bugün wiki təsadüfi son
sözaltı sözlük
məsləhət postlar mesaj Profil

verter


111   0   0   0


blok başlıqlarını gizlət
bütün zamanlarda yazdığı ən əjdaha entrylər:

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


fransız maarifçisi, ictimai xadimi şarl de baron monteskyö tərəfindən elmi dövriyyəyə buraxılan və coğrafi, bioloji və psixoloji amilləri özündə ehtiva edən nəzəriyyə. özünün "iran məktubları" adlı əsərində bu nəzəriyyəni irəli sürür. o iddia edirdi ki, tarixi proseslər, xalqların, millətlərin siyasi həyatında baş verən dəyişikliklər həmin xalqın coğrafi şəraitindən, iqlimindən birbaşa aslıdır. o yazır ki, şərq xalqlarının daim müstəmləkə şəraitində yaşaması və qərblilər tərəfindən əzilməsi, təzyiq görməsi bilavasitə coğrafi amillərlə şərtlənir. "sərt iqlim sərt xarakter, mülayim iqlim mülayim xarakter" şüarıyla çıxış edən mütəfəkkir şimalda sərt iqlimə uyğunlaşmış xalqları daha möhkəm , sərt, döyüşkən və mübariz olaraq göstərir. məsələn skandinaviyalılar daha cüssəli, hündür və döyüşkəndirlər. cənubda yaşayanlar, yəni isti iqlimə uyğunlaşan xalqlarsa daha sakit, zəyif, üzüyola olurlar . məsələn ərəblər. o həmçinin qeyd edirdi ki, coğrafi şərait həmin mühit insanlarının psixologiyasına da təsirsiz ötüşmür. bu müqayisəni azərbaycan timsalnda da görmək olar. yəni, şimal bölgəmizdə sərt iqlim şəraitində yaşayan insanlarla, cənub bölgədə, mülayim iqlimdə yaşayan insanlar arasında kəskin fərqlər müşahidə olunur. o "qanunların ruhu" əsərində qeyd edir ki, qanunlar hər xalıq yerləşdiyi coğrafi məkana uyğun olaraq hazrlanmalıdır. qanunlar hər xalqın öz ruhunauyğun olmalıdır. yəni şərq xalqlarını idarə etməkçün verilən qanunlar qərb xalqlarını idarəçilik qanunlarından fərqlənməlidir. yoxsa eyni qanunların tətbiqi yanlış və xoşagəlməz nəticələr verə bilər.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


hər hansı bir kobud ifadə və deyimi yumşaltmaqçün, işlədilir. məsələn : bu mənim arvadımdır deyiminin evfemizmi - bu mənim həyat yoldaşımdır olacaq. evfemizm bir növ ifadələrin don geyindirilmiş, abıra salınmış formasıdır. evfemizm təkcə gündəlik həyatımızda, məişətdə, işdə işlədilən kobud, bayağı, nəzakətsiz ifadələri əvəz etməkçün işlədilmir. elmdə də kifayət qədər evfemizmlərə rastlamaq olar. məsələn şopenhauer deyir ki; panteizm ateizmin evfemizmidir.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


yazarların çoxunun yanlış anladığı, bəzilərinin isə ümumiyyətlə anlamadığı fəlsəfi anlayış. ən azından enrtylərə baxdıqdan sonra bu qənaətə gəlmiş oldum. aqnostisizmin izahını tanrı anlayışı çərçivəsində məhdudlaşdırmaq yanlış, bir o qədər də absurddur. lakin yazarlarımızın demək olarkı hamısı aqnostisizmin təqdimatını məhz bu konteksdən verməyə çalışmışlar. gəlin əvvəlcə aqnostisizm anlayışının etimologiyasıyla tanış olaq. aqnostisizm yunan mənşəli söz olub, "gnosis"(bilik) sözündən götürülüb. a isə inkar şəkilçisidir. bilinməyən, dərk olunmayan deməkdir. aqnostisizm kainatın, mövcudatda var olan bütün nəsnələrin, maddi və mənəvi olan hər şeyin dərk olunması imkanını tamamilə yaxud qismən inkar edən təlim, dünyagörüşüdür. məhz tanrı anlayışı da adı çəkilən mənəvi və maddi nəsnələr arasında yer alır. məsələn, deyirik ki əli aqnostik olmuşdur. əgər biz aqnostisizmi sırf tanrıya aid etmiş olsaq, onda belə çıxacaq ki, əli özünü dərk etməyə başladığı gündən ölümünə kimi yalnız tanrının bilinməzliyi və dərkolunmazlığı haqda dərin fikirlərə dalmış, yalnız bununla kifayətlənmişdir. gərək ancaq tanrı ola? ya aqnostisizm deyəndə tanrı yada düşə? görün necə də bəsit səslənir. amma aqnostisizm kainatdakı var olan bütün şeylərin tamamilə dərk olunub fenomenə çevrilməsini inkar edir, bu məsələdə idrakımızın məhdudluğunu ön plana çəkir. məsələn: götürək adi bir daşı. aydındır ki daş demək olarki əksər xüsusiyyət və keyfiyyətləri ilə bizə məlumdur. amma ola bilər ki, daşın elə xüsusiyyətləri var ki, bizə hələ də məlum deyil. yəni, daş "özündə şey"dir (noumen ) bəlkə daş bizi eşidir, yaxud daş danışa bilir. hardan bilmək olar? göründüyü kimi bu məsələdə biz adi bir əşyaya aqnostik kimi yanaşmış olduq. nəsnələr o halda fenomen ola bilər ki, onun bütünün xüsusiyyətləri keyfiyyətləri bizə məlum olsun. adicə telefonu, kompyuteri bura aid edə bilərik ki, o insan idrakının məhsuludur yəni, bütün tərəfləri ilə bizə məlumdur. göründüyü kimi, aqnostisizizm təkcə tanrını özündə ehtiva etmir, bütün mövudatla bağlı olan anlayışdır.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


