dövlət rəhbərləri və hökumət başçıları üçün keçirilən öz möhtəşəm, ehtişamlı, təmtəraqlı və təntənəli ateistsayağı dəfn mərasimlərini izləyərkən bədii və estetik cəhətdən opera və ya tamaşa izlərmişcəsinə mənə heyrətamiz dərəcədə zövqlər bəxş edən dövlət... sanki, dəfn ediləcək şəxs insan deyil, tanrıdır... minlərlə insan isə ölmüş tanrını dəfn etmək üçün qırmızı meydana yığışıb... müqəddəs bir varlıq kimi ilahiləşdirilən, xalq üçün ata rolunu oynayan partiya rəhbərinin vəfatı ilə keçirilən bu mərasim sovet ittifaqının dünyaya güc nümayişi idi, həmçinin... çünki o dünyaya sübut etməli idi ki, ola bilər bu dövləti idarə edən şəxs artıq dünyada yoxdur, ancaq bu dövlət yenə də məğrur bir aslan kimi ayaqdadır, uzun illər də ayaqda da qalacaq... hər dəfə izləyərkən məni həmin "tanrı"nın yerinə keçib ölməyə sövq edir. təsəvvür edin bir anlıq... partiyanın rəhbəri - baş katibsiniz və vəfat etmisiniz...
vəfatınızdan sonra politbüro daxilində hakimiyyət uğrunda güc mübarizəsinin nəticəsi olaraq hakimiyyətə gələcək olan şəxsin kimliyi müəyyənləşdikdən və sizin vəfatınızla bağlı xəbərin elan edilməsi məqbul hesab edildikdən sonra, həmin an içində televiziya və radioda bütün verlişlər və proqramlar dayanar, unikal səs tembrinə malik diktorlar rəsmi qiyafədə dövlət televiziyasının efirinə çıxar, ciddi səs tonunda və gözləri dolmuş bir şəkildə sizin vəfat xəbərinizi bütün sovet ittifaqına və dünyaya elan edər və 5 günlük matəm elan olunar. dəfnin ən yüksək səviyyədə təşkil edilməsi üçün mərkəzi komitə üzvlərindən ibarət dəfn komissiyası qurular, ümumittifaqda və ittifaqın xarici ölkələrdəki diplomatik korpuslarında və nümayədəliklərində bayraqlar yarıya endirilər, strateji və həyati əhmiyyətə malik olmayan bütün müəssisələr, zavodlar, fabriklər fəaliyyətini dayandırar. vida mərasiminizin baş tutacağı məkan olan "dom sovetov" - "sovetlər evi" qırmızı partiya və dövlət bayraqları, kommunist attributları, ağ və al-qırmızı güllər - lalələr, qərənfillər, qızılgüllər ilə bəzədilər, cənazəniz əsas zalın mərkəzindəki katafalkın üzərinə yerləşdirilər. moskva dövlət simfonik orkestrının ifa etdiyi klassik musiqi parçaları - beethovenın 3-cü simfoniyası "eroica"-nın, mosartın "requiem"-inin, albinoninin "adagio"-sunun sədaları altında, 5 gün ərzində, 15 respublikadan könüllü və ya məcburi surətdə milyonlarla adam sizinlə vidalaşmaq üçün moskvaya axışar...
matəmin sonuncu günü növbə ilə onlarla xarici dövlət rəhbərləri - abş vitse prezidenti george bush və dövlət katibi george schultz, almaniya kansleri helmut kohl, fransa prezidenti François Mitterrand, böyük britaniya baş naziri margaret thatcher, yaponiya baş naziri zenko suzuki, kanada baş naziri pierre trudeau, hindistan baş naziri indira gandhi, pakistan prezidenti ziya-ül həqq, əfqanıstan prezidenti bəbrək kamal, suriya prezidenti hafiz əsəd, kuba komunist partiyası 1-ci katibi fidel castro, şərqi avropa sosialist bloku ölkələrinin rəhbərləri şərqi almaniyadan erich honecker, macarıstandan janosh kadar, rumuniyadan nicolae chauseusku, polşadan wojciech jaruzelski, çexoslovakiyadan gustav gusak, sovet müdaxiləsi ilə sosializm yolu seçmiş afrika dövlətlərinin rəhbərləri, dünya ölkələri kommunist partiyalarının liderləri sizin sərgilənən cansız bədənizin önündə ehtiramla baş əyməyə gələr. vida mərasiminin sonunda isə, dövləti idarə edən ali şəxslər - matəm əlaməti olaraq sol qollarına qırmızı sarğı bağlamış 12 politbüro üzvü zala daxil olar və bir neçə dəqiqə katafalkın ətrafında fəxri qarovulda dayanar, ardınca isə ailə üzvlərinizə baş sağlığı verərlər.
nəhayət, qırmızı rəngli tabutunuz "dom sovet"-dən çıxarılar, zirehli hərbi maşına bərkidilmiş top qundağına yerləşdirilər, qırmızı və qara bayraqlarla bəzədilmiş, yüzlərlə əsgərin çiyinbəçiyin mavzoleyə kimi kənarlarda dayanaraq sədd çəkdiyi karl marx prospekti ilə qırmızı meydana doğru asta addımlarla irəliləyər. kortejin önündə 2 zabitin əlində saxladığı baş katibin nəhəng portreti, onların arxasıyca baş katibə göndərilmiş olan yüzlərlə çələng, ardınca baş katibin qırmızı atlaz parçadan tikilmiş döşəkciklərə bərkidilmiş orden və mükatlarını daşıyan 42 general, ardınca baş katibin cənazəsini daşıyan hərbi zirehli maşın və cənazənin kənarlarında keşik çəkən və asta addımlarla irəliləyən 6 əsgər, arxada isə aşağı ranklı politbüro üzvləri - leningrad şəhər soveti sədri grigori romanov, nazirlər soveti sədrinin 1-ci müavini heydər əliyev, moskva şəhər soveti sədri viktor qrişin, mərkəzi komitə katibi mixail qorbaçov, arxada isə chopinin minor laddakı dəfn marşını ifa edən səyyar hərbi orkestr.
kortej ali sovetin və millətlər sovetinin deputatları, moskva sakinləri və miləmil şəkildə düzülmüş moskva qarnizonun əsgərləri, və mavzoleyin ətrafında gözləyən xarici dövlət başçıları ilə dolu olan qırmızı meydana gəlib çatar, dəfn komissiyasının üzvləri asta addımlarla mavzoleyin üzərinə çıxar. ilk öncə dəfn komissiyasının sədri, ardınca ssri elmlər akademiyasının prezidenti, sonra təsadüfi bir zavod direktoru, sonra isə təsadüfi bir fəhlə çıxış edər və bununla da dəfn mərasimi qapalı elan edilər. 2000 nəfərlik hərbi orkestr yenidən chopinin dəfