muğam

Sanılanın əksinə, indiki dövrdə sadəcə Azərbaycanda mövcud olan klassik musiqi növüdür. Və yenə sanılanın əksinə milli və ya folklor deyil. Mədəniyyət mərkəzlərində belə "milli-ənənəvi musiqi və muğam" kimi gedir təsnifat. Əslində Azərbaycan folkuna çox uzaq olan bir musiqi növüdür. 1940-lardan sonra anti-qərb gücləndikdən sonra çox geniş vüsət alaraq böyüdü hətda muğam-caz kimi möhtəşəm bir subkulturaya çevrilə bildi. Həmçinin 90-lardan sonra muğam-rok kimi müxtəlif şahəsərlərə səbəb oldu. Hər nə olursa olsun mədəniyyət də bir siyasətdir. Bu gün muğam dinləyə bilən insan sayısı çox azdır. Yeni nəsilin tələbatını qarşılaya bilmir. Bəzi insanlar muğamın çiyninə yüklənmiş "millilik" eyforiyasından yaranan romantizm ilə bərk-bərk yapışsa da son 5-6 ildə görünür ki, ömrü uzun olmayacaq bu musiqi növünün. Yerini nə alacaq deyə soruşsanız, çox böyük ehtimalla Qafqaz mədəniyyətinin qabardılması və ya Aşıq sənətinin reformlaşdırılmış versiyası deyərdim.

salaam cinema baku

Nə baş verdiyinu bu gün getdiyim mühazirədə tam anladım. Azərbaycanda spontan şəkildə yaranan və qısamüddətli olan vətəndaş cəmiyyəti anlayışını inistutlaşdırmağı özlərinə hədəf qoyan gənclər tərəfindən yaradılıb bu lahiyə. Salaam Cinema işin sadəcə yaradıcılıq hissəsidir. Eyni auditoriyadan yaranan urbanist bir təşkilat yaratmağa çalışırlar. Belə cəmiyyət Rusiya, Ukrayna, Belarusiya kimi ölkələrdə 10-15 ildirki var artıq. Və mövcud olduqları dönəmdə də Şəhərlər üçün xeyli iş görüblər. Xüsusilə Tarixi abidələrin və Mənəvi dəyəri olan tikililərin qorunmasından tut infrastruktur məsələlərinə qədər təsir edə bilir belə cəmiyyətlər. Azərbaycanda helə yeni-yeni yaranan vətəndaş cəmiyyəti üçün çox Gözəl örnəkdir.

milli kimlik

Dövürdən dövrə dəyişən anlayışdır. 500 il əvvəl kiməsə "sənin kimliyin nədir?" Deyə soruşsan sənə inancını, məzhəbini deyər. 1800-ci illərdə Avropada imperiyalizmə qarşı ən adekvat ideologiya olan etnik milliyətçilik ideologiyası yaranar. Bu dövrlərdə Artıq insanları Din icmasından soy-kök icmasına çəkməyə başlayırlar. insanlar soy-kökləri(eyni dil, eyni mədəniyyət, eyni məişət tərzi, eyni folklor) ilə bəlli bir cəmiyyəti yaratmağa başlayırlar. Deməli nədir? milliyətçilik özü də zərurətdən yaranmış bir anlayışdır. Etnik Milliyətçiliyin fəsadları ilə keçən 1945-ci illərə qədər artıq insanların beynində fərqli düşüncələr yaranmağa başladı. Bunlardan ən əsası isə Milliyətçiliyin yeni forması olan Xalqa aid olan Milliyətçilik oldu. Burda isə insanlar artıq dünyəvi prinsiplər əsasında bölünməyə başladı. Hansı ölkə vətəndaşısansa, hansı ölkəyə vergi verib, pasportunu istifadə edirsənsə sən o ölkənin yaratmış olduğu cəmiyyətə mənsubsan. Qısacası Milli kimliyin o ölkə ilə bağlı olur. #288036 bu entrydə olan ən önəmli xəta isə türk(etnik kimlik) anlayışını milli kimlik kimi qələmə verməkdir. Səbəbi isə insanlarımıza milli kimlik, etnik kimlik, dini kimlik kimi anlayışları təhsil sistemində heçə saymalarıdır. Son olaraqda etnik Milliyətçiliyin dünyada seperatçılıq və etikadan kənar bir şey kimi qəbul edilməsinə rəğmən bizdə bu niyə bu qədər Romantizm ilə qarşılanır anlamıram.