iyirminci əsr fəlsəfi cərəyanlarından biridir. "modernizmdən sonra" deməkdir. postmodernizm inkarın inkarı nəticəsində meydana həlmişdir. belə ki, modernizm yeni bir cərəyan olmaqla , akademik, klassik dəyərləri inkar edirdisə, postmodernizm də modernizmi inkar edərək, ədəbiyyatda, incəsənətdə xaos, elementlər müxtəlifliyi yaradır. amerikan postmodernistlərindən olan con bart bu təlimə belə tərif verirdi: "postmodernizm keçmişin mədəniyyətindən şirə çəkən bədii təcrübədir". postmodernizm əsasən fransız və amerikan mühitində təşəkkül tapmış, mişel fuko, derrida, liotar, dölöz, umbero eko və digərləri tərəfindən bu dəyərlər inkişaf etdirilmişdi. postmodernizm əvvəlcə ədəbiyyat, incəsənət, arxiektura sahələrində təşəkkül tapmış, sonradan bütün sahələri əhatə etmişdir. belə ki, ən ciddi məsələlərdən tutmuş anektodlara qədər postmodernist dəyərlərə rast gəlmək mümkündür. sosial həyatda postmodernizm əsasən nu cümlələrlə ifadə olunur: "mən postmodernistəm" və s. postmodernizm xüsusi bir janr deyil, əksinə bütün ədəbi janrları öz ətrafında birləşdirən mürəkkəb bir təlim, cərəyandır. yenidənqurma, intellektuallıq və eklektizm postmodernizmin əsas xüsusiyyətləridir. burdada 3 əsas fenomen özünü göstərir. 1. mədəni-intellektual fenomen odur ki, hər bir biliyin təcrübə vasitəsiylə öyrənən elm fəlsəfəsi inkar edilir 2. ikinci fenomen odur ki, burada universal deyil, lokal biliklərə üstünlük verilir.3 .sonumcu fenomen isə o idi ki, burada kitab televizya tərəfindən sıxışdırılır. postmodernizmin 2 növü göstərilir: 1) konstruktiv 2) dekonstruktiv. konstruktiv postmodernizm əsasən struktralizmə istinad edirdi. dekonstruktiv postmodernistlər isə analitik fəlsəfəyə, xüsusən də l.vitgenşteyn fəlsəfəsinə istinad edərək qeyd edirdilər ki, "dünya özü mətndir. mətn reallığın əsas göstəricisidir" bu ideya daha çox liotar və derridanın yaradıcılığında öz əksini tapır. postmodernizmi modernizmdən fərqləndirən bir sıra xüsusiyyətlər vardı . əgər modernistlər "sənət,sənət üçündür" deyərək. hər bir sahədə professional, əsl mütəxxəssis axtarırdılarsa, postmodernizmdə vəziyyət tam fərqli idi burada seçim azadlığı var. yəni hər kəs istədiyi sahədə istədiyi şəkildə fəaliyyət göstərə bilər. məsələn: çilingər rəssam olmaq istəyir və rəsm çəkməyə başlayır. postmodernist mühitdə o insan üçün heç bir maneə, yoxdur. çünki o insan bu işi istəyir. fərqi yoxdur o bunu bacarır ya yox. əsas odur istəyir və haqqıdır. göründüyü kimi postmodernizmdə şəxsiyyət və onun iradə azadlığı məsələsi ən yüksək pillədə durur. postmodernistlər iddia edirlər ki, heç bir dəyər, norma yaxud prinsip önəmli deyil. bunlar yalnız keçmişdə qaldı. ora boylanmağın bir xeyri yoxdur. gələcək bizimçün daha çox şey vəd edir. bu baxımdan da postmodernizmdə "tarixə qarşı qiyam" ideyası irəli sürülürdü. bu daha çox fuko yaradıcılığında görüntüyə gəlirdi. o deyirdi ki, əslində tarixi proseslər bir-biri ilə çulğunlaşmayan, əlaqələnməyən hadisələr yığınıdır. fuko tarixi 3 dövrə bölürdü. 1.mifoloji dövr 2. elmi mərhələ 3. postmodernizm mərhələsi. ilkin mərhələdə qeyd olunur ki, burada hadisələr bir birini ardıcıl olaraq təkrar edir. sanki çarxı xatırladır. ikinçi mərhələ elmi kəşflərlə bağlıdır. burada hadisə və proseslər arasında bir nizam var. proseslər bir-birini izləyir, ardıcıl olaraq baş verir. bu sanki ipə düzülmüş muncuqları xatırladır. üçüncü, yəni sonuncu mərhələ isə postmodernizm mərhələsi adlanır. burada sanki bir xaos hökm sürür. sanki ip qırılmış, muncuqlarsa yerə tökülmüşdür. artıq müəyyən etmək olmaz ki, hansı proses hansından irəli gəlir. onu qeyd etmək lazımdır ki, postmodernistlər üçün heç bir dini, əxlaqi, milli, estetik, etik dəyər yoxdur. burada hər bir fərd öz dəyərlərini özü tənzimləyir və seçim şansı boldur. müasir dövrümüzdə postmodernist mühitlərə misal olaraq abş, hollandiya, fransa cəmiyyətlərini göstərə bilərik.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


