyğunlaşdırdığından nəsildən-nəslə ötürülərək proqressiv təkamülə səbəb olur.
cinsi çoxalmanın həyata keçirilməsinin mürəkkəbliyinə baxmayaraq o təbiətdə geniş yayılmaqla dominant vəziyyət alıb. qeyri-cinsi çoxalma üçün bir fərdin olması kifayətdir, lakin cinsi çoxalmada isə iki müxtəlif fərdin olması lazımdır. hətta təbii hermafrodit çarpaz mayalanma (molyuskalar) gedir. cinsi çoxalmanın getməsi və iki müxtəlif qametlərin görüşməsi üçün təbii seçmə prosesində cinsi orqanlarda xüsusi morfo-fizioloji uyğunlaşma əlamətləri meydana çıxmış, endokrin və reflektor mexanizmlər inkişaf etmişdir.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
Daun sindromu. ilk dəfə insanda xromosomlarla əlaqədar Daun adlanan bir anomaliya kəşf edilmişdir. Sitoloji tədqiqat nəticəsində məlum olmuşdur ki, Daun xəstəliyi olan şəxsin bütün və ya əksər hüceyrələrində
21-ci cüt xromosomlar 3 ədəddir. Lakin 21və 22-ci xromosomlar morfoloji cəhətdən bir-birinə oxşadığından 21 və 22-ci xromosomun 3 ədəddən ibarət olduğu bilinmir. Hər hansı cüt homoloji xromosomundan birinin
artmasına trisomiya deyirlər. Deməli, Daun xəstəliyi 21-ci (və ya 22-ci) xromosomun trisomiyası nəticəsində baş vermişdir. Genomda bir xromosomun artması müəyyən anomaliyaya səbəb olur. Daun sindromu
olan şəxsin gözləri monqoloid irqdə olduğu kimi, boyu qısa, qolları və ayaqları qısabarmaqlı, əl ayasında xüsusi cizgilər, ürəyində anomaliyalar, zehni inkişafda gerilik müşahidə olunur.
*
Şəkil 1. Daun sindromu. Xəstə 3 ədəd 21-ci xromosoma malikdir.Xromosom kompleksində 46 əvəzinə 47 xromosom olur.
Ümumiyyətlə, xromosomun artması və ya azalması meyoz prosesində xromosomların aralanmaması nəticəsində meydana gəlir. Daunun meydana gəlməsinin başqa mexanizmi, həmçinin 21-ci xromosomla 15-ci xromosom arasında gedən translokasiya ola bilər. Daun sindromu olan qadınlar bəzən nəsil də verir. Lakin 21-ci xromosoma görə trisomik qadın iki cür qamet hazırlaya bilər: 21-ci xromosom cüt və 22-ci xromosom tək. Belə qadından bərabər ehtimalda həm Daun sindromlu, həm də normal övlad dünyaya gələ bilər. Daun
sindromu çox da tək-tək baş verən hal deyil, təxminən 500-600 doğuşdan biri Daun sindromu ilə dünyaya gəlir. Qadınların yaşının artması ilə əlaqədar olaraq onlardan Daun sindromu ilə doğulan uşaqların ehtimalı
çoxalır. Trisomiya yalnız 21-ci xromosom üzrə baş vermir. 13, 14 və 15-ci xromosomlarda da trisomiya müşahidə edilir. Bu cür trisomiya zehni inkişafda geriliyə, göz defektinə, qıclıq xəstəliyinə səbəb olur. 22-ci
xromosomun trisomiyası şizofreniya xəstəliyi əmələ gətirir. Xromosomların sayca artıb-azalması yalnız autosom xromosomlarında deyil, cinsiyyət xromosomlarında da müşahidə olunur.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
Kiminsə hesabının altına yazmaqdan xoşum gəlmir.
Hesabı mən dəvət etmişəm. Sözlükdə aktivlik az idi. Dördüncü meymun adlı yazar başlıq açmışdı məsləhətxanada xatırlayırsınızsa ( Link
) . Yazarı sevməyə bilərsiniz, amma ədalətsizliyə də susmaq mənlik deyil. Yazarı mən tanıyıram, mən güvəncə verirəm ki, hansısa yan hesabı yoxdur. Dediyim kimi, sevməyə bilərsiniz, "umbay" səsi də verə bilərsiniz yazılarına. bunlar sizin haqqınızdır, amma əsassız şər atmaq haqqınız deyil. yersizdir, günahdır, axmaqlıqdır. Hər kəsdə Yazı dili bənzərliyi var. Buna görə, " 'o' yazardır", demək düzgün deyil.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
Mürəkkəb çiçəklilər fəsiləsi, iki ləpəlilər sinifi, örtülü toxumlular şöbəsinə aiddir.
