ispaniyada Bask dilinin qadağan olduğu 1960-cı illərdə bəstəkar Mikel Laboa üzərində Bask dilində şer yazılan bir salfet görür. Txoria Txori adlı ölən bir quş üçün yazılan bu şer Franko rejiminə səsssiz etirazın simbolu idi. Bu şerdən təsirlənən Laboa ona musiqi bəstələyir.
Şerin sözləri belədir:
Əgər sənin qanadlarını kəssəydim
Mənim olardın, yox olmazdın.
Amma o zaman da quş olmazdın,
Mən isə quşu sevirəm.
Atletik Bilbao azarkeşləri də qazandıqları kuboku məhz bu bəstə ilə qeyd edirlər.
Şişirdildiyi qədər çətin olmayan yer. Dünyanın axırı deyil də, uzağı bir az yuxusuz qalırsan, bir az ac, arabir də bir az döyülə bilərsən. Görən də deyər 2-ci dünya müharibəsində filan olmusunuz.
bir müraciət forması. amma hər hansı bir müraciət forması deyil. xüsusi bir müraciət formasıdır, daha doğrusu xüsusi bir qrupa məxsus müraciət formasıdır. qrupun əlamətlərini aşağı-yuxarı bilirsiniz. çeçenka saçlı, makasinli də ola bilərlər, normal geyimli rayon insanı da. fikrim, bu qrup haqqında danışmaqdan çox niyə gündəlik istifadədə bu sözdən istifadə etməməyə çalışdığımızı bildirməkdi. ən azından şəhərin içində, nə bilim, tarqovuda, sahildə, 28-də olanda başqa müraciət formalarından istifadə edirik. hətta qaqa deyənlərə də yuxarıdan aşağı baxırıq.
əslində qaqa sözü heç bir mənfi mənanı ifadə etmir. dostum, qardaşım kimi ifadələrlə təxminən eyni mənanı daşıyır. məsələn, karrinoy bakılılar qəqəni deyirlər. qaqa sözüylə eyni mənanı verir. amma heç kim bu ifadəni işlətməkdən utanmır ya da bu ifadəni işlədənə yuxarıdan aşağı baxmır. çünki, problem sözün özündə deyil. sözü işlədən qrupdadı. sən, mən, başqaları bu sözü işlətməkdən imtina ediriksə sözün pis oçmasına görə deyil, sadəcə özümüzü o qrupla identifikasiya etməməyə çalışırıq. mən şəxsən istifadə etmirəm bu sözdən. istəmirəm ki, məni o qrup insanlardan bilsinlər.hamımız istəyirik ki, bizi onlarla bir tutmasınlar. çünki, şəhərdə harda səviyyəsizlik görürsənsə altından qaqalar çıxırlar. harda mədəniyyətsizlik görürsənsə altından qaqalar çıxırlar. bakının öz yerli əhalisi də çox da peyğəmbər övladı deyillər. mən onların içində yaşayıram və bilirəm. çoxu tip olurlar. ancaq, nə qədər də olmasa sosial normaları, etikanı gözləyirlər. amma haqqında danışdığım qrup tam bir fiyaskodur. burdan elə çıxmasın ki, bu sözdən istifadə edənlərin hamısı tərbiyəsiz, mədəniyyətsizdir. xeyr, əsla. sadəcə, mədəniyyətsizlərin əksəriyyəti bu sözdən istifadə edirlər. bu qədər.
Sözləri Əliağa Kürçaylı, musiqisi Elza ibrahimova məxsus olan gözəl retro mahnı. Oqtay Ağayev, Yalçın Rzayev, Hüseynağa Hadıyev, Teymur Əmrah kimi gözəl ifaçılar da bir neçə dəfə ifa eləyiblər bu mahnını. Sözlərini də yazım tam olsun:
Gözlərində yenə giley oxundu
Mən nə dedim ürəyinə toxundu
Bu adətdir aralıqda söz olar
Gəl barışaq niyə küsdün niyə yar
Ürəyimdə xatirələr oyandı
Keçən günlər göz önündə dayandı
Bir olardı söhbətimiz sözümüz
Bir gülərdi ürəyimiz gözümüz
Yanağını çiçəklərdə aradım
Çəmənləri saçın deyib daradım
Ay üzünə dedim budur sabahım
Niyə küsdün nədir mənim günahım
Ayna sular gözlərimdir dedim mən
Xoş nəğmələr sözlərimdir dedim mən
ilk eşqimə bircə səni istədim
Neyləyimki dönük çıxdı qismətim
Normal bir şeydir. Qarşınızdakının gücünə bağlı bir şeydir. Mən, məsələn, əsgərlikdə bölük komandirinin hər dediyini eliyirdim göt qorxusundan. Tək mən yox, hamı edirdi. indi biz çurban sayılırıq? Təbii ki, yox. O an məcbursan. Bölük komandiri də hərbi hissə komandirinin hər dediyini eliyirdi, o da çurbandı onda? Deməzdim. Ölkənin 99 faizi polis adı eşidəndə içinə soxur. Hələ bunun "Bandotdel"-ni filan demirəm. Ona görə də belə başından böyük kiməsə çurban deməyin tərəfdarı deyiləm. Qısası, hamımızın hər an çurban olmaq kimi bir ehtimalımız var. Qarşındakı gücdən asılıdır.
)