antropologiya elminin predimentinə daxil olan əsas problemlərdən biri. insanın mənşəyi, onun mövcudluğu, yaranması haqqında fikirlər ilk düşünə bilən insandan müasir elm adamlarına kimi hər kəsin maraq dairəsində olmuşdur. bu da müxtəlif hipotezlərin meydana çıxmasına zəmin yaratmışdır ki, bunun da fonunda insan mənşəyi haqqında müxtəlif konsepsiyalar işlənmişdir.
1. kreaseonizm. bu konsepsiyaya görə, insan yaradılışı fövqəltəbii qüvvənin adı ilə bağlıdır. bu da monoteist dinlərin mövqeyini əks etdirir. məsələn adəm və həvva haqqındakı mif bunun nümunəsidir.
2. bioloji təkamül. bu konsepsiya ingilis bioloqu çarlz darvin və fransız teoloq və filosofu teyyar de şardenin adı ilə bağlıdır. darvinə görə insan 3.5 milyon il bundan öncə insanabənzər meymundan törəyib. teyyar da təkamülçü mövqedən çıxış edərək, insan növlərini dövrlər üzrə fərqləndirirdi.
3. engelsin əmək nəzəriyyəsi. bu nəzəriyyə darvinin təkamül nəzəriyyəsinin davamı kimi çıxış edir. engels özünün "təbiətin dialektikası" əsərində iddia edir ki əməyin rolunun nəticəsində fiziologiyada baş verən dəyişikliklər insanı 2 ətraf üzərində hərəkətinə gətrib çıxarmışdır. həmçinin nitqin inkşafı da bununla bağlıdır
4. mutasiya konsepsiyası. bu konsepsiyaya görə, xarici təsirlərlə, orqanizmin genezisində dəyişikliklər meydana çıxır. (günəşdən gələn radiaktiv şüalar)
5. kosmik konsepsiya. burda irəli sürülən hipotezə görə, insanın mənşəyi yadplanetlilərlə əlaqəlidir. birinci fərziyyəyə görə, yadplanetlilər yerə gəlmiş, və mühitə uyğunlaşaraq burda yaşamışlar. digər bir baxışa görə bu təsadüfən olmuş, yadplanetlilərin gəmisi qəzaya uğramış və burda qalmağa məcbur olmuşlar.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


yunan mənşəli söz olub, "mülahizə yürütmək", "mübahisə aparmaq" deməkdir. dialektikanın tarixi çox qədimdir. hələ qədim yunan fəlsəfəsində eley məktəbi nin nümayəndəsi zenon un təlimində görüntüyə gəlir. lakin dialektikanın sistemləşdirilməsi, metod halına salınması məhz hegelin adı ilə bağlıdır. dialektika inkişaf, əlaqələr haqqında ən universal metoddur. metod olmaq etibarı ilə metodoloji funksiyanın daşıyıcısıdır. dialektika təbiətdəki hər növ hərəkəti qəbul edir, onların inkişaf meyllərini öyrənir. nizamlı, nizamsız, xaotik hərəkətlər və s.

dialektik fəlsəfənin bir sıra kateqoriyaları vardır:
(baxma: imkan və gerçəklik )
(baxma: zərurət və təsadüf )
(baxma: forma və məzmun )

dialektikanın özünün isə 3 əsas qanunu var : 1. kəmiyyətin keyfiyyətə keçməsi qanunu 2. dialektik ziddiyyətlilik qanunu 3. dialektik sintez qanunu (inkarın inkarı) .
dialektikanın birinci qanununda, yəni kəmiyyətin keyfiyyətə keçməsi qanununda bir predimentdə nəzərə çarpmayan yaxud hiss olunmayan kəmiyyət dəyişmələri keyfiyyət dəyişmələrinə yol açır. məsələn, insanın başından tüklərin tökülməsi (hansı ki bu prosesdə tüklər tədricən, bir-bir tökülür) , qum anbarında qum dənəsinin azalması, qocalığın gəlməsi və s.
dialektikanın ikinci qanunu olan dialektik ziddiyyətlilik qanuna görə, inkşaf əksilikliklərin vəhdəti və mübarizəsi əsasında baş verir. ziddiyət inkişafı doğurur. məsələn, ağ və qara, evin sağ və sol küncü və s. bu qanun təbiətin istənilən nöqtəsində işləyir. çünki dünyada hər şey bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədədir
dialektikanın sonuncu qanunu olan inkarın inkarı qanununda isə inkşaf inkar əsasında baş verir və burada varisilik əlaqəsi özünün göstərir. bir obyekt bir keyfiyyət halından digər keyfiyyət halına keçərkən, əvvəlki halını inkar edir. lakin bu inkar kökündən söküb atmaq, tamamilə yox etmək deyildir. burada varsisilik əlaqəsi özünü göstərir. yəni obyekt mənfi tərəflərini bərtərəf edərək, müsbət keyfiyyətləri özündə saxlayır və yeni bir keyfiyyət halına keçir. məsələn, şagird tələbə münasibəti məhz inkarın inkarı nəticəsində baş verir. şagird inkar olunur, və şəxs tələbəyə çevrilir. bir müddət sonra isə tələbə inlar olunur, magistr olur. proses bu cür gedir : inkar-inkar-inkar-inkar və s. yaxud digər bir misalda dərslərin bir birini əvəz etməsini göstərə bilərik. birinci dərs başlayır, bir müddət sonra ikinci dərs başlayaraq, birincini inkar edir, eləcə də üçüncü, dördüncü və s.

hegeldən sonra dialektikaya ən böyük tövhəni marks və fridrix engels vermişdir. marksın işlədiyi dialektika hegeldən fərqli olaraq, materialist yönümlü olsa da, aralarında o qədər də ciddi fərqlər yoxdu.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


rene dekartın "metod" adlı əsərindən bir fikir. hansı ki, xx əsrin ən müzakirə edilən məsələlərindən biri oldu. dekart rasionalist idi və şüur anlayışını elmə gətirmişdi. təbii, bu nailiyyət dekartın daha da irəli getməyinə, mövcudluğu bilavasitə şüurla əlaqələndirməyinə gətirib çıxartdı(görünür fazla havalara girmişdi) o iddia edirdi ki, şüurlu olmağımız və düşünmək bacarığımız mövcudluğumuzun ilkin şərti kimi çıxış edir. amma dekart yanılırdı. doğrudur, onun fəlsəfəyə verdiyi töhvələr danılmazdı lakin, mövcudluğumuzu şüur kontektində təqdim edib məhdudlaşdırmaq yanlış addım idi. xx əsr fransız mütəffəkiri baderli frans dedi : "düşünülürəmsə düməli varam". corc berkli də dekartın iddiasına əks olaraq söyləyirdi ki, "varlığım qavranılmağımdadır". bu yanaşmalar daha doğru səslənir. çünki var olmağımız bizim sosiallığımızla ayrılmaz vəhdət təşkil edir. məsələn kiçik bir misal: təsəvvür edək ki, biz boş bir otaqda oturub özümüzçün düşünürük. bu bizə nə verəcək? nəyə varacağıq ? ola bilər özlüyümüzdə nəyəsə nail olaq, nəsə edək amma bu varlığımızı ifadə etmir axı. çünki bu halda asosialıq. biz o zaman mövcuduq ki, düşünülür, ehtiyac duyulur, önəmsənilirik. bizi yad edən, bizim haqda düşünən bir nəfər belə varsa bu kifayət edər. biz yalnız bu halda mövcud olduğumuzu iddia edə bilərik. göründüyü kimi bu məsələdə qeyd etdiyim ikinci yanaşma daha ağlabatandır. bu problem ekzistensialist mühitdə də qabardılır, qısacası dostoyevski yaradıcılığında daha çox ön plana çıxır