Nümayəndələri: əsasən, birillik, ikiillik və çox illik ot bitkiləridir.
25000-ə qədər növü olan bu fəsilənin 150 cinsə aid 450
növü yayılmışdır. bəzi nümayəndələrində kök şəkil dəyişməsi,
bəzilərində isə gövdə şəkildəyişməsinə rast gəlinir.
Məsələn, georgində kök yumrusu, yerarmudunda (topinamburda)
gövdə yumrusu və s.
Yarpaq yerləşməsi: əsasən, növbəli düzülüşlüdür, yarpaqaltlığı olmur.
çiçək düsturu: K0 L(5)E(5)D1
çiçək quruluşu: Kasacıq olmur. bəzi nümayəndələrində (zəncir otunda)
kasa yarpaqları yetişmiş toxumların yayılmasını təmin edən
tükcülərlə əvəz olunmuşdur. ləçəklər aşağıdan birləşərək
boru əmələ gətirir. çiçək qrupunda boruşəkilli, qıfşəkilli
və dilcikşəkilli olmaqla 3 cür çiçəkləri olur.
çiçək qrupu: səbət. çiçşk qrupu sarğı adlanan yaşıl yarpaq-
larla əhatə olunmuşdur.
¥ Səbətində yalnız boruşəkilli çiçəkləri olur: eşşəkqanqalında;
¥ Səbətində yalnız dilcikşəkilli çiçəkləri olur: zəncirotunda;
¥ səbətin mərkəzində boruşəkilli, kənarlarında dilcikşəkilli
çiçəkləri olur: günəbaxan, kəpənəkçiçək, çobanyastığı, astra;
¥ səbətin mərkəzində boruşəkilli,kənarlarında dilcikşəkilli
və ya qıfşəkilli çiçəkləri olur: göyçiçək.
önəmli qeyd.
1. eşşəKqanqalı və zəncirotunun səbət qrupunda toplanmış çiçəklərin hamısının tacı eyni formalı olur.
2. Günəbaxan, kəpənəkçiçək, çobanyastığı, astra və göyçiçək bitkilərinin bəzi çiçəklərində meyoz proses getmir və toxum
əmələ gəlmir. çünki səbətin kənarında yerləşən dilcik və
qıfşəkilli çiçəklər cinsiyyətsiz (erkəkcik və ya dişicikləri
yoxdur) olub, həşəratları cəlb etməyə xidmət edir.
Meyvə: toxumcameyvə
mədəni növləri: günəbaxan, astra georgin, yerarmudu (topinambur)
yabanı növləri: eşşəkqanqalı, göyçiçək, andız (zökəmotu), çobanyastığı (aptek birəotu), zəncirotu, acı yoxvşan, at pıtrağı,
boymadərən, dəvədabanı.
əhəmiyyəti: Qida (yer armudu, günəbaxan), balverən (günəbaxan), texniki (günəbaxan), dərman (andız(zökəmotu), çobanyastığı (aptek
birəotu)zəncirotu, acı yoxvşan, at pıtrağı,
boymadərən, dəvədabanı) bəzək (georgin, payızgülü (xrizantema),
astra) və yem bitkiləridir.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
Revmatizm ən çox rütubətli və soyuq havalarda meydana çıxır. sümüklərdə və oynaqlarda ağrılar şəklində özünü büruzə verir. yaşlı insanlarda daha çox rast gəlinir. Revmatizmin bir çox növü vardır. bunlardan biri də "ixtiyarlıq revmatizmi" - kirəcləşmədir. bu, oynaqlarda oynağı əmələ gətirən sümüklərdə baş verən forma dəyişkənliyidir.
Əsasən, diz oynağında baş verən bu dəyişiklik şiddətli ağrı ilə müşayiət olunur və oynaqlardan səs eşidilir.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
not 1. bir müddətdir ki ard-arda əməliyyatlara girdiyim üçün yazı yazmağa vaxtım (səbrim) yox idi. artıq düzəltmişəm və sabahdan davam edəcəm.
pleyotrop effekt bir genin eyni vaxtda bir neçə əlaməti müəyyən etməsi hadisəsidir. başqa sözlə, bu əlamətlərin inkişafı yalnız bir genin nəzarətində olur və onun çoxsaylı fenotip effektləri müşahidə olunur.
pleyotropiya ilk dəfə (#286973) mendel tərəfindən müşahidə edilsə də, o genin çox cəhətli təsirini xüsusi olaraq öyrənməmişdir. onun müşahidələrinə görə qırmızı çiçəkli bitkilərin yarpaq saplağının əsası qırmızı, toxum qabığı isə qonur rəngdə olur. hər üç əlamət bir genin təsirindən formalaşır.
insanda pleyotrop effektə araxnodaktiliya və ya marfin sindromunu misal göstərmək olar. autosom dominant genlə idarə olunan bu xəstəliyin əsasəında embriogenezdə birləşdirici toxumanın normal inkişafının pozulması durur.
bununla yanaşı, bu gen skeletdə, gözdə, ürəkdə və qan damarlarında müxtəəlif anomaliyaların yaranmasına səbəb olur.
genin pleyotrop təsiri ilkin və ikinci effektə malik ola bilər. ilkin pleyotropiyada gen eyni vaxtda özünün çox cəhətli təsirini fenotipdə üzə çıxarır.
dəyişilmiş zülal müxtəlif hüceyrə sistemlərinin sitoplazması ilə qarşılıqlı təsirdə olur və ya bir neçə orqanın hüceyrələrində membranın xüsusiyyətini dəyişdirir.
259.
not2. dostlar kompyuterim azərbaycan şriftlərini tanımadığı üçün yarımçıq qoyub, sabah davam edəcəm.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
Genetika elminin banisi, əlamətlərin irsən keçməsinin
qanunauyğunluqlarını kəşf edən çex alimi- Jan Qreqor Mendel.
Mendeldən əvvəl bir sıra alimlər müxtəlif bitki növlərinin nümayəndələrini
hibridləşdirmişdir. Belə ki, 1760-cı ildə botanik Kelreyter Rusiyada
Peterburqda tütünün iki növünü hibridləşdirərək valideyn əlamətlərinin
nəslə keçməsini müşahidə etmişdir. T. E. Nayt, Ş. Noden, O. Sajre və
digər alimlər bir əlamətin digəri üzərində dominantlıq etdiyini müşahidə
etmişdir. Lakin onlarin heç biri bu hadisənin səbəbini, irsiyyətin
mahiyyətini aça bilməmişlər.
Mendel özünün klassik təcrübələrində hibridoloji tədqiqat metodunu
tətbiq etmişdir. Mendel təcrübələrinin xarakter cəhəti öyrənilən əlamətlərin
bütün fərdlərdə meydana çıxmasının sayca dəqiq hesabının aparılmasıdır.
Bu ona irsiyyətin keçirilməsində kəmiyyətcə müəyyən qanunauyğunluqları
aşkara çıxarmağa imkan vermişdir.
Qreqor Mendel (1822-1884). Qreqor Mendel 1822-ci il iyul ayının
22-də Xeyntsendorfda, kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Onun
valideynləri – Anton Mendelin və Rozina Şvertlixin üç uşağı var idi. iohan
Mendel ailənin ortancıl uşağı və yeganə oğlu idi. Onun atası sadə əməkçi
insan olub. O, gündəlik torpaq işindən başqa, boş vaxtlarını böyük həvəslə
özünün sevimli işinə - bağçılıq və arıçılığa həsr edirdi. O, oğlunu da tez-
tez özü ilə birlikdə bağa apararaq, burada ona calaq və peyvənd etməyi
öyrədirdi. Bu səbəbdən də Mendel elə kiçik yaşlarından bağçılıq işini
sevməyə başlamışdı.
O vaxt birinci sinif həcmində oxumaq məcburi hesab olunurdu.
Çünki bu tələbi yerinə yetirməyənlər böyük məbləğdə cərimə ilə
cəzalanırdılar. Beləliklə, 10 yaşlı Mendeli birsinifli kənd məktəbinə
verirlər. Öz çalışqanlığı ilə tezliklə hamının diqqətini cəlb edir. Burada
oxuduğu vaxtdan başlayaraq Mendel təbiət elmlərini sevməyə başlayır.
Birsinifli ibtidai məktəbi qurtardıqdan sonra ailənin qarşısında belə bir
çətin məsələ dururdu: Mendelin sonrakı taleyini müəyyənləşdirmək lazım
idi. Ya o, həmyaşlıları kimi təhsilini bununla tamamlayıb, çətin kəndli
əməyi ilə məşğul olmalı, ya da təhsilini davam etdirməli idi.
Beləliklə, uzun tərəddündən sonra valideynləri Mendeli Lippnikidəki
dördsinifli məktəbə verirlər. Burada da Mendel öz çalışqanlığı ilə hamının
diqqətini cəlb edir. Mendel məktəbi əla qiymətlə bitirir. O, təhsilini davam
etdirmək üçün 1834-cü ildə Tropau şəhərindəki gimnaziyaya daxil olur.
Orta təhsil almaq üçün Mendelə çoxlu vəsait tələb olunurdu. Ona görə də
Mendel işləməyə məcbur olur. Işləməklə bərabər o, təhsilini də davam
etdirir. Bütün çətinliklərə və sarsıntılara dözə bilməyən Mendel ağır
xəstələnir və 1839-cu ildə evə qayıtmağa məcbur olur. Sağaldıqdan sonra
1840-cı ildə Mendel yenidən gimnaziyaya qayıdır və 18 yaşında
gimnaziyanı bitirir. Mendel müəllim olmaq arzusunda idi. Bu məqsədlə də
o, Olmyutse şəhərindəki universitetin fəlsəfə sinfinə daxil olur. Burada
dərs deyən müəllimlərin əksəriyyətini ruhanilər təşkil edirdi. Məhz onlar
Mendelin sonrakı həyatına böyük təsir göstərdilər. 1843-cü ildə Mendel
həm gimnaziyanı, həm də fəlsəfə kursunu bitirir. Lakin təhsilini davam
etdirmək üçün Mendelin əvvəllər olduğu kimi maddi vəsaiti çatışmırdı.
Buna görə də o, ruhani olmağı qərara alır.
Beləliklə, Mendel 1843-cü ildə Avqust monastrına qəbul olur.
Monastrlara daxil olmaqla Mendel maddi vəziyyətini bir qədər düzəltmiş
olur. O, burada özünün sevdiyi təbiət elmləri ilə məşğul olmağa başlayır.
Lakin Mendel ilahiyyat elmi ilə məşğul olmaq üçün monastr daxilində
fəaliyyət göstərən dini məktəbə daxil olur. Mendel üç il burada oxuduqdan
sonra, oranı əla qiymətlərlə bitirir.
Dini məktəbi bitirdikdən sonra Mendelin qarşısında geniş
prespektivlər açılır. Ona həmin məktəbdə qalıb dərs deməyi təklif eləsələr
də, Mendel gimnaziyada dərs deməyi arzulayırdı. Ona görə də 1849-cu
ildə Tsnayme şəhərinə gəlir və buradakı gimnaziyada riyaziyyatdan və
yunan dilindən dərs deməyə başlayır.
Mendel gimnaziyada özünün ən çox xoşladığı fizika, mineralogiya,
botanika, təbiət, tarixi fənlərindən dərs deməyi arzulayırdı. Lakin bunun
üçün müəllimlik diplomu yox idi. Buna görə də gimnaziyanın direktoru
onu müəllimlik hüququ almaq üçun Vyanaya imperiya nazirliyinin xüsusi
komissiyası qarşısında imtahan verməyə göndərir. Lakin Mendel
imtahanları verə bilmir və yenidən monastra qayıdır.
1856-cı ildən 1865-ci ilədək Mendel öz təcrübələrini monastra
məxsus bağda aparmışdır. O, burada bağçılıq və bostançılıqla məşğul
olurdu. Lakin tədqiqatlarının çox hissəsini cinsiyyətli çoxalma sahəsinə
həsr etmişdir.
Cinsiyyətli çoxalma zamanı əlamətlərin sonrakı bir sıra nəsillərə
irsən keçirilməsinin əsas qanunauyğunluqları ilk dəfə Qreqor Mendel
tərəfindən kəşf edilmiş və 1865-ci ildə nəşr edilmişdir.
Mendel təcrübələrini noxud bitkisinin müxtəlif sortları üzərində
aparmışdır. O, təcrübələrində hibridoloji tədqiqat metodunu tətbiq
etmişdir. Mendelin tədqiqatı monohibrid çarpazlaşmalardan başlandı. O,öz tədqiqatlarını başa çatdırdıqdan sonra 1865-ci il martın 8-də
təbiətşünaslıq cəmiyyəti qarşısında çıxış edir. Lakin tədqiqat üzvləri
Mendelin tədqiqatlarının əsas ideyasını başa düşmədikləri üçün işə çox
soyuqqanlı yanaşırlar. Bütün bunlara baxmayaraq 1866-cı ildə cəmiyyətin
elmi əsərlədində nəşr edirlər. 1900-cu ildə hollandiyalı alim Q. De Friz
bir-birindən bir, yaxud iki əlamətlə fərqlənən çiçəkli bitki sortlarını
çarpazlaşdırmaqla Mendelin nəticələrinə uyğun nəticələr almışdır. Onun
nəticələri nəşr olunandan iki ay əvvəl isə Almaniyada Karl Korrensin
qarğıdalı bitkisinin müxtəlif əlamətlərə malik sortlarını çarpazlaşdırmaqla
parçalanmanın qanunauyğunluqları haqqında məqaləsi kəşf edilmişdir.
Yenə də həmin ildə avstraliyalı K.Çermak tədqiqatlarının nəticələrini
“noxudda süni çarpazlaşmalar haqqında” məqaləsində verməklə Mendelin
nəticələrinin doğruluğunu sübut etmişdir. Göründüyü kimi Mendel özü və
onun çıxardığı qanunlar yenidən kəşf edilmiş oldu. Beləliklə,
eksperimental genetika inkişaf etməyə başladı.
Böyük çex alimi Qreqor Mendel 1884-cü ildə yanvar ayında 62
yaşında vəfat etmişdir.
Q.Mendelin klassik təcrübələrinin xüsusiyyətləri
irsiyyətin nəslə ötürülmə qanunlarının aşkara çıxarılmasında Mendel
təlimi çox mühüm yer tutdu. Mendelin işləri ilə genetika elminin təməli
qurulmağa başladı. Mendel öz təcrübələrinə başlamazdan əvvəl, bir neçə il
təcrid edilmiş sahələrdə həmin toxumları əkmiş, içərisindən öyrənilən
əlamətə xas olanları seçib təkrar əkmiş və yenə içərisində seçmə
aparmışdır. Beləliklə, öyrənilən əlamətə görə təmiz nəsil aldıqdan sonra,
onların üzərində tədqiqat işi aparmağa başlamışdır. Bir-birindən kəskin
fərqlənən cütləri seçmiş və onları çarpazlaşmışdır. Bunun üçün Mendel
sarı rəngli ana bitki dənələri və yaşıl rəngli ata bitki dənələrini seçəndən
sonra toxumaları əkmiş və vegetasiya dövrünün müəyyən mərhələsində
ana bitkinin çiçəyini ehtiyatla açmış, erkəkciyini çaxarmış və ata bitkidən,
yəni yaşıl rəngli noxud bitkisindən götürülmüş tozcuqla dişiciyi
tozlandırmışdır.
Mendelin irsilik qanunlarını öyrənmək məqsədilə apardığı
təcrübələrdə qazandığı nailiyyətlərə səbəb aşağıdakılar oldu:
1. Mendel çarpazlaşdırılan bitkilərin yalnız bir və ya bir neçə
əlamətlərinin nəslə ötürülməsini ayrılıqda izləyirdi, başqa əlamətləri
nəzərə almırdı. Bu üsul Mendelə bir və ya bir neçə cüt əlamətin
valideynlərdən nəslə keçməsinin qanunauyğunluqlarını kəşf etməyə imkan verdi.
Genetik işarələr və terminlər
Mendel qanunlarını və digər genetik hadisələri izah edərkən bir sıra
şərti işarələrdən və terminlərdən istifadə olunur. Bu şərti işarələr
aşağıdakılardır:
X – şarpazlaşma işarəsi
♀ - dişi fərd ( əlində güzgü tutan gözəllik ilahəsi Venera)
♂ - erkək fərd ( Mars işarəsi, oxatan)
P – parenta – valideyn
F – Filli – nəsil, övlad
Çarpazlaşmanın nəticələrini və digər genetik prosesləri izah edərkən
aşağıdakı genetik anlayışlardan, terminlərdən istifadə olunur:
Fenotip – orqanizmin zahirən görünən əlamət və xüsusiyyətlərinin
cəmidir.
Genotip – orqanizmdə diploid xromosom dəstində olan bütün
genlərin cəmidir.
Homoziqot orqanizm – eyni qametlərin birləşməsindən əmələ gələn
və nəsildə parçalanma verməyən orqanizmdir.
Heteroziqot orqanizm – müxtəlif tip qametlərin birləşməsindən
əmələ gələn və nəsildə parçalanma verən orqanizmdir....
Barmaqlarıma istirahət * swh
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
VII minillikdən becərilən ən qədim bitki. Birillik ot bitkisidir.
(çovdar misalında)
küləş gövdəsinə yarpaqlar qın vasitəsiilə birləşir. çovdar bitkisi xarici görünüşünə görə buğdaya oxşasa da onları fərqləndirən
əlamətlər də vardır. məsələn, buğdanın təzə cücərtilərində 3 kökcük (çovdarda 4) və ilk əsl yarpaqcıq açıq yaşıl rəngli (çovdarda isə qırmızımtıl) olur.
buğda bitkisi öz-özünə (çovdar bitkisi küləklə) tozlanır və əmələ gələn dəni yoğun, çələyəbənzər, qızılı-sarı rənglidir (çovdarda dən uzun və ensizdir).
buğdanın çiçək qrupunun hər sünbülcüyündə 2 sünbül pulcuğu olur.
buğda bitkisi səpindən sonra bir sıra inkişaf mərhələləri keçirir.
