etik yönü *
leqallığı deyil!
ilə bağlı inkişaf etməmiş və inkişafda olan ölkələrlə inkişaf etmiş ölkələrdə müzakirələri və mübahisələri müqayisə etdikdə beyninizdəki "niyə?" suallarından birinin daha azalmasına səbəb ola biləcək, müasir dövrdə gəldiyimiz əlimizdəki bəşəri tibbi və hüquqi imkanlarla "öz ölümünü imzalamanın sivil yolu” deyə adlandırılan, dinlər tərəfindən ciddi qınaq obyektinə çevrilməklə cəmiyyətlərdə yetəri qədər yayğınlaşmayan prosedurdur.
evtanaziya öz əcəlin olmadır. öz sevimli şinigamin olmaq. özünü tanrı deyə hiss etməyə cəhddir. bütün varlığını, həyatını, sevdiklərini, sahib olduğun hər şeyi bir kənara qoya bilməkdir.
üsyan etmək deyil evtanaziya, heç bir canlının verə bilməyəcəyi şüurlu qərarı verə bilməkdir.
bir insanın və ya heyvanın (!) həyatının, davam edilə bilməyəcək, sağalmaz və dözülməz olması şəklində qəbul olunması səbəbi və əsası ilə ağrısız və ya minimal ağrı ilə öz qərarı vasitəsilə hüquqi çərçivədən çıxmaq və ya çıxmamaqla müxtəlif üsullarla bitirmək qərarı və tətbiqatıdır.
hippokrat evtanaziyanı tətbiq edərdi mi? etməzdi. *
hippokrat andını onun hazırlamadığı gerçəyini göz özünə alaraq bu iddianı edirik.
hippokrat andına görə qəbul edilmir bu. qədim yunan və roma filosofları, müalicə etmə, sağaltma iqtidarında olmayan şəfa ustalarına dəstək olmağa çalışırlarmış kimi, bəzən bu barədə fikirlərini gizlətməyiblər, bir çoxu isə belə xəstələrin ölümünü daha doğru yol saysa da, yolverilməz olduğu barədə, intiharla qarşılaşdırma edərək düşüncələrini bildiriblər.
aristotelə görə, intihar yolverilməz idi, ancaq seneca insanların, həyatlarını sonlandırmaq barədə qərarlarını vermək hüquqlarının olduğunu iddia edirdi.
sonralar, zamanla təktanrılı dinlər yarandı. fikirlər modifikasiyalara uğradı. Michel de Montaigne deyirdi ki, tanrı insanları bu hala salaraq, onlara könüllü ölüm üçün şans verir. Francis Bacon isə ən yaxşı çarəni öldürməkdə görən həkimlərə dəstək olurdu, bunu doğru sayırdı.
Evtanaziya barədə David humeof suicide kitabında bu məsələyə geniş aspektdən yanaşır, zamanının ciddi yön verən şəxslərindən birinə çevrilir.
Nitşe bu barədə "şüuru yerində, cəmiyyət üçün yararsız və həzzləri yox edən xəstəliklərin ölüm səbəbiyyəti verə bilməsinin yetərincə qəbul görməsi gərəkdiyi" düşüncələri hume-nin kitabı ilə bağlı qeyd olaraq yazılmışdı.
Kant isə radikal şəkildə intiharı rədd edirdi. Qəbulolunmaz olduğunu bildirirdi.
Bəli, indiyə qədər gəlib-keçmiş bütün dövrlərdə, şüurlu qərar verə bilən insanlar arasında bu mübahisə mövzusu olmuş və olacaqdır. istər filosof olsun, istər olmasın, istər xəstə olsun, istər olmasın, istər həkim olsun, istər olmasın, bu müzakirələr, hərənin öz "doğru" baxış bucağına görə heç bitməyəcəkdir. Doğru baxış bucaqları arasında nisbətlər zaman-zaman dəyişəcək, ancaq overton pəncərəsi çoxdan açılmışdır. Siz kamikadzelərə sən səhvsən, cihadçılara sənin bunu etməyə haqqın yoxdur desəniz, sizə verəcəyi cavabı təxmin edirsiniz. ölüm/qalım, inanc və inancsızlıq məsələlərinə hər zaman bu prizmadan yanaşılacaqdır.
darvinizmin inkişafından sonra "təkamülün gətirdiyi heyvan-insan müqayisəsi, qohumluğu münasibətləri" tərəflər arasındaki nisbətləri dəyişdirməyə "müvəffəq oldu".
Dünya müharibələri, hitler almaniyası, yüksək texnologiyalar insanlığı dəyişdirdi, həm düşüncələri dəyişdirdi, həm də üsulları. bəs evtanaziya neonazizmdir mi? kiminə görə hə, kiminə görə deyil. ancaq sterbehilfe adı altında tətbiq olunan evtanaziya çeşidləri heç də az yayğın deyildi. bəli, ciddi fiziki qüsurluları və "faydasız" , " gərəksiz" yaşlıları öldürə bilmək hüququ vardı dövlətin. (baxma: Action T4)
evtanaziyanın leqal və ya illeqallığı barədə;
evtanaziya 2 yerə ayrılır;
-passiv evtanaziya.
-aktiv evtanaziya.
passiv evtanaziyada, xəstəyə sağalması üçün edilən müdaxilələr kəsilir, yetərli dərman miqdarından məhrum edilir. təbii ki, könüllü və qanunvericiliyə uyğun şəkildə bu müdaxilə reallaşdırılır.
aktiv evtanaziyanın yolları;
- ölümcül inyeksiya tətbiqi ilə.
-yüksək dozada dərman verilməsi ilə.
-insanı həyata bağlayan tibbi yaşam dəstəyi texnologiyalarının söndürülməsi ilə.
aktiv evtanaziya hansı ölkələrdə leqaldır?
bu linkdən görülə bilir dünya xəritəsində vəziyyətin nə yerdə olduğu.
2014cü il bilgilərinə əsasən, Hollandiya, Belçika və Lüksemburq kimi ölkələrdə *
benilüks!
aktiv evtanaziya, yardımlı intihar isveçrə, Almaniya, Albaniya, Kolumbiya,Yaponiya və ABŞın Washington, Oregon, Vermont, New Mexico və Montana kimi bölgələrdə leqaldır.
Meksika, Tayland, Estoniya, Avstraliyanın şimal bölgəsi və Kaliforniyada isə artıq (!) kriminal hadisə, cinayət sayılır.
Bəzi dünya ölkələrini misal verəcək olsaq;
Avstraliyada bu mövzuda dr. death deyə adlandırılan, Philip Nitschke evtanaziyanı tətbiq etmək üçün "qurtuluş maşınını" ixtira və bir neçə nəfərin ölümünə yardım edir. ancaq indi ölkədə bu işə qarşı ciddi basqı ilə yanaşılır.
Belçikada 2002ci ildən bəri ölənlər arasında çoxunun terminal vəziyyətə gəldiyindən ölümü seçdiyi, gənc, qadın və çoxu ölümcül xərçəng xəstələri olaraq evlərində vəfat etmək imkanlarından yararlandığı statistikası çıxarılıb. 2013cü ildən etibarən isə qanunvericiliyə "evtanaziyanın nə olduğunu dərk edən və qərar verə bilən" "ailəsi və həkimlər tərəfindən dəstəklənən" "dözülməz ağrıları olan və tibbi çarəsi olmayan" 18 yaşından kiçik uşaqlar üçün də evtanaziyə barədə qanun əlavə edildi.
Hindistanda leqal olan "daimi vegetativ funksiyalarla hüdudlu həyata davam edən kəslərin həyatda qalması üçün dəstək olan cihazdan ayrılması" ilə bağlı qanundur. Ancaq aktiv evtanaziya hələ də illeqaldır.
israil qanunvericiliyi isə dini dominantlıq səbəbilə həyatı qısaldan hər hansı bir əməliyyat və ya prosesə qəti şəkildə icazə vermir, nəinki passiv intihar. bir ara sabbat saatı bənzəri mexanizma təklif edilsə də yaxın duran olmadı.
Yaponiya - qadağa? yoxdur. qanunvericilik? hüquqi proseslər? əlbəttə var.
1962də Nagoyada, 1995də Tokaidə müvafiq olaraq passiv və aktiv evtanaziya ilə bağlı aktlar gerçəkləşdi.
Passiv evtanaziya üçün;
1) şəxs, çarəsiz olmayan bir xəstəlikdən əziyyət çəkməli, terminal dönəmində olmalıdır.
2) şəxs müalicəsinin, həyatını davamını təmin edəcək tibbi proseslərin dayandırılması üçün könüllü şəkildə qərar verə bilməli, qərarını açıq şəkildə ifadə etməli və hüquqi yanaşmalar baxımından advance health care directive əldə etməlidir.
3) şəxsin passiv evtanaziyası "dializ" "kemoterapiya" "süni nəfəs aparatı" "qan köçürmələri" kimi müdaxilələrin davamlılığının qarşısı alınaraq həyata keçirilməlidir.
aktiv evtanaziya üçün;
1) şəxs problem/xəstəliyi səbəbilə dözülməz ağrılardan əziyyət çəkməli.
2) şəxsin ölümü qaçınılmaz və yaxın zamanlarda olmalı.
3) şəxs könüllü olmalı, qərar verə bilməli. (passiv evtanaziya kimi)
4) şəxsin ağrısının dindirilməsi və müalicəsi üçün ediləbiləcək bütün tədbirlər tükənməlidir.
Hollandiya avropada evtanaziyanın məskəni (ilk qanun qəbulu) sayılır. ingilitərədə ilk addımlar, mübahisələr gəlir, qanunlar müzakirə olunur və sairə və sairə və boom. o yerə gəlirlər ki, 10 il əvvəl uşaq evtanaziyası ilə bağlı ilk qərarlardan biri olan Qröningen protokulu nu da qəbul edirlər.
Bir ara da spina bifidalı xəstələrin, yeni doğulanların, lap heyvan evtanaziyası kimi, ailələrinin qərarı ilə həyatlarına son verilməsi ilə bağlı məsələ qaldırılmışdı.
isveçrədə ölüm turizmi deyə adlandırılan bu məsələyə də diqqət çəkilməlidir. ölmək üçün isveçrə! heç də iç açıcı bir slogan olmazdı, deyil?
Azərbaycan, Türkiyə kimi ölkələrdğ konstitusiyaya, qanunvericiliyə görəə həm passiv, həm də aktiv evtanaziya ağır cinayətdir. türkiyə.
azərbaycan?
error 404 not found
Haa, evtanaziyanın illeqal, dövlətin xəbərinin belə olmadığı (?) qurumlarca tətbiqi, yayğınlıq dərəcəsi, bu artıq tamam başqa mövzudur.
evtanaziya və dinlər .
islam - nə olursa olsun, insana həyat allah tərəfindən verilmişdir və ondan həyatını almaq hüququ da ona məxsusdur, öz həyatını sonlandırmaq barədə hər hansı düşüncə belə böyük bir günahdır. bəzən isə passiv evtanaziya ilə bağlı mübahisələr ola bilməkdədir. Açıq – aydındır.
musəvilik - eynilə, olmaz, qadağandır. bu həyat sənin malınmış kimi davrana bilməzsən.
xristianlıq - eynilə, olmaz, qadağandır. həyatın müqəddəsdir, nə olursa olsun, yaşamaq üçün çapalamalısan. papanın fikirləri.
buddizm - qəti! olmaz. ölümünü gətirəcək heç bir hadisə və ya prosesə qarışmağa haqqın və hüququn yoxdur.
monotonluq diqqət çəkicidir.
kimin haqlı, kimin haqsız olduğu?
hanı haqsız? haqq yaşamdır. ölüm? Bu şəkildə ölüm günahdır.
ölüm haqqdır. bəzən (?) yaşamdan daha gözəldir(imiş). ancaq özünə istədiyin zaman layiq görə bilməyəcəyin haqqdır.
ölümü heçməklə haqsızlıq etmək?
ən pis yaşamı belə qəbullanmalı, ölümü seçməməlisən. yoxsa ölüm sonrası ən pisinə layiq görülərsən.
ən pis yaşam sınaq imiş?
ən yaxşı yaşamı qəbullanmalı. ölməmək üçün əlindən gələni etməli.
ən pis yaşam sınaq imiş?
evtanaziyanın "qurbanları" və "qatilləri" .
Bir neçə məşhur nümunə;
1) ən məşhur ad: Jack Kevorkian . erməni əsilli amerikalıdır. bəli, ilk diqqət edəcəyiniz yönü yəqin ki, soyadı olacaq. başqa da bir şey gözləmirdim!
atası ərzurum yaxınlığından, anası isə sivas yaxınlığından immiqrant olub. Lağn?