türk

Özləri üçün, bütün dünyadan "soyutlanmış" şəkildə reallıqlar, nəzəriyyələr, hət da faktlar yaradmış bir cəmiyyət. Çin səddinin sırf özlərini orqazm həddinə çatdırmaq üçün türklərə qarşı tikildiyini sanıb artıq fakt halına gətirmiş insanlar. Hət da aralarında çoxu Türkiyə Respublikasının hələ də bir möcüzə ilə qurulduğunu sanan, Atatürkü büdləşdirən və onu dünyada ən ideal lider sayan(halbuki səhvləri düzlərindən qat-qat çoxdur) şəxslərdir. Dünyaya öz çərçivələri ilə baxan, dünyadan bixəbər, siyasi dindarlıq və milliyətçilik kimi ən axmaq ideologiyaları özləri üçün "ülkü" sayan şəxslər. Azərbaycan kimi özlərindən çoğrafi və tarixi səbəblərdən çox irəlidə olan bir dövləti özlərindən aşağı görmələri şəxsən məndə çox böyük kin yaradır. Bizim dilimizə gülə bilərlər, əraziminiz, əhalimizin az olmağına gülə bilərlər. Amma nəzərə çatdırmaq lazımdır ki bunların heç biri trajik deyil. Əsil trajik olan, demək olar ki, hər gün təcavüz, taciz, zorlama, zoofiliya, pedofiliya hət da yaxın ensest əlaqələrin pik həddə olmasıdır bir cəmiyyətdə. Bunu da deyim ki, dediklərim əksəriyyət üçün aiddir. Aralarında azınlıq var ki, həqiqətən dünyadan xebərdardır və dünyəvi prinsiplər ilə yaşayırlar. Azərbaycanın da türklərə get-gedə bənzəməsini hesaba qatsaq tariximiz boyu mədəni və sosial cəhətdən bizə ən çox zərər vuran xalqdır.

5 aprel 2019 müxalifət atmacaları

2-3 il əvvəl "ilham Əliyev döyər, yoxsa Əli Kərimli və ya ilqar Məmmədov" yanaşması var idisə, indi "seçki yaxşıdır, yoxsa mitinq" yanaşması müzakirə mövzusudur. Bu siyasi mübarizədə inkişafa doğru bir addımdır.
Debat da olacaq, narahat olmayın. Dediyim kimi, hər şeyin bir yolu var.
istinad

paqanizm

Səmavi dinlərdə ən əsas qarşı çıxılan inanc növü olsa da, özlərinin də Paqanizmin əsası olan simvolizm və fetişzmdən geri qalmır. islam adından danışanda Müsəlmanların əksəriyyətinin Məhəmməd peyğəmbər və onun kruquna necə sitayiş etdiyi görünür. Həmçinin Xristianlıqda da islamdan fərqli olaraq birbaşa isa məsihə və islam kimi dolayısı yolla Konstantin kimi şəxslərə necə sitayiş edildiyi açıq görünür. Bu da Pazanizmdə ki Şamanlara sitayişin bəzədilib üstünə də bir gül qoyaraq " ta daa Al sənə alternativ. iyrənc, barbar və çoxtanrılı paqanizmdənsə, gələ buna sitayiş elə". Səmavi dinlərdə simvolizmin ən qabarıq olduğu təriqət də elə şiəliyin özüdür həm də birbaşa. Fetşizmə gəldikdə isə, bir müsəlmanın yanında quran kitabın yerə qoyun və olacağları özünüz görün deyirəm. Sadəcə quran yox Möhür, Təsbeh, Xaç, "Müqəddəsləşmiş" su da həmçinin. Ola bilər islam biraz daha liberal və daha az yozlaşmaya meyilli idi. Amma islamın da tərkibindəki Təriqətləşmə və qaçılmaz yozlaşma onun sonun gətirdi. "Hepimiz kardeşiz" ədası ilə hamımız pazanistik demək olar bunları nəzərə alanda. Hələ mən Azərbaycandakı Ağaca nəzir bağlama, Qəbr yerinə çörək və düyü aparılması, kənd yerlərində darvazaların qabağına bəd qüvvələri qovmaq üçün heyan kəlləsi asılması, Günəşə and içilməsi və s. kimi rituallar və adətləri demirəm.