marşal planı

abş-ın sovet təhlükəsi qarşısında olan, 2-ci dünya müharibəsindən sonra iqtisadiyyatı çökmüş avropa ölkələrinə yardım planı. planın müəllifi general george marshall-dır. adını da elə burdan götürüb. ümumilikdə, plan çərçivəsində ölkələrə 13 milyard dəyərində yardım edilib. qarşılığında isə abş, avropa ölkələrindən də iqtisadi tərəqqi məsələsində daha da həssas olmalarını tələb edib. üstəgəl, bu yardım planından sonra avropanın abş-dan mənəvi asılılığı da artıb.

günümüzdə türkiyəlilər də dünya müharibəsinə girmədiklərinə rağmən bu yardımdan faydalandıqlarının səbəbi olaraq dönəmin uğurlu diplomatiyasını örnək verirlər. əslində belə deyil. sovet rusiyasında çarlıq rusiyasının izlərinin olduğu hamıya məlumdur, yeni torpaqlar işğal etmək kimi. və çarlığın ən böyük hədəflərindən birinin də qara dəniz, boğazlar və aralıqda bir liman olduğunu bilən abş, bu hədəfin sovetlərdə də olduğunu bilirdi. containment siyasəti ilə də türkiyəyə yardım etmişdi ki, sovetlərin işi asan olmasın. bu qədər sadədir əslində məsələ.

isveç dili

ingilis diliylə bəzi oxşarlıqları olan və maraqlı faktlara sahib dil.
isveçcə ailə adları:
ana - mor
ata - far

nənə (ana tərəfdən) - mormor
nənə (ata tərəfdən) - farmor
baba (ana tərəfdən) - morfar
baba (ata tərəfdən) - farfar

uşaq - barn
nəvə - barnbarn
nəticə - barnbarnsbarn
köticə - barnbarnsbarnbarn
bu dayanmadan sonsuz davam edir; barnbars barnbars barnbarn, barnbars barnbars barnbars barn və s.
çox babat dildi, isveç dili -* . az-çox internetdə də öyrənmək olar. * qrammatikasını deyə bilmərəm

lsd

insan psixologiyasına təsir edən, zehin idarəsi kimi bir çox təcrübələrdə istifadə olunan maddə.
maddəni qəbul edən kəsdə fövqəladə psixoloji dəyişikliklər baş verir, halisunasiyalar görməyə başlayır, canlı, güclü hiss etdirir və insanı fərqli düşüncələr və davranışlar içərisinə salır. bundan əlavə, maddə beynin ön hissəsində yerləşən dopamin adlı zövq maddəsini vəhşicəsinə insanda doyuzdurur, yəni sizə heç yerdə ala bilməyəcəyiniz həzzi verir.
maddəni qəbul edən kəs inandırıldığı bir mövzuda istənilən şeyi heç şikayətlənmədən edə bilər, elə buna görə də bu maddədən beyin idarəsində çox istifadə olunur. içkisinə lsd qatılan şəxslərin rahatlıqla intihar etdiyi və ya adam öldürdüyü reallığı elmə məlumdur. bu mənada abşda həddindən artıq təcrübələr aparılmış və təcrübə aparılan şəxslərdə beyin xəstəlikləri, ayıldıqdan sonra tez yorulma halları, tez yaşlanma kimi təsirlər görülmüşdür.
armen victorianın bu barədə insan davranışlarının - beyninin idarəsi adlı kitabında maraqlı məlumatlar var. türkçə: insan davranışının manipilasyonu-beyin kontrolü
kitabı oxuyarkən həm abşın apardığı dünyaya çox da məlum olmayan təcrübələri görə bilər həm də lsd haqqında daha çox şey öyrənə bilərsiniz.

anthony d. smith

1933-cü ildə anadan olmuş və london school of economicsdə sosialogiya professoru olmuş yazıçı. millətçilik və etnik qruplar, özəlliklə də millət qavramı üzrə peşəkardır. theories of nationalism, the ethnic revival in the modern world, national identity kimi əsərləri yazmışdır.

yazı dili elə də çətin olmadığından sevərək oxuduğum yazıçılardan biridir, oxusanız peşman olmarsınız. səhv eləmirəmsə, internetdə kitablarını türkcə yerləşdiriblər. biraz axtarıb tapa bilərsiniz.

