idi i smotri
![]()
1985-ci ildə rejissor elem klimov tərəfindən mosfilm-in dəstəyi çəkilmiş 146 dəqiqəlik müharibə/dram janrında olan bir film. film müharibə filmi olmasına baxmayaraq, "müharibə mövzulu filmlər" deyərkən ağlımıza gələn klassik hollywood filmlərindən qətiyyən deyil. çünki hollywood müharibə mövzulu filmlər-də adətən, baş obraz, qəhrəmanlıq edir, öz qrupununun bəzi üzvləri ölsə də, sonda, ilk başda qoyulan məqsədə nail olunur, amerikan bayrağı zad-zud və.s.
amma bu filmdə isə, amerikan sinemasinin əksinə olaraq, duyğu yüklü bir filmdir. müharibəni tərifləmək əvəzinə, onun nə qədər pis bir şey olduğunu çox gerçəkçi bir formada izləyiciyə çatdıran, bəlkə də sinema tarixinin ən yaxşı, ən təsirli müharibə filmi olan bu filmi, müharibə tərəftarı olan insanlara zorla izlətmək lazımdır -*.
aşağı büdcəyə və məhdud çəkiliş texnikalarına rəğmən, rejissor elem klimov ağlındakıları, aktyor/aktrisa-ların yüksək performansı ilə izləyiciyə yüksək səviyyədə çatdıra bilmişdir. demək olar ki, bir çox yerində dərin metaforlara yer verən filmə, çətin ki, hansısa bir film çata bilə.
filmin posteri:
![]()
film 1943-cü ildə flyora adlı baş obrazın belarus meşələrindən svt-40 tapıb partizan-lara qoşulması ilə başlayır. silahı yerin altından çıxarmasında belə geniş metafora var:
![]()
burada yerin altından çıxartığı silah, sanki yeni doğulmuş bir uşağı təmsil edir, və uşaq "doğulandan" sonra bütün hadisələr baş verir.
---spoiler---
hər bir obrazın əslində müəyyən bir təbəqəni təmsil etdiyi filmdə, flyoragilə gəlib onu orduya aparacaq olan adamların, öz evi imişcəsinə davranmaları, gedərkən ailənin dolanışıq mənbəyi olan yeganə inəklərini də alıb götürmələri, ssri-in müharibə vaxtı, müharibəni qazanmaq üçün hər şeyi gözə aldıqlarını(hətta xalqın acından ölməsini belə) göstərir:
![]()
film irəliləyərkən flyoranın üz ifadəsi demək olarki hər şeyi ifadə edir. məsələn ilk başdakı üz ifadəsi:
![]()
demək olar ki, flyoranın başına pis hadisələr elə o partizan düşərgəsinə çatan kimi başlayır. yeniyetmə olan flyora orada müharibənin ciddiyyətini dərk etməyə, onun radiolarda deyildiyi kimi qəhrəmanlıq dastanı olmadığını anlamağa başlayır.
![]()
ilk şokunu isə, öz çəkmələrini yaşlı bir partizanla dəyişdirib, döyüşə getməyəcəyini anlayanda yaşayır. üz ifadəsinin təkamülünün 2-ci mərhələsi:
![]()
bundan sonra evə qayıdarkən, düşərgədəki gözəl qıza-glaşa-ı görməsi ilə onunla meşədə yaşadığı dialoqlar flyoranın həqiqətən də uşaq olduğunu göstərir:
![]()
elə bu anda düşən alman təyyarələrindən düşən bombalar, flyoranın eşitmə qabiliyyətinə təsir edir, və filmin növbəti hissələrində də bunu izləyiciyə çatdırır.
![]()
bundan sonra flyora öz ailəsini tapmaq üçün gloşa ilə öz kəndinə qayıdır, evdə heç kəsi tapmayan flyora həqiqətlərin fərqinə varmaq istəmir, amma gloşa həqiqətləri görür.
![]()
bundan sonra flyora ailəsini tapmaq ümidi ilə bataqlığa girərkən, yenə də metafora işlədilərək,
vəziyyətin nə qədər olduğunu bataqlıqda onlar çabalayarkən izləyicilərə çatdırılır.
![]()
ailəsinin öldürüldüyünü dərk edək flyoranın üz ifadəsi təkamülünün 3-cü mərhələsini görürük ![]()
sonradan bir partizan gəlib onları bataqlıqdan çıxararkən glaşanın partizana "он не нармальный" deyə qışqırması, müharibənin bir uşağı cəmi bir neçə gündə şən bir uşaqdan, dəlilik səviyyəsinə gətirdiyini nümayiş etdirir.
![]()
bir qədər toparlandıqdan sonra, partizanlarla birgə sağ qalan kənd əhalisinə yemək tapmaq üçün 4 nəfər yola düşürlər, bu zaman alman təyyarəsinin bomba atdığını zənn edib yerə çökərkən, sonradan onun boş butulka olduğunu anlayandan sonra,aralarında keçən dərin ironiyalı söhbət.
həyat belə bir şeydir, yuxarıda içirlər, bizə isə boş butulkanı göndərirlər -*
yola çıxdığı 3 nəfərin hamısı müxtəlif vaxtlarda ölsə belə, 1 inəyi düşərgəyə çatdırmağa çalışarkən əsir düşmüşdür. bu zaman almanlar təkcə onları yox bütün kəndi bir evə yığıb hamısın güllələyərək yandırır. amma əvvəlcə belə bir şərt qoyurlar "sağ qalmaq istəyənlər öz uşaqlarından ayrı bir şəkildə çıxıb gedə bilərlər" çünki onlar düşünürdülər ki, "hər şey uşaqdan başlayır":
![]()
filmin sonunda isə flyoranın hitlerin şəklinə atəş açdığı səhnədə, hər atəş açarkən hitlerin bir epizodu ağlına gələrək, ondan intiqam alırmışcasına əsəblə şəkili güllələyiridi, sonda hitlerin uşaqlıq şəkli gözünün önünə gəldikdə atəş açmaqdan əl çəkir. bu səhnədə isə hər nə qədər əsəbi olsalar da heç vaxt nasistlər qədər qəddar olmayacaqlarını göstərirlər.
![]()
flyoranın üz ifadəsinin ən sondakı mərhələsində isə onun gördüyü dəhşətlərdən bir neçə gün ərzində necə qocalığını görürük:
![]()
film barədə ata bilmədiyim gözəl şəkilləri də indi yelləyim gəlsin :
![]()
![]()
![]()
![]()
---spoiler---
və sonda, izləyin izlətdirin bu filmi!
)
