azərbaycan

oğuz atayın yazdığına nəzirə "ölkəmiz, bir tərəfi xəzər dənizi ilə digər tərəfi qafqaz dağları ilə əhatəli içi yalqızlıqlarla dolu bir torpaq parçasıdır. sabirabadda qarpız, göyçayda nar, qubada alma yetişdirib heçkimə sata bilmirik. ölkəmizdə yaylar yorğun və tərli, qışlar yağmurlu və yalqız keçir. ölkəmizdə ən inkişaf etmiş idman növü qarşılıqsız sevməkdir. qarşılıqlı sevməyi bacara bilmədiyimizə görə inkişafdan qalan ölkələr səviyyəsindəyik. ölkəmizin siyasi sistemi sağa meyilli milli yalqızlıqlardır. iqtisadi sistemi qlobal sərmayənin köləsi olmağa meyilli süni inhisarçılıq. ölkəmizdə insanlar adətən xoşbəxt olmadığı üçün xüsusi günlərdə xoşbəxt olmağa üstünlük verirlər bu günlərdən ölkəmizi və hollandiyanı ən çox xoşbəxt edəni təmtəraqla qeyd edilən gül bayramıdır"

lev trotski

vətəndaş müharibəsi vaxtı rk(b)p-nin hərbi məsələlər üzrə xalq komissarı kimi birşey olub. hələ inqilabdan əvvəl stalinlə yola getmirdi məsələ hansının başa keçəcəyi ilə bağlı idi. bunlar hələ vətəndaş müharibəsi vaxtı bir biri ilə o qədər didişirdi ki bir neçə döyüşdə qırmızı qvardiyaçılar məğlub oldu. sonradan lenin birtəhər barışdırır bunları. yəni sözümün canı stalin mk-nın 1-ci katibi olduğuna görə ağsaqqal ssri-ni çox tənqid edirdi, bu özü əgər mk-nın 1-ci katibi olsaydı stalin ssri-ni tənqid edəcəkdi. bu qədər sadə məsələdir fəlsəfi filan deyil.