ölüm maşını , doktor ölüm deyə adlandırıla biləcək şəxs. "silsilə qatil" deyə adlandırılsa da, "karyerasının zirvəsində" bir neçə illik həbs cəzası çəkməyə məhkum edilmişdi.
ilk qurbanı alzheimer xəstəsi 54 yaşlı Janet Adkinsdən sonra 100dən çox insanın həyatında (?) səssiz və sakin şəkildə, "yüngül ölüm" gerçəkləşdirilməsinə vasitəçi olmuşdur. bu dönəmdə tatu qadağası belə qoyan miçiqanda bu yolverilməz idi. Ancaq bu dövrlərdə onun vəkili Geoffrey Fieger idi.
patoloq, öz xüsusi metodu olan "thanatron" və "mercitron" la ölümü təmin edirdi. ölümləri qardaşı Margo Janusun adına açdığı klinikasında gerçəkləşdirirdi. yanusun 2 üzlü olması da həyatın acı gerçəklərindəndir təəssüf ki.
bir başqa yüzillikdə, ölümündən 4 il əvvəl həbsxana həyatı sona çatan kevorkyan hepatit c - dən vəfat edir. ağciyər emboliyasından, bir qan pıxtısı hissəciyindən.
kim ölüm gətirən həkim olaraq xatırlanmaq istəyər ki? bu adam? cavablar özünüzdədir.
1. janet adkins 1990 f 54 alzheimer's disease
2. sherry miller 1991 f 43 ms
3. marjorie wantz 1991 f 58 abdominal and pelvic pain
4. susan william 1992 f 52 ms
5. lois f. hawes 1992 f 52 lung cancer
6. catherine andreye 1992 f 46 breast cancer
7. marguerite tate 1992 f 70 als
8. marcella lawrence 1992 f 67 heart dz, emphysema, failing liver, arthritis
9. sue weaver williams 1992 f 52 ms
10. jack. e. miller 1993 m 53 bone cancer
11. stanley ball 1993 m 82 pancreatic cancer, blind
12. mary biernat 1993 f 73 breast cancer
13. elaine goldbaum 1993 f 47 ms
14. hugh e. gale sr. 1993 m 70 emphysema, congestive heart dz
15. martha ruwart 1993 f 41 duodenal and ovarian cancer
16. jonathon grenz 1993 m 44 mouth and throat cancer
17. ronald mansur 1993 m 54 bone and lung cancer
18. thomas hyde jr. 1993 m 30 als
19. donald o'keefe 1993 m 73 BONE CANCER
20. merian frederick 1993 f 72 als
21. ali khalili 1993 m 61 bone cancer
22. margaret garrish 1994 f 72 rheumatoid arthritis, colonic diverticulitis, osteoporosis, legs amputated, loss of one eye
23. john evans 1995 m 78 pulmonary fibrosis
24. nicholas loving 1995 m 27 als
25. erika garcellan 1995 f 60 als
26. esther cohan 1995 f 45 ms, painful ulcers
27. patricia cashman 1995 f 58 breast (and bone?) cancer
28. linda henslee 1996 f 48 ms
29. austin bastable 1996 m 53 ms
30. ruth neuman 1996 f 69 uterine cancer, diabetes, stroke, paralysis
31. lona jones 1996 f 58 brain cancer
32. bette lou hamilton l996 f 67 syringemyelia
33. shirley kline 1996 f 63 bowel cancer
34. rebecca badger 1996 f 39 ms (disputed by medical examiner)
35. elizabeth mertz 1996 f 59 als
36. judith a. curren 1996 f 42 chronic fatigue & immune dysfunction syndrome
37. louise siebens 1996 f 76 als
38. patricia smith 1996 f 40 ms
39. pat digangi 1996 m 66 cancer, stroke
40. jack leatherman 1996 m 73 pancreatic cancer
41. isabel correa 1996 f 60 spinal diseases, pain
42. richard faw 1996 m 71 colon cancer
43. wallace j. spolar 1996 m 70 multiple sclerosis
44. nancy de soto 1996 f 55 als
45. barbara a collins 1996 f 65 ovarian cancer
46. loretta peabody 1996 f 54 ms
47. elaine lousie day 1997 f 79 als
48. lisa lansing 1997 f 42 crohn's disease
49. helen p. livengood 1997 f 59 severe arthritis pain & crippling esophagus problems
50. albert miley 1997 m 41 quadraplegia
51. janette knowles 1997 f 75 als
52. heidi aseltine 1997 f 27 aids
53. delouise bacher 1997 f 63 m.s.
54. janis murphy 1997 f 40 CHRONiC FATiGUE SYNDROME, fibromyalgia
55. lynne lennox 1997 f 54 ms
56. dorinda scheipsmeier 1997 f 51 ms
57. karen shoffstal 1997 f 34 ms
58. janet good 1997 f 73 pancreatic cancer
59. thomas summerlee 1997 m 55 ms
60. carol fox 1997 f 50's ovarian cancer
61. deborah sickels 1997 f 43 ms
62. natverlal thakore 1997 m 78 parkinson's disease
63. kari miller 1997 f 54 ms
64. john zdnaowicz 1997 m 50 als
65. lois carol hawkins caswell 1997 f 65 CHRONiC PAiN syndrome
66. annette blackman 1997 f 34 m.s.
67. john o'haria 1997 m 54 stroke, gout, kidney problems
68. naida foldes 1997 f 72 cancer
69. naomi sachs 1997 f 84 osteoporosis
70. bernice gross 1997 f 78 m.s.
71. martha wichorek 1997 f 82 various ailments
72. rosalind hass 1997 f 59 breast cancer
73. cheri tremble 1997 f 46 breast cancer
74. margaret weilhard 1997 f 89 stroke, paralysis, blindness
75. mary langford 1997 f 73 breast & lung cancer
76. franz-johann long 1998 m 53 possible bladder cancer
77. nancy ruth rush 1998 f 81 lung cancer, emphysema, ulcers
78. carrie hunter 1998 f 35 aids
79. jeremy allen 1998 m 52 KiDNEY CANCER
80. muriel clement 1998 f 76 advanced parkinson's disease
81. roosevelt dawson 1998 m 21 quadriplegia
82. patricia greyham 1998 f 61 RHEUMATOiD ARTHRiTiS
83. william connaughton 1998 m 42 fibromyalgia
84. waldo herman 1998 m 66 lung cancer
85. mary judith kanner 1998 f 67 huntington's disease
86. shala semonic 1998 f 47 als
87. colleen wilson 1998 f 74 als
88. jack schenbern 1998 m 89 PROSTATE CANCER
89. priscilla hiles 1998 f 73 chronic arthritis, sciatica, degenerative disk disease, asthma
90. lucille alderman 1998 f 86 heart disease/osteoarthritis
91. mathew johnson 1998 m 26 quadriplegia
92. emma kass 1998 f 68 lung cancer
93. joseph tushkowski 1998 m 45 quadriplegia
- ingiltərə Kralı V. George 1910-1936cı illərdə ingiltərə kralı idi. 1ci dünya müharibəsi illərində bir dəfə atdan enərkən ciddi xəsarət almışdı. Bunun üstünə ciddi tənəffüs yolu xəstəliyi baş qaldırdı və psixologiyasında problemlər yaranmağa başladı. Həkiminə və ətrafa durmadan söyüş, iyrənc ifadələrdən çəkinməyən kralın "yaxşılığı üçün" həkim ona 20 yanvar günü morfin və kokaindən ibarət bir qarışıq inyeksiya etməyə məcbur qaldı. Öləndə son sözləri Seni bulacağım olum olmuşdu.
italyan cərrah sergio canaveronun yaxın 2 ildə gerçəkləşdirəcəyi ümid edilən ürpərdici iddiası.
həmişə ən məşhur və asan transplantasiya qan transplantasiyası olub. zamanla qan qrupu və rezus faktor kimi terminlər meydana gəlib, texnologiyanın inkişafı və məqsədə müvfiq bilgi dağarcığının genişləməsi ilə alıcı və verici arasındakı problemlər öldürücü və zədələyicilikdən çıxıb, hətta yolunu azaraq orqan mafiyalarının bazal hədəflərindən birinə çevrilib. böyük daxili orqanlar baxımından ilk ciddi irəliləyişlər 20ci əsrin ortalarında qeydə alınır. böyrək, ardından mədəaltı vəzi, qaraciyər və s. əməliyyatları uğurla reallaşdırılır. və xüsusilə bu sahədə də inkişafda müharibələrin müstəsna rolunu qeyd etməsək haqsızlıq etmiş olarıq, ulu ədalət gətiricilərimizə.
ilk zamanlar eyni və müxtəlif yumurta əkizlərində, ən uğurlu təcrübələrdə yaxın qohumlarda müvəffəqiyyət əldə edilən kəslər olur. növlər arası, uzaq genetik quruluşa sahib insanlar arasında nəqllər zamanla reallaşır. ölülərdən və beyin ölümü keçirməyən ölümcül xəstələrdən transplantasiya mərhələsinə gəldikdə artıq etik məsələlər qabarmış olur, dini dəyərlər, tabular və insanların alışqın olmadığı mənəvi dəyərləri sorğulanmağa başlayır. bəzi ölkələrdə bu proses hələ də tamamlanmış deyil, inkişaf səviyyəsindən asılı olaraq. məsələn böyrək transplantasiyasına dair, cəsədlərdən orqan köçürmədə ispaniyada % 90 kimi ədədlər görsək də, bizim kimi bu mövzuda irəliləyiş göstərməyən ölkələrdə tək rəqəmli göstəricilər gözə çarpmaqdadı.
bəzi adları qısaca qeyd edəcəm, hansı ki, bu sahənin inkişafında ciddi yol qət ediblər:
- Alexis Carrel - itlər üzərində təcrübələri ona 1912ci il nobel mükafatını gətirir. o böyrək, qaraciyər, dalaq transplantasiyasında ciddi irəliləyişlər qeyd etsə də, orqan rəddi problemi hələ də ən böyük əngəllərdən biri olaraq qalmaqda davam edir.
- Harold Gillies - dəri transplantasiyası ilə bağlı, 1ci dünya müharibəsi dövründə vacib işlər görür.
tarixin bizim də dərk edərək şahid olduğumuz dönəmində son yeniliklər isə, əl, ayaq transplantasiyaları, üz nəqli kimi vacib nailiyyətlər oldu. və nəhayət baş transplantasiyaları:
*Vladmir P. Demikhov - bu sahənin öndəri deyə adlandırıla biləcək şəxs. o, hələ moskvada biologiya üzrə oxuyarkən metaldan ürək hazırlayıb bir itə nəql edib, 6 saata yaxın fəaliyyətini təmin etmişdi. ürək və ağciyər sonrası, onu məşhurlaşdıran əsas təcrübəsinə əl atdı...demikhov 2 başlı it yaratmışdı! kiçik bir itin başını ondan daha böyük bir itin boynuna nəql etmişdi. onlara frankenstein itləri deyə ad qoyurlar. onun artıq bir laboratoriyası var idi və dövlət gördüyü işlərə dəyər vermirdi. ta ki, baş təcrübəsinə qədər. sovet hökumətinin diqqətini çəkərək maddi vəsait də əldə edən həkim, irəliləyişlər qeyd edirdi. 20cən itdə baş transplantasiyası gerçəkləşdirir, ən çoxu 1 ay yaşayan itlər əvvəl qəbullanmaqda çətinlik çəksələr də zamanla yeni başa alışırlar, normal həyati funksiyalar yerinə yetirirlər, hətta bir-biri ilə oynayırlar. demikhovun bu uğuru sovetlər birliyinin propaqanda materialına çevrilir. qərb dünyası təsirlənir, elm adamları demikhovla görüşlər keçirir, demikhov təcrübələrini və bilgilərini paylaşmağa çalışır. yuxarıda adını çəkdiyim alimlərdən Christiaan Barnardla da görüşürlər. demikhovun 2ci ürək taxdığı it təcrübəsi, refleksləri olan və başsız yaşatdığı it təcrübələri getdikcə daha böyük kütlə qarşısında heyrət doğurur, bu təcrübələrin gələcəkdə insan üzərində aparılması müzakirəyə girir, bəşəriyyətə ola biləcək mümkün faydaları barədə geniş məqalələr yazılır və sairə. bütün bunlara baxmayaraq demikhovun qazandığı mükafatlardan ən mötəbəri Pioneer Award olur. bəli, nobel mükafatına layiq olacaq nə etmişdi ki? son olaraq demikhovla bağlı bu videonu paylaşmaq istərdim:
(youtube: )
*onun ən böyük davamçılarından biri Dr. Keiji Sano olur. demikhovdan təsirlənən sano bənzər təcrübələr aparır və önəmli nəticələri elm dünyası ilə paylaşır. o qeyd edir ki, transplantasiyalarda demikhovdan fərqli damar anastomozları yerinə yetirir. başa gələn damarlarda fərqli mexanizma tətbiq edir *
v. cava superioru v. cava inferior yerinə v. jugularis externaya birləşdirirdi
, əvvəlcə venalarda, sonra arteriyalarda anostomozis olması gərəkdiyini qeyd edir, donor və akseptorun damar ölçülərinin *
baş ölçülərinin
bənzər olması gərəkdiyini və yeni başın xüsusi mexaniki vasitələrlə onurğaya birləşdirilməsində daha möhkəm vasitələrə əl atmanın lazımiliyini vurğulayır. beləliklə beyinin funksiyalarını davam etdirmə müddətini artıra, orqan rədd mexanizmalarını öz növbəsində nailiyyətləri ilə cığırlar açan yeni immunsupressiv dərmanlarla gecikdirə bilərdi.
*Dr. Robert J. White 1970ci ildə meymunlar üzərində ilk baş nəqlini gerçəkləşdirir. yəni, beyin cərrahı, baş transplantasiyasında insanların baxış bucağından məsələyə yanaşsaq, növ yaxınlığı və genetik qohumluq, bənzərlik yönündən daha önəmli bir hadisəyə imza atmış olur. hadisələrə daha geniş elmi açıqlama gətirmiş, üfüqlər açmışdı. dr. white:
- 60cı illərdəki ilk təcrübələrində beyini kəllədən tam olaraq çıxarmamış, çənə, gözlər və üz bölgəsindəki quruluşları çıxarmışdı. yuxarıda bəhs etdiyim əsas arteriyaları qorumuşdu. beynin karotis arteriyaları başqa bir *
!
meymunun femoral *
bud
arteriyaları, jugular venalar isə femoral venaları ilə anastomozis edilmişdi. qan təzyiqi normal intervalda saxlanmış, normal elektroensefaloqrafik nəticələr qeydə alınmışdı.
- sonralar 69cu ildə qeyd elədiyi kimi beyni transplantasiya müddətində qorumaq üçün soyutma sistemini inkişaf etdirmişdi. temperaturu -18 dərəcəyə qədər azaldır, anastomozisləri edir, sonra yenidən isitməklə beynin funksiyalarını geri qaytarırdı.
- 1971ci ildə yayınladığı məqalədə bildirir:
+ 8 kiçik rhesus meymununda narkozdan sonra 4cü və 5ci boyun fəqərələri səviyyəsindən kəsim gerçəkləşdirilib.
+ Hər başa elektroensefaloqrama, karotid arteriya təzyiqi, arteriya və vena qan nümunələri, hər bədənə isə elektrokardioqrama, qan qazları, hematokrit, elektrolit və qlukoza yönündən monitorizasiya tətbiq edilib.
+ boyun kəsimi müddətində xüsusilə spinal şokdan qorunmaq məqsədi ilə katekolamin sinfindən maddələr inyeksiya edilib. daha sonra kəsilmiş başların arteriya və venalarına borucuq yerləşdirilib və bu damarlar heparinizasiya edilib, tikilib.
+ 8 meymunda ümumi 4 baş transplantasiyası həyata keçirilmiş, hər biri 6-36 saat müddətində yaşamışdı. nəqldən 3-4 saat sonra ətrafını qavrama davranışları müşahidə edilmiş, təməl reflekslərdən çiynəmə və udqunma izlənib. gözlər açılıb, əşyaları izləyib. meymunların ağzına qida verəndə dişləməyə çalışıblar. normal elektroensefaloqramma aktivliyi təsbit olunub. ölüm sonrası başlar yenidən araşdırılmaq üçün kəsilib, araşdırılıb. histologik baxımdan beyin toxuması və hüceyrələrinin qorunduğu müəyyən olunub. ən böyük problem isə tənəffüs və qan-damar sistemi ilə bağlı olub.
bəli, primatlarda, insanın ən yaxın qohumlarında bu kiçik uğur artıq fantastiklikdən çıxmışdı. həm də, kimlərin sayəsində? rhesus macacuslar. yazının əvvəlində də qeyd etdiyim kimi, ən yayğın olan qan transplantasiyamızın vacib elementlərindən olan qan qruplarımızın tarix boyunca öyrənilməsində xüsusi rolu olan meymunlar . onlara fədakarlıqlarından ötrü xüsusi təşəkkür borcumuz təqdirəlayiqdi.
(youtube: )
(youtube: )
dr. canavero bizə yeniliklərlə gəlir. Bu mövzuda son 40 ildir heç bir irəliləyiş qeyd edilməməsinə rəğmən 2013cü ildə yayımlanan bir məqalədə yeni bir proyekt görülür. o, hazırladığı proyektdə onurğa beynini yuxarıda bəhs edilən sistemlə soyudub kəsdikdən sonra qeyri-üzvi polimerlər - polietilen qlikol - köməyi ilə başın nəql ediləcəyi onurğa beyninə anastomozis etməyi hədəfləyir. bu polimerlərin bir növ qaynaq, birləşdirici olaraq, fusionı sürətləndirəcəyini iddia edir. bununçün əvvəlcə heyvan eksperimentləri gerçəkləşdirilməli, etilen glikolun faydalılığı ispatlanmalıdır. o, bizi bəlkə də sürprizlərin gözlədiyini, gözlənilməz nəticələrin olacağını bildirir. akseptorun hərəkət edə bilmə ehtimallarından bəhs edir. bir çox ekspertə görə bu texniki cəhətdən üz nəqlindən daha bəsit olsa da, göründüyündən və teorikliyindən çox daha kompleks və ağırdır, yaxın iki ildə olması söhbət mövzusu belə deyil. canavero potensial xəstələri olduğunu, 100ə qədər könüllüyə gərək duyduğunu, əməliyyatın 10 milyon avra məbləğində ola biləcəyini bildirir. o, 40 il əvvəlki hadisələri misal gətirib, ehtiyacı olan tibbi alətlərdən, yeniliklərdən, immunsupressivlərdən, o zamana görə daha böyük ehtimallarla qarşı-qarşıya olduğumuzu söyləyib. açıqlamasında, əgər klonlama daha asan görünürsə, elm dünyasından 60 yaşında klonunu gözlədiyini də deyib. vaxtilə dr. white bildirirdi ki, ruh və bədən qavramlarına dini deyil, elmi cəhətdən yanaşmaq lazımdır, əgər bu nəzəriyyələr gerçəkləşsə, təbii ki, digər variant ölümdürsə, bu yol seçilməlidir.
dr. white və dr. sano cəmi bir neçə il öncə vəfat etdi. *
2010-11
bəlkə də başlanğıcını qoyduğu bu elmi yeniliyi görməkçün cəmi bir neçə il gecikmiş olacaq. kim bilir, bəlkə də bir parçası olacaqdı. bu transplantasiya uğurla baş tutarsa, beyin transplantasiyası adına ciddi irəliləyiş sayılar, degenerativ sinir sistemi xəstəliklərinin araşdırılması və onlara qarşı tədbirlər görülməsi ilə bağlı elmi araşdırmaları sürətləndirmək adına dayaq rolu oynaya bilər.
mikrobiologiyanın banilərindən biri, dahi şəxsiyyət.
hər zaman müasir dövrdəki kimi *
?
güllük-gülüstanlıq deyildi. fərqli dövrlərdə fərqli xəstəliklər tanrının bəlası olaraq qəbul edilir, böyük fəlakətlərə, itkilərə səbəb olurdu. hər nə qədər bəşər övladının yolunu azması və başına gələcək bədbəxt hadisəyə haqlı olaraq layiq olması kimi fəlsəfi düşüncələr, o məşhur ifadədəki kimi əsassız iddialar irəli sürülsə də, reallıqlar dəyişmir. epidemiya, pandemiya var və çarə tapmaq lazımdır! bir neçə nümunə verəcəm:
2) yatalaq 1847ci ildəki epidemiyada 20.000dən çox insanı tələf etdi!
3) taun 1665-1666cı illərdə 100.000dən çox insanı çarəsiz qoyaraq ölümə tərk etdi.
tarix boyu ən qorxunc və məşhur pandemiyalar taun olaraq yadda qalıb. ən böyük 3 pandemiya olub tarix boyu. albert kamyunun da bəhs etdiyi 1894-1903cü il pandemiyasında təxminən 10 milyon, 1346-1350 il pandemiyasında 50 milyon və Justinian pandemiyasında 541-542ci illərdə, sonralar, ümumən 100 milyon insanın xəstəlikdən dünyasını dəyişdiyi bildirilir.
ikinci xolera pandemiyası 1829-1851ci illərdə 120.000dən artıq adamı öldürdü.
*üçüncüsü ndə 1852-1860 arası 23.000 qədər,
*dördüncüsü ndə 1863-1875də 705.00ə yaxın,
*beşincisində 1881-1896cı illərdə təxminən 982.000,
*altıncısında 1899-1923də 800.000dən çox
*və nəhayət yeddincisində , 20ci əsrin sonlarınacan təxminən 600.000ə yaxın insanın infeksiyaya yoluxub vəfat etməsinə gətirib çıxardı.
5) donuz qripi pandemiyasının isə 2009cu ildə 284.000 qurbanı oldu.
hong-kong qripi 1968-1969cu illərdə , rus qripi 1889-1890cı illərdə müvafiq olaraq 1 milyon insanın tələf olmasına gətirib çıxardı. 1957- 1958ci illərdə asiya qripi 2 milyon insanı öldürdü. ispan qripi 1918-1920ci illərdə 20 milyon insanı tələf elədi.
6) 20ci əsrin sonlarından bəri ortaya çıxan aidsin *
qiçs
*
spid
o zamandan bəri 39 milyon insanın canını aldığı hesablanır.
və biz eboladan qorxurduq? gülünc görünmür?
bu statistika bizə nəyi göstərir? tarixin axışının necə dəyişdiyini, bir zamanlar, böyük diktatorların verdiyi qərarlardan daha çox, görkəmli elm adamlarının verdiyi qərarların, apardığı araşdırmaların həyat qurtardığı nəticəsinə gəldiyini görə bilərik. müqayisəyə belə gəlməz.
və o adamlardan birini düşünün. ona elm dünyasında müqəddəs lui deyirlər. o, normal bir elm adamından daha çox hörmət sahibi olmuşdu, xarakteri, kimliyi, iradəsi onu elə bir zirvəyə qaldırmışdı ki, ondan ilham alan bir çox elm adamları daha böyük uğurlar qazanmaq üçün luini ideal olaraq görür və ya fərqli sahələrdə öz uğurları ilə tanınan şəxslər ona iş birliyi üçün gəlirdilər. bütün dünya sanki ondan şəfa diləyirdi.
o, ixtisaslı həkim belə deyildi. fizika və kimya təhsili vardı. zamanının çoxunu laboratoriyada keçirirdi və xəstələrlə bir təbib olaraq münasibəti təsvirlərinizi xeyli dəyişdirə biləcək qədər az idi. laboratoriyada o qədər çox müddətini keçirirdi ki, 27 yaşında marie laurentlə evliliyi zamanı hekayəyə görə laboratoriyadan zorla dartıb çıxarılıb məclisə gətirilmişdi. qərarlı idi və vaxtını düzgün dəyərləndirməyi də bilirdi. evləndiyi xanım, oxuduğu universitetin rektorunun qızı idi. o, məktub göndərərək bildirmişdi:
gizləməyə nə hacət, varım yoxum bir ailəmdi. işimi canla-başla görən oğlanam, prosta lui de tanıyacaqlar. gələcəyim indiki məqsədim dəyişməsə kimya ilə bağlı olacaq. gözlədiyim nəticələri əldə etsəm, parisə köçəcəm. razısızsa, allahın əmri peyğəmbərin kavliylə qızınızı könlümə yar, dərdlərimə şərik, ömrümə yoldaş etmək istəyirəm, papam strasburqa gələcək təklif üçün.
həqiqətən də paster ailəsi kasıb idi. atası dəriçi idi. anası pasterin təlim-tərbiyəsinə diqqət edirdi. əvvəl müəllim olmaq istəyirdi. həm də rəsm bacarığı vardı. 21 yaşında universitetə qəbul olur, 25 yaşında izomerlik, kristalloqrafiya və optika ilə bağlı ixtisaslaşaraq məzun olur. və mikrobioloq, kimyaçı, əczaçı və immunoloq olma yolunda irəliləyir.
mikrob nəzəriyyəsi ənənəvi olaraq prioritet məsələlərdən idi. revizyonist tarixçilər bəzən ən önəmli tarixi xəstəliklərin çoxunun səbəbinin mikroorqanizmlər olduğunun kəşf oluna bilməyinin, müəyyən bir uyğunluq təmin olunana qədər onlarca il davam edən müzakirələrlə mümkün olduğunu bildirirlər. bu görüşə görə də, paster öləndən uzun müddət sonra tibb şəfa tapmaq baxımından çatışmazlıqlara şahid olub. hiv infeksiyası, lassa qızdırması, legioner xəstəliyi - maraqlı tarixini mütləq oxuyun. - kimi yeni xəstəliklərin ortaya çıxması, mikroorqanizmlər arasında dərmanlara dirəncin yayğın şəkildə inkişafını və qərb cəmiyyətlərində infektiv olmayan xroniki xəstəliklərin getdikcə yayğınlaşması mikrob nəzəriyyəsini başqa bir perspektivə yerləşdirib.
bir düşünün 20.ci əsrin əvvəllərində sistolik təzyiqi 200lərdə olan biriləri üçün bunun normal olduğunu qəbul edib "Essential hypertension" adı qoyurlar. bir çox öncül elm adamları, özlərinə görə iddialı çıxışlar edirlər. thomas mckeown bildirirdi ki, xəstəliklərin və ölümlərin azalmasının səbəbi tibbin irəliləyişi yox, insanların özünə daha çox diqqət etməsi, sağlam həyat tərzidir. insan düşündükcə heyrətə gəlir!
paster xəstəliktörədici mikro orqanizmlər barədə bəhs edən ilk insan deyildi təbii ki. o, dövrünə görə etdiyi araşdırmalar baxımından möhtəşəm bir müşahidə qabiliyyəti, fürsətləri dəyərləndirmə və hadisələri dəyərləndirib məntiqi nəticə çıxarma bacarığına sahib idi. kristalizasiya üzrə araşdırmaları zamanı mikroorqanizmlərlə maraqlanmağa başladı və sıravi kimyasal üsullarla istehsal olunan tartar turşusu kristallarının hər zaman üçün optik olaraq neytral olduğunu, mikroorqanizmlər hadisəyə daxil olduqdan sonra əldə etdiyi kristalların isə polarizasiya işığı əks istiqamətdə çevirdiyini göstərdi. bu oldu, ona ilham verən!
yaşayan mikroskopik canlıların xüsusi gücləri olduğuna özünü inandırdı və çörək hazırlanması, pivə istehsalı və fermentasiyada istifadə olunan maya və sənayədə vacib olan digər mikroorqanizmlərin xüsusiyyətlərini araşdırmağa məcbur elədi.
spontan generasiya .
spontan generasiya ilə bağlı ikonik təcrübələri onu 1860cı illərin əvvəlində xeyli məşğul edir. tarixin ironiyasına baxın, darvinin növlərin mənşəyi kitabı da 1859cu ildə yayınlanır. bundan sonra necə bir effekt yaradır, düşünməyə çalışın. məhlulların sterilizasiyası üçün qaynatdıqdan sonra hava yolu ilə başqa maddələrin yoluxmasının qarşısını almaq məqsədi ilə istifadə etdiyi məşhur qu boyunlu şüşə balonları, onun sevgi ilə gözümüzdə canlandırdığımız simvollarından biri, bir parçasıdır.
ona görə, bu təcrübələr öz-özünə çoxalmanın olmadığını göstərirdi və bu onu bir həmkarı ilə mübahisəyə sürüklədi. hansı ki, adətən maye içində yığın şəklində hərəkət edən orqanizmlər tapdığını iddia edirdi. paster mübahisələrdən qalib ayrılırdı. ancaq laboratoriya dəftərlərinə baxanda "müvəffəqiyyətlə nəticələnməyən" yekunları da görərik. məsələn pasterin işlədiyi basillərdən biri temperatura dayanıqlı olduğu üçün negativ nəticə verirdi. bunları gizləyirdi paster və rəqiblərinin bundan istifadə etməsinə imkan vermirdi. bunu da elm adamı üçün qızğın rəqabət dönəmində, qərarsız teoriyalarla dolu bir mühitdə vacib amillərdən biri olaraq qeyd eləməmək haqsızlıq olardı.
fermentasiyanı açıqlamaq.
paster spontan generasiya təcrübələrinə əlavə olaraq, maya və digər canlıların pivə, şərab və ya süd hazırlanmasında xüsusi reaksiyaların səbəbi olaraq rol oynaması ilə əlaqəli araşdırırdı. şvann və digər alman elm adamları bu reaksiyaların sadəcə kimyəvi olduğunu irəli sürürdülər. paster mikroorqanizmlərin rolu olması mövzusunda israrlı və araşdırmalarında iradəli idi. bilirsiz onun bu qərarlılığı nəyə səbəb oldu? müasir pasterizasiya deyilən hadisənin yaranmasına, bu, istehsal prosesinin vacib bir parçasının indiki halını alması üçün yolun başlanğıcına. bir anlıq pasterizasiya olmadan dünyamızı xəyal etməyə çalışın.
təqribən 1870ci illərdə artıq o qədər məşhurlaşır ki, fransa dövləti ona ehtiyac duymağa başlayır. ipəkqurdunda ipək sənayesini təhdid edən bir xəstəliyi araşdırması istənilir. bu xəstəliklərin səbəbi olan 2 mikroorqanizmi təspit edir və onların qarşısını alma metodlarını göstərir.
bu işin ardından, xəstəliklə əlaqəli bir mikrob nəzəriyyəsindən getdikcə daha çox danışmağa, bakteriyaların xəstəliyə səbəb olma bacarıqları və təsirlilikləri məsələsinə özünü həsr eləməyi qərara alır.
Bacillus anthracis.
qarayara (şarbon) xəstəliyini araşdırmağa başlayır. bir çox bakterial infeksiyadan fərqli olaraq, heyvanlar və ya insanlar xəstəliyə tutulanda bakteriya qandan alınan preparatlarda rutin olaraq görülə bilir. bakteriyanın xəstəliyin törədici olaraq qəbul olunur və paster rəqibləri ilə paralel olaraq xəstəliyə səbəb olmadan immunitet qazandıra bilməsi üçün bakteriyanı zəiflətməyin yollarını axtarır. ferma heyvanlarına peyvəndi inyeksiya edərək bütün media və insanların gözünün önündə məsuliyyəti öz üzərinə götürür. nəticədə peyvənd olunanlar sağ, digər heyvanlar ölü olaraq ortaya çıxır. bu, dünya miqyasında bir xəbər oldu. bu hadisənin qəhrəmanı elə o paster idi ki, edvar cennerin şərəfinə vaksinasiya terminini yayğınlaşdırdı və termin halına gətirdi!
bu cizgi film hadisələri zehninizdə daha qalıcı edə bilər.
bu hadisədən sonra pasterin bütün həyatı artıq xalqın gözünün önündə idi. buna hazır idi əslində. böyük biri olmaq böyük məsuliyyət istəyir sözünü eşitməmiş olmazsınız. növbədə quduzun müalicəsi idi. hər kəs ondan bu qorxunc xəstəliyə çarə tapmasını istəyirdi!
rhabdovirus.
paster haradan başlayacağını bilmirdi. çünki quduzun törədicisi bir bakteriya deyil, virus idi. virus sözü belə elmə ilk dəfə latıncadan zəhər olaraq, Dmitri Ivanovsky tərəfindən elmə gətirilmədən öncə məlum deyildi. belə bir canlının varlığı barədə təsəvvür yox idi, virusların xəstəliktörədici potensialları bioloji olaraq sadəcə 20ci əsrdə ortaya qoyularaq sübut olundu. elektron mikroskopun sayəsində.
gözübağlı şahmat oynamağa bənzər bir vəziyyətlə qarşı-qarşıya idi. o, "bakteriyanı" tapmaqdansa, başqa bir yönə diqqətini verdi. simptomların daha çox sinir sistemi infeksiyasına işarə etdiyini gördü. dovşanların onurğa beyinləri üstündə çalışdı və infeksiyaya yoluxmuş olanlarda quduzun törədicisini daha az təsirli şəklə gətirməyin yolunu tapdı. quduz bir it və ya başqa heyvan tərəfindən dişlənmə anı ilə qurbandakı simptomların inkişafı arasında olan gizli qalma müddəti, dişlənmiş olan insandakı immun sistemi hərəkətləndirmək üçün zaman ola biləcəyi mənasına gəlirdi. dəqiq şəkildə hesablanmayacaq o qədər çox şey vardı ki, belə bir yoldan getmək indiki dövrdə belə böyük problemlərə yol açardı. paster quduzun müalicəsini uğurla ərsəyə gətirdi. və xalq arasında çox yüksək mənafeyə sahib biri olaraq həyatına davam elədi.
onun xəstəsi joseph meister çobanlıqla məşğul olan bir uşaq idi. o quduzdan sonra həyatda qalan ilk insan idi və ondan sonra da bir çox xəstənin yaşaması təmin olundu. avropanın dörd bir yanından xəstələrin parisə axını var idi, qurtarıcı pasterdən şəfa diləmək üçün!
paster instutu quruldu. 1888ci ildə açıldı. böyük bir hissəsi xalqın maliyyə dəstəyi ilə baş tutdu. ardından fransada bir zəncirvari reaksiya kimi çoxlu universitetlər bunu izlədi. ölkənin elmi təməlinin qurulmasında önəmli rolu oldu. paster institutları əksərən peyvənd və başqa bioloji məhsulların istehsalı ilə, tibbi araşdırmalarla məşğul olurdular ki, hələ də olurlar. paster öz adını daşıyan bu yerdə 10 il rəhbərlik etmişdi.
paster robert kochun da mikrobiologiya elminə böyük qatqıları üçün ciddi stimul, dayaq və kömək olmuşdu. bəli, xolera xəstəliyinin, tuberkulozis, yəni vərəmin qarşısını alan insandan bəhs edirik!
Julius Richard Petrinin məşhur petri qabını və mikrobioloji çoxalma sahəsində gördüyü vacib işlərin başında robert koh dururdu. o, petrinin müəllimi idi.
waldemar haffkine rus bakterioloq idi. o, vərəmin törədicisinin yayılma yolunu, kohdan ilhamlanaraq müzakirələrə qoymuş, epidemioloji problemlərin çoxunu cavablamışdı.
friedrich löffler artıq mikrob nəzəriyyəsinin qəbul gördüyü dönəmdə idi və koh postulatlarını ən açıqlayıcı şəkildə izah etmişdi. difteriya üzərinə, löffler deyirdi:
əgər difteriya mikroorqanizmin törətdiyi bir xəstəlikdirsə 3 postulatın reallaşmış olması zəruridir. bir xəstəliyin parazitik təbiətini bu şəkildə göstərmək vacibdir.
1)orqanizmin xəstəliyə tutulan hissəsində mövcud olduğu göstərilməlidir.
2)davranışını müəyyənləşdirmək üçün törədici mikroorqanizma izolyasiya olunmalı və xüsusi şəraitdə saxlanılmalıdır.
3)mikroorqanizmin xəstəliyə səbəb olması təcrübə yolu ilə ispatlamalıdır.
daha yaxşı izahı kim verə bilərdi ki? axı o, robert kohun tələbəsi idi!
ümid eliyirəm lui paster haqqında azacıq təsəvvür yarada bildim. onun haqqında təsvirlərinizi qalıcı etmək üçün lui pasterin hekayəsi deyə filmi izləyə bilərsiniz.
paster 73 yaşında vəfat edir və institutunda yeraltı məqbərəsi qurulur.
insan burnu həm nəfəs alma orqanıdır, həm də qoxu funksiyasını təmin edir.
mukozası və tükcükləri qoruyucu rol oynayır, quruluşunun əsas hissəsini təşkil edən qığırdaq və sümüklər dayaq rolu oynayır və sinusu, damarlanması, özəl sinir şəbəkəsi var.
bəzi patologiyaları barədə;
-hipofiz vəzi böyümə hormonu funksiya pozğunluğu xəstəliyi olan akromeqaliyada burun, dəri altı toxumasının böyüməsinə bağlı olaraq böyüyür. belə
-hipotiroidiyada burun biraz böyüyür. nəzərə almaq lazımdır.
