jon snow

--spoiler--



--spoiler--

--spoiler--



--spoiler--
5. sezonda jon bıçaqlandığı səhnədən sonra kitab bitib. 6. və 7.sezonlar ssenaristlərin məhsuludur. bunların yazıçının məhsulu olmadığı açıq-aşkar hiss edilir. gələk jon'a. seriala görə jon artıq targaryen'dir. özüdə aegon. 5 kitabı oxumuş və ən mənasız teoriyaları belə oxumuş biri kimi deyirəm ki, bu sadəcə fanların istəyinə görə formalaşdırıldı. r l = j teoriyası o qədər yayğınlaşdı ki , ssenaristlər jon'u targaryen elədilər. 1. kitaba görə jon stark uşaqlarının içərisində ən çox ned'ə oxşayandır. arya istisna olmaqla digər bütün uşaqlar catelyn'nin sülaləsi andal qanı daşıyan tully'lərə oxşayırlar. deməli tully genləri stark genlərindən basqındır.tully'lər andal , starklar isə ilk insanların soyundandır. targaryenlər isə valyria irqindəndir. çox vaxt öz aralarında evlilik edirlər və gümüşü saçları daima qalır. bəzi zamanlarda saç rəngləri dəyişir . bu əsasən dorne'lu martellərlərlə evliliklər zamanı olur. ( rhaegar və elia'nın uşaqları -yalnız rhaenys- klassik targaryen görünüşünə malik deyillər ). serialda məncə , jon əvvəldən belə targaryen kimi nəzərdə tutulmamışdı.sadəcə yayğınlaşdı deyə qərar dəyişildi. həm də əgər jon targaryendirsə ned ən azından bunun gümüşü saçlı olma ehtimalını nəzərə almadımı? öz uşağım deyib robert'i və digərlərini necə aldadacaqdı? gələk ad və evlilik məsələsinə (seriala görə ).westeros. və yeddi inancına görə " annulment " deyə bir şey yoxdur. rhaegar istəsə belə elia ilə olan evliliyini poza bilməz. katolik nikahı kimidir .cinsi əlaqə olubsa boşanma və aradan qaldırma hadisəsindən söhbət gedə bilməz. mənə görə,sadəcə fanlara oynayıb. ad məsələsində isə aegon olması mümkün deil. barı jaeherys edin. rhaegarın eliadan onsuz da aegon adlı oğlu var . bunlar tower of joy'da şelləndiyi zamanlar üsyan davam edir və trident savaşı olmayıb. bu savaşdan sonra lannister ordusu " sack of king's landing " hadisəsini edir və bu hadisınin gedişində rhaegarın eliadan doğma aegon adlı oğlu " öldürülür ". eyni anda 2 uşağın adı aegon ola bilməz.
keçək jon'un stark kimliyinə . yazıçı deyir ki , mənim dünyamda ağ və qara adamlar yoxdur.hamı bozdur. ned isə ağ kimi görünür . ama sırf onun da ağ olmadığını göstərmək üçün məncə , yazıçı ona da bir " qara yaxıb " . jon və robb eyni yaşlardadırlar. catelyn savaşdan öncə ned'lə sadəcə bir dəfə birlikdə olurlar və ned savaşa gedir. gəldikdə isə jon'la qayıdır. cat ned'in qardaşı brandon'un nişanlısı idi. mad king brandon'u öldürdükdən sonra ned tully'ləri ittifaqa cəlb üçün məcbur cat'lə evlənir. ned cat'i sonradan sevir . ned harrenhall turniri zamanı ashara dayne'dən xoşlanır . jon'un anasının bu olma ehtimalı da var və elə məncə əsl kitaba görə bu olacaq. adı isə ned'in adoptive father'ı deyəcəyimiz jon arryn'in adıdır. hansı ki jon arryn də öz oğluna robert arryn adını qoyur. serial bunu da dəyişib robin edib . məşhur "sweetrobin". jon eyni bran kimi warg'dur.
jon 5.kitabın sonunda öldürülüb və hələ aqibəti bilinmir. əgər dirilərsə, (məncə diriləcək) jon stark olacaq.
nəyə görə ?
1.cat daima jon'u aşağılayır və onu bastard olmaqla və stark ailəsinə bir qara yara olmaqla günahlandırır.
yazıçının xor görülən adamları yüksəltmə marağlnı nəzərə alıb deyə bilərəm ki , john elə məhz stark və lord of winterfell olacaq.
2 . 2.kitabda robb ölmədən öncə jon'u legitimləşdirməkdən və varisi etməkdən bəhs edir və bunu anasına deyir. robb elə bilir ki , rickon , bran və arya ölüdür. sansa isə tryion'la evlidir və robb'un ən son istəyəcəyi şimalın lannisterlara getməsidir. bununla bağlı castle black'a bir qarğa gedir deyəsən.
ona görə deyirəm ki , jon elə stark olub olacağ " king in the north "
jon serialda niyə targaryen oldu ?
kitablarda young griff adlı bir obraz var və bu iddia edir ki , rhaegarın oğlu aegon'dur. varys lannister ordusu kralın şəhərinə gəlmədən öncə balaca aegonu başqa uşaqla dəyişdirir və gregor clegane'nın öldürdüyü həmin başqa uşaqdır. həmin bu griff'in saçları da gümüşüdür və bilinməsin deyə bənövşəyiyə boyayır. bunun gerçək aegon olmadığına dair şübhələr olsa da , məncə bu elə əsl aegon'dur. bu obrazla bizim jon'u ssenaristlər birləşdirdilər serialda. fanların da r l=j teoriyasını nəzərə alaraq. çünki jon targaryen olmağa ən uyğun adam idi. anası bəlli deyildi və izləyənlər romantik olaraq ona vurulmuşdu. onu targaryen edərək dəmir taxta çıxaracaqlar . çünki dəmir taxta çıxmaq üçün ya " right of conquest " olmalıdır ( robert baratheon və aegon the conquerer kimi) , ya da varislik haqqın olmalıdır. varislik haqqı isə 2 sülalədədir. targaryenlər və baratheonlar. cersei belə " queen regent " kimi fəaliyyət göstərir. bu səbəbdən intro'da king's landing üzrəində hələ də baratheon maralı fırlanır.
bunlar mənim jon haqqında fikirlərim.
jon'un targaryen çıxması bu kitabların ruhuna tərsdir. ümid edirəm ki, yazıçı 2018-ci ildə gələcək kitabında bu fan teoriyasının təsirində qalmaz.
--spoiler--



--spoiler--

nəriman nərimanov

mənə görə , dahi sosialist. azərbaycanda özünü sosialist adlandırıb , nərimanovu oxuyub , onun düşüncələrini xüsusi olaraq süzgəcindən keçirməyən sosialist deyil. hətta nərimanovun " ucqarlarda inqilabımızın tarixinə dair " adlı tarixi sənəd xarakteri daşıyan məktubu xarici dillərə tərcümə edilib internasionalda oxudulmalıdır.
şərq çapında karl marx'dan , fridrix engels'dən , lenin'dən , trotski'dən daha üstün sosialistdir nəriman nərimanov . çünki , nərimanov özü şərq insanı idi. şərq insanının həssasiyətlərini , mədəniyyətini çox gözəl bilirdi. sosialist inqilabın şərq xalqlarına necə qəbul etdiriləcəyini ondan yaxşı heç kim bilmirdi. trotski onu " şərqin ən böyük inqilabçısı " adlandırmışdı.
" ucqarlarda inqilabımızın tarixinə dair " adlı tarixi məktubunda rusiyadakı inqilab metodunun və inqilabdan sonra izlənən yolun türküstan ( orta asiyanı belə adlandırır ) və azərbaycan üçün model ola bilməyəcəyini inadla müdafiə edir. azərbaycanda qurulacaq sovet dövlətinin isə bütün müsəlman şərqinə nümumə olması gərəkdiyini müdafiə edir. çiçerinin inqilabi metodlarının şərq və sosializm üçün çox mənfi nəticələr doğuracağını bildirir. türküstan xalqlarının onlara da imperialist gözü ilə baxacağını bildirir və tarix bu mövzuda nərimanovu haqlı çıxarır.
inqilabın qərbə yayılması təklifini edən çiçerinə isə yenə çox gözəl şəkildə , qərb kapitalizminin xammal qaynağı olan şərqdə inqilab etməyi və inqilabı edərkən bu xalqların həssas dəyərlərinin təhqir edilməməsi təklifini edir. şərqdə baş verəcək bu inqilabın kapitalizmin qaynaqlarını qurudacağını və qərbdə sosial partlayışın qaçınılmaz olacağını bildirir.
azərbaycan kommunist partiyası və zsfsr içindəki bəzilərini də ( orconikizde , mirzoyan , m.d.hüseynov , r.axundov) çox haqlı arqumentlər gətirərək tənqid edir. bütün bu sadalananların keçmiş burjua partiyaları və menşevik keçmişlərini gizlətməklə ittiham edir.
1919- cu ildə axc baş naziri n.yusifbəyliyə isə sosialist mövqeyinə görə çox haqlı məktubu var. o və onun timsalında müsavatı xalqa xəyanət etməkdə , ən tez həll edilməsi gərəkən məsələ -aqrar məsələni həll etməməklə günahlandırır.
trotski onun ölümünü " şərqdə lenindən sonra ikinci ən böyük itki adlandırıb ".
lenin və trotski ilə çox yaxşı olsa da , stalin , çiçerin və ak(b)p içindəki sollarla heç bir zaman barışmadı və onlara müxalif bayrağını əvvəldən çəkdi.

" ucqarlarda inqilabımızın tarixinə dair " tarixi-sənəd məktubu isə oxumalı , oxutdurulmalıdır.

sonda isə vurğulamaq yerinə düşər ki , nəriman nərimanov 88-ci ildən bəri axcp-müsavat populizminin qurbanı olan və haqqı bu gündə təslim edilməyən , arxa plana itələnən möhtərəm insandır. gerçək bir sosialistdir. " bahadır və sona " kimi şah əsərin müəllifidir.

mustafa kemal atatürk

istoriyaqrafiyanın - tarix yazımının - birinci və ən vacib şərti zamana və məkana bağlı qalmaqdır. əgər ki , bunu pozursunuzsa siz deməli ya yaxşı tarixçi deyilsiniz , ya da qəsdən ideolojik çərçivədən dəyərləndirirsiniz.
heç uzun uzadı atatürk tərifnaməsinə və ya pisləməsinə girmədən mənə görə , onun haqqında deyilmiş ən gözəl ifadəni bura yazıb altına da öz nacizanə fikirlərimi yazıb çıxıb gedəcəm

arnold toynbee " fikirləşin ki , qərbin renesansını , reformasiyasını , maariflənmə çağını , fransa inqilabını , sənaye çevrilişini atatürk bir insan ömrünə sığdırıb "

atatürk inqilablarının bir qisminin yakobin şəkildə olduğu ilə tam razıyam. ama məni niyə yakobin şəkildə olduğu daha çox maraqlandırır.
atatürk öz xalqının qərb mədəniyyətindən çox geri qaldığını hələ gənc zabitkən görür və anlayırdı. cümhuriyyətlə birlikdə qərb mədəniyyətini tətbiq etmə fürsət düşdü əlinə. qərb və türk cəmiyyəti arasındakı o açılmış fərqi qısa zamanda bağlamaq üçün islahatlarının bir qismi türklər demiş " alelaceleye" gətirilmək məcburiyyətində idi.
yaxın tarix öyrənməyin ən ağrılı və acılı tərəfi odur ki , yaxın tarix olduğu üçün haqqında yazılan psevdo və konspirasiya kitablar çoxdur. bu , bütün dünya tarixi üçün keçərlidir.
liderlər və elm dəyərləndirilərkən ideoloji gözlüyü mütləq çıxarmalısınız və hər zaman dediyim " əxlaqi dəyər yarğıları " sosial elmlərə bulaşdırıla bilməz.
qeyd : albert bayet'nin " elm əxlaqı " əsəri şiddətlə tövsiyyə olunur

misir məmlük dövləti

bugünkü misir , sudanın şimalı , hicaz , suriya və çox vaxt türkiyənin çukurova ovasını əhatə edən dövlət. niyə imperiya adlandırmadım? çünki , imperiya qərbli anlayışdır və bu dövlətlər ( osmanlı da daxil ) heç bir zaman özlərinə imperiya və ya onun ekvalenti olan hər hansı şərqli termin işlətməyiblər. məmlük adı onlara müasir tarixçiliyin verdiyi addır. tarixi qaynaqlarda məmlük dövləti adlandırılmayıblar. məmlük adının izahına keçmədən öncə dövlətin rəsmi adına və dövrün ərəbdilli qaynaqları dövləti necə adlandırıb onu aydınlaşdıraq ki , türklərin " kavram karmaşası " dediyi hadisə baş verməsin.
tarixdə türkiyə adını istifadə edən ilk dövlət misir məmlükləridir. dövrün ərəbdilli qaynaqları dövləti " əl- dəvlə -əl- türkiyyə " və ya " devlet - ül etrak " yəni " türklərin dövləti " adlandırır. etrak ərəbcə türk sözünün cəmidir . ekrad isə kürt sözünün cəmidir. bundan başqa " əl - dəvlə -əl türkiyyə- əl çərkəziyə " , " dəvlə -əl çərkəziyyə " , hülakü xanın əsgəri olub qısa bir müddət sultanlıq edən adil ketboğanın dövründə "əl-dəvlə -əl monqol" , 2 sülalənin adına görə " əl-dəvlə-əl bəhriyyə " və " əl -dəvlə - əl bürciyyə " də adlanıb. bir əlavə də edim ki , müxtəlif dövrlərdə müxtəlif sultanlarında adı ilə də adlanıb.bütün bu adlar içərisində ən yayğını isə " əl-dəvlə-əl- türkiyyə " olmuşdur.
məmlük sözü ərəbcə kölə deməkdir. bu dövlətin sultanları kölə olmuşlar və orta asiyadan , dəşti-qıpçaqdan , şimali qafqazdan kölə olaraq gətirilib , təlim görüb orduda xidmət etmişlərdir. bu köləlik bizim bildiyimiz ev köləliyi deyildi. şərt bu idi ki , əsgər kölələr uğur qazanıb orduya girdikdə , kölə statusları ləğv edilir , onlarda özlərinə bunu bəxş edən dövlətə ömür boyu sadiq qalma andı içirdi. bu kölələr etnik mənşə etibarilə müxtəlif olublar. türk mənşəli qıpçaq-kumanlar , oğuzlar , qafqaz mənşəli çərkəz ( adıgey) və gürcülər bu kölələrin əksəriyyətini təşkil edirdi. elə məhz bu 2 etnik mənşəyə görə məmlük tarixi və 2 sülalə formalaşdı.
1. dövlətin qurulmasından yəni , 1250-ci ildən 1382-ci ilə qədər türk qıpçaq-kuman kölə əsgərlərin sultanlıq etdiyi dövr , bəhriyyə məmlükləri dövrü
2. 1382-ci ildən çərkəz mənşəli kölə sultanların idarə etdiyi bürci məmlükləri dövrü
türk mənşəli kölə uşaqların təlim gördüyü hərbi baza nil çayındakı bir adada olduğu üçün gələcəyin türk sultanlarına bəhriyyə məmlükləri , yəni su və ya çay məmlükləri deyildi. ərəbcə bəhr su , yerinə görə isə dəniz və ya çay mənasına da gəlir. bağlantını qurmaq üçün azərbaycanda uzun müddət alınan su vergisi bəhrə , osmanlının son dövrlərindəki dəniz nazirliyi isə " bahriye nezareti " adlanıb
bürci məmlüklərinin adı isə çərkəz mənşəli kölələr qahirədəki qalada təlim gördükləri üçün onlara bürc yəni qala bürcü mənasında bürci adı verildi.
1250-ci ildə sonuncu əyyubi sultanı salih əyyub öler və onun türk xanımı şəcər-əd-dür özünü sultan elan edir. bu hadisə ordu içində xoş təəssürat yaratmadığına görə , xanım sultanımız ordunun türk qıpçaq komandiri izzəddin aybəklə evlənir. aybək sultan olur və rəsmi olaraq kölə əsgərlərin hakimiyyəti başlayır. tarixdə monqolları ilk dəfə bunlar məğlub edir. 1260-cı ildə ayn-calut döyüşündə hülakü xanın komandanı ketboğanı sultan qutuz və komandan baybarsın başçılığı ilə məğlub edirlər. misir müsəlman məmləkətlərinin qalası halına gəlir. monqollardan qaçan islam alimləri misirə pənah gətirir. döyüşdən sonra baybars qutuzu bəzi vədlərinə xilaf çıxdığı üçün öldürür və sultan olur. baybars dövrü misirin qızıl dövrü adlanır. xarici siyasətdə anadolu bəyliklərini monqollara qarşı dəstəkləyir. 1277-ci ildə elbistanda monqolları yenə məğlub edir. ancaq bu döyüşdən sonra diplomatik münasibətlər yaxşı alınmadığı üçün bu döyüşdəki qalibiyyət müəyyən mənada əhəmiyyətsiz olur. belə rəvayət edilir ki , sultan baybars bir gecə saraydan dərviş paltarında çıxaraq doğulduğu torpaqlara - dəşti - qıpçağa gedir. sonrakı taleyi haqda məlumat yoxdur. baybars monqol ekspansiyasının qarşısını müəyyən mənada alır və müsəlmanların protektoru olur. çünki abbasi xəlifələrini də artıq misirdə himayə edirdilər. 1382-ci ildə bəhriyyə məmlüklərini bürcilər əvəz edir. ilk sultan bərquq olur. yanlış xatırlamıramsa, bərquq ərəbcə alma deməkdir. 15-ci əsrin sonlarına doğru məmlüklər və osmanlılar arasında xırda sərhəd münaqişələri yaranır. qismən də olsa məmlüklər bu münaqişələrdə qalib gəlir və sultan 2.bayezid məmlük üstünlüyünü tanıyır. 1516-cı ildə yavuz sultan səlim mərcidabık müharibəsində yaşlı sultan kansu əl-gavrinin ordusunu məğlub edir. 1517-ci ildə də ridaniyədə adil tomanbayın ordusunu məğlub edib , dövlətə son qoyur.
məmlüklərin türk və misir tarixində yeri çox müstəsnadır. bugün , beynəlxalq əlaqələrdə misir yaxın şərq və islam dünyasındakı ağırlığını müəyyən mənada məmlüklərə borcludur. məmlüklər güclü islami dövlət ənənəsini güclü arisokratik sistemləri ilə birləşdirib , möhkəm dövlət yaratmışdılar. məmlüklər orduda və sarayda qəti şəkildə türk dilindən istifadə ediblər. asimilyasiyaya uğramamaq üçün islami əsərləri , fars əsərlərini qıpçaq türkcəsinə tərcümə elətdirib , geniş türkcə kitabxanalar qurublar. saraylarında dəvadari kimi böyük tarixçi -vakanuvisi himayə ediblər. türk məmluk şairi seyfi sarayi hələ o dövrdə , sədinin " gülüstan və bustan"ını qıpçaq türkcəsinə tərcümə edib. öz danışdıqları qıpçaq türkcəsini həqiqi türkcə adlandırıb , yaxın şərqin islamı qəbul etmiş oğuzlarının ( türkmənlər) dilini isə pozulmuş türkcə adlandırıblar. misirin digər yaxın şərq ölkələrinə görə sənət , memari , elm və b. sahələrdə üstan olması da məmlük mirasının qazanclarıdır. müsəlman tacirlərin ticarətlərinin qeydinə qalmaq üçün də uzun müddət portuqaliyalılarla məlum dənizlərdə mübarizə aparıblar.
diplomatik münasibətləri də çox maraqlı olub . ismaili-xaşaxaşilərlərdən , qıpçaqlaşan qızıl ordaya kimi müttəfiqlik əlaqələri qurublar.
sonda isə misir məmlük dövləti adlandırmama səbəb isə 1. kölə yəni məmlük dövlətinin 1206-cı ildə hindistanda qurulmasıdır. dehli sultanlığı deyə bilinən bu dövlət də qıpçaq kölə əsgərlər tərəfindən quruldu.
bugün hələ də misirdə məmlük soyundan gəldiyi ilə öyünən əsilzadə ailələri mövcuddur

müqəddəs roma imperiyası

volterin dediyi kimi " nə müqəddəs , nə roma , nə imperiya ". qurulması alman kralı. 1.ottonun adı ilə bağlıdır.buna görə də , bəzi roma tərəfdarı tarixçilər tərəfindən heç bir zaman leqitim sayılmadılar. onlara görə bir barbarın ( otto) roma imperiyasının hüquqi varisi sayılması qeyri-mümkündür. ancaq hohenştaufen fridrix barbarossa ilə birlikdə imperiyanın adına "müqəddəs " "sacrum" adını alıb leqitimliklərini daha da möhkəmləndirdilər.həm də , hələ 962-ci ildə otto məhz elə papa tərəfindən imperator elan edilmişdi. bununla da , katolik avropasında dünyəvi hakimiyyət imperatora , dini hakimiyyət isə papaya məxsus idi. 15-ci əsrin sonlarından etibarən imperatorlar habsburqlardan seçilməyə başlandı. imperator 1.maximilian papa tərəfindən yox , alman knyazları tərəfindən seçildi. maximilian orta avropa uğrunda mübarizədə osmanlılara məğlub oldu və dövlət protokolunda osmanlı padşahına yox , osmanlı sədr-əzəminə bərabər sayıldı.1530-cu ildə 5.karl qardaşınln yerinə hakimiyyətə gəldi . bundan əvvəl qeyd etmək lazımdır ki , 16-cı əsrin əvvəllərindən etibarən imperiya " alman xalqının müqəddəs imperiyası" adlanmağa başlamışdı. karl yəni , charles quint müqəddəs imperiyanın gücünü bərpa etməyə çalışdı. ancaq artıq , lüter tərəfindən fitili atəşlənmiş protestanlığa qarşı da mübarizə aparmalı oldu. buna əlavə ingiltərədə kral henry tüdor və james cromwellin başını çəktiyi " ingilis reformasiyası " başladı. ingiltərə dini hakimiyyətdə papanı və dünyəvi hakimiyyətdə imperatoru tanımadığını bildirdi. xalası olan ingilis kraliçası aragonlu catherine'nin henry tüdor tərəfindən boşanması ilə ingiltərənin kağız üzərindəki bağlılığı da bitdi. uzun müddət fransız kralı 1.françois'lə də mübarizə aparır. karl imperiyanın gücünü bərpa etməyi düşünərkən , özünü bir anda müharibələrin ortasında tapdı.osmanlılarda bu mübarizədə fəal iştirak edirdilər.onlar protestan knyazlıqları katolik imperatora qarşı mübarizədə dəstəklədi. bütün bunlardan bezən karl , yanlış xatırlamıramsa 1555- ci ildə taxtı oğlu 2.filipp'ə buraxaraq ispaniyada bir monastırda yaşamağa başladı . bundan əvvəl isə 1555-ci ildə auqsburqda protestant knyazlıqların məzhəp azadlığını tanımalı olmuşdu. oğlu filipp də nə qədər mübarizə aparsa da uğurlu ola bilmədi. artıq müasir avropaya gedən yolun təməli qoyulmuşdu. niderland burjua inqilabı bunu daha da atəşlədi. 1609-cu ildə şimali niderland yıni , bugünkü hollandiyanın müstəqilliyi tanındı. 9 il sonra isə avropa tarixində " 30 il müharibələri deyilən " müharibə başladı. imperiya daxilindəki protestan və katolik knyazlıqların mübarizəsinə xarici dövlətlər də qoşuldu. bunlardan katolik olanlar katolik knyazlıqları , protestantlar isə öz həmməzhəp knyazlıqlarını dəstəklədilər. 1648-ci ildə müharibə bitəndə isə artıq müqəddəs roma imperiyası adına bir şey qalmamışdı və auqsburq sazişi təməl alınaraq yeni müqavilə imzalandı. 1806-da imperiya tarixin qaranlıq səhifələrinə qarışdı. imperator 2.franz avstriya-habsburq imperatoru oldu sadəcə.

bu imperiya şübhəsiz bugünkü almaniya və avstriyanın təməlinin atılmasına səbəb olmuşdur. imperiyanın çox qarmaqarışıq idarəetmə mexanizmi mövcud idi. imperator " elektor" adlanan knyazların əsilzadə məclisində seçilərdi.1648-ci il westphalia müqaviləsi bir çox tarixçi və politoloq tərəfindən müasir beynəxalq əlaqələrin təməli sayılır. yenə bəhsi keçən tarixçilərə və politoloqlara görə , "öz müqəddərətınl təyin etmə " haqqı burada tətbiq edilmişdir.