Cücərti → üçyarpaq → Kollanma → Boru əmələgətirmə → sünbülləmə →
çiçəklənmə → yetişmə (sütül yetişmə - mum yetişmə - tam yetişmə)
Kənd təsərrüfatında buğdanın payızlıq və yazlıq sort qruplarından
geniş istifadə olunur. Payızlıq buğdanın əsas xarakterik xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:
¥ payızda (oktyabr ayında) səpilir;
¥ kollanma inkişaf mərhələsində qışlayır (qar altında qalır);
¥ yayın sonunda yetişir;
¥ məhsuldarlığı yazlıqdan yüksəkdir.
dənmeyvələrinin tərkibinə görə bərk və yumşaq buğda sortları becərilir.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
Rəngsiz plastidlər olub özlərində ehtiyat qida maddələri toplayır. bu orqanoidlər işıq mikroskopunda görünmürlər, çünki onların işığı sındırma əmsalı hialoplazma da olduğu kimidir. bu orqanoid əksərən bitkinin qaranlıq şəraitdə (torpaq altında ) olan hissəsindəki hüceyrələrində, məsələn, kökdə, soğanaqda, kökümsovda, stolonların uclarındakı yeraltı gövdə yumrularında, nadir hallarda isə orqanizmin işıqlı zonasındakı hüceyrələrində, məsələn, ifrazat hüceyrələrində olur. leykoplastlar aşağıdakı əlamətlərinə görə digər plastidlərdən fərqlənir. çox müxtəlif formadadır, hətta bir hüceyrə daxilində müxtəliflik müşahidə olunur, belə ki, daxili qatı işığın təsirindən tilakoid strukturunu əmələ gətirir və yaşıl rəng alır. Leykoplastların əsas funksiyası ehtiyat qida maddələri, başlıca olaraq nişasta toplamaqdır.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
yenə də başlamadan öncə bir neçə şey qeyd etmək istəyirəm.
Yazacaqlarım- "Buğumayaqlıların törətdiyi və yaydığı xəstəliklər" olduğu halda, mən hər birini ayrı-ayrı yerlərə yazmaq məcburiyyətindəyəm (sözlükdə buğumayaqlılara dair başlıq da yoxdur)
Qamazid gənələr https://i.imgur.com/719Mc8c.jpg
Bir qismi sərbəst yaşayır, bir qismi isə parazitlik edir. Çoxalma qabiliyyətləri zəifdir. Dişlədiyi yerlərdə dermatit* (u:* Dermatit - kimyəvi, fiziki və bioloji təsirlərdən dəridə baş verən iltihabi proses ) əmələ gəlir. Gənə ensefaliti, Yapon ensefaliti, Asiya gənə səpgili yatalağı, taun və s. yoluxdurur.
iksoid gənələr https://i.imgur.com/Nls533C.jpg
Dünyanın bütün qitələrində rast gəlinir. Əsasən, məməlilərdə parazitlik edir. Gənə ensefaliti, tülyaremiya və s. keçirir.
Qoturluq gənəsi
Toxumalara daxil olaraq insanda qoturluq xəstəliyi yaradır.
Qoturluq axşam və gecə saatlarında güclənən qaşınma ilə özünü göstərir. Qaşınma gənələrin mexaniki təsirindən deyil, bu parazitlərin ifraz etdiyi maddələrə qarşı allergiya zamanı əmələ gəlir. Epidermisin buynuzlaşmış təbəqəsi altında dişi gənə gündə 2-3 yumurta qoyur. Yumurtalarda sürfələr əmələ gəlir ki, bunlar da 2 həftə inkişaf dövrü keçirdikdən sonra yetkin fərdə çevrilir. Sonra onlar dərinin səthinə qalxır və mayalanır. Erkəklər mayalanmadan sonra məhv olur, dişilər isə ya yenidən öz sahibinin, ya da yeni sahibin dərisinə daxil olur. Yoluxma məişət əşyaları ilə, təmas vasitəsilə, geyim, yataq dəsti və s. ilə baş verir. Dəriyə sürtülən kükürd mazı və benzilbenzoat xəstəliyin müalicəsi üçün əsas preparatlardandır
davamı var...
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
Hüceyrənin mitoz bölünməsini ilk dəfə 1874-cü ildə i.D.Çistyakov
plaun sporlarında müşahidə etmişdir. O gedən proseslərin ardıcıllığını bir o
qədər aydınlaşdıra bilməmişdir. 1875-ci ildə Strasburger bitki və heyvan
hüceyrələrində mitozun daha müfəssəl təsvirini verə bilmişdir.
1879-cu ildə V.Şleyxerin və V.Flemminqin daha müfəssəl
tədqiqatları mitoz bölünmənin ümumi gedişini müəyyən etməyə imkan
vermişdir. V.Flemminq mitozun ümumi qanunauyğunluqlarını təsvir etmiş
və bölünmə ilə əlaqədar olan əsas terminləri vermişdir, həmin terminlər bu
günə qədər qüvvədə qalır.
Mitoz bölünmə bir-birinin ardınca gedən dörd fazadan ibarətdir:
profaza, metafaza, anafaza, telofaza.
Istinadlar;
Genetikanın əsasları lll cild səhifə 46
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
Talassemiya.
Azərbaycanda geniş təsadüf olunan irsi xəstəlik
Xəstəlik resessiv olub autosom * qeyri-cinsi xromosomlardakı bir gendə baş verən dəyişiklik zamanı meydana çıxır. Nəticədə qanda hemoqlobinin sintezi pozulur. Talassemiya xəstəliyinin iki forması var. Bunlardan birincisi talassemiya daşıyıcılığıdır. Belə insanlar zahirən tamamilə sağlam olsalar da, özlərində xəstə geni daşıyır və onları irsən öz uşaqlarına ötürə bilirlər. Talassemiya genini yalnız bir valideyndən alan uşaq talassemiyanın daşıyıcısına çevrilir. Belə uşaqlarda yüngül formada qanazlığı olsa da, onlarda ciddi müalicə tələb olunmur və qanda dəmirin miqdarı, adətən, normada olur.
Talassemiyanın ikinci ən ağır forması böyük talassemiya adlanır. Böyük talassemiyaya bu xəstəlik genini hər iki valideyndən alan uşaqda rast gəlinir. Bu, erkən uşaqlıq dövründə inkişaf edən ağır irsi qan xəstəliyi hesab edilir. Talassemiya ilə doğulmuş uşaqlarda xəstəlik müəyyən müddət ərzində gizli keçir və 4 aylığına kimi onda heç bir xəstəlik halı müşahidə edilmir. Bu aylardan etibarən xəstə uşaqların qanında hemoqlobinin miqdarı azalmağa başlayır. Nəticədə qanda oksigen çatışmazlığı səbəbindən onlar tez yorulur, rəngləri solur, iştahları və yuxuları pozulur. illər ötdükcə belə uşaqlar fiziki inkişafına görə həmyaşıdlarından geri qalırlar. Onların qaraciyər, dalaq, ürək və s. daxili orqanlarında və sümüklərində dəyişikliklər baş verir. Böyük talassemiya xəstəliyi olan uşaqları müalicə etmək üçün onlara ömürboyu hər ay qan köçürmək lazımdır. Ancaq bu özü də sonda xəstə uşaqda digər problemlərin yaranmasına gətirib çıxarır. Belə müalicə alan uşaqların orqanizmində dəmirin miqdarı artır. Artıq dəmir xəstələrin daxili orqanlarında yığılır, bu isə, öz növbəsində, daxili orqanların fəaliyyətini pozur. Bunun nəticəsində xəstələrdə ürəkdamar çatışmazlığı, qaraciyər xəstəliyi və endokrin pozğunluqlar meydana gəlir. Buna görə də xəstələrin bədənində olan artıq dəmiri orqanizmdən xaric etmək üçün xüsusi preparatlardan istifadə edilir.
Azərbaycanda talassemiya xəstəliyinin geniş yayılmasının başlıca səbəblərindən biri qohum nikahlarıdır. Xəstəlik, əsasən, bu nikahlardan törənən övladlarda üzə çıxa bilir.
ayrıca baxmanızı tövsiyyə edirəm
https://i.imgur.com/xhLIenI.gif ingilis.
https://i.imgur.com/T6N2KW0.jpg Rus
Istinadlar; TIBBI BIOLOGIYA Və GENETIKANıN əSASLARı lll CILD
buraya bir şey qeyd etmək istəyirəm, çox üzgünəm ki materialları sizinlə paylaşa bilmirəm. yəni, istərdim ki kitabı Pdf olaraq tapıb, sizinlə bölüşəydim. lakin müəllif hüququnun pozulacağından, paylaşa bilmirəm.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
başdan deyim, bir az qısa, amma öz bilgi vermək istəyirəm bir neçə həftə/gün'ə düzəldəcəm indidən üzr istəyirəm.