silahlı propaqanda

terror təşkilatlarının istifadə etdiyi propaqanda növlərindən biridir. özlərinin var olduqlarını və istəlinən şeyə qadir olduqlarını bəlli etmək üçün istifadə olunar. medyanın zəif cəhətlərindən istifadə edər. mətbuat üçün sadə hadisələrin yox, mürəkkəb hadisələrin önəmi vardır və rating onlar üçün həyati qida rolu oynayır. terrorçular da bununla dağıdıcı və medya üçün önəmli olan hadisələri baş verdirər və medyanın, bununla birlikdə, xalqın maraqlarını öz üzərilərinə çəkərlər.
etnik qruplardan olan terrorçular da özlərinin varlıqlarını bununla bildirməyə çalışar. bu modelə günümüz dünyasında çox ölkədə rast gəlmək olar. öz etnik qruplarını silahlı mübarizəyə gətirmək üçün verilmədiyi düşünülən haqlardan arqument olaraq istifadə edərlər. bunun qarşısının alınmasının tək yolunu isə silahlanmada görürlər.
tükənmədiklərini göstərmək üçün təyyarə, gəmi qaçırmaq, kütlənin daha çox olduğu yerdə partlayış törətmək, ərazi "ələ keçirmək", maşın, avtobus axtarışı etmək kimi hadisələr törədərlər. marksizim diktatorluğun yıxılmasının tək yolunun şiddət olduğunu irəli sürdüyündən bu propoqanda daha çox marksist terrorçular tərəfindən istifadə olunar.
fələstində bu terror növü çox böyük əks-təsir göstərmişdir. bu ölkənin gandhi kimi bir liderə ehtiyacı vardı.

karma propaqanda

açıq, bulanıq, gizli və silahlı propaqandanın tərəflər arasında xeyirlərin bir-birinin üzərinə düşməsilə birlikdə görüldüyü propaqanda növlərindən biri.
(bax: bəyaz propaqanda)

boz propaqanda

bulanıq olan, mənbəsi rəsmi olaraq bilinməyən və düzgünlüyü şübhə altında olan propaqanda növlərindən biridir. əsas istifadə olunan şey " rəvayətlərdir". buna görə də yalan olduğunu da sübut etmək olmaz. bəyaz propaqanda kimi sərhəd tanımır, qara propaqanda kimi sərbəst və azaddır.
müsbət tərəfi odur ki, insan üzərində propaqanda hissi yaratmır və rəvayət kimi olduğundan içinə hər cür xırda şey qatılaraq düşmənin zəifləməsi hədəf seçilir və bu rəvayətlər uğurlu olarsa dildən-dilə çox tez yayılır.
bu propaqanda növündən kapitalist sistem olan abş ssri'ə qarşı məharətlə istifadə etmiş və bu yol sovet hökümətinin çökməsində çox böyük rol oynamışdır.

qara propaqanda

mənbəsi bəlli olub başqa mənbələrdən çıxırmış kimi göstərilən propaqanda növlərindən biridir. bu propaqandada hilə, fitnəlik, hiyləgərlik, saxta dəlil kimi hər şey sərbəstdir. gizlilik əsasdır.
əsas məqsəd var olan reallığı dəyişmək, inancları zədələmək və düşməninə olan inamı sarsmaqdır. mənbəsi bəlli olarsa nə üçün istifadə olunduğu bəlli olduğundan bir işə yaramaz və əks-təsir göstərər. daha çox ölkə xarici düşmənlərə qarşı istifadə olunur.
qara propaqandada hər cür yalan və hilə istifadə edildiyindən var olmayan hər şey varmış kimi göstərilir. yalan həqiqətmiş kimi ortaya atılır və düşmənlik duyğusu yaradaraq mühiti xaosa aparır.
mənbə gizliliyinin zədələnməsinə qarşı olaraq məsuliyyət rədd olunacaq qədər hazırlıqlı olunur. gizli olarsa dediqodu və rəvayətlər kimi uğurlu nəticələr verir.
bu yolu seçənlər heç bir mənəvi və əxlaqi dəyərlərə önəm verməz. bunlar üçün xeyir verən hər şey propaqanda "malzemesi"dir. belə olduqda, istənilən hər şeydən propaqanda məqsədli istifadə oluna bilər. yetər ki, hədəfə çatmağa kömək edib yararlı olsun.
bu propaqanda zəif nöqtə axtarır, tapa bilməsə uydurur. məqsəd inancları məhv etmək, kütlənin inandığı liderindən soyutmaq, ordu və dövlətə qarşı olan inamı, güvəni sarsmaq və xaosdur.