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


yunan mənşəli söz olub, insanmərkəzçilik deməkdir. insanı mövcudatdakı bütün varlıqlardan üstün tutaraq dünyanın mərkəzində görən fəlsəfi qavramdır ki, hər şey insana xidmət etməlidir, hər şey insan üçündür fikri ilə çıxış edir.
sifarişi verən: fövqəl insan

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


son vaxtlar bizim qızlar arasında müşahidə etdiyim sindromlardan biridir. məlumdur ki, normalda qızlar əsasən romantik əsərlər oxuyur, filmlər izləyirlər. əksər hallarda, baş obrazlara xüsusi bir simpatiya, maraq duyurlar ki, bunun da nəticəsində bu obrazlara xas xüsusiyyətləri təkrarlayır, bir növ onların həyatını yaşamağa çalışırlar. bunlardan biri də tolstoyun anna karenina əsərində anna obrazıdır ki, artıq qızlarımız arasında sindroma çevrilməyi bacarmışdır. belə ki, bu sindroma tutulan qızlar iddia edir ki, onları heç kim sevmir, maraqlanmır. əslində bu cür insanlar eqosentrik olurlar. onlar düşünür ki, dünyanın mərkızində mənəm, hər kəs mənə diqqət etməli, məni sevməlidir. lakin, niyə belə olmur? yaxud düşünürlər ki, mən çox gözələm, amma o mənə xəyanət edir axı niyə?. əslində bu cür qadınlar patoloji qısqanclıqdan əziyyət çəkirlər. bəlkə də heç vaxt aldadılmayıblar, lakin hər zaman bu qorxuyla yaşayır, özlərində kompleks yaradırlar.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


əslən latın mənşəli söz olub, "kənd" deməkdir. 451 ci ildə imperator konstantinin xristianlığı rəsmi dövlət dini qəbul etməsindən sonra, bu din çox keçmədi ki, bütün ölkəyə yayıldı. lakin, bütün ölkəni əhatələyə bilmədi. ucqar nöqtələrdə, mərkəzdən çox uzaqda yerləşən kəndlərədək yayıla bilmədiyi üçün həmin kəndlərdə əski yunan bütpərəstliyi yaşamağa davam etdi. romanın uzaq kəndlərində yaşayan əski yunan bütpərəstliyi paqanizm (kəndçilik) adı aldı. burada bütpərəst dəyərlər öz mövcudluğunu qoruyub saxladı ki, bu da paqan adlanırdı (kəndçi kultları). xristianlığı rəsmi dövlət dini kimi qəbul edən konstantin özü bütpərəst idi və belə olan halda, bütpərəstliyin özünə yeni-yeni dayaq tapmağa çalışan xristianlığa təsiri istisna oluna bilməzdi. qədim romalıların inanclarında günəş tanrısı var ki, bu tanrıya yalnız bazar günləri etiqad edilər və qurbanlar kəsilərdi. və təsdüf, deyil ki, ingiliscədən bazar günü məhz "sunday" (günəş günü) adlanır. (bazar günü xristianlar kilsəyə gedir və dualar edirlər). bu gün müqəddəs hesab olunur. necəki islamda cümə) bu da paqanizmin təsirlərinin göstəricisidir. heç bir halda din adlandırıla bilməz bayaq dediyim kimi paqanizmə şaman, cadugərlik, bütpərəst dini rituallar və s aid edilir.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


antik yunan mürəffəkkiri pifaqorun yaradıcılığında diqqətdən kənarda qalmaması lazım olan mühim və bir o qədər də maraqlı hesab ediləcək məqamlardan biri. pifaqor rəqəmlərin sadəcə ədədlərin sayını göstərməkçün istifadə olunan bir vasitэ kimi qəbullanılması məsələsi ilə razılaşmırdı. pifaqora görə, əslində rəqəmlərin öz dünyası var. onun fikrincə, əslində hər şey heç də bizim gördüyümüz, dərk etdiyimiz kimi deyildir. əslində, bütün nəsnələrin araxsında özünəməxsus sirlər yatır ki, bu da yalnız rəqəmlərin vasitəsilə açıla bilər. pifaqora görə, əslində rəqəmlərin bir həndəsi mənası da var. məsələn o, nöqtəni 1 rəqəmi ilə ifadə edirdi. o, bir rəqəmini hər şeyin başlanğıcı hesab edirdi. və deyirdi ki, hər şey 1 dən yaranır. necə ki, 10, 100, 1000 və s. kimi ədədlər 1 olmadan heçnədirlər. buna görə də, 1 rəqəmi ilkin başlanğıc hesab oluna bilər. pifaqor 1-i tanrı adlandırırdı. o deyirdi ki, iki nöqtə düz xətti yaradır. üç nöqtə artıq müstəvi deməkdir. dörd nöqtə isə fəza. bu dördlük, onun fikrincə, ilkin başlanğıc olan hava, od, su, torpağa işarədir. pifaqor 2 rəqəminin dualistik mahiyyətə malik olduğunu deyir, onu xeyir və şərin, qaranlıq və işığın və s. mübarizəsini əks etdirdiyini görüntüyə gətirirdi. 3 rəqəmi isə, kamillik göstəricisidir. pifaqor müqəddəs rəqəm olaraq 36-nı göstərirdi. çünki 36 rəqəmi 1+2+3 əməliyyatının nəticəsidir. bundan əlavə bu rəqəmin batində gizli sirlər yatır ki, bu da digər rəqəmlərdə yoxdur. məsələn, 1+2+3+4+5+6+7+8=36. pifaqora görə hər şeyin, o cümlədən mənəvi məsələlərin də riyazi mahiyyəti vardır.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


əslində aralarında elə də ciddi fərqlər müşahidə olunmur. ümumiyyətlə islam dünyasında 3 əsas cərəyan vardır. sünnilik, şiəlik, xaricilik. islam dinin yayılmasında, ərəb işğallarının genişlənməsində və s. sünnilərin müstəsna rolu olmuşdur. bundan əlavə islam hüququ və fiqh elminin inkişafı sünnilikdə 4 əsas məhzəbin ; şafilik, hənəfilik, hənbəlilik, malikilərin adı ilə bağlıdır. dövlət idarəetməsində və siyasi müstəvidə də sünnilərin daha aktiv olduqlarını görürük. osmanlı, teymurilər, əməvilər, abbasilər kimi imperiyalar məhz sünni idi. şiələr isə səfəvi və fatimilər adlı imperiyalar yaratmışlar.

əgər fiqh elmi və islam hüququ sünnilərin adı ilə bağlıdırsa, islam fəlsəfəsi də şiələrin təqdimatında görüntüyə gəlir. həqiqətən də şiələr bir islam fəlsəfəsi yaratdılar. bu fəlsəfə ilk islam mücahidi hüseyndən başlayır. şiəlikdə müxtəlif məzhəb və məktəblər olsa da, 3 əsas baxış fərqləndirilir: beşlər, yeddilər və onikilər. beşlər düyir ki, 5 ci imamda imamlıq bitir. yeddilər isə imamlığın 7 ci imamda sonlandığını iddia edirlər. onikilər isə iddia edirki, 11 ci imam həsənəsgəridən sonra imam mehdi zühur edəcək. onun gəlişi qiyamətə işarə olacaq. həmçinin şiələrdə peyğəmbər ruhunun "müqəddəs"liyi ideyası da diqqəti cəlb edir. şiəlikdə belə bir ideya var ki, peyğəmbərdən sonra 12 imamda onun müqəddəs ruhu özünü əks etdirir. buna görə imamlar müqəddəs hesab edilir. bunlardan əlavə şiələrdə daha radikal mövqeli təriqətlər də vardır. məsələn: əliallahlılar. onlara görə, əli allahdır. düzü bu cür baxışlara görə şiələr islam mühitində tənqid olunur, yenilikçiliyə və ifratçılığa görə qınanırlar.

xaricilər cərəyanı isə həm şiə, həm də sünni baxışlarını özündən əks etdirir. beləki, həzrəti əli müaviəylə danışıqlara gedərkən, onun tərəftarlarından bir hissəsi buna etiraz edərək, əlini tərk edir. və ondan ayrılaraq, sərbəst şəkildə islamı yaymağa başlayırlar. afrikanın mərkəzinə qədər islamı yaymağı bacaran xaricilər çox kəskin fikirlərlə çıxış edirlər. onlar tövbə anlayışını rədd edir və deyirdilər ki, günah etmiş müsəlman kafir birindən daha təhlükəlidir. ona görə də öldürülməlidir. həmçinin xaricilərə görə irq və cinsindən aslı olmayaraq hər bir müsəlman xilafəti idarə edə bilər. təbii ki, bu fikirlərinə görə xaricilər xilafət üçün həmişə təhlükə mənbəyi olmuşdu.

bunlara baxmayaq, islamda şiəlik və sünillik arasında istər namazda, istər saqqal formasında, dəstəmazda, raşidi xəlifələri və s. məsələlərdə fərqlər müşahidə olunur. lakin bularin heç biri şiəlik və sünillik arasında mühim fərqlər yaratmağa əsas deyillər. əsil fərq onların mahiyyətində, batinində gizlənir.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


yüzillərdir kürəyimizi qançır edən dəmir zəncirləri bircə dəfə olsun düşüncəmizə çırpmış olsaydıq, o zaman üzümüzə açılan cənnət qapıları bizi cəhənnəm girdabından xilas edərdi.
aşura günü kimə görəsə sıradan, bəsit bir gün kimi görünə bilər lakin bu gün ağırlığını hər birimiz çiyinlərmizdə hiss etməliyik. çünki biz inqilabı, mübarizliyi və ən əsas da idealogiya uğrunda fədakarlığı imam hüseyndən öyrəndik. və belə ki lev tolstoyun bu fikri yerinə düşür. "mən istərdim ki məni müsəlman hesab edəsiniz. çünki nə tövratın, nə zəburun, nə də incilin imam hüseyn kimi qəhramanı olmadı."

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


bütün mövcduatın yalnız şüurumuzda var olduğunu iddia edib, vahid substansiya kimi ruhları qəbul edən ingilis mütəffəkkiri. berkliyə görə, materiya yoxdur. hər şey şüurumuzda mövcuddur. yəni biz, bu dünyanı şüurumuzda yaratmışıq. məsələn, berkiyə görə qapı, pəncərə və s. kimi şeylər əslində yoxdur, biz bunu əslində şüurumuzda yaradırıq. onun fikrincə bir nəsnənin varlığı yalnız onun qavranılmasıyla mövcudluq tapa bilər. o deyirdi ki, varlığım qavranılmağımdadır. "insan idrakının prinsipləri haqqmda traktat" adlı əsərində filosof yazırdı ki, əslində mən toxunduğum, bilavasiyə müşahidə etdiyim şeylərin mövcudluğunu inkar etmirəm, mən sadəcə filosofların "uydurmuş" olduqıarı materiya anlayışı ilə razılaşmıram və birmənalı olaraq rədd edirəm. o şeylər mövcuddur ki, onlar hisslərimiz vasitəsilə qavranılır. məsələn, biz gilas yeyərkən, ona toxunur, hiss edir, və dadırıq. və o bizim üçün mövcudluq tapmış olur. materiyanın isə hiss üzvləri vasitəsilə qavranılmaq imkanları yoxdur və deməli belə bir şeyin varləğından söhbət gedə bilməz. berkli fəlsəfəsi sonralar müxtəlif filosoflar tərəfindən ciddi tənqid olunmuşdur. buna baxmayaraq o, fəlsəfi fikir tarixində bir iz buraxmağı bacarmışdır.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


əsil adı fransua mari arue olan fransız maarifçiliyinin bu görkəmli siması dünya elminin və fəlsəfəsinin inkşafında xüsusi xidmətləri ilə görüntüyə gəlir. volter fizika, fəlsəfə, hüquq, sosiologiya sahələrində ciddi araşdırmalar aparmış, öz yaradıcılığını məhz bu istiqamətlərdə inkşaf etdirmişdir. onun fikirləri arasında bir qədər ziddiyyət vardı. volter bir tərəfdən nyuton mexanikasını qəbul edir, digər tərəfdən də tanrı ideyasını qəbullanırdı. o hesab edirdi ki, tanrı ayrıca bir substansiya deyil, əksinə, o təbiətlə ayrılmaz vəhdət təşkil edir.bir sözlə, allahı təbiətlə eyniləşdirirdi. "əgər tanrı yoxdursa, o yaradılmalıdır" kimi fikirlərinə görə kilsə tərəfindən daim təhdidlərə məruz qalırdı. volter dini tənqid edir, lakin ona qarşı çıxmırdı. daha çox azadlığın tərəfdarı olan mütəfəkkir dini insan azadlığını məhdudlaşdırmaqda və çərçivələməkdə ittiham edərək, bunun da əsas səbəbini cagillikdə, yalanda görürdü. volter deyirdi ki, "din axmaqlar və fırıldaqçılar görüşərkən meydana gəlir". lakin dini tənqid etsə də, dinin qnesoloji və sosioloji tərəflərini tam aça bilmədi. deyərdim ki volterin ən böyük səhvi də məhz burda idi.
volter əsasən ingilis sensualizmindən və avropa rasionalistlərindən təsirlənmişdi. xüsusən lokk fəlsəfəsini qeyd edə bilərəm ki, onun ideyalarını dekarta qarşı qoyur, reneni kəskin şəkildə tənqid edirdi. hətta leybinis və spinoza rasionalizmi də tənqid olunmuşdur.
volter insanın sosial tərəflərini şişirdirdi. feodalizmi qəbul etməyərək, insan bərabərliyi ideyasını ortaya qoyurdu. azadlığı iradə azadlığı kimi qəbul edən volter onu insan həyatının və faəliyyətinin başlıca amalı kimi göstərirdi. volterin cəmiyyət haqqında fikirləri dövrü üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi ki, bu fikirlər təsiri ilə fransa burjua inqilabının baş verməsi heç də istisna olunmur.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


"noosfer" yunan dilində noos sözündən götürülüb, dilimizə "zəka sferası" kimi tərcümə olunur. bu anlayışı ilk dəfə 1922 ci ildə fransız filosof və elm adamları levra və teyyar de şarden tərəfindən elmi dövriyyəyə buraxılıb. sonradan bu anlayışı rus təbiətşünası vernadski işlətmiş, özünün noosfer təlimini işləyib hazırlamışdır. bu anlayış müxtəlif cəbhələrdə müxtəlif cür şərh olunurdu. məsələn fransızlar noosferə daha çox idealist don geyindirərək, onu yerin və insanların həyatında mühim rol oynayan "düşünən qat" adlandırırdılar. vernadski isə teyyar və levradan fərqli, noosferə materialist məzmun verərək, onu canlı təbiət və biosfer problemləri üzərində çoxillik araşdırmalarının məntiqi sonluğu kimi görüntüyə gətirirdi.
indiki biosfer anlayışı yerin cansız təbiətinin canlılar aləminin uzun sürən təkamülündən meydana gəlmişdir. biosferin təkamülündə insan amili də istisna olunmamalıdır hətta bu təsir geoloji təsirlərdən daha güclüdür. belə ki, planetimizin biosferi insan zəkası ilə idarə olunduğundan, yerini noosferə verməyə məcburdur. bu keçidi labüd və bəşəriyyətin inkşafıyçün təxirəsalınmaz hesab edən vernadski bəzi məqamlarda teyyardan bəhrələnərək, bu təkamül prosesini bu cür izah etmişdir. geosfer=> biosfer=> noosfer. onun fikrincə bu proses min illərin, milyon illərin məhsuludur. vernadskiyə görə yerdə insanın yaranması ilə noosferogenez, yəni biosferin noosferə keçidi başlamışdır. onun fikrincə bu, insanın yaranması canlı orqanizmlərin sadə bioloji uyğunlaşmasından, düşünən varlıqların düşüncəli davranışlara və ətraf mühitin məqsədyönlü və sistemli dəyişilməsinə keçirilməsiylə bağlı olmuşdur. qeyd etmək lazımdır ki, insan təbiət münasibətləri bitərəfli yox, qarşılıqlıdır. beləliklə, insan və biosfer arasında münasibətləri təqdim edən vernadski noosferə keçidin 6 zəruri şərtini müəyyənləşdirmişdir :
1. bəşəriyyət planetin hər yerinə yayılaraq bütöv bir sistem kimi fəliyyət göstərir və dünyanın bir nöqtəsində baş verən hadisə az və ya çox dərəcədə digər ölkələrdə də əks səda verir, iz buraxır. insan həm də kosmosa çıxaraq, biosferəin hüdudlarını genişləndirmişdir.bu proseslər dünya ölkələri arasındakı münasibətlərə və əlaqələrə də təsir göstərir ki, noosferə keçidin zəruri şərtlərindən biri budur.
2. hazırda informasiyaları sürətlə yayan texniki vasitələr hesabına, dünyanın istənilən nöqtəsində baş verən hadisədən xəbər tutmaq olur. deməli, bu şərt ödənilmişdir.
3. noosferə keçidin əsas şərtlərindən biri də insanlar arasında bərabərliyin yaradılmasıdır. bu şərt ödənilməmişdir.
4. insanların bərabərliyini təmin etmək məqsədilə, əhalinin yaşayış səviyyəsinin yüksəldilməli, xalqların dövlət və ictimai işlərin gedişinə təsiri artırılmalıdır ki, bu da nəticəsiz olaraq qalır.
5. energetikanın inkişafı, həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması, habelə enerji vasitələrinə alternativlərin hazırlanması, artırılması və s.
6. cəmiyyət həyatında müharibələrin arafan qaldırılması
göründüyü kimi rus təbiətşünasının noosferə keçidçün müəyyən etdiyi bu şərtlər qismən olaraq ödənilsə də, həllini tapmayan təkliflər hələ də qalmaqdadır bu problemlər aradan qaldırıldığı halda noosferə keçid baş verə bilər.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