Orqanizmə zərər vuran vərdişlərdən biri də (bax:siqaretin zərərləri ) spirtli içkilərə aludəçilikdir. Orqanizmə düşən alkoqolun az miqdarı fermentlərin təsirindən parçalanır. Alkoqolun qanda çoxlu miqdarda olması zamanı ondan daha çox zərərli kənar məhsullar ayrılır. Alkoqolun təsirinə ən cox həzm sistemi orqanları məruz qalır. Nəticədə mədənin qıcıqlanması səbəbindən çoxlu miqdarda mədə şirəsi ifraz olunur ki, bu da qastritin yaranmasına gətirib çıxardır. Həzm sistemində alkoqolun təsirinə ən çox məruz qalan orqan qaraciyərdir. Burada alkoqolun 98%-ə qədəri zərərsizləşdirilir. Bu, qaraciyərdə gedən digər mübadilə proseslərinə təsir edir. Nəticədə qaraciyərdə çoxlu yağ damlalarının toplanması ilə əlaqədar onun ölçüsü böyüyür, hüceyrələri tədricən birləşdirici toxuma hüceyrələri ilə əvəz olunur və alkoqol hepatiti yaranır ki, bu da sonda sirroz xəstəliyinin baş verməsinə səbəb olur. Alkoqoldan xüsusən sinir sistemi daha çox zərər çəkir. Bu onunla izah olunur ki, alkoqol yağabənzər maddədə yaxşı həll olur. Belə maddələr sinir sistemində daha çoxdur. Daim spirtli içkilər içən insanların beyin qabığının zədələnməsi nəticəsində əllər əsir, vaxtında müalicə olunmadıqda ağ isitmə deyilən kəskin psixi xəstəlik yaranır.
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 66
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
sözlükdə 2-3 aydır ki oxuyucuyam. bu sözlükdə bir çox şeyin olmaması konkret olaraq məni üzür. düşünün ki, bir azdan yazacaqlarım "Insan Genetikası"na aid olduğu halda, mən toplu genetik bölməyə yazıram. və bu cür sözlükdə, bir çox sindrom adları hələ də qeyd olunmayıb. təəssüf.
Genetik qüsurların səbəb olduğu xəstəliklər. mövcuddur. Lakin onların hamısı hələ də tam öyrənilməmişdir. Belə xəstəliklərə həm xromosomlarda, həm də genlərdə baş verən dəyişikliklər nəticəsində yaranan mutasiyalar səbəb ola bilər. Bu mutasiyalar həm autosom, həm də cinsi xromosomlarda baş verə bilir.
Lejen sindromlu uşaq
Bu səbəbdən belə xəstəliklərin irsiyyətin autosom-dominant tipli, məsələn, Marfan sindromu, polidaktiliya və autosom-resessiv tipli, məsələn, albinizm, fenilketonuriya kimi növləri mövcuddur. Cinsiyyətlə ilişikli idarə olunan insan xəstəlikləri haqqında danışılacaqdır.
Xromosom mutasiyaları xromosomun strukturunda baş verən dəyişikliklərlə bağlı ola bilər. Məsələn, beşinci xromosomun hissəsinin itkisi zamanı insanda Lejen sindromu və ya “pişik çığırtısı”, xromosomun hissəsinin köçürülməsi və ya xromosomun sahəsinin 180 dərəcə çevrilməsi zamanı leykozun müəyyən formaları özünü göstərir.
https://i.imgur.com/ciSfq93.jpg.
Genom mutasiyalarının kariotipdə xromosomların sayının dəyişməsi ilə bağlılığı məlumdur. Bilirsiniz ki, Daun sindromu 21-ci cüt xromosomun, Patau sindromu 13-cü cüt xromosomun, Edvards sindromu isə 18-ci cüt xromosomun artıqlığı ilə bağlıdır. Belə mutasiyalar trisomiya adlanır.
Cinsi xromosomların çatışmazlığı və ya artıq olması ilə bağlı pozuntulara da rast gəlmək olar. Məsələn, qadının xromosom dəstində bir X xromosomunun olmaması Şerşevski-Terner sindromunun inkişafına, kişilərdə isə artıq X xromosomunun (XXY) olması Klaynfelter sindromuna gətirib çıxarır.
https://i.imgur.com/ZIKoo5F.jpg
burada sonlandırım.
Istinadlar Tibbi biologiya və genetikanın əsasları. 1-ci cild.
C.ə. Nəcəfov
R.ə. əliyev
ə.p. əzizov
Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1365
blok - başlıqlarını gizlət
Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1372