yazarların qısa hekayələri

evə girib qapını arxadan bərk çırpdı sehrbaz. qaranlıq otağa baxıb dərindən nəfəs aldı. sonra yağışdan islanmış şapkasını çıxarıb sol qoltuğunun altı cırılmış kreslonun sağ qoltuğuna qoydu. otağın qaranlığına gözü alışandan sonra otağın sol tərəfində pəncərənin yanına qoyulmuş köhnə bir masanın yanına gəldi əsasını masanın üstünə necə gəldi atdı. əsa masadakı quş qəfəsinə dəyib yerə düşdü. əsa yerə düşəndə çıxardığı səsdən ürkən pişik bayaqdan dayandığı masanın yanından axsayaraq qaçıb yanmayan odun peçinin altına girib gizləndi. sehrbaz əsasını yerdən qaldırıb masanın ortasındakı kağız-kuğuzun üstünə qoydu. sonra geri qayıdıb şapkasını atdığı kresloya oturdu. qolunu kreslonun sağ qoltuğuna qoyanda (şapkasının orada olduğunu unutmuşdu) şapka yerə düşdü bu dəfə də şapkanı yerdən götürmək üçün kresloda oturduğu yerdən sağ tərəfə əyildi sağ qabırğaları əzildi nəfəs ala bilmədi amma nəhayət şapkaya əli çatdı və gözü peçin altında gizlənmiş olan pişiyin parlayan gözlərinə sataşdı. şapkanı götürüb dikələndən sonra:
_ aslan, inanmazsan bu gün uç litr pivəni quru-quru içdim-dedi. sonra başını pişiyə tərəf çevirib onun necə reaksiya verəcəyini gözlədi. pişik yerindən tərpənmədi. sehrbaz başını kreslonun arxasına dayayıb dərindən “ah” çəkdi. gözaltı masaya baxdı. iki quş qəfəsi biri sarı biri gümüşü - təbii ki, qaranlıqda rəngləri seçmək olmurdu, bir yığın vərəq hamısı qaralanmışdı bulaşıq bir neçə stəkan, dəm çayniki, bir nəçə kitab kitablar üst-üstə yığılmışdı sadəcə biri hamısının üstündə açılmış şəkildə ağzı aşağı dururdu, içi xırdalanmış kağız, çəkilmiş siqaret filteri və kül ilə dolu olan bir külqabı, böyrü üstə yıxılmış dibində bir-iki damla pivə qalan şüşə pivə butulkası, bir də bütün o şeylərin ortasına qoyulmuş bir əsa var idi masanın üstündə. sehrbaz şapkasını əlinə götürdü ən qabaqda dayanan qəfəsə diqqətlə baxdı ovcunun içində sıxdığı şapkanı ovcunu içi özünə gələcək şəkildə biləyini burdu sonra dirsəyinə güc verib şapkanı tulladı. şapka fırlana-fırlana masaya tərəf uçdu masaya çatana yaxın istiqamətini dəyişib otağın küncünə düşdü:
_allahın lənətinə gəlsin bunu necə eləyirlər axı ?-dedi sehrbaz. sonra pişik miyoldadı. sehrbaz ayağa qalxdı peçin yanına getdi əyilib pişiyi götürdü:
_aslan, üşüyürsən deyəsən-dedi- bu dəqiqə qızacaq evimiz-deyə əlavə elədi. pişik qucağında masaya yaxınlaşdı sol qolunu büküb pişiyi sol qolunun üstünə qoydu sağ əli ilə əsanı götürdü. əsanın başından tutub əsanın arxasını peçə tərəf çevirdi “yan !” deyə qışqırdı. o qışqıranda pişik qucağından tullanmaq istədi amma pişiyi saxlaya bildi. yavaş-yavaş kresloya tərəf gəldi hələdə yanmayan peçə baxıb bu dəfə “alovlan !” deyə qışqırdı heç bir hərəkət olmadığını görüb kresloya oturdu. pişik qucağında idi hələ də. pişiyin boynunun dalını qaşımağa başladı pişik xumarlana-xumarlana divardan asılmış şəkilə baxırdı. amma şəkil aydın görünmürdü qaranlıqda. sehrbaz pişiyin şəkilə baxdığını görüb:
_aslan, itmiş limana baxırsan ?-dedi. bir qədər keçdi pişikdən bir səs çıxmadığını görüb - səni ordan tapmışam – deyə əlavə elədi. sonra durub şəkilin qabağına getdi taxtadan döşəməsi olan kiçik limana baxıb üzünü kreslonun üstünə qoyduğu pişiyə tutub -burda bir pivəxana var idi. sənin anan orada yaşayırdı dedi. əlavə elədi:
_ bir dəli əhvalatıdı bu, yəni inanma amma həqiqiliyinə də şübhə etmə, aslan. hər cümə günü o pivəxanada konsertim olurdu mənim. axmaq insanlara necə axmaq olduqlarını göstərib üstündə pul alırdım. onlar özlərinin axmaqlığının özlərinə deyilməsindən əylənirdilər. necə olsa axmaqdılar. elə deyil, aslan ? sənin ən sevmədiyim tərəfin çay dəmləyə bilməməyindi, aslan. yoxsa siçanları alamundar eləyib mənim ən sevdiyim kreslonun üstünə atmağın, səhər yeməklərimi məhv eləməyin hələ o tükünlə gecə yatağıma girməyin vecimə deyil. çay dəmləyə bilməməyin pisdir. pişiyə çay dəmlətdirmə sehiri icad eləyim bəlkə. patentin də mən alaram kef eləyərik, aslan. evimizdə yemək də çox olar sənin tutduğun siçanlar da indiki qədər arıq olmaz kökələrlər, elə deyil ? bu evdə mən yeməyə bir şey tapmıram siçan nə yesin ? nə isə deməli mən hər gün ora pivə içməyə gedirdim cümə günləri də konsert verirdim. adi ucuz kasıb adamların gəldiyi pivəxana idi. o vaxtlar buralar indiki qədər inkişaf eləməmişdi. o vaxtlar burda kasıb, amma xoşbəxt adamlar yaşayırdı. bir bakal pivə tapsaq qızıl mədənimiz var imiş kimi sevinirdik. bir qızı sevsək o da bizi sevirmiş kimi şeirlər yazırdıq ona indiki kimi deyildi. indi burda inkişaf eləmiş, amma bədbəxt insanlar yaşayır. onlara yazığım gəlir. ən bədbəxt tərəfləri bilirsən nədir aslan ? bədbəxt olduqlarını bilmirlər. o qədər bədbəxtdirlər. yenə mövzudan kənara çıxdım. bir gün noyabr ayı idi çöldə çiskin var idi mən səhnəyə çıxdım. səhnədən baxanda balaca liman aydın görünürdü. yəni normal vaxtlar aydın görünürdü həmin gün hava çiskin olduğuna görə liman aydın görünmürdü, amma limanda bir qızın dayandığın görə bilirdim. tez tamaşanı göstərib səhnədən düşüb o qızın yanına gedmək istəyirdim mən ən sadə nömrələri göstərib tamaşanı bitirdim axırda şapkadan dovşan çıxartmadım mənim dovşan alacaq pulum yox idi. sənin ananı çıxardım, aslan. sənin anan pivəxananın mətbəxində yaşayırdı bikar bir dişi pişik idi. o çox bikar qalmasın deyə belə iki həftədən-üç həftədən bir sənin ananı çıxarırdım şapkadan. həmin gün sənin ananı şapkadan çıxarıb səhnədən düşüb limana qaçmaq istəyəndə yerdəki tamaşaçılardan biri etiraz eləməyə başladı mən də əlimdə tutmuşdum sənin ananı onun üstünə atıb pivəxanadan çıxdım çiskinin içində gedib qız dayandığı yerə çatanda qızın geri qayıtdığını gördüm. yanımdan keçdi təsəvvür eləyə bilirsən ? yanımdan keçdi aramızda biraz məsafə olanda hələ gözucu mənə baxdı. ömrümdə onun qədər gözəl qız görməmişəm düzdür heç onu da görmədim çünki həm gecə idi həm çiskin yəni normal insanlar aydın görə bilmir elə vəziyyətdə. qız çıxdı getdi, aslan, çıxdı getdi bir də gəlmədi bəlkə də gəldi amma mənim rastıma çıxmadı. həmin gün pivəxanaya qayıtmadım. səhəri gün pivə içməyə gəldim pivəxananın sahibi üzümə it kimi baxırdı mən də acığ eləyib getmədim bir də ora hə bir də pivəxanaın sahibi müştərilərlə pis rəftar elədiyimə görə qovmuşdu məni. pivəxanadan çıxanda ananı gördüm başın sığalladım. gedib başqa yerlərdə səhnəciklər göstərirdim biraz pul qazanırdım, amma hər axşam qayıdırdım o limana. dekabr qarlı gəlmişdi. bir gün axşamçağı limana qayıdanda pivəxananın yanında buldozerlər gördüm yaxınlaşanda öyrəndim ki pivəxananı söküb yerinə restoran tikirlər o arada pişikləri gördüm ürküb o yan bu yana qaçırdılar sən indiki kimi ağsaq idin. ağsaq olduğuna görə götürdüm səni gətirdim burada böyüdün anandan xəbərim olmadı yəqin o restoranın ətrafında dolanıb. indiyə qədər ölər yəqin. liman da itdi getdi, aslan limanın ətrafını şüşələyib restoranın ərazisinə qatdılar. liman itəndən sonra pivəni bilərəkdən içirəm əvvəl aludəçisi idim. indi bilərəkdən içirəm. aslan, liman itəndən sonra ümidlərim də itdi mənim. mənim kimi bir sehrbazın çox az şeyə ümidi olar. şeytan deyir ged dənizi qaldır boşalt restoranın üstünə amma mən allah adamıyam, aslan, canlılara zərər verə bilmirəm özümdən başqa. öhö öhö öhö-öskürüb boğazın təmizləyəndən sonra sehrbaz pişiyə dik-dik baxdı və- səni çay dəmləyə bilən pişik eləyirəm-deyib əsanı pişiyə doğru uzatdı. pişik qorxub peçin altına qaçdı yenə. bunu görən sehrbaz:
_yaxşı-yaxşı tənbəllik eləmə dur çay qoy, aslan- dedi