fəlsəfi fikir tarixinin ən böyük simalarından biri və deyərdim birincisi olan dahi alman filosofu nietzschenin ən mübahisəli fikirlərindən biri də tanrı öldü frazasıdır. bu fraza filosofun ən məşhur əsəri olan "zərdüşt belə buyurdu"da görünrüyə gəlir. demək olar ki, fəlsəfi təfəkkürdə inqilabi ideya olmaq baxımından yeni fəlsəfi baxış açısı, mühit formalaşdırır. çoxsaylı mütəffəkkirlər tərəfindən bu frazaya dair müxtəlif yanaşmalar irəli sürülmüşdür. bu frazanı subyektiv nöqteyi nəzərdən açmağa çalışacağam. əvvəla nietzsche nin nihilist olması bəllidir. dəyərlərdən, əxlaqi normalardan imtina mütəffəkkirin baxışlarının mərkəzində durur. belə ki, bu əxlaq ,normalar dini aspektdən yanaşıldıqda ,məhz tanrı tərəfindən bizlərə verilib. məgər bu dəyərlər əbədidirmi? onları söküb atmaqla, kökündən baltalamaqla sonuna çıxmaq mümkündürmü? xeyr. bunun bir yolu var. o da bu dəyərlərin təqdimatçısı olan tanrını öldürmək. burda söhbət cismani varlığın, yaxud şüurda ideal bir qüvvənin məhvindən getmir. söhbət günahkar qismində görüntüyə gələn tanrının ölümündən gedir. bəli, tanrı öləcək, yenisi doğulacaq. o tanrı ki, übermensch onun yerində olacaq. artıq tanrı öldü, onu biz öldürdük. ümid edirik ki onun yerinə daha layiqlisi keçəcək. o köhnə dəyərləri, qayda və normaları özüylə apardı. elə bir doğulsun ki, o artıq yeni dəyərlər gətirsin və özü heç bir şey qarşısında əyilməsin. necə ki, martin haidegger qeyd edir: "köhnə tanrılar bizi çoxdan tərk edip, yenilərisə hələ də gecikməkdədir".

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


əqlə, zəkaya deyil, əsasən iradəyə üstünlük verən mənəvi cərəyan. volyuntarizm bütün mövcudatın əsasında iradəni görür, onu əsas fenomenal güc olaraq göstərir. volyutarizmin əsas nümayəndələrindən biri şopenhauer deyirdi ki, biz həyatda öz istəklərimiz arxasıyca qaçır ,nələrisə dəyişməyə çalışır, bu istəklərlə yaşayırıq. lakin bilmirik ki, bizim bütün istəklərimiz dünya iradəsindən asılıdır. nə qədər cəhd etsək də, dəyişə bilmərik.
(bax: arthur schopenhauer )
(bax: friedrich nietzsche)

