yaran lətifələr

Uzaq kəndlərin birində Əhməd adlı cavan bir oğlan yaşayırmış. Əhməd gəlir 17 yaşına, deyirlər səni evləndirək. Axtarırlar arayırlar Əhmədə qonşu kəndlərin birindən Fatma adlı bir qız tapırlar. Bunlara qəşəng bir toy edirlər. Toy gecəsi Əhməd görür Fatmanın heç nədən xəbəri yoxdu. Nə him qanır nə cim. Axırda deyir Fatma biz evləndiyimizə görə artıq mən bütün sirlərimi sənə deməliyəm. Məndə bir şey var ki, dünyada heç kimdə ondan yoxdu. indi mən sənə onu göstərəcəm amma sən heç kimə bu haqqda bir şey deməməlisən. Əhməd beləcə Fatmanı razı salır və gecəni xoşbəxt şəkildə tamamlayır. Bir il boyunca Əhməd hər gecə Fatmaya öz sirrini göstərib şad xürrəm yaşayırlar. Vaxt gəlir Əhməd əsgərə getməli olur. Fatma Əhmədin yoxluğunda Əhməd və onun sirri üçün çox darıxır. Axırda dözə bilmir evlərinin önündə Əhmədin adını çəkib ağlamağa başlayır. Elə bu vaxt evinqabağından Əhmədin əsgərlikdən yeni gəlmiş dostu Mamed keçir. Gəlir Fatmanın yanına dərdini soruşur. Fatma da Əhməd və onun sirri üçün darıxdığını deyir. Mamedə maraqlı gelir bu sirr, nə illah eləyir Fatma sirri demir. Axırda bir şəkildə Fatmadan sirri öyrənir. Mamed qayıdır ki, ondan məndə də var. Fatma inanmır. Deyir istəyirsən keçək samanlığa göstərim çünki bu mənim də sirrimdi. Hər neysə samanlıqda Fatma Mamedin də sirrini görür ve sevindiyindən Əhmədlə elədiklərini Mamedlə də eləyir. Beləcə Əhməd əsgərlikdən gələnə qədər Mamed də kef eləyir.
Vaxt gəlir Əhməd əsgərlikdən qayıdır, hamı şad xürrəm ancaq Fatmanın sifətindən zəhrimar yağır. Əhməd ha Fatmanın o tərəfinə keçir ha bu tərəfinə keçir görür yox eee, Fatma razı salınacaq kimi deyil. Gecə olur bunlar baş başa qalanda Əhməd Fatmadan niyə belə olduğunu soruşur. Fatma
- Sən yalançısan. Mənə yalan dedin. Sən dedin sənin sirrindən dünyada başqa heç kimdə yoxdu amma mən bilirəm ki, ondan dostun Mameddə də var.
Əhməd duruxsunur
- Ay Fatma ondan məndən 2 dənə var idi. Mamed mənim ən yaxın dostum olduğu üçün birini ona verdim.
Fatma
- Ay eşşək. Verirsən verirsən, da yaxşısını niyə Mamedə verirsən?

yaran lətifələr

Günlərin bir günü 3 rəfiqə öz avtomobilləri ilə səyahətə gedərkən qəza keçirilər. Rəfiqələrin üçü də cənnətə düşür. Cənnətin qapısında tanrı rəfiqələri qarşılayıb onlara təlimatlar verir
- sizin üçünüzü də cənnətimə qəbul edirəm. Ancaq cənnətimdə yeganə qayda var. Cənnətdəki ördəklərin üstünə basmamalısınız.
Cənnətə keçən rəfiqələr baxırlar ki, cənnətdə hər yer ördəklə doludur. O qədər çox ördək var ki, üstünə basmamaq demək olar mümkünsüzdür.
Rəfiqələrdən biri elə ilk gün ördəklərin birinin üstünə basır. Bu zaman tanrı qəzəbli halda yanında rəfiqələrin görüb görəbiləcəyi ən çirkin bir kişi ilə gəlir. Onları bir birlərinə bağlayır və sonsuza kimi bərabər bağlı qalacaqlarını deyib gedir.
Bir həftə sonra ikinci rəfiqə də ördəyin üstünə basır və tanrı yenə eyni şəkildə bir çirkin kişi ilə gəlir və onları bir birlərinə bağlayıb, sonsuza qədər bərabər olacaqlarını deyib gedir.
Üçüncü rəfiqə belə bir halda yaşamayacağını deyib ördəklərin üstünə basmamaq üçün bütün diqqətini sərf edir. Aylar keçir və rəfiqə heç bir ördəyin üstünə basmır. Ən sonunda tanrı yanında rəfiqələrin görüb görə biləcəkləri ən yaraşıqlı bir kişi ilə gəlir və onları birbirinə sonrəsuza qədər bağlayır. Qadın əlini açıb tanrıya təşəkkür edir
- tanrım mən necə bir hərəkət etmişəm ki, sən məni belə bir şeylə sevindirdin?
Bunu eşidən kişi cavab verir
- səni bilmirəm neynəmisən amma mən ördəyin üstünə basmışam.

yaran lətifələr

Kəndlərin birində Mustafa adlı oğlan yaşayır. Bu gəlir 35 yaşına amma kim nə deyir desin evlənmir. Bir gün Mustafanın valideyinləri kəndin ağsaqqalı Qasım kişinin yanına gedib xahiş edirlər ki, çağır başa sal, məsləhət ver bəlkə sənin sözünə qulaq asıb evlənər. Qasım kişi də Mustafanı çağırır yanına saatlarla danışırlar amma oğlanı evlənməyə razı bilmie. Qasım kişi deyir sənə son sözüm budur.
- Vaxt gələcək qocalacan, əldən ayaqdan düşəcən, ölüm döşəyində su içmək istəyəcən amma bir su verənin belə yanında olmayacaq.
Nəsə bu söz Mustafaya təsir edir. Gedir bir qız tapır, evlənir. illər keçir bunun övladları, nəvələri, nəticələri olur. Böyük bir ailəsi olur. Vaxt çatır Mustafa ölüm döşəyinə düşür. Bütün nəsil yığılır başına. Mustafa dəyanır ətrafına baxır baxır. Hamı Mustafanın son sözlərini eşitmək üçün sakit dəyanır. Mustafa da qayıdır ki,
- Sənin nəslini s.kim ay Qasım heç ürəyim su da istəmir axı.

14 iyul 2020 birlik yürüşü

Müharibə istəməmək tam normal bir hissdir. Amma müharibə başlayandan sonra müharibəyə qarşı olmaq axmaqlıqdır. Cəmiyyət olaraq müharibə məsələsini kənara qoymalıyıq. Müharibə-müharibə deyənlər hamısı ya giclikdən, ya biclikdən provokasiya ilə məşğuldurlar. Hisslərin cəmiyyətin özünün əleyhinə istismarı üçün münbit şərait yaradırlar. Prioritetiniz Azərbaycanda müasir liberal-demokratik cəmiyyət qurmaq olmalıdır. Şüarlarımız qanunun aliliyi, azad, ədalətli seçkilər, insan haqları olmalıdır. Yoxsa elə tam sıradan çıxana kimi əziyyət içində ömür keçirəcəyik. Baş işlətmək, düşünmək, rasional olmaq, tərəqqi etmək vaxtıdır, milli, dini filan hisslərinizi istismar edənlərin, kortəbiiliyin əsirinə çevrilməli deyilik.
Dövlətin millətin təməllərini bunun üzərinə qurduqdan sonra, xalqa hesabat verəcək bir hökümət olduqdan sonra həddi nədi Ermənistanın bir vətəndaşımızın tükünə belə toxunmağa.

yaran lətifələr

Günlərin bir günü Roma papası Fransa Parisə səfər etməli olur. Səfərə maşınla çıxan papa, bir müddət getdikdən sonra şoferinə deyir ki, illərdi maşın sürmürəm. icazə ver bir müddət mən sürüm. Papa keçir sükanın arxasına, şofer də keçir oturur arxada. Bir müddət keçəndən sonra papa yüksək sürət elədiyinə görə polis bunları saxlayır. Maşının yanına gələn polis, papanı tanıyır. Qaça qaça maşının yanına gedib, tez ratsiyadan polis rəisi ilə əlaqə saxlayır.
- Rəis siz əmr verdiniz ki, qaydanı pozanın kimliyindən asılı olmayaraq hamıya cəza yazın. Amma mən bu adama cəza yaza bilmərəm.
- Kimdi axı? Millətvəkilidi?
- Yox, rəis. Deyil!
- Baş nazirdir?
- Yox, rəis deyil.
- Prezidentdi?
- Yox eee rəis. O da deyil!
- Bəs kimdi axı?
- Rəis, adam bilmirəm kimdi. Amma şoferi Roma papasıdı.

yaran lətifələr

Bir gün kiçik Avraam dərsdən evə qayıdır. Anası sual soruşur.
- De görüm bugün müəllim nə öyrətdi sizə?
Avraam
- Ana! Müəllimə bizə bir hekayə danışdı. Musa adında bir nəfər var imiş. Bu adam Ramses adında bir fironla dalaşır, camaatı da yığır başına qaçır. Ramses də ordusuyla bunları təqib eləyir. Qaçıb gəlirlər bir dənizin sahilinə. Musa zəng eləyir CiA, Mossad, Orduya.. Onlar da vertalyotlarla əsgərləri gətirirlər, tez dənizin üstündə bir körpü tikirlər. Musa camaatla bərabər körpünü keçir. Ramses də körpüdən keçmək istəyəndə ordu hərbi təyyarələrlə körpünü partladır, Ramses də boğulur ölür.
Ana : inana bilmirəm. Müəllimə sizə belə danışdı?
Avraam: Yox eee, mən müəllim kimi danışsam, sən heç inanmayası idin.

peyvənd

Bəzi insanlarda peyvanda qarşı bir şüphə var və peyvəndin mahiyətini anlamırlar. Qısaca belə izah edim.
insan bir canlı sürüsüdür və məməli canlılarda və bütün canlıların bədənində virus və bakteriyalar var ki onlarda canlılarda yaşayır və davamlı bizimlə yaşamaq üstündə mübarizə aparır və özünü sürətli mutasiyə etdirərək qalib gəlməyə çalışırlar. Biz də hər dəfə onlara qarşı dərman və vaksin peraparatları ilə qalib gəlirik. Virusları tamamilə məhv etmək mümkün deyil amma insan sürüsündən uzaqlaşdırıla bilir. Bu da bütün insan sürüsünün immunitet qazanmağıdı. immunitet qazanmaq üçün də sənin bədənin bir dəfə həmin virusa qalib gəlməlidi. Güclü və ya zəif bir şekildə olsan belə sənin immun sistemin bir dəfə həmin virusu tanımalıdı. Ona görə də sənə həmin virusun zəiflədilmiş və ya ölü halını vururlar və sənin müdafiə sistemin, immun sistemin bu virusu tanıyır və sən nə vaxtsa bu xəstəliyə tutulsan yaşından asılı olmayaraq sənin immun sistemin səni qoruyacaq və sən həyatta qalacaqsan. Peyvənd sadəcə səni qoruduğu üçün də vacib dəyil, peyvənd insan sürüsünü qorumaq üçündür. Əgər virus insan sürüsünün böyük bir qismində yaşamağa davam eləsə daha tez mutasiya etmək şansına sahibdir və insan bu halda virusa qarşı dərman hazırlamaqda gec qala bilər və sürü azala bilər. Peyvənd insanları qorumaq üçündür, bəzi whatsapp statuslarındaki əxilərin dediyi kimi bizi qırmaq üçün deyil.

güldürən dialoqlar

Bir nəfər danışır ki, uşaq vaxtı bir dialoqa şahit olmuşdum. O zaman uşaq idim, dialoqdan heç nə anlamamışdım amma illər sonra dialoq yadıma düşəndə anlamışdım.
Həyətdə iki qadın söhbət edirlər.
- Axşam bir yuxu görmüşəm. Dəli olmuşdum. Görürəm ki, yekə bir it cumur mənim üstümə. Mən də başlıyıram itdən qaçmağa. Bir xeyli qaçandan sonra yorulub dəyanıram. Görürəm it hələ də gəlir. Tez əyilirəm yerdən daş götürməyə. Daşa tutub ha çəkirəm gəlmir, ha çəkirəm qaldıra bilmirəm. Onda gördüm, təpəmə bir yumruq yuxudan oyandım ki, kişi qışqırır “ Aaaz qopartdın eee!!!”.

martin luther

Əfsanə də olsa Martin Lutherlə bağlı belə bir hekayə var.
Martin kilisənin verdiyi cənnət qəbzlərinə qarşı çıxır və kilisənin belə bir haqqı və statusu olmadığını moizələrində səsləndirməyə başlayır. Roma Katolik kilsəsi bundan qəzəblənib Martin Lutheri inkvizisiya məhkəməsinə çıxardır. Məhkəmədə Martin əgər kilisənin belə bir haqqı varsa niyə cəhənnəmdən yer satmadığını soruşur. Məhkəmə heç kimin cəhənnəmdən yer istəməyəcəyini deyir və Martin əgər satırsınızsa mən cəhənnəmdəki bütün yerləri almaq istəyirəm deyir. Kilisə Martinə cəhənnəmin bütün torpağını satır. Məhkəmə bittikdən sonra Martin əlindəki qəbzi kilisənən divarına astırı və camaata deyir ki, mən cəhənnəmin bütün yerlərini almışam, cəhənnəm tamamilə mənə məxsusdur və heç birinizi oraya buraxmayacam, hamınız cənnətə gedəcəksiniz.

yaran lətifələr

Gürcü Moskvaya gedir. Gəzir tozur. Bir zoomaqazinə girir. Mağazaya girən kimi papuqay başlıyır danışmağa.
- Qatso iz Kutaisi, Qatso iz Kutaisi.
Gürcünün yaman xoşuna gəlir. Satıcıya deyir neçəyə verirsənsə alıram papuqayı. Satıcı da deyir papuqayı satmıram amma yumurtalarını satıram. Gürcü bundan yaxşı qiymətə 10-15 dənə yumurta alır qayıdır Kutaisiyə. Gələnə papuqaydan danışır. Yaxın dost tanışa da yumurtalardan hədiyə eləyir ki, bunlardan yaxşı danışan papuqaylar çıxacaq. Üstündən biraz keçir papuqay yumurtalarından sərçə, sığırçın kimi növ növ quşlar çıxır.
Vaxt dönür vədə çatır gürcü yenə gedir Moskvaya. Çatan kimi də gedir həmin zoomaqazinə. Mağazaya girən kimi papuqay başlıyır.
- Qatso durak, qatso durak.
Gürcü də qayıdır ki,
- Mojet bıt ya durak. No ves Kutaisi znaet şto tı şlyuxa.

paltar

insanlar niyə paltar geyinir?
Ilk ağlımıza gələn paltar bizi təbiətin zərərli elementlərindən qoruyur, ya da bir moda olaraq bizim şəxsiyyətimizi göstərən bir vasitədi. Insan xaric, təbiətdəki heç bir canlı bir paltara ehtiyac duymur. Niyə biz paltarsız, çılpaq olarkən utanırıq? Çılpaq olarkən sanki özümüzü, əsl kimliyimiz ifşa edilmiş kimi hiss edirik. Ancaq normal miqdarda olan utanma hissi sizin sağlam, sevilən və dürüst biri olduğunuza da işarədir.
Paltar təxmini 100min ildir ki insanlar tərəfindən istifadə edilir. Paltar bizi soyuqdan, yağışdan, günəşdən qoruyur ya da paltar bir bəzək əşyası kimi bədənimizin bəzi hissələrinin önə çıxardır və ya zənginliyin, nüfuzun, gücün bir nümunəsi olur. Bu sadalananlardan daha vacib olan isə paltarın birbaşa insan xarakterinin bir parçası olan həya, utanc hissi ilə əlaqəsidir. Niya insanlar çılpaq olmaqdan utanırlar? Təbiətdəki bütün heyvanlar çılpaq gəzir və bu çılpaqlıq onları narahat etmir? insanları digər canlılıardan fərqləndirən nədir?
Hər şeydən əvvəl biz utanc hissinin nə işə yaradığını incələməliyik. Utanc hissi ən gözəl hisslərdən biridir və yüksək dərəcədə sosial bir hissdir. Biz hətta ətrafımızda bizi kimsə görməsə və duymasa belə utanc hissini yaşaya bilirik. insanlarda utanc hissinin yüksək olmasının səbəbi, bu hissin sosial həyatı tənzimləmədə və insanla arasındakı əməkdaşlığı artırmada böyük bir yer tutduğundan ola bilər. Biz cəmiyyətin kiçik və ya böyük sosial qayda və qanunlarını pozduğumuzda utanc hissi keçiririk və bacardığımız qədər bu qaydaları pozmaqdan yayınmağa çalışırıq və bir baxıma utanc hissi bizi bir arada, sosial qaydalarla tənzimlənmiş bir cəmiyyətdə yaşaya bilməyimizə kömək edir.
Utanc hissi eyni zamanda sağlam bir beyinə sahib olmağın da işarəsidir. insanın ön və sağ beyin lobları utanc hissinin kontrol edildiyi bölgələrdir. Utanan bir insan sağlam fəaliyyə göstərən bir beyinə sahibdir deməkdir.
Kaliforniya Universitetindən Matthew Feinberg, Robb Willer və Dachel Keltnerin apardıqları müşahidədə, iştirakçılara imtahandan yüksək nəticə və mükafat alan aktyorların iştirak elədiyi iki fərqli səhnə izlətdirirlər. Birincisində səhnədə iştirak edən aktyor mükafatı aldığına görə qürurlanır. ikinci səhnədə isə aktyor mükafatı aldığına görə utanır. Daha sonra bu aktyorlarla izləyiciləri bir araya gətirirlər. Gəlinən nəticə bu olur ki, izləyicilər utanan aktyorla daha çox söhbət etməyə çalışırlar, nəinki qürurlanan. izləyicilərin düşüncələrinə görə utanan aktyor daha güvənilir hiss bağışlayır və onunla bərabər iş görmək daha məntiqə uyğundur. Əgər utanc hissi bizim digər insanlar haqqında fikirlərimizi formalaşdırırsa, o zaman başqalarında gördüyümüz utanc hissi həm də işvəkarlığı, nazlanmağı, xoşunuza gələn xanım və bəyə olan sevgi hisslərinin də göstəricisi ola bilər.
Hevlok Ellisin ``Seksin Psixalogiyası: Həya hissinin təkamülü`` kitabında paltarla əlaqəli iki ana mövzunu incələyir. ilk olaraq cütləşmə prossesində paltarın əhəmiyyəti.Təbiətdəki heyvanların cütləşmə prossesi demək olar ki eyni gedir. Erkəyin dişi tərəfindən və ya dişinin erkək tərəfindən qəbullanmasında eyni prosses gedir. Cütlüklərdən biri digərini təqib edir, arxasıyca qaçır, güclü olduğunu isbat etməyə və cütləşmə üçün ən yaxşı namizəd olduğunu göstərməyə çalışır. insanlarda isə bu prosses üçün vasitə paltarı göstərə bilərik.Paltar bizi bəyəndiyimiz qarşı cinsə qarşı daha açıq və ya bəyənmədiyimizə qarşı daha qapalı təqdim edə bilər və nəslin davamı üçün lazım olan seçiciliyi təyin edə bilər.
ikincisi isə paltar iyrənmə hissinin qarşısını alır.Təbiətdən görüldüyü qədəri ilə bədəndən atılan zərərli nəcisi, sidiyi yaşadığı yerdən uzaq tuta bilən, bastıran, özlərini təmiz saxlaya bilən və bədən tullantılarının zərərlərinin qarşısını ala bilən heyvanlar nəsillərinin davamı üçün daha böyük üstünlük qazanırlar. Elece də insanlar paltar vasitəsi ilə iyrənc sayıla biləcək bölgələri örtərək və paltarlarını təmiz saxlamağı bacararaq nəslin artırılmasında qarşı cinsə daha sağlam və arzulanan bir namizəd olduqlarını göstərirlər.
2009cu ildə BBC-nin apardığı eksperiment paltarın uşaqların böyüməsindəki əhəmiyyətini ortaya çıxartdı. Təbiətdəki bir çox heyvan yumurtadan çıxan kimi ya da doğular doğulmaz uçmağı, qaçmağı, dırmanmağı, üzməyi bilir və ya bu xüsusiyyətlərə çox tez bir zamanda yiyələnirlər. Heyvanlar artıq balalarını böyütməyə vaxt itirmək yerinə yeni balalar eləməyə üstünlük verirlər. insan balaları isə valideyin köməyinə möhtacdı. Bizlər doğularkən ağzımıza qoyulan südü udmaqdan başqa demək olar ki heç bir iş görə bilmirik. Yeriyə, danışa, yemək bişirə və s. işləri görə bilmirik. insan övladı niyə həyata bu qədər hazırlıqsız başlayır? Niyə insan övladının həyata hazır olması üçün bu qədər uzun vaxt tələb olunur?
Buna səbəb bizim möhtəşəm beynimizdir. Beyinin ölçüləri bədən ülçüləri ilə əlaqədardır. Böyük bədənlər böyük beyinə ehtiyac duyur. Pişiyin beyni bizdən balacadı ancaq bizim beynimiz də balinanın beynindən balacadı. Ancaq böyük beyin yüksək zəkanın göstəricisi deyil. Məsələn böyük hevanlar bədənlərindəki çoxsaylı hüceyrələri, sinirləri və bütün bədəni idarə eləmək üçün daha böyük beyinə sahib olmalıdırlar. Beyinlə zəka arasındakı əlaqənin əsas göstəricisi beynin bədənə olan nisbətidir. Bizim bədənimizə nəzərən beynimiz həddindən artıq böyükdür.Bu qədər böyük bir beyinə sahib insan övladı daha kiçik bir bədənə sahib olan qadından çıxarkən tam formalaşmamış bir beyinə sahib olur. Bu səbəbdən insan övladının böyüməsi və özü özünə yetəcək funksiyaları icra eləməsi bu qədər uzun vaxt alır. Əslində bizim böyüməyimiz üçün sərf etdiyimiz zaman beynimizin böyüməsi üçün sərf etdiyimiz zamandır.
Bu sadalananları nəzərə alaraq insan üçün davamlı uşaq eləməkdənsə uşağı böyütmək daha vacib məsələ kimi durur. insanlar və cəmiyyətlər də daha çox cütləşmək və daha çox cütlük dəyişdirməkdənsə uşaqları böyütmək, həyata hazırlamaq və onların da cütləşməyə hazır etmək üçün daha çox çalışırlar. Paltar da bu prossesdə çox vacib bir vasitə olaraq önə çıxır. Cinsiyyət orqanlarının üstünü örtərək insanlara övladlarını böyütməyi daha çox düşünməyə və üstünlük verməyə vadar edir.
Bəlkə də paltar əslində insanın təkamülünün bir parçasıdır. Beynimiz paltarı düşündü və paltar da bunun qarşılığında təşəkkür edərək bizim beynimizi daha da böyütdü. Bütün bunları bir qırağa qoyaraq da beynimizin necə möhtəşəm olduğunu və bu möhtəşəmliyə necə çətin bir təkamül prossesindən keçib gəldiyini və bizə zəka,şüur qazandırdığını düşünməyimizi düşündürdüyü üçün təşəkkür etməliyik. Bir sözlə paltar deyərək keçməyin.Paltara gərçək dəyərini verin.

güldürən hadisələr

Rayonda apteklərin birindəyəm. Aptekdə də yoxdursa ona yaxın adam var. Mən də sırada gözləyirəm. Aptekin önündə kənd avtobuslarından biri dayandı içindən yaşlı bəstə boy tombul bir nənə düşdü, yalpalaya yalpalaya özü üçün tez bizim üçün asta bir şəkildə girdi aptekə. Gəldi xahiş elədi ki, avtobus gözləməsin mən tez pampers alıb çıxım. Buyur edib keçirdik qabağa. Özünü satıcıya yaxınlaşdırıb.
- ay oğul, daşşağın ağrısını alım mənə ordan 4 nömrə 10 dənə pampers ver.
Aptekdə ani bir səssizlik yarandı. Satıcı şoka girib nənəyə baxırdı. Nənə birdən nə dediyini dərk elədi.
- buuuy ay oğul. Bağışla sən canı, evdə balaca oğlan nəvələrimə o qədər deyib oynadıram ki, dilimə düşüb.
Arxada bütün aptek yerlərdə idi.

elm

kainat ve zamanın gerçekliyi bizim ağıl ve duyğularımızla başa düşüle bilecek şey olub olmadığı her zaman mübahise mövzusu olmuşdur. elmde bu mövzunun tarixi inkişaf merheleleri olmuşdur. qerb medeniyyetinde 1700-cü illerde nyuton sayesinde başlayan elmi inqilab ile kainatın ağıl ile anlaşılabilir ve kainatın mahiyyetinin sistemli bir şekilde açıqlaya bileceyimiz bir dünya görüşü mövcud olmağa başladı. birinci dünya müharibesinin sonuna qeder her hansı bir tehsilli ferdin kainatın nece işlediyini anlaya bileceyi ve açıqlaya bileceyi fikri qebul görürdü. bu elm dünyasındakı bir sonraki dahi eynşteynin ortaya çıxmasına qeder davam eledi. eynşteynin nisbilik nezeriyyesi ile zaman ve mekan, madde ve enerji haqqındaki en temel qebul görmüş fikirlere ve elmi heqiqetlere böyük bir zerbe vurdu. meselen işıq süretine yaxın bir süretde hereket edib 10 il sonra geri döndüyümüzde, biz 10 il yaşlanmış olsaq da dünyadakı her şeyin 100 il yaşlandığını nece açıqlayacağıq? bu artıq insanın ağlına ve duyğularına güvene bilmeyeceyi menasına gelirdi.
eynşteynle beraber kainatın eslinde bizim ağıl ve duyğularımızla anladıqlarımızdan tamamile müsteqil olduğu ve bize doğuşdan qoyulan serhedlerle (duyğularımız, gözlerimiz vs) tam olaraq açıqlaya bilmeyeceyimiz ortaya çıxdı. elme baxışımız ve güvenimiz son yüz ilde elmin yeni sahelerinin ortaya çıxması ile bir neçe defe deyişdi. teorik paradoksların ortaya çıxması ile de rasyonallığın en möhkem qalası olan riyaziyyatın rasyonallığı da sarsıldı. eger riyaziyyatın temelleri özlüyünde ziddiyet ehtiva ede bilirse o zaman artıq heç bir şeye güvene bilmeyeceyimiz ortaya çıxır. bu sebeble artıq elmle açıqlana bilmeyen bezi mövzuların analitik felsefe ile seyrelderek, parça-parça hisselere bölerek, her hissenin zamanla açıqlamasını ve elmi izahını vermeye başladıq. bu elmi açıqlamalar, ferziyyeler, nezereiyeler, teorem ve isbatlar artıq ayrı-ayrı ferdlerin tek başına emeyi deyil kumilativ ağlın mehsulu olmağa başladı. ayrı ayrı ferdlerin kainatın irrasionallığını açıqlamaqda çetinlik çekdiyi bir yerde kumilativ elmin, ferdlerin her bir parçanı ayrı şekilde birleşdirerek irrasionallığı açıqlamağı daha rahat bir şekilde ede bildiyi ortaya çıxır. indiki zamanda elmin açıqladığı saheler bizim irrasional kimi gördüyümüz şeylerin universal rassionallıq müstevisinde anlatmaqdır. belke de qerbde artıq ayrı ayrı ferdlere irrasional ve açıqlana bilmez kimi görünen şeylerin toplu, kumilativ ağılla, şerqin topluluqdan elde edilen mistik yükselme, toplu ayinlerde varılan seviyye, bu seviyyelerde mistisizmi anlama bacarığı eyni şekilde qerbin rasional elminde de irrasionallığı, kainatı ve zamanı anlama ve açıqlamaya vasite ola biler. bir şekilde bu iki dünya görüşünü bir biri ile harmoniya şeklinde birleşdirile bilinse yeqin ki, daha başqa elmi sahelerin tapılması ve açıqlaması yarana biler.

cahangir hacıyev

zamire haciyevanın britaniyadaki mülklerinin müsadire olunması xeberini oxuyanda yadıma bir letife düşdü.

sssr-i zamanı bir yehudini elinde külli miqdarda neğd pulla tuturlar. müstentiq soruşur
- bu pulları haradan almısınız?
- şkafdan.
- bes şkafa o pulları kim qoyub?
- sara
- bes saraya o pulları kim verib?
- men
- bes siz o pulları haradan almısınız?
- şkafdan.

indi mehkeme qururlar ki, bu pullar haradandı. güye bu tülkü ingilisler indiye qeder bilmirdiler ki, ve ya hele de bilmirler ki, ölkelerine orta asiyadan, qafqazdan, rusiyadan gelen pullar kimler terefinden nece elde edilmiş pullardı? lap mehkeme elesen bele suallara gelen cavab letifedekinden artıq olmayacaq. ingilisler de yalandan sehne qurub güye qanunlarının aliliyini gösterirler. biz de bele kiçik şeylerden teselli tapmağa çalışırıq.