yakobinçilər diktaturası

1789-cu ildə qurulsa da , 1793-cü ildə siyasi hakimiyyəti ələ alan pre-partiya . fransız conventioan nationale'da bir müddət məclisin sağ qismində oturan girondins'lərlə siyasi iqtidarı ələ keçirmək üçün mübarizə aparırlar. bu mübarizədə radikal respublikaçı yakobinlər başda george danton , jean-paul marat və maximilian robespierre olmaqla girondins'lərə qalib gəlirlər. 1 səs fərqi ilə kralı edama göndərib , fransız absolutizminin təməl dayaqlarınsan birini çox önəmli dərəcədə sarsıdırlar. həmçinin , bunlara solda və yüksəkdə oturduqları üçün la montagne yəni, dağlar deyilirdi . yakobinlər siyasi hakimiyyəti ələ keçirdikdən sonra siyasi rəqiblərinə qarşı terror siyasəti aparırlar və bu dövrdə inqilab dövründən daha çox adam həlak olur. daha ölçülü bir siyasi xətt izlənməsi tərəfdarı olan danton robespierre və tərəfdarları tərəfindən edam edilir. robespierre diktaturasını qurmaq istəsə də bu alınnmır və yakobinlər robespierre'in ölümündən sonra yenidən güc qazana bilmirlər.nə yakobinlər , nə də jironden'lər siyasi partiya kimliyinə bürünə bilmədilər. hər ikisi mənfəət və fikir birliyi içində olan siyasi qruplaşmalar idilər. ( ingiltərədəki tory və whig'lər kimi ) yakobinlər siyasi literaturaya yeni termin və anlayışlar qazandırdılar. yakobinizm heç bir zaman ideologiya olmadı , bu siyasi hakimiyyəti əldə saxlamaq üçün metod idi. yakobinçi hər kəs ola bilər. öz ideologiyasını zor və diktə yolu ilə qəbul elətdirməyə çalışan hər kəs yakobindir. yalnız anti-din siyasəti güdən iqtidarlara bu ad verilə bilməz. robespierre inqilabın müdafiəsi və inqilabın qazanclarının əldə saxlanması yolunu yalnız və yalnız anti-inqilabi hərəkətlərın dövlətin zor tətbiq edərək qarşısının alınmasında görürdü. buna görə də , yakobin dövrü fransada terror dövrü adlanır. mustafa kamal atatürk'ün də yakobin olduğu qənaətindəyəm. o da inqilablarını (hamısını bura daxil etmək gülünc olar , bir qismini) yakobin şəkildə tətbiq etdi.
qeyd: elm xusüsən , sosial elmlər əxlaqi dəyər yarğıları ilə dəyərləndirilə bilməz. o zaman bu elm olmaqdan çıxar və işin içinə duyğu girər. atatürk'ün , ropespierre'in yakobin olması onları "pis" və ya " yaxşı" etməz. demək istədiyim , əxlaqi dəyərlər sosial elmlərə bu-laş-dı-rıl-ma-ma-lı

sözaltı sözlük

4.nəsil yazar olsam da sözlükdən daha ilk yaradıldığı günlərdən xəbərim var idi və həvəslə oxuyardım yazılanları. 2015'də nəhayət üzv olub mən də yazmağa qərar verdim. bunda ekşi sözlükdəki yazarlığımın əldən çıxması da vacib faktordur. alter sözlükdə yazarlığım olsa da nə söz6 , nə də ekşi dadını ala bilmədim oradan. sözümün canı odur ki , sözlükdür hamı istədiyi anlayışı paylaşar , istədiyi şeyə şərh yazıb , məsxərəyə qoya bilər . ancaq , sanki 4. nəsil yazarların əksəriyyəti də daxil olmaqla sözlükdə bir " ərgənləşmə" gedir. öyrədicilikdən uzaq , oxunanda mənasız və elmilikdən uzaq şərhlər daha çoxalır . sanki " qurucu məqsəd"indən uzaqlaşmış bir söz6 sözlük var. şəxsim adına öyrəndiyimdən kiminsə də faydalanacağı ümidilə yazmağa davam edəcəm