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


bekon ingiltərədə, varlı zadəgan ailəsində doğulmuş, gənc yaşlarından başlayaraq təbiətşünaslıqla, məntiq, siyasət və fəlsəfəylə maraqlanmışdır. kembric universitetində oxuyarkən elmlərrin öyrənilməlilməsinə sxolastik yanaşma və təhlili bekonu qane etmirdi. təbiət elmlərinin öyrənilməsində buraxılan səhvlərə toxunan bekon, təbiətə yanaşmada ilk öncə təbiətin özündən başlamağın, onu öyrənib tədqiq etməyin labüdlüyünü qeyd edirdi. təbiət elmlərini şərh edərkən, təbiət haqqında konkret və dəqiq bilikləra sahib olmaq lazımdır. bekon bir müddət fransafa yaşamış, atasının ölümündən sonra londona geri dönərək, onun ticarət işlərini davam etdirirmişdir. artıq zadəganlar arasında xüsusi nufuz qazanan bekon ciddi elmi diskussiyalarda iştirak edir və siyasətlə daha yaxından maraqlanır. siyasətə olan xüsusi marağı onu siyasi xadim kimi məşhurlaşdırır. çox keçmir ki, lord rütbəsi alan bekon bir müddət sonra lord-kansler vəzifəsinə yüksəlir. lakin bu o qədər də uğurlu alınmır, haqqında rüşvətxorluğa görə cinayət işi başlanır və vəzifəsindən uzaqlaşdırılır. buna baxmayaraq, bəraət alan bekon bir daha siyasətə qayıtmır və yaradıcılığını tamamilə məntiq və fəlsəfə sahəsinə istiqamətləndirir. bekon materialist idi. həmçinin də emprizmin və tədqiqat metodu olan eksperimentin banisi hesab olunur. engels və marks onu eksperimentləşdirici elmin banisi hesab edirdilər. onlar qeyd edirdi ki, ola bilsin bekon materializm sadəlövh və bəsitfir,lakin buna baxmayaraq yeni dövr fəlsəfəasi üçün çox şey demək idi. o, materialist kimi hər bir obyektin, əşyanın atomlardan təşkil olunduğunu qeyd edirdi. atomlar ən kiçik hissəciklər olup, müəyyən materiaya, formaya malikdirlər. bekon təbiət elmlərinə dair çoxlu dəyərli əsərlərin müəllifidir. təbiətin öyrənilməsində induktiv və deduktiv metodlara istinad edirdi. cəmiyyətə dair baxışları onun "yeni atlantida" və "henrixin tarixi" əsərində üzə çıxır ki, bekon ilk əsərində utopik cəmiyyət və quruluş yaratmağa çalışaraq, cəmiyyətin rifaha çatmasında və inkişafında elmin rolunu şişirdirdi. ikinci əsərində isə ingiltərə ictimai quruluşuna toxunan filosof henrixin hakimiyyəti vaxti üzə çıxan nöqsanları qeyd edir, onların aradan qaldırılması üçün mexaniki materialismin rolunu qeyd edirdi. qeyd etmək lazımdır ki, bekon teist idi və yaradıcı qüvvə kimi tanrının mövcudluğunu qəbul edirdi. o, "ikili həqiqət" konsepsiyasını qəbul edir və deyirfi ki, 2 cür həqiqət var : 1. dini həqiqət. 2. fəlsəfi həqiqət. dini həqiqət tanrı haqqında olan həqiqətdir, fəlsəfi həqiqət isə dərk olunmuş, idrak süzgəcindən keçirilmiş həqiqətdir. bəzi hallarda, və demək olar ki əksər hallarda dini həqiqət fəlsəfi həqiqət tərəfindən məhdudlaşdırılır. ruh haqqında da danışan bekon burada hissi (cismani ruh) və ağlasığmaz (tanrı tərəfindən verilən ruh) ruhu qeyd edirdi.
bekon idrak sahəsində müstəsna xidmətlər göstərmişdir o, dərketmədə hissi idrakın rolunu xüsusilə fərqləndirirdi. və deyirdi ki, təcrübi idrakla hər şeyi dərk etmək olar. elə bir obyekt yoxdurki onu öyrənərkən, əvvəlcə hisslərimizdən keçməsin. frensis bekon insanın dərk etmə prosesində 4 cür yanılmanı göstərirdi. bunlar bekon kabusları da adlanır. : 1. cins, 2.mağara, 3.teatr, 4. bazar yanılmaları. cins yanılmaları insan təbiətindədir bəzən anadangəlmə olur. bu yanılma ona görə yaranır ki, insan öz təbiətiylə şeylərin təbiətini qarışdırır. mağara yanılması fərdin öz yanılmasıdır. insanlar müəyyən yuvalarda yaşayır və fərdi keyfiyyətlərinə görə fərqlənirlər. bir kitabi müxtəlif fərdlər oxuyur, müxtəlif cür təhlil edirlər. bazar yanılmaları isə insanların ünsiyyət prosesində meydana çıxır. insanlar köhnəlmiş sözlərdən istifadə edirlər. teatr yanılması isə bekon dövrünün və ona qədərki fəlsəfənin yanılmasıdır. hər bir fəlsəfi təlim sanki teatrı xatırladır və təxəyyül məhsuludur. bekon bütün yanılmaların aradan qaldırılmasında induktiv metoda əsaslanırdı

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


əsasən, böyük cüssəli kişilər arasında rastlanan sindrom. yarımallah hercules tipli kişilər nədənsə daha çox qadınların öhdəliyində olan işləri görməyi özlərinə təhqir, alçaldılma kimi qəbul edir, daim bu işlərdən uzaq durmağa çalışırlar. məsələn: qab yumaq, yemək bişirmək, ev təmizliyi və s.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


kim ki əxlaq cəngavərliyi edir, elə ən əxlaqsız onun özüdür. ona görə də əxlaqa toxunan mütləq ləkələnir. (f.nietzsche : "musiqinin ruhundan tragediyanın doğuluşu)

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


tanrının ədalətli, aqil və mərhəmətli varlıq olduğunu iddia edən fəlsəfi dünyagörüşü. bu cür mövqe nümayiş etdirən insanlar düşünür ki, tanrı ən ali və adil varlıq olub, ədalətsizliyə və şərə qarşıdır. lakin əsasən teoloqlarda rastlanan bu baxış açısı heç də birmənalı olaraq qarşılanmır. əgər tanrı ədalətlidirsə, o zaman niyə insanlar acından ölür, yaxud günahsız insanların soyqırıma məruz qalması hansı ədalətdir?. kimi sualllar qarşısında həmişə çıxılmaz şəraitdə qalırlar.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


şotland əsilli almaniyalı filosof immanel kant "özündə şeylər"i noumen adlandırır. nədir "özündə şeylər"? kant deyirdiki, bizim idrakımızdan kənarda mövcud olan şeylərdir. onlar duyğu və təfakkürümüzün hüdudlarından kənarda mövcuddurlar. "özündə şeylər" birinci gəlir, şüurumuz isə ikinci. özündə şeylər dərkolunmazdır, və o biri dünyaya aiddir. transendentdir. yalnız bizə məlum olduqdan ,dərk edildikdən sonra təzahürə, fenomenə çevrilir."özündə şeylər"in (noumen) ən yaxşı izahını verən karl marks qızılı misal çəkərək deyir : qızıl kəşf olunmamışdan öncə noumen idi .heç bir xassə və xüsusiyyəti bizə bəlli deyildi. lakin kəşf olundu və təzahürə çevrildi. amma burda bir məqam da var. qızıl tam olaraq fenomenə çevrilə bilmədi. nə qədər araşdırılsa belə, "özündə şey"liyini hələ də saxlayır.
həmçinin nitşe də bu məsələyə toxunmuş, qeyd etmişdir ki, allah "özündə şey"dir.

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102


şaurmadan sağda, secrets pubdan təxminən 25 m yuxarıda yolun solunda yerləşən kafe. yığcamlığı, sakitçiliyi, pubun əsas özəlliyidir deyərdim. bundan əlavə içəridə, şahmat, dama kimi oyunlar oynamaq üçün oyun taxtaları var. qiymətlər də digər publarla nisbətdə normaldır. qısacası, rahatlığı və sakitçiliyi sevənlərin əsl məkanıdır

Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1336


blok -   başlıqlarını gizlət
Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1343

Son bəyənilənlər