bəyaz propaqanda

mənbəsi bəlli olan və ya mənbəsini qəsdən bildirməyə çalışan açıq-aydın aparılan propaqanda növlərindən biridir. həmçinin, şəffafdır.
bu propaqandada düzgünlüyə çox böyük önəm verilir. əgər propaqanda bəyaz olduğu halda açıq yalandan ibarətdirsə güvən itirər və əks-təsir göstərər.
açıq-aydın aparıldığından kütlələrdə çox böyük inam artırır. ən yaxşı tərəfi isə; qarşı tərəfin fikirlərini çürüdür, tərəfdarlarının sayını azaldır. zəif tərəfi isə; aşkar olduğundan kütlə içində çox tez yayıla bilmir, yəni, propaqanda tərkibi açıq olduğundan elə də güclü olmur (istisnalar var). buna görə də, yayılmır və düşmən bundan sonra tez əks-hücum edərsə propaqanda öz gücünü itirir və məğlub olur.
bu propaqandanın əsas tərkibi xəbərlərdir. düşmənin etdiyi səhvlərini, zəif tərəflərini, zərərlərini göstərib bəlli edərək qalib gəlməyə çalışır, necə deyərlər, düşməni məğlub etməyin tək yolu olan qalasının zəif nöqtəsini top atəşinə tutur. hədəf budur. amma, əgər zəif nöqtən səhv seçilərsə qala dağılmaz, uğursuz olar və yuxarda bəlli etdiyim kimi bunun çox böyük əks-təsiri olar.
tarixdə bu yolu ən yaxşı işlədənlərdən biri də adolf hitlerdir. o, bunu başlanğıcda çox yaxşı bacarırdı. ölkədəki siyasi düşmənlərinin sərmaye zərərlərindən çox məharətlə istifadə edir, almanların üstün irq olduğunu amma güclü lidersiz olduğunu söyləyirdi. dedikləri qismən haqlı olduğundan tarixdə çox böyük müvəffəqiyyət qazanmışdır.

propaqanda növləri

psixoloji müharibənin ən uğurlu yollarından biri olan propoqandanın növləri;
1. bəyaz propoqanda
2. boz propoqanda
3. qara propoqanda
4. silahlı propoqanda
5. karma propoqanda

latviya ss legionu

əksər hissəsi latviyalılardan ibarət olan 1943-cü ildə yaranmış ss hərbi döyüşçü legionu.
legion 2 diviziona ayrılır:
1) 15-ci ss divizionu (1-ci latviya dəstəsi)
2) 19-cu ss divizionu (2-ci latviya dəstəsi)

Hesab edilir ki, ilk döyüşləri leninqrad döyüşü olmuşdur. həmçinin, 1944-cü ilə qədər alman döyüşcülərin tabeliyi altında yenə leninqrad mühasirəsində iştirak etmişlər.

döyüşçülərinin rəngləndirilmiş təsviri

opriçnik

rahiblərinkinə bənzəyən qara geyim geyən və qara atlara minən, xalq canına qorxu salan, bir çox əsfanələrə səbəb olan, dönəmin rusiyasının çarı ivan tərəfindən qurulmasına qərar verilmiş çarın itləri.
simvol olaraq kəsilmiş it başı və süpürgədən istifadə edirdilər, çünki inanırdılar ki, kəsilmiş it başı düşmənlərin qoxusunu almağın süpürgə isə onları bir-bir "təmizləməyi" təmsil edir.

o qədər çox əfsanəyə səbəb olmuşdular ki, bir qrup kəs onların çarla birlikdə kremldə bütpərəstliklə məşğul olduğuna inanırdı.

çarın düşmənlərini öldürməkdə çox yaradıcı imişlər, insanları qaynar suya ataraq, əllərini ata, ayaqlarını isə ağaca bağlayaraq parçalatmaq, böyük şişlərə keçirdib yarmaq, yandırmaq kimi üsullardan istifadə edirdilər.

qurum, elə qoruduqları çar tərəfindən həddindən artıq bəlaya səbəb olduqlarına görə 1572-ci ildə ləğv olunub.

fövqəl insan

#220399 entrisi ilə güldürmüş yazar. entriyə yox, özünə güldürmüşdür, heyif ki. nickaltısına yazmaq, özümü onun haqqında yazmağa məcbur etmək istəmirdim, amma məcburam, belə olmaz.
ilk öncə onu deyim ki, nikini fövqəlinsan yazmaqla fövqəl olunulmur. elə bunun ən bariz örnəyidir yazarımız. istərdim ki, yazar informasiya dolu entriləri ilə sözlüyü daha faydalı bir yerə çevirməyə çalışsın, amma, təəssüf ki, daha çox "həqiqətlər" adıyla sözlükdə açıq-aşkar anti-türk söhbətləri edir.
#102886 entrisinə görə nəyə görə özümü niklaltısında yazmağa layiq hesab etmədiyimi görə bilərsiniz. bir yazar, öz səviyyəsini bu qədər mi bəlli edər? yəni, budur sənin yazarlığın? əgər fövqəlsən isə namaz haqqında daha yaxşı üslubda da yaza bilərdin. amma, elə deyilsən. heç vaxt da ola bilməyəcəksən.
#214437 entrisində yazıb ki, axmaq xalqların azadlığa haqqı yoxdur. bəs, sənin ümumiləşdirmə edərək bir xalqın haqları haqqında danışmaq haqqın var mı? yəni, bu qədər sadədir sənin azadlıq anlayışın? elə vsyo axmaqdırlar deyə azad olmasın? adama deyərlər, nə edib maarifləndiribsən camaatı. əsl fövqəl boş-boş danışmaz, dolu-dolu öz işini görərdi.
#210408 entrisində ədəbiyyat kitablarını şovinist kitablarla bir siyahıya qoyub. əsl fövqəl ədəbiyyatı sevər, onunla qürur duyardı, təhqir etməzdi, cənab.
#202477 entrisinə baxın, cənablar. sizcə də, artıq şərhə ethiyac var?
#207151 heçnə demirəm, insan öz milliyyətinə nifrət edə bilər, amma ki, bunun təbliğatını aparmaq qəbul edilməzdir. bura sözlükdür, sənin təbliğat ərazin deyil. #220399 və #219905 tipli yazılarını get facebook profilində yaz, bura yeri deyil.
bu arada, celal şengörün yutubda serial videoları vardı və sən onun hər kəliməsilə razılaşaraq hamsını da sözlüyə yazmızan ( #219418 , #219421 , #219434 ). əsl fövqəlin öz fikirləri olar, başqasını sorğusuz qəbul etməz, cənab.
#218147 entrisində statistika doğrudur, bəy (onu da celal şengördən öyrənib) amma ki, istanbulun o dönəmdəki planını bilmədiyin üçün belə alçalıdıcı, yox, daha çox cahilcə danışırsan. celal şengör bunu görsə utanardı.
#217982 özünə güldürməyə davam edir fövqəlimiz.

nəysə, daha artıq da yazardım amma o, belə bir tənqidi yazıya layiq deyil. həmçinin bizlərin dəyərli vaxtını almağa da layiq deyil. özünüz bilərsiniz, cənab. siz yazmağa davam edin, biz də baxıb-baxıb gülək. həmçinin, siz olmasaydınız bu sözlükdə fövqəl olmayan "fövqəllər" kateqoriyasına kimi əlavə edə bilərdik?

qeyd: entridəki cənab və bəy kimi müraciət formaları ədat rolunu daşıyır, qətiyyən heç bir hörmət əlaməti olaraq görülməməlidir.

bitirilə bilməyən kitablar

4 il əvvəl səfillər romanına başlamaq istəyirdim. atama demişdim ki, şəhərdən gələndə alıb, gətirərsən. gətirəndə gördüm ki, 1500 səhifəlik orijinal versiyanı alıb. dedim, ə nolsun ki çoxdu, mütləq oxumalıyam. heç 500 səhifə oxuya bilmədim.
bundan 2 il sonra yenidən başladım və hal-hazırda bu əsər ən sevdiyim əsərdi. kozettanın saflığını, jan valjanın mərdliyini, javerin vüqarını, fransa inqilablarını heç vaxt unutmaram.
onu demək istəyirəm ki, kitabı oxuya bilmirsinizsə, çox da şey eləməyin. qoyun qırağa, 1-2 il keçsin oxuyarsınız. əminəm ki, bu səfər dəyişiklik hiss edərək həmin kitabı bitirə biləcəksiniz.

hal-hazırda "zərdüşt belə deyirdi" adlı fəlsəfə kitabını oxuya bilmədiyim üçün qoydum qırağa. anlaşılmır deyə yox, sıxıldığım üçün. vaxt gələr, bunu da bitirərəm. -*

thunderbolt əməliyyatı

(bax: entebbe əməliyyatı)

vittore carpaccio

xristian ilah və ilahələri mövzulu serial rəsm əsərləri ilə məşhurluq qazanan italiyalı rəssam. haqqında çox az şey bilinməsinə rağmən venesiyada 1465-ci ildə anadon olub, sloveniyada 1526-cı ildə vəfat etdiyi məlumdur.
həmçinin, elə venesiyada vəfat etdiyini iddia edənlər də var. * müəmmalı məsələdir
bundan əlavə, carpacci adlı yeməyə adı verilib.

şəxsən özüm rəssamın "the glory of st. vitalis " adlı əsərini çox bəyənirəm.

tamamlanmış əsərləri