-doğuşdan sifilizə məruz qalan zaman sümüklərin quruluşlarının dağılmasına bağlı olaraq burun kəmərinin ortası çökük olur. yandan baxılanda müşahidə olunan görüntüyə saddle nose deyilir. ancaq çökük burun həmişə sifiliz demək də deyil, travmaya bağlı olaraq görülməsini qarışdırmamaq lazımdır. belə.
-burun dərisi və altındakı toxumaların məhvi vərəm və sarkoidoza bağlı ola bilər. bu zaman;
burun qanadları da məhvə məruz qalıbsa, görünüm qurdu xatırladır, lupus lupus deyilir.
-rosacea - burun və yanaqların qırmızımtıl rəngdə kəpənək qanadına ( butterfly-wing ) bənzər görünüşdədir, alkoqoliklərdə tez-tez rast gəlinən haldır, bu görünüşün daha da artması isə strawberry nose deyə adlandırılır. Qırmızı qurd eşənəyində (lupus erythematosus) kəpənək qanadı şəklindəki töküntülər ümumi olaraq xəstəliyin digər simptomları ilə birlikdə görülür. belə.
-siyanoz ilə seyr edən xəstəliklərdə burunun ucu bənövşəyiləşir. alkoqolik sirozlarda bəzən burunda, daha çox isə üz, boyun və beldə arteriyal hörümçək, yəni spider angiomaya rast gəlinə bilər. belə
-hər hansı bir səbəbdən burunla nəfəs ala bilməyənlərdə, ağızla tənəffüs gerçəkləşir,xəstə burundan danışırmış kimi hiss yaranır, buna nazal səs deyilir. bu hal, bəzən burun axıntısı ( rhinorrea ) və paranazal sinuzitlə birlikdə görülə bilir. təxmini belə .
burun içi muayinəsi, normal şərtlərdə özəl bir spekulumla aparılır, mukoza lokal və ya sistemik bir xəstəliyə aid vacib işarələr verə bilir. düzgün müayinə olunduğunuzdan əmin olun. belə.
uşaq yaşlarından marks, hitler, stalin, gandi kimi şəxsiyyətləri araşdırmağa, mütaliələrə başlamışdı.
digər yaşıdları ilə münasibətləri heç də yaxşı alınmırdı. o "qəribə uşaq" olaraq görülürdü. dinə çox sıx bağlılığı yaranmışdı artıq həyata ilk addımlarını atmaq dönəminə belə gəlmədən. din, xüsusilə də ölümlə əlaqəli çox sorğulayıcı fikirləri olduğunu, durmadan oxuduğu söylənir.
uşaq yaşında evlərinin bağçalarında kiçik heyvanlar üçün cənazə mərasimləri təşkil edirdi. sonralar bu ayinlərin bir çoxunun səbəbkarı - qatilinin elə özü olduğu, ilk dəfə bir pişiyi bıçaqlayaraaq öldürməsi və basdırmasının müşahidəsi ilə ortaya çıxmışdı.
Ailəsi Lynnə köçür. anası riçmondda bir fabrikdə işləyir, atası isə 1.dm müharibəsindən aldığı travma payının nəticəsi olaraq evdə çox vaxt keçirməyə məcbur olurdu. qonşularından biri jimi nazaren kilsəsinə tez-tez aparırdı.
bu vəziyyət çox çəkmir. o 17 yaşında ikən anası və atası ayrılır. jim isə anasını seçir. anası ilə birlikdə riçmondda yaşamlarına davam edirlər. anası xadimə işləyir bu periodda.
haşiyəyə çıxaq;
eyni ildə, 1945də riçmonddan məzun olan tibb bacısı Marceline Baldwin ilə tanış olur, 1949da isə evlənirlər.
jim də riçmonddan məzun olur, Bloomingtondak indiana universitetində dərslərə başlayır. ölkədəki afro-amerikanların vəziyyətinə olan münasibəti və marağı burada dinlədiyi bir eleanor roosevelt çıxışı ilə daha da möhkəmlənir.
jimin alkoqolik olan və ku kluks klan üzvü olduğu təxmin edilən atası isə 1951də vəfat edir.
jim və marceline indianapolisə köçürlər. jim dərslərini almağa, marceline isə tibb bacısı olaraq fəaliyyətinə davam edir.
jim 1952ci ildə vaiz olmaq qərarına gəlir. indiana, Somersetdəki bir kilsədə işə başlayır. işlər elə tam da bundan sonra fırıqlaşır.
jim dini bir karyera olaraq görməyə başlayır. bunda, 1950ci illərdə abşdakı "kommunist ovu" axınının az rolu olmur. 1951ci ilin əvvəlində kommunist partiyanın üzvü olan jim əvvəl McCarthyçilik ilə ( Joseph McCarthy ) , daha sonra isə julius və ethel rosenberg məhkəmələri ilə açıqca bəlli olan bir ostrasizm qarşısında çapalamağa cəhd edir. və marksizmi ifadə edə bilməsi üçün kilsə tək yol olaraq görünür və ağıllı bir yol seçir.
jim 1952-53cü illərdə gənclərə yönəlik məzhəblər arası əyləncə mərkəzi qurma kampaniyası başladır.
eyni zamanda bu ildə Agnes Jonesu da övladlığa alırlar.
jim indianadakı bir məzhəblərarası yığıncaqda çıxış edir və həyəcanlı, ümidverici cümlələri ilə tamaşaçıların yetərincə diqqətini çəkməyi bacarır.
1954cü ildə maddi imkanlarını qarşılamaq üçün meymun satır. ancaq yol boyu meymunlar xəstəliklərdən, səfalətdən tələf ola bilir. buna baxmayaraq jim yardım istəklərini rədd edincə tələf olan meymunlar da qəzetlərin ilk səhifə xəbərinə belə çevrilirlər.
jim təxminən eyni dövrlərdə kilsədən ayrılır. o, somersetdən ayrılışını zənciləri camaata qatmasının məmnunsuzluqla qarşılanması ilə açıqlayırdı.
bu dönəmdə bir kilsədə ikən "inancla yaxşılaşdırma" *
müalicə
nümayişini görür, bunun insanlara dərindən təsir etdiyini müşahidə edir, bu kimi, inancdan yararlanaraq təmin edə biləcəyi pulun cəmiyyətdə diqqət mərkəzinə çatmasına kömək edə biləcəyini kəşf edir. beləcə, indianapolisdə, Hoyt ve Randolph küçələrində bir bina kirayə götürür, buraya Community Unity adını verir. +5 . *
peoples temple broşurasından – göy qurşağı ailəsinin atası: jim jones.
1956cı ildə kilsəsini 15ci küçə ilə New Jersey küçəsinə daşıyıb, burada "Qurtuluşun qanadları" adını alır. daha sonra da 10cu küçə və Delawaredə bir sinaqoqa köçür və burada nəhayət Peoples Temple adını ilə tanınır.
jones ailəsinin 1958ci ildə övlad edindikləri ( 4 yaşındakı Stephanie və 2 yaşındakı Lew Eric ) koreyalı 2 sahibsiz uşaqdan biri olan stephanie 11 may 1959da maşın yolu keçərkən qəza keçirərək dünyasını dəyişir. bundan sonra joneslar stephanie ilə eyni uşaq evindəki 6 yaşındakı Suzanne-ı övladlığa alırlar.
və nəhayət 1959cu ildə Stephan G. Jones adını verdikləri öz doğma övladlarına da sahib olurlar.
ancaq qısa bir müddət sonra James Warren Jones Jr. adlı qaradərili bir körpəni daha övladlığa alırlar.
Onlar ümumilikdə 7 uşağı himayələrinə alırlar və bu klanlarını "göyqurşağı ailəsi" olaraq adlandırırlar. bu ad, daha sonra Peoples Temple-ın da yerini alır. +6 . *
sağdakı jim jones, ortadakı Charles Boswelldir.
Kilsə 1960cı ildə ehtiyacı olanlar üçün yemək paylamaqla başlayır və sosial yardım fəaliyyətləri getdikcə genişlənir; həmçinin isanın həvariləri təriqəti tərəfindən də qəbul görürlər.
Bu əsnada jim Butler universitetindən məzun olur və vaiz olaraq fəaliyyətə yenidən davam edir.
Eyni ildə həyat yoldaşının ailəsi də riçmonddan kömək üçün gəlir, bir qocalar evi açılır.
1961ci ildə isə jim indianapolis Bələdiyyə rəhbəri Charles Boswellin təyini ilə insan haqqları komissiyasının ilk idarəçisi olur.
eyni ildə bir dəfə daha diqqət mərkəzinə düşür. mədə xorası olan jim xəstəxanada yatır və həkimi qaradərili olduğu üçün səhvən zəncilərin otağına yerləşdirilir və xəstəxanaya bir çaxnaşma düşməsinə səbəb olur. onun təriqətinə irqlərarası əlaqələr də daxil idi və o ayrı-seçkiliyə qarşı şiddətlə etiraz edirdir. kilsələrdə, restoranlarda, iş yerlərində, xəstəxanalarda, teatrlarda irqçiliyə qarşı bir mübarizə dalğası yaradırdı və müvəffəqiyyətli olmağı da bacarırdı. ağ və qaradərililər arasında ciddi münaqişələrin olduğu məhəllələrdə maraqlanmağa başladı, müdaxilələr etdi. bunun acısını da az çəkmirdi, evi və kilsəsi hücumlara məruz qalırdı. və o dönəmdə nuklear hücum qorxusu da baş qaldırmışdı.. Esquire jurnalı 1962ci ildə termonuklear partlayış və yayılmasına qarşı ən təhlükəsiz 9 yerin siyahısını hazırlamışdı, jim də buna güvənərək Belo Horizonte, Braziliyaya köçür, sonra da Rio de janeiroya. burada ingilis dili dərsləri verərək keçinirdilər. ancaq Peoples Temple indianada onsuz belə davam edirdi..
1963cü ildə jones ailəsi indianaya geri qayıdırlar. bu topluluq, 15 iyul 1967ci ilde nuklear bir fəlakət səbəbi ilə dünyanın sonunun gələcəyinə, sonra da yer üzündə sosialist bir Eden Bağçası qurulacağına, buna görə də şimali kaliforniyaya köçmələri gərəkdiyinə inandırıldı. 1965 ci ildə Ukiah, Californiaya köçdülər və təxminən 140 indianalı kilsə üzvü də onlara qatıldı.
1967ci ildə kilsə yenidən böyüməyə başladı. artıq Red Valleydə öz ibadətxanası, hovuzu belə var idi və üzvlərinin sayı 300ə çatmışdı.
1971-1973cü illər; göylərdən enəcək heç kim yoxdur, cənnəti özümüz qurmalıyıq!
+8 . *
jonestownda bir təhsil ocağı.
fəaliyyətlər genişlənirdi, Peoples Temple yeni üzvlər edinmək üçün avtobus istifadə etməyə və radiostansiyadan yayımlara başladı. eyni zamanda siyasi gücünü də istifadə edirdi, 1972də Los Angeles və San Franciscoda bir cəmiyyət yaradıldı..avtobuslar dolusu Peoples Temple üzvləri ölkəni dolanmağa başlamışdı, 1973cü ildə cəmiyyəti tərk edən 8 nəfərə rəğmən üzvlərin sayı 2750yə çatmışdı.
jones xristianlığı, incili də tənqid etməkdən çəkinmir, Marceline *
həyat yoldaşı
New York Timesa verdiyi bir reportajda jimin Mao Zedongdan ilham aldığını, və Marksizm propaqandası üçün insanları dinə yönləndirdiyini ifadə edir. bu çıxışa görə, jim incili alıb masanın üzərinə ataraq "bu kağızdan bütü yox etməliyəm" deyə bağırıbmış..
O, ara-sıra Buddanın, Qandinin, hətta Leninin reinkarnasiyası olduğunu da iddia edirdi. Peoples Temple üzvlərindən birinin dediyinə görə, jim bu şəkildə izah verirdi;
Nəyə inandığınız, nəyi görə bildiyinizdir. Məni dostunuz olaraq görürsünüzsə, məni dostunuz olaraq görürsünüzsə, dostunuzam...məni xilasediciniz olaraq görürsünüzsə xilasedicinizəm. məni tanrı olaraq görürsünüzsə, onda demək ki, mən sizin tanrınızam!
