diş ağrısı

mənim kimi təmbəl bir insanı da həkimə aparan ağrı. dəhşət bir şeydi qaqaş. həkimlərdən və xəstəxana ortamından zəhləm gedir. boğuluram, sıxılıram. stomotologiyanın havası bir qədər qəribə və sakit idi. hətta, televizor belə var idi, xoşqədəmin verlişi gedirdi. bir şeyin də fərqinə vardım ki, nə qədər diş problemi olan insan var ala? bir neçə saatın içində kiçik bir yerə xeyli adam yığılmışdı, hamı da səssiz səmirsiz oturub bir qıraqda gözləyirdi. həkim də çox səmimi gəldi mənə. dünyagörüşü yüksək qadın təəsaüratı yaratdı və bir qədər gənc idi. sağolsun müalicə ərəfəsində sıxılmağa və narahatlığa imkan vermədi. bir dostum danışırdı, dişçi yanına gedibmiş, adam keyidici iynəni elə çıxardıb ağıza yaxınlaşdırıb ki, qaqaş ölüb ölümdən qayıdıb. belə həkimlər də var, yaradan helələrindən qorusun bizi.

brahmanizm

(baxma: brah beni) (baxma: brah ma benizm)
inəklərə etibar etməyən dinin nümayəndələri. bu cərəyanın yaradıcısı brahma olmuşdur. qədim hindistanda siyasi ideologiyalara yön verən inanclardan hesab olunur. kasta sisteminin mövcud olması bu cərəyanın bir çox insan tərəfndən tənqid olunması ilə nəticələnirdi. bu inancın əsasında təbəqələşmə dayandırdı və onlara görə insanı bu bəladan qurtarmaq mümkün deyil. necə ki, istismar olunanların yer üzərində istismardan azad olması qeyri-mümkündür. buna görə də brahmanizmdə insanın ruhu əsas və ölməz sferada dəyərləndirilir. insan öz ruhunu təkmilləşdirməli və beləliklə ruhunu əbədiləşdirmiş olacaqdı. insanın varlığında başlıca yeri bədən deyil ruh tutur fikirini iddia edən brahmanizm adamları öz həyat şəraitini yaxşılaşdırmaq,cəmiyyət quruculuğunda iştirak etmək səylərindən uzaqlaşmağa çalışırdı.

Brahmanizm siyasi ideologiyasını əks etdirən mühim yazılı mənbələrdən biri də manu qanunları-dır.

manu qanunlarında dövlət hakimiyyəti hökmdarın şəxsi idarəçiliyi kimi təsvir olunurdu. Onlara görə hər bir abad cəmiyyətdə yeddi ünsür mövcuddur; çar, məsləhətçi, ölkə, qala, xəzinə, ordu və müttəfiqlər. bunlardan ən əsası hökmdar hesab olunurdu. brahmanların fikrinə görə dini qanunlar dünyəvi qanunlardan üstündür. brahmanlar öz əsərlərindö açıq şəkildə etiraf edirlər ko, müharibələrin əsas səbəbi başqa dövlətlərin ərazilərini və müəyyən mülklərini/sərvətlərini istismar etməkdir.

deyildiyi kimi brahmanlara görə ruh hər yerdə və hər şeydədir. dinin əsasları etibarı ilə bu inancın davamçıları öz həyat şəraitlərini bir qırağa qoyub toz-torpaq içində öz ruhlarını ölməz və əbədi tutmaqla məşğuldurlar. bununla da mədəni istismarın əsasını qoymuşlar.

azərbaycanda yaşamaq

son dərəcə emosional olduğun zaman yaşanılması çətin olan məmləkət. belə yerlərdə duyğuların deyil də, göstərişlərin savaşı gedir. troll şəxsiyyətlər şükürlüdür, saxta şəxsiyyətlət olandan sonra. təsəvvür edin yaxın bir insanınız ölüb və siz bundan təsirlənib dənizə gəzməyə çıxmısınız. zənglər taybatay gələr, telefon zad da yaddan çıxıb. yası idarə edəcək minlə adam tapılar. tərs xarakterə sahib insanlar bir-birlərini düzəltməyə çalışır. öz həyat fəlsəfələrində qınamağı ön planda işlədənlərdən cındır adam tanımıram. hansısa bəd hadisəyə görə kiminsə qəlbini qırmaq düzgün deyil. tutaq ki, telefonu açdın səni axtarırlar. dərdin nədi deyən yoxdu ha? hamı bir ağızdan; hardasan? bacanağın ölübe? niyə yoxsan? hamı ordadı axı? heç utanmırsan? tələs, burda ol. deyiləsi çox söz var burda. Lakin, böyük mənasızlıq gəmisinə qapılıb yelkənləri sırf qınayanların gözünün dibinə kimi qaldırırsan ki, onlar hərəkət etdiyini görsünlər. yelkəni çıxsaq, gəmi də öz yerində hər şeyi ifadə edir. mövzudan yenə çox yayındım. uzun sözün qısası ailə önəmli şeydi, gərək elə bağ qurasan ki, ölümünə qədər bir süfrə başında ola biləsiniz.

sözaltı günlük

özümü bir küncdə bağışlanmğını istəyən sevgi göstərməyə dolu atalar kimi hiss edirəm. bir zamanlar yaş depresiyasının təsiri ilə ətrafıma heç yaxşı üz göstərmədim. istər əmi/dayı uşaqları olsun istər öz ailə üzvlərim olsun. it kimi peşmanam. etdiyim tək səhv budu. yalnızlığa çəkilmək. sadəcə onların məni anlamayacağını, məna axtarışına çıxdığımı düşünürdüm. indi durğunlaşmışam. bir küncdə nələrsə etməyə möhtacam. öz özümə sevməyi bacarmadığımı dərk etmişəm. əmi/dayı uşaqları özlərinə yeni dostlar tapıblar. mən ki, onları çox sevirdim. onlara zəng etməyə hətta bir yerə çağırmağa xəcalətliyəm. kartlar dəyişib. hazırda onlar vecsizləşiblər və onların gözündə itə dönməmək üçün səs soraq çıxarmıram. mümkün olduğu qədər daha uzağam, istəməyərək. hələ də bir şeylərin fərqinə gec varıram. hər situasiyada özümü günahlandırmağı seçirəm. belə həyat sürməz amma, çox peşmanam. bəlkə də son dəfə öz yaxınlarıma səni sevirəm demək üçün nələrdən keçməzdim. həyat əriyir gedir və edilən bütün şeylər unudulur ama mənim sevməyi bacarmamağım yekə kamaz kimi yıxılıb qalıb üzərimdə. hər gün daha çox içirəm. içəndə də xəlvət içirəm ki, heç kim görməsin. insanlar içməyi kef falan sanır ama hər rumkanın sonunda yaxşı deyilik deməyə qadirik, bilmirlər. mən əmi/dayı uşaqlarını çağıranda hamısı bir ayrı küncdə, bir ayrı kəslərlə olmaları kədərləndirir. insana baxanda nə demək istədiyim başa düşülür. indiki dövrdə dost tapmaq çətindir, onlara yaxşı dost arzulayıram. tək istəyim də var ki, məni xatırlayanda pis insan kimi yadlarda qalmayım. necə ki, bir dedikləri buyruğu heç vaxt iki eləməmişəm. ama danışılan həmin gündəcə qalıb deyə unudulub gedib. insan tez unudan varlıqdır. səni yeni həyəcanlara qaçanda görürlər sadəcə. tək istəyim sevgi olan şeyin ruhumdan itib getməməsi. insanların qınamaqdan uzaq olmalarıdır. bu gündən o biri günə keçəndə sadəcə zamanın dəyişdiyini və hər kəsi böyük bir heçliyiə yuvarlandığını. Hər gün yeni andların altında əzilməklə günlıri yola verirəm.

yox deməyi bacarmaq

bu günlərdə bacardığım şey. mənim uşaqlıqdan tanıdığım qaqaş var. bununla biz 1. sinifdən sinif yoldaşı olmuşuq. məktəb bitəndən sonra da əlaqəni kəsmədik, mən universitetə qəbul oldum, bu kollecə qiyabı daxil oldu, əsgərliyə getdi gəldi. kollecinə davam elədi. nəysə, eyni şəhərdəyik, görüşmək çətin olmur. sadəcə dərslər, iş güc zad imkan vermir çox bir yerdə olaq. Düzün desəm eyni adamlar deyilik. çox fikirləşəndə bunun iki dost arasında mühimliyi çox aşağı səviyyədədi. mənim kimi adam üçün vapşe. iki söhbət edib dağılışarsan da. yenə də eski dostuq deyə münasibəti kəsmək istəmirəm. otururuq yemək yeyirik bu başın salır telefona, edəcək söhbət olmadığı üçün deyə bilmirəm gəl nədənsə danışaq. elə sakit səmirsiz bəzən absürd dialoqlarla yola veririk görüşü. ən azı həftədə 2 dəfə görüşürdük, də mən düzü heç həzz almırdım. deyir; "brat, universitetin yanındayam kollecdən çıxmışam gəl görüşək" indi nağarasan ala yox deməy ayıbdı axı. heç olmasa iki pes, domino ata bilsəydi gedib başımızı hərliyərdik. heç nə qaqaş deyir gəl düşək dəniz qırağına. səbəb? heç nə bir iki civi varsa ona göz qaş eləməy, ya da risofklanmaq zad da. başqa məqsəd yoxdu. nəm yağış yağır deyirəm; gəl düşəy dəniz qırağına qayıdasan ki, "yoxe ala indi matı nəəəzir orda?" nəysə də qaqaş. nə uzun uzadı tərif verim? adam konkret başqa temadı da. hir ara yazıb soraqlamadım dedim qırılar da münasibət day yeri yoxdu davamlı görüşməyin. mən belə söhbətlərə görə çalışıram insanlarla yaxınçılıq qurmayım. mən çağırılmağı deyil də, çağırmağı sevən tərəfəm hər zaman. padlo zad da görmürəm. uzaq başı deyəcək ki, "yoxe qaqa işim var". fso. başa düşən adamlar ürəydi. mənə çatmıyan şey sən yox deyəndə dirəşən adamlardı. qaqaş, sənin başqa işin gücün yoxdu? tutaq ki, yoxdu. get topunnan oyna da , gijdıllaq?
bəzən hə ilə yox arasında qalanda qəti heç nə deyə bilmədiyim üçün söhbəti fırlatmağa başlayıram. gəlirsən?
hə çatıram(yarım saatdı yoxdu)
evə çörəy alım gəlirəm
dədəmə köməy eliyim gəlirəm
bir balaca işim var, həlleliyim çatıram
harda görüşək
cavabsız 10 zəng
belə-belə fırladırsan da. ən bərbad metod budu. ona görə danışdığım qaqaşla qismən soyuq münasibətə zəmin yaratdım. mən heç vaxt dəqiq və planla insan olmamışam. qarşımdakılar sanki nazirlikdə işləyir.
axşam oturaq?
- yer, məkan, saat və kimlər olacaq?
anket doldurursan gijdıllaq? denən hə ya da yox. yox deyə bilməyib söhbəti uzadanda həm qarşıdakını aldadırsan həm də özünü mənfi imicdə tanıdırsan. ona görə də əgər mümkündürsə bir təhər yox deməyi bacarın. hərhalda uzağı dirənən yeri sizi başa düşəcəklər. onsuz da, insanlar son zamanlarda o qədər emosional olublar ki, anlıq başa düşməsələr də hardasa fikirləşəndə sizin "mən bu aralar tək qalmaq istəyirəm" sözünüzü yaxşı dərk edəcəklər. dürüst olmaq, sağlam münasibətin təməlidir, əgər mümkündürsə-*

fc barcelona

bu klub son illər potensial qandon kəşf edir. istedadlı oyunçuların qolun qıçın qırırlar bədbəxt eliyib salırlar azarkeşlərin dilinə. qandon markası olmaq istəməyib bir balaca özünə hörmət edən oyunçu bu klubda qalmaz. sikim bu klubun başda idarəçiliyi olmaqla hər şeyin. keçən səfər viscalarnan atışdıq barçaya bir blok want göndərdik. bu oğlanlar uefa çempionlar liqasının 1/8 final mərhələsinə vəsiqə qazandılar bu axşam. qış transfer pəncərəsində yaxşı bir 9 nömrə alıb lewanı sikdir eləmək vaxtıdı. ümumi rəyim sezonun ən pis barçasın gördüm meydanda. xavi oyunçuların mövqeləri ilə oynasa qəşəng olar. çox səbirli adamdı e ala. mən bu pederaza nətər deyim ferranı 9 nömrə oynat. araujonu dəyqədə bir cinaha çəkmə. elə bil kalxoz bazarından çıxıb, mən hardan bilim barcelona meydana məşqçi ilə çıxmışdı. kluba gətirdiyi ispan futbolçular da bir köpüklük deyillər. pedrinin fizik çox zəifdi, yenidən zədələnnə ehtimalı yüksəkdi. mən bunlara nətər deyim sulu yeməyivizə fikir ver zad? tək faydalı yatırımı alt yapısıdı da ətağa. bu arada xavi sezon sonu getməlidi yüksək ehtimal.9

status

şair fikirə dalanda deyirlər aha söz adamı nəsə fikirləşir, partlayış. adamın duruşunda, baxdığı trayektoriyada bir məna axtarırlar. həri qaqaşımız vardır bir bildiyin, əhsən sənə. heç bir statusa sahib olmayan küncdə bucaqda düşüncələrə dalmışlara vurulan damğa isə "bu kayfulladı ki ala? bu da ayrı kayfdadı ee? ay ble düz bax da mostun çat verdi zad zud.

cəmiyyətimizdə statusun necə bir önəm kəsb etdiyini bütün təsir etmə metodlarında görürük. sosial mediadan tutmuş, bütün sosial ortamlarda. ortaya bir sual çıxır ki, bəs o birilərin günahı nədi ala?

son günlərdə məni çox çox əsəbiləşdirib, yadımdan çıxmayan hadisəni danışacağam. bir qaqaşımız var bizim sinifkomdu. qəlbi təmiz, anlaıyş sahibi adamdı. nəysə bunun bir qaqaşnan razborkası düşüb , qıraqdan biri də deyib ki, ona ilişmə ala? o sinif rəhbəridi, müəllimlərlə zad arası zordu. istəsə danışar sənin balını kəsər, keçirtməz imtahandan zad. hələ də insanımız statusun nə məna ifadə etdiyini başa düşməyib. səndən böyük səni hər zaman əzibsə bu damğanı ümumiləşdirib hamıya şamil etmək düz hərəkət deyil. bu peysərlikdi, şər atmaqdı.

hər cəmiyyətin öz inkşaf trayektoriyası var. bunlar müəyyən yollarla irəliləyir. məsələn kooperativ, rəqabət, və münaqişə. bir idarəçilikdə ki, təhsil anlayışı vozduxdu biz burda sağlam rəqabətdən söz aşa bilmirik. kooperativin başın burax o vapşe sikdirib. orta məktəbdə şalvarına işəyən uşağa gülən müəllimlər ilə gəldik buralara ki, küncdə bucaqdayıq. hazırki cəmiyyətimizdə nə qədər ki, yersiz statuslar və lazımsız statuslar hakimiyyətini davam etdirəcək biz ancaq bir-birimizə qara yaxmaqdan o tərəfə gedə biıməyəcəyik. adam gərək çörəyini kişi kimi qazansın.

uzun sözün qısası goruvuzu sikim sizin. insanları statusuna görə ayırmayın, onlar tək varlar bir düşüncə, bir fikirdirlər.

molla pənah vaqif

insanları səbrə çağıran söz adamı. vaqif düşünürdü ki, insan o vaxt yaradanı dərk edə bilər ki, səbirli olmağı bacarsın. səbrin simvolu durnaları ilk dəfə ədəbiyyatımıza vaqif gətirmişdi. necə ki, ana durna öz balaları ac qalmasın deyə öz dərisindən onlara yem düzəldir. və yaranın sağalma prossesi uzundur. bu mərhələdə ana durna öz balalarına nə yol ilə olur olsun yem axtarmağa davam edəcək..

Bir zaman havada qanad saxlayın,
Sözüm vardır mənim sizə, durnalar!
Qatarlaşıb nə diyardan gəlirsiz?
Bir xəbər versəniz bizə, durnalar!

Sizə müştaq durur Bağdad elləri,
Gözləyə-gözləyə qalıb yolları,
Asta qanad çalın, qafil telləri
Heyifdir, salarsız düzə, durnalar!

Xeyli vaxtdır yarın fərağındayam,
Pərvanə tək hüsnün çırağındayam,
Bir ala gözlünün sorağındayam,
Görünürmü, görün, gözə, durnalar!

Mən sevmişəm ala gözün sürməsin,
Bədnəzər kəsibən, ziyan verməsin,
Saqın gəzin, laçın gözü görməsin,
Qorxuram səfnizi poza, durnalar!

Nazənin-nazənin edərsiz avaz,
Ruhlar tazələnir, olur sərəfraz,
Vaqifin də könlü çox edər pərvaz
Hərdən sizin ilə gəzə, durnalar!

ibrahim tatlıses

atamla ikimizi bir birimizə bağlayan sənətçi. son kalemiz. böyük adam. mahnıları ilə dəli edən adam. bəyaq ibrahimə qulaq asırdım atam digər otaqdan xod ver dedi. halbuki(heyif ki), bir kəlmə belə kəsmirik. bilirəm çox sevir. deyə bilmirəm. atamı çox sevirəm. böyük adamdı ama məndən sonra.

(youtube: )

sözaltı etiraf

yaxınlarının nə qədər sədaqətli olduğunu ölçməyə çalışan, onları müxtəlif situasiyalara soxan insanları sevmirəm. bu ölçü vahidi nədi mən hələ də anlaya bilməmişəm. belə şeylərin ölçü vahidinin olduğunu düşünmürəm. bəzi gerçəkliklərlə barışmaya bilərsən. lakin, qarşındakı adamın səbrini alt-üst edib özündən daha da soyutma. o boyda birini olduğu kimi qəbul etmək var ikən. sənin sınamaq istədiyin mövzudan qarşıdakı əziyyət çəkə bilir. hər şeyi də bildirməyə ehtiyac yoxdu. sınamağı şəxsi əraziyə təhdid kimi dəyərləndirirəm. bu bütün sahələrdə belədi. Mənim hər zaman gizlətmək istədiyin nələrsə olacaq. onları açığa çıxarmağa çalışmaq göt hərəkətdi.

ailə

bizim davam edən həyatımızı öz təsiri altına salıb müəyyən sualları cavablandırmağımız üçün üz tutmamız gərəkən birliliklərdən biri. həyatımızın hansı yöndə axacağına təsir edən başlıca amillərdən. açığı desəm ailəmlə çox şeylər danışmaq istəyərdim. ağlımda o qədər suallar var ki. ailə ilə bağların qopması, ailə içində anlaşılmamaq çox təsir edir insana. bu dəqiqə atamdan uşaqlıq illərindən danışmasını tələb etmək keçir ürəyimdən, babam da gəlsin cavanlığından söhbət açsın. onları nə qədər sevsəm də bağlı hiss edə bilmərəm. əgər onları bir dəfəlik itirsəm çox pis olaram. bunu xatirələrə bağlaya bilmirəm, izzahını verə bilmədiyim bir bağ var. uşağa ailədən çox mühit təsir edir lakin ilk ailədir. ilklər unudulmur. ilklər dəhşətdi. hər ağzımı açanda pis olacağamsa danışmamağa qərar vermişəm. əslində uşaqlar çox şey yox anlaşılmaq istəyirlər. qismən də olsa təsdiq, şayba işarəsini gözləyirlər.

zaman keçdikcə ailələrin özü də təkamülə uğrayıb. artıq uşaqları idarə etmək elə də asand deyil.tarix boyunca insan psixologiyası o qədər mürəkkəbləşib ki. onların əsib başqa yerlərə getmələrində böyük kədər yatır. mübarizə apara bilməmək, əzilmək, sözlərin qırtlağında ilişib qalması, bunların hamısı bir şəkildə qəzəbə çevrilir. sonra da deyirlər sən hiyləgərlik edirsən. ay başua dönüm əgər hiyləgər olsaydım buralarda qalıb büdcəni bir tərəfdən də mən talayardım da. deməli talaya bilmirəm yox, talamıram deyə gedirəm.

yaşayışı olmayan uşaqlar üçün ailə ilə dialoq o qədər çətindir ki. yaşayışsız birini kim necə başa düşə bilər ala. qazanıb içkiyə verirsən deyirlər avarasan, sənətlə məşğul olursan deyir camaatın oğlu koreyadan maşın vurib burda gətirib satır. nə dəxlisi var, ala. bezdirmisiniz e gəncliyi. heç soruşmamısınız bir dəfə də ki, məqsədlərin nədi, nə etmək istəyirsən, hara getmək istəyirsən. əsas olaraq niyə narazısan? nə səni maddiyyatdan uzaqlaşdırır? niyə yaşaya bilmirsən?

yaxşı bir dənə söhbət var e, get özünə sənət tap. günümüzün müəyyən yaşlı təbəqəsinə deyiləsi sözdü. bekarçılıq bizi sikib çevirir. bizim bir dənə psoxologiya müəlimməmiz var idi. bu adam bekar qalmır. arvad elə yaşayır ki, sanki digər yaşamında pinqivinə çevriləcək. pianoda ifa etməyi öyrənir 59 yaşı var. indi də səhv etmirəmsə hindistandadır. gəzir, öyrənir həyata fərqli pəncərələrdən baxmağı qəribsəmir. adi avropa ölkələrində əyləncə proqramları təşkil olunur ki, iştrak edənlərin əksəriyyəti qocalardır. onların bekarçılığı ailəyə, ailə anlayışına təhdiddir.

inkşaf etməkdə olan ölkələrin cəmiyyət və idarəçiliyində elə bir kaos ortamı var ki, valideyinlər da öz həyatlarının bərabərində övladlarının da həyatlarını məhv edirlər. qınamaq mənə düşmür, heç qınamaq da istəmirəm. zaman keçər (babam ve oğlum) filmindəki kimi yolun sonunda yan-yana oturmaq şansımız olar. görəsən bir-birimizə nə deyəcəyik?

uzun sözün qısası; ailələr uşaqlarını cəmiyyətə yararlı fərd olaraq yetişdirməyə çalışdıqları zaman təlim-tərbiyə üsuluna elə incəliklə yanaşmalıdırlar ki, böyük bir yaşamağa dəyər həyata dolayı səbəblərlə son verməsinlər.