1973cü ilin oktyabr ayında kilsənin idarə heyəti quruldu və səsvermə ilə cənubi amerikada, qayanada kilsənin bir şöbəsinin qurulması və kənd təsərrüfatı ilə məşğul olunması qərarları alındı. Dekabr ayı etibarilə ilk planlar reallaşdırılmağa başlandı, kaliforniyadakı kilsə isə hasarlamalar, silahla qorunmalarla filan daha çox hərbi bir quruma bənzəməyə başlayır.
1974də bir çox peoples temple üzvü qayanaya gedərək jonestown u qururlar. onların arxasından çox adam gələcəkdi.
eyni zamanda San fransisko toplu mülk idarə heyətinin başçısı olaraq təyin edildi. bu işi asanlıqla əldə etməmişdi, artıq onun bir çox siyasətçi ilə münasibətləri formalaşmışdı. digər təriqət liderlərinin əksinə, o seçim kampaniyalarında belə artıq axtarılan ad olmağa başlamışdı.
zamanının First Lady Rosalynn Carter ilə belə görüşmüşdü və idarənin başına keçməsinin səbəbi George Moscone-un bələdiyyə seçkilərində qalib gəlməsində əvəzsiz rolu idi.
Jim, 1977də Jonestownu 2 dəfə ziyarət edir və Lynnə 12 avtobus dolu Peoples temple üzvü ilə geri qayıdır.
+11 . *
jones joestownda.
jimin San Francisco Chronicle jurnalistləri ilə qurduğu yaxın münasibətlər təriqətin mediyadan alınan məlumatlar əsasında müsbət rəylər almasına səbəb olmuşdu. ancaq bəzi kiv işçiləri təriqəti daha yaxından araşdırmağa qərar vermişdi. Təriqətin köhnə üzvlərindən bəzilərinin verdiyi məlumata görə peoples temple üzvləri duyğusal, fiziki və cinsi istismara məruz qalırlar. təriqət barədə bu xəbərin yayılması artıq geniş mübahisə mövzusuna çevrilmişdi və təriqət böyük köçünü gerçəkləşdirərək constaunə yerləşməyə qərar verir. Sentyabr ayında 1000ə yaxın üzv constauna köçü reallaşdırır.
---------------------------------------------------------------------------------------------
O günlərdə San Francisco Chronicle qəzəti tərəfindən hadisələrin detalları belə izah olunur;
Ata Jones müridlərini bir araya gətirib və onlara artıq cənnətə doğru yola çıxmanın zamanı gəldiyini bildirib. “Başqa bir yerdə” deyə söz verdi “birlikdə olacayıq.” Kəlimələri jamestownun hər tərəfinə yayılırdı. “Ölümümüz şərəflidir. Bu yolda öləcək olan hər kəs üçün bu böyük bir tamaşadır!”
Jonesun məzhəbi içində ilk günlərdə sekslə məşğul olmasına icazə verilən tək insanın özü olduğunu bildirdiyi (ehtimal ki, partnyorlarına da icazə çıxmışdı.) təhsilli sosiobioloqların diqqətindən qaçmamışdı. Jonesun münasibətlərini bir katibə tənzimləyəcəkdi. Telefonu açıb “atamızın bunu etməkdən zəhləsi gedir, ancaq bunu etmək üçün biraz çətinlik çəkir, siz xahiş olunur ki…” deyəcəkdi. Qurbanları sadəcə qadınlar deyildi. Jonesun təriqətinin hələ san fransiskoda olduğu günlərdə 17 yaşındakı bir mürid oğlan bu kirli həftəsonlarında, keşiş olduğu üçün jonesa endirim edilən bir otel otağına necə aparıldığını danışdı. Otel otağı jim jones və oğlan üçün kirayələnmişdi. Uşaq nəql edir;
-Həqiqətən də ona qarşı hörmət, qorxu və çaşqınlıq duyğuları daşıyırdım. Bir atadan dahası idi mənimçün. Ana və atamı onun üçün öldürmək iqtidarında idim.
Cənab keşiş jim hones haqqında diqqət çəkici olan bir məqam daha özünə xidmət etdirən davranışından çox müridlərin insanüstü axmaqlıları idi. Belə ağlasığmaz axmaqlıqlar göz özünə alınanda hər hansı birinin insan zehinlərinin zərərli infeksiyalar üçün tamamilə müvafiq olduğuna kim şübhə edə bilər?
------------------------------------------------------------------------------------------------- Bəyaz gecələr. +12 . *
çıxış edir – jim jones.
jimə görə Jonestown mükəmməl bir kommunizm modeli idi. artıq peoples temple üzvlərinin təriqəti tərk etməsinə də icazə verilmirdi. qəsəbə əhalisinin dünya ilə əlaqəsi tamamilə kəsilmişdi. yuvalarında böyük bir səs-gücləndirici sistem var idi və bundan sadəcə jim istifadə etmək səlahiyyətinə malik idi. sonralar həyatda qalan təriqət üzvlərinin dediyinə görə jim gecə-gündüz istədiyi vaxt bunu istifadə edirdi, bəzən gecənin bir yarısı üzvləri yataqlarından qaldırıb söhbətləri ilə feyziyab edirmiş.
və bölgədəki təcrid olunmuş həyatın nümayəndələri jimin uzun müddətdir narkotik asılılığının fərqində idi. Sonralar oğlu, verdiyi açıqlamasında atasının amfetamin, marixuana, lsd təcrübələrinin olduğunu da etiraf etmişdi. "bəyaz gecələr" adını verdiyi çıxışları da narahatlıq mövzusu idi və jonesun Translation adını verdiyi inanca görə jones və təriqət üzvləri hamısı birlikdə öləcək və başqa bir planetə gedərək orada məsud həyat sürəcəkdilər.
jim jones təriqət üzvlərinin evlilik xarici cinsi münasibətlərini qadağa edirdi, amma həm kişi, həm də qadın üzvlərlə istədiyi zaman cinsi əlaqəyə girdiyi də məlumdur. həm də, özünü "yeganə əsl heteroseksual" olaraq təqdim etməsinə baxmayaraq bir kişinin homoseksual meyilliliyi olduğunu sübut etmək üçün hər kəsin gözü qarşısında təcavüz etdiyinə aid şahidlərdən alınan məlumatlar da var. jim, kişi üzvlərlə (və qadınlarla) girdiyi bu münasibətlərin onların yaxşılığı üçün olduğunu, bu şəkildə özü ilə simvolik bir münasibət qurduqlarını iddia edirmiş.
bu mövzudakı şikayətlər, intihar və təhdidlərlə dolu çıxışlar Concerned Relatives adlandırılan, jones əleyhdarlarını hərəkətə keçirdi. sakinlərdən narahat olan qohumlar vəlvələ içərisində idi və deputat Leo Ryan məsələ barədə xəbərdar edilmişdi.
13-15 oktyabr 1978ci ildə konqress üzvləri və heyətinin qayana ziyarəti;
(youtube: )
13 oktyabrda başda ryan olmaqla nümayəndələr, narahat olan qohumlar, bir çox media üzvləri birlikdə helikopterə minərək constaunu ziyarət edirlər. onlara bəzi adamların təcavüz nəticəsində ölümü barədə xəbərlər gəlmişdi. 15 oktyabrda çatdılar. 17 oktyabrda ryan və heyət günortadan sonra ziyarəti reallaşdırdılar. Axşam da Port Kaitumada qaldılar.
Ziyarət qısa davam etmişdi. Üzvlərdən biri ryanı bıçaqlamağa çalışdığından, ziyarətçilər və onlarla getmək istəyən təriqət üzvləri təxminən saat 5 radələrində uçuş pistinə doğru tez-bazar yol almağa çalışırdılar. sadəcə 16 nəfər vertolyota minə bildiyindən, bir traktorun çəkdiyi, içi peoples temple üzvləri ilə dolu olan (jonesun verdiyi ad olaraq "qızıl tuqay") yük maşınından atəş açılmağa başlandı. ryan və 4 nəfər daha həyatını itirdi, qalanları yaralandı.
jim jones "bəyaz gecə" , yəni toplu intihar üçün hər kəsi "dəvət" etdi, ümumilikdə 913 peoples temple üzvü könüllü olaraq və ya təhdidlə sianid içərək özünü öldürdü. Ayinə əvvəlcə uşaqlara sianid içirilməsi ilə başlanmışdı. Bəli, bunlardan 300ü uşaq idi. fbi daha sonralar etdiyi araşdırmada, intiharın davam edərkən 45 dəqiqəlik videoyazılarını ortaya çıxardı.
Jonesun kütləvi intihar səbəbi üzərində təkidlə dayandığı "peoples temple üzvlərinə hazırlanan sui-qəsdlər" idi. insanlar paraşüdlə qəsəbənin üzərinə enəcək, məsum körpələri vuracaq, yetkinlərə və qocalara şiddət tətbiq edəcək və gəncləri faşist olaraq yetişdirəcəklərdi. intihar hadisəsinin başındakı bir üzvün christine millerin etiraz etdiyi, jonesun da özündən çıxaraq "sosialistlər və ya kommunistlər belə ölmürlər!" deyə bağırdığı da bilinir.
47 yaşında jim jones atəşli silahdan aldığı yara ilə öldü. 51 yaşındakı xanımı marceline və himayəsinə aldıqları uşaqları 36 yaşındakı agnes və 22 yaşındakı lew eric ilə ikisinin uşaqları da öldülər.
Fəlakətdən sonra jim jones yandırıldı və külləri atlantik okeanına səpildi. marcelinein nəşi riçmonddakı earlham qəbiristanlığına göndərildi. cənazəsi 8 yanvar 1979da gerçəkləşdi. Agnes ve Lew Ericin külləri də yanına basdırıldı. Nəvələri və digər Jonestownlu uşaqlarla birlikdə San Franciskodakı bir ümumi məzara basdırıldı.
Günümüzdə Jonesların uşaqlarından 4ü isə həyatdadır: Stephan, Jim Jr. , Suzanne və Tim Tupper Jones.
Jim Jonesa görə intihar inqilabçı bir fəaliyyət idi. Son çıxışında isə bu sözləri söyləmişdi:
Həyatlarımızı bizdən al. Açıqca söylədik. Yorulmuşuq. intihar etmədik biz. insanlıqdan kənar bir dünyanın həyat şərtlərini rədd edən bir intihardır bizimki.
--spoiler--
Peoples temple-ın hekayəsi isə Hollywoodun marağını çox da çəkməyib kimi görünür.
+15
1980də isə TV üçün çəkilmiş Guyana Tragedy: The Story of Jim Jones adlı mini serial var. Serial, Charles A. Krauseun Guyana Massacre: The Eyewitness Account kitabı əsasında çəkilib. Serialın başında jonesun azlıqlara yardım etdiyi, irqçiliyə qarşı mübarizəsi görülür. bu savaşdakı əzmi diqqət çəkir. San Fransiskoya köçməsinin ardından daha çox diqqətçəkici hala gəlir və nuklear soyqırım fikrini vəsvəsə halına gətirdiyi üçün yüzlərcə insanla Qayanaya köç edir, ryanın araşdırmaları və qalan hekayə də bildiyimiz kimi.
Kongre üyesi Leo J. Ryan, bazı kişilerin isteği dışında öldürüldüğünü duyması üzerine Guyana'ya olayı araştırmaya geliyor ve gerisi bildiğimiz gibi.
Hər iki film , serial da ölkəmizdə yayımlanmayıb.
Jim Jonesun hekayəsi sənədli film olaraq da zəif qalıb.
1998ci ilə aid Jonestown: Mystery of a Massacre .
Bunu isə 2012yə qədər, TV üçün çəkilmiş serial olan "talking heads" dadında sənədli film izləyir. ən diqqət çəkəni isə:
Köhnə peoples temple nümayəndələri, jonestowndan qurtula bilənlər və jonesun tanıdıqları ilə aparılan reportajlardan ibarət olan tribeca film festivalında göstərilmiş və adı-sanı bilinməyən başqa bir neçə festivalda da qazancları var. Lakin klassik nəql tərzi ilə bədiilikdən daha çox bilgiləndirici kimi bir halı var və əslinə qalsa çox bir şey vəd etmir.
ədəbiyyatda isə;
***Jim Jones burada da bədiilikdən daha çox "non fiction" olaraq önə çəkilib. Mövzu ilə əlaqəli olaraq yazılan çoxlu akademik araşdırmanın yanına, kütlələrə xitab edən kitablar da var və demək olar ki, hamısı periodik olaraq hadisənin sirrlərini çözməyin arxasında düşüblər.
yenə də, ən diqqət çəkənləri aralarında Tim Reistermanın 1982ci ildə nəşr olunmuş Raven: The Untold Story of Rev. Jim Jones and His Peopleıdır. və də pen almağı bacarıb.
Reisterman, apardığı müsahibələrdə jonesun əsl kimliyini və niyə bu qədər insanın onun arxsından getdiyini ortaya çıxarmağa çalışıb.
Deborah Layton köhnə bir peoples temple üzvüdür. həm də üst məqamlardan. 7 illik üzvlükdən sonra layton *
müəllif
jonestowna gəlib, insanların durmadan kütləvi intihardan bəhs etdiyini görüb. qalanı isə laytonun qaçış hekayəsidir.
Yazıçı fbi sənədlərini, səsyazmaları, nadir tapılan video görüntüləri və reportajları birləşdirərək kitabını meydana çıxarıb. araşdırma xüsusile peoples temple üzvü olan 5 nəfərin təcrübələrinə əsaslanır: Coloradolu bir orta məqamlardan ingilis dili müəllimi, Alabamalı ahıl bir Afro-Amerikan qadın, fələyin çənbərindən keçmiş Oaklandlı gənc bir qara dərili və orta sinif bir ata ilə oğlu.
Scheeres tək-tək bu adamların təriqətə qoşulma səbəblərini açıqlayır və daha nələr nələr.
və sizə pis bir xəbərim var, bu kitabların tərcüməsi nə türk, nə azərbaycan dilində mövcud deyil.
Və sizə bir pis xəbərim daha var, bu inancların, məzhəblərin yer üzündə gəlmiş-keçmiş ilk və tək, ən
böyük qətliam falan da deyildir. Hadisələri araşdırsanız hamısının ən az bir neçə nümunəsinin daha olduğunu görə bilərsiniz, sorğulayıcı kimliyinizi içinizdə boğmasanız.
Və sizə bir pis xəbərim daha var, məzhəblər belə çirkablıqları hələ də sevirlər və bu kimi nümunələr təkcə oxuyub məlumat almaq üçün deyil, nəticə çıxarmaq üçündür bu yaxın keçmişdən. Prezervativlərinizi heç olmasa 6 aydan bir dəyişin!
sahib çıxmağa və özümüzünküləşdirməyə çalışdığımız dəyər.
bir neçə min il əvvəlki kimliyini itirən xalqım bu kimi hallarda*
ilberci tayfa hülöğğ
indi ayaqlanmağa çalışanların qruplaşdığını görüb, kimliyinə sahib çıxmağa çalışır.
bir neçə dekad əvvəlki azadlıq mübarizəsindən istifadə edənlərin sırıdıqları hekayələrin rüsvayçı nəticələrini görüb, onlara uyanların "çoxluq" deyə qarşılanmasının qarşısını ala bilməyən xalqım, "şəxsi azadlığı"na sahib çıxmağa çalışır.
bir neçə il əvvəlki anlaşılmazlıqları ört-basdır etməyə çalışan xalqım, naxçıvan və qarabağ barədə düşüncə əksikliyindən öləcək olan "aybalam" qardaşlarımızın bizi yalamaq üçün durmadan cəhd elədikləri barədə hekayələr uydurur, "qardaşlığımıza" sahib çıxmağa çalışır.
bir neçə gün əvvəl ermənilərlə lavaş savaşına qalxan xalqım sabah da türklərlə o qırtlağın savaşına çıxacaq, əlbət.
dünən, srağagün pivə konsertində oxuyanda daşşağını sallaya-sallaya yerə tum atmaq vərdişini tərgitməyərəkdən "əə bu petux fanaqramma oxuyur qutarsaydı bari, aygünün götü bunnan zordu" deyəli çox mu oldu, toya manafları, telliləri çağırıb, bir albom alıb dinləməyən xalqım?
iqtidar sahibi olan dindar qismin iddiasına görə ədalətli, yumşaq yollarla, tarixin qoyub getdiyi izlərə əsasən isə əksərən barbarcasına qarşılıq verilən aktlardır.
günah kəliməsi, cəmiyyətləri formalaşdıran, həmçinin onları bir-birindən ayıran, sistemlərin necə işlədiyinin bir təzahür şəklidir. günah, yanlış əməllərin ifadə şəkli olaraq anlaşıla bilər, ancaq daha dar, daha konkret açıqlayıcılıq gətirə biləcək aspektdən yanaşsaq, günah dini-əxlaqi normaların pozulması, dincə qəbahət sayılan işdir. deməli, din və əxlaq anlayışı olmasa, günah da olmaz.
əxlaq, dinin gətirdiyi bir qavram olub, topluluqda davranışlarınızın sərhədlərini müəyyən edən, sizi qadağalara məhkum edərək, qaydalar çərçivəsində yaşamanızı davam etdirmə məcburiyyətləri qoyan, ona özünüzü təslim etdiyiniz məqamda, bütün keçmişinizə, bugününüzə və gələcəyinizə dair xatirələrinizə, varlığınıza sahiblənəcək bir qüvvədir. çoxluqla, gözünüzdə böyütdüyünüz qədər dəhşətli olmayan bir qüvvə.
demək ki, din olmasa, günah da olmaz. yanlış davranışlar, qayda-qanun çərçivəsində olmayan hərəkətlər və s., hər zaman bunları "günah" anlayışına daxil etməz. günah eyler dairələrinin daha kiçik olanıdır və cəzalandırılması gərəkən davranışların, baxış bucağına görə dəyişdiyinin ispatıdır. hinduizm tanrılarına ibadət edən kəsin, məsuliyyət və inanclarına görə nəşinin kremasiya edilməsi, bir müsəlmana görə, yolverilməzdir və cəzalandırılmalıdır, çünki günahdır. bir müsəlmanın ərəb işğalları zamanı döyüşlərdə həlak olan müqəddəslərə görə zəncirlə başını yarması isə, bir şintoistə görə çox gülünc və insanlığa zidd bir davranışdır, cəzalandırılması müvafiq görülər. nisbilik, gözdən qaça bilməz, hadisələrə sağa-sola deyil, azacıq ruhunuzu yüksəldərək, biraz yuxarıdan baxmağa çalışanda, dünya tarixini bildiyiniz qədərilə gözünüzün önünə gətirib gələn-keçən hər şeyə dair bir dəqiqəlik sükut elan etsəniz, az qazancınız olmaz, bu ayindən. yüksəlməyə davam edin, daha çox aydınlanarsınız.
(youtube: )
film dünyasından kiçik bir nümunə olaraq, the man from earthə diqqət yetirin, bu səhnədən sonra olanları xatırlayın və bu kiçik qrupu bir cəmiyyətin prototipi olaraq düşünün. nə görürsünüz gələcəkdə? başdan-ayağa faciədir hə?
bəs bunu məhəmmədə *
s.a.a.s.
*
glş
aid etsək, bəs bunu krişnaya aid etsək, bunu, gələcəkdə milyardlarca inananı ola biləcək uçan spagetti canavarına aid etsək? yenə eyni nəticəyə gətirib çıxarar; qarşıdurmalar, mübahisələr, üsyanlar, ölüm-itimlər. ağır səhnədir, deyilmi?
daha konkret yanaşsaq, məsələn, the passion of the christfilminin verdiyi mesajlar o qədər açıq idi ki, 25ci kadrlara ehtiyac belə yox idi. necə acıqlı bir səhnədir , necə dözəsən bunlara?! şüuraltı inanclarınızı bir kənara qoyub, şüurlu, məntiqli nəticələr əldə edərək, inancından uzaqlaşmaq üzrə olan kəslər belə, içində olduğu vəziyyəti sorğulamağı buraxaraq "insani duyğular"ına özünü dustaq edir. bu epizod, növünün tək nümunəsi deyil.
isa müqəddəsdir, o təkdir, həqiqətdir! hah!
göstərmək, bəhs etməkdən daha təsirlidir və ağrı dedikdə, axilles dabanınız sisteminizi elə işlək hala salır ki, taqətsiz və donuq halda, sizə gələcək ən kiçik imdad təklifini belə rədd edə bilmirsiniz!
elə bilirsiniz nəsimini təkcə şeirlərinə, yaradıcılığına görə sevirlər?
sonra nə olur? kilsə "bütün əzab çəkənlərə sahiblənən" olaraq şöhrət qazanır!
Tarix, isanın mirasına layiq ola bildiyini sübut etməyə çalışan təkəbbürlü kilsə ruhaniləri ilə, "əzab çəkənlərin" zamanla daha əyləncəli halına gələn festivalına şahid olur.
kilsənin adı, ağrı-acı ilə yanaşı səslənməyə başlayır və şeytanla ittifaq yaradan ən kiçik qüvvələr belə təlqinedici tərzdə haqqını alırlar! qanlı ov səhnələri bir-birini əvəz edir:
bugün üçün! indi və gələcəkdə sistemin işləməsi üçün!
baxın , 11ci əsrdə, xristianlığa qarşı çıxan və səsini yüksəltməyə nail ola bilən bütün güclər yox edilirdi. qan su yerinə axır, şahidlərə, dərs çıxarmaları üçün şans verilirdi! onlar kim idi?
kafirlər!
dönəklər!
paqanlar!
münkirlər!
mülhidlər!
bir ad kifayət eləmir onları ifadə etmək üçün. yazıqlar!
11ci əsr, fransa kralının qətliamları. budur , 2. robert kütləvi cəzalandırma ilə, insanları doğru yola çəkir. necə ibrətamiz bir hekayədi, deyilmi?
çox keçmir, bu hal digər avropa ölkələrində də yayğınlaşır. kafir təriqətlərin sıradan çıxarılması prosesi, vüsət alır və fövqəladə vəziyyətlə üz-üzəsiniz artıq.
artıq uzun illər keçdikcə, tərzlər, alternativlər və texnika irəliləmişdi. kilsə, falçıların, cadugarların, kafirlərin və günahkarın cəzalandırılması üsullarını inkişaf elətdirmişdi.
iki tərəfi kəlbətinə bənzəyən, qayçıvarı, geniş məmə kəsmə alətinimi deyək, yoxsa hal-hazırda vagina müayinəsinin əvəzsiz bir hissəsi olan spekulumun yol açdığı qanlı dəhşətlərimi? kişilərin axtalanması, öldürülüb başlarının dərs çıxarılma üçün sərgilənməsi, toplu qırğınların daha vəhşiyanə hala gəlməsi təxmin edilə biləcək gələcək idi əslində. daha çox, gərəksiz informasiya zibilliyi üçün bu linkdən yararlana bilərsiniz.
və bütün bunlar paranoya yaratmırdı deyə sanmayın.
budur , daha bir cəzaya layiq olan şəxs. o, bitkilərlə müalicə metodları ilə kəndlərdə xəstələri sağaldırdı. indi ona alternativ tibb deyirik, ancaq şəfa verən tanrıya deyil başqa üsullara əl atması necə də acınacaqlı idi. bu həkimlərə inandığı, insanların tanrı ilə münasibətinə nifaq alan şeytana uyduğu, onunla vəhdət təşkil edərək başqa insanları da yollarına çəkdiyi əsası ilə günahkarlar və qurbanları həyatdan məhrum edilirdi, həm də bu barbarlıqlarla.
kiçik bir detalı daha qaçırmayaq. kilsə ilə birlikdə işləyərək, onlara vergi verən şəfa ustaları, cadugər deyil, həkim idilər, onlar bunu, tanrının icazəsi ilə edirdilər. axı onlar öz qövmlərinə yardım etmək üçün göndərilmişdilər!
cadugərlərin üzərində şeytan izləri, xal, doğuş ləkələri, çıxıntılar kimi işarələr tapılanda, onların əməllərinin tətbiq olunan ağrıya reaksiya verməmələri ilə əyani şəkildə ortaya çıxırdı.
cadugərlərin ovlanması ilə bağlı, Mark of the Devil filmi, izlənməyə dəyər.
4cü innosentin, müxtəlif təriqət üzvlərinə qarşı tətbiq oluna biləcək şiddətə, açıq şəkildə razılıq verdiyini bəyan etməsi, hədəfin necə yeknəsəq olduğunu biruzə verirdi.
(youtube: )
işgəncə masaları, qırmanclar dilə gəlir, günahkarlar susdurulurdu. işgəncə çarxına bağlananlar, cəlladın, arabanın təkərini, onların ölümünü dəqiqləşdirənədək döndürməsi ilə, üzünə saatlarca damcı-damcı qaynar su axıdılanlar, tanınmaz hala gələnədək, geniş, tikanlı alətləri içinə alanlar, daxili qanaxmanın nəticəsini alanadək, layiq olduqları ilə tanışlıqları davam edirdi. adətən, daha sonra edam olunurdular. ölənlərin varidatı, sahib olduqları kilsənin mülkiyyətinə çevrilirdi.
əsrlər boyu, bu savaş tək tərəfli və daha şiddətli olduqca, dominant qüvvələrin güclənməsinə şahidlik edilirdi. 14cü iohan da əsrarəngiz işləri ilə ad çıxarmışdı. papalara qarşı etiraz dalğaları da az-çox gözə dəysə də, əksərən hadisələr tək tərəfli gedişat göstərirdi.
bütün bu günahkarlar və ədalət gətirənlər arasında, hakim tərəf çox vaxt "məsumlar" olurlar. xüsusilə, ən yüksək təbəqələr, ən məsum olaraq şan qazanırlar.
günahınızın fərqində olmaq, onu yumaq, onu günah olaraq görmək, cəzaya layiq olub olmadığınızı, təkrarlayıb təkrarlamayacağınızı müəyyən eləmək, seçimlər və şanslar, bəzən limitlərdə ilişib qalır.
əməllərinizi sorğulatmadan və ya gərəksizlərə məhəl qoymadan reallaşdırmağınız niyə də özünüzü hər zaman bir basqı altında hiss edərək, "yaxşı" və "pis"i sizin üçün kateqoriyalandıran kimsələrə tabe olmaqdan daha pis bir seçim olsun ki?
qapılar gənc bir həkim və parlaq bir araşdırma həvəskarı olan ritanın üzünə bağlanırdı. axı o gələcəyin neyroloqu olacaq, ölkəsinin qürur mənbəyinə çevriləcəkdi?
Mussolini italiyasının universitetlərində, xəstəxanalarında artıq yəhudilərə yer yox idi. kitabxanaların qapısından içəri addım belə atmayacaq, italyan akademik jurnallarında məqalə yayınlada bilməyəcəkdi!
Halbuki ritanın ağlında etməsi gərəkən təcrübələr var idi. adətən maraq göstərdiyi, sinir hüceyrələrinin necə tam dəqiqliklə hara gedəcəklərini və yollarına davam edəcəyini bilmələri idi. Elə o vaxtlar vaşinqton universitetindən olan victor hamburger də bu mövzuda ciddi araşdırma yayınlamışdı:
Bir toyuq yumurtasının içindəki embrionun irəlidə qanad olacaq qismi degenerasiya olan zaman, ora gedən sinirlərin sayında ciddi azalma müşahidə edilirdi. Bu toxumada sinir hüceyrələrinin formalaşmasının təmin edən bir maddə olmalı idi!
Gənc ritanın əlində bu fikri yoxlaya biləcəyi bir metod vardı. italyan həkim camillo golginin icad etdiyi və ispan həkim ramon y cajalın təkmilləşdirdiyi bir üsulla, bu inkişafdan qalan hüceyrələrin şəkillərini görə bilir, onların nə hüceyrəsi olduğunu anlaya bilirdi. Bu metodu əlinin içi kimi bilirdi!
Yaxşı, bəs amma bir işi belə yox idi axı? Laboratoriyası belə yox idi.
Öz yataq otağını laboratoriyaya çevirdi! Mikroskop aldı, evindəki tikiş maşını və iynələrdən alətlər emal edərək toyuq embrioları üzərində cərrahi prosedurlar reallaşdırdı. O qədər çatışmazlıq bəs etmirmiş kimi, bir də yumurta problemi var idi..ətrafdakı fermalardan yumurta alır, embrionları çıxarır, qalan hissəsini isə axşam yeməyinə saxlayırdı.
victor hamburgerin eksperimentini cajalın metodu ilə birləşdirən rita çox vacib bir yeni bilgi qazanmışdı: bəli, hamburgerin dediyi kimi qanadı əmələ gətirəcək hüceyrə degenerasiyası gerçəkləşirdi, sinir hüceyrəsi sayı azalırdı. ancaq bu azalma sinirlərin inkişafındakı çatışmazlıqlara bağlı kimi deyildi axı elə bil..sinirlər yenidən inkişaf edir, çoxalırdı, ancaq bundan sonra onların bir çoxu məhvə gedirdi. yəni, hədəf orqanda hər nə varsa, sinir hüceyrələrinin inkişafına deyil, inkişaf etmiş sinir hüceyrələrinin həyatda qalmasına dəstək olurdu.
isveçrə, Belçika və Vatikandakı jurnallarda yayınlanan bu araşdırmalar hamburgerin diqqətini çəkməyi bacarır. Onu universitetinə, öz yanına dəvət edir. bir neçə ay çalışıb, bu əks nəticələrə bir açıqlama tapacaqdı. ancaq rita orada düz 30 il keçirir.
Buradakı ilk araşdırmaları ritanın əvvəlki nəticələri ilə eyni yerə gəlirdi, yəni, çoxlu sinir hüceyrəsi yaranır, bunlardan bəziləri uzandıqları istiqamətdə bir maddə ilə qarşılaşır və həyatda qalırdı sanki. bu maddənin olmadığı yerlərdə və yönlərdə isə sinir hüceyrələri məhv olurdular.
Eyni vaxtda eyni laboratoriyada işləməyə başlayan biokimyaçı stanley cohen ilə əvvəla bu maddənin protein yoxsa nukleotid quruluşlu olduğu yönündə olduğunu tapmağa qərar verirlər. ilan zəhəri nukleotidləri yox edirdi, əgər ilan zəhəri istifadə edərək sinirləri öldürə bilirlərsə, bu maddə nukleotid quruluşlu olacaqdı. ancaq nəticə tam əksinə idi. sinir hüceyrələri coşmuşdu! yəni, axtardıqları maddədən ilan zəhərində bol miqdarda olmalı idi. onda, məməlilərin bənzər orqanı olan tüpürcək vəzlərinə də baxıb, bu maddəni orada tapdılar və izolyasiya etdilər. tapdıqları bir protein idi. buna nerve growth factor , ngf adı verdilər.
ngf, bu növ proteinlərdən ilk tapılanı idi, bundan sonra sinir sistemində və ya digər sistemlərdə funksiyası olan bənzəri bir çox molekul tapıldı. ayrıca, ngfnin başqa funksiyaları da kəşf edildi. bu linkdən böyümə faktorları haqqında biraz məlumat ala bilərsiniz.
getdikcə artan əhəmiyyəti qarşısında bu sahəsin öndərliyini davam etdirdi rita, və cohen ilə birlikdə 1986cı ildəki nobel tibb/fiziologiya mükafatını paylaşdı.
gəncliyində qarşılaşdığı çətinliklərdən ümidlərini itirməyən rita yaşlananda da dəyişməmişdi. təxminən 2 il əvvəl bu günlərdə 103 yaşında vəfatına qədər o, həyatına 1982ci ildə qurduğu avropa beyin araşdırmaları institutunda, afrikalı elmlə məşğul olan qadınlara dəstək məqsədi ilə qurduğu vəqfində və həyatı boyu senator olaraq təyin olunduğu italiya məclisindəki işlərinə davam edirdi. 100 yaşını qeyd edə bilən ilk nobel mükafatı laureatı idi rita.
"yalan ölüm xəbəri" ilə bir çoxları üçün "məşhurlaşan" aktyor, könüllərin brian o'conneri olaraq xatırlanacaq olan, 1 il 1 gün öncə bir çox azərbaycanlıya sosial şəbəkələr vasitəsilə "rip" kəliməsinin açılışını öyrətmiş olan şəxs.
paul walker - özünəməxsus yaraşıqlı görünüşü və sürət düşkünlüyü sevdirmişdi onu!
uğurlu idi mi? uğurlu idi.
sevilirdi mi? çox.
əfsanə idi mi? deyildi.
unudulacaq mı? çətin ki.
biraz yaxından baxaq paulun 40 illik həyatının bəzi məqamlarına;
paul şilliam walker IV 1973cü ilin 12 sentyabrında təqaüdçü kanalizasiya işçisi paul şilliam walker ııı ilə köhnə model cherly crabtreenin uşaqları olaraq kaliforniyada dünyaya gəldi.
-babasının atası "irlandiyalı" ləqəbli walker pearl harbordan qurtulanlar arasında idi və eyni zamanda donanmada orta çəkili boks çempionu idi.
-babası isə, 2ci dünya müharibəsi illərində general pattonun idarəsi altında italiyanın işğalı zamanı bir tank birliyinə komandirlik etmişdi.
-ailədə 2 - caleb və cody adında qardaşı və ashlie adında bir bacısı olan walker bir mormon məzhəbi mənsubu olaraq mühafizəkar ailədə böyüyüb boya başa çatmışdı.
kaliforniyada, glendale-də böyüdü. alfred nobel məktəbində oxudu. sonra foreman məktəbindən məzun oldu. 18 yaşında dəniz biologiyası ixtisası üzrə təhsilinə başladı.
karyerası.
karyerası 1980ci ildə modelliklə başlamışdı.
-7 il sonra monster in the closet və 14 il sonrakı tammy and the t-rex kimi kiçik büdcəli, məşhur olmayan filmlərdə rol aldı.
-1993cü ildə isə the young and the restless serialında cəmi bir neçə səhnədə qısa müddət görülür, hətta bununla məzə obyektinə çevrilir bəzən.
- 1998ci ildə meet the deedlesdakı rolu ilə ilk dəfə geniş bir kütləyə nail oldu. və daha sonra reese whitherspoonda və məktəb komandasında oynayan bir basketbolçunu canlandırdığı pleasentville filmi ilə sevildi. 1999-2001ci illər arasında çəkildiyi filmlərdən isə she's all that və varsity blue kimi filmləri nümunə göstərmək yerinə düşər.
- 2001ci ildə vin diesellə birlikdə baş rolunda oynadığı the fast and the furious filmi ilə möhtəşəm bir uğur əldə edən walker bu filmin ardından bir neçə macəra və action filmində rol alır. fast and furiousun sonrakı filmlərində də rol olan walker canlandırdığı brian o'conner adlı polis məmuru ilə əməlli-başlı tutan bir obraz ilə məşhurluğunun zirvəsinə yüksəlir.
- 2006cı ildə oynadığı action filmi running scared və antarktidada çəkilən macəra filmi eight belowda oynayır. eyni zamanda bir ailə filmi olan disney məhsulu eight beloş nümayişə girəndə ilk 4 gün içində 24 milyon dollardan çox qazanc əldə etmişdi. ondan öncə rol aldığı timeline və into the blue filmləri ilə mənfi rəylər alan walker bu filmləri ilə sevilməyi bacarır. running scared filmindəki rolu rejissor wayne cramerə görə walkerin rol aldığı filmlər arasında şəxsi keyfiyyətlərini də əks etdirən ən uyğun film idi.
ailəsi.
kaliforniyada eyni zamanda huntington çimərliyində yaşayan və sörfinqdən doymayan walkerin köhnə sevgilisindən anası ilə birlikdə havayda yaşayan meadow rain adlı, 28 yanvar 1999 doğumlu qızı var. brazilya ciu-citsusu ilə məşğul olan walkerin bir ov iti - chesapeake adlı küçüyü və kovboy adında bir atı var. atını xüsusilə çox sevir və qayğı göstərirmiş.
ölümü.
o dönəmlər ölümlər ard-arda gəlirdi..jurnalist ame van iden yayımda walkerin bazar günü yerli saatda günortadan sonra bir qəzada vəfat etdiyini bildirir ancaq hadisənin detalları barədə bəhs etmir..los angeles bölgə şərifi qəzada 2 nəfərin öldüyünü, paul walkerin sürücü deyil, sərnişin oturacağında yer aldığını bildirir, ancaq sürücünün adı açıqlanmır, sükan arxasında nəzarəti itirdiyi məlumatı ilə kifayətlənilir. yoldan çıxan porşe markalı avtomobil yanmağa başlayır və tamamilə dəmir parçasına çevrilir.. o aralar fast and furiousun 7ci filmində rol alırdı walker, ancaq bu dezinformasiyalarla, montaj fotolarla, yaranan qalmaqallarla olan ölümü ilə tək karyerasını deyil, "əgər öləcəksəm, sükan arxasında sürətlə gedən avtomobildə ölsəm xoşbəxt olaram." deyimi ilə sevənlərinin ürəyini də yeyib-bitirdi.
bu şəkli isə ölümündən öncə çəkdirdiyi son fotosu idi.
)
kitabında bu məsələyə geniş aspektdən yanaşır, zamanının ciddi yön verən şəxslərindən birinə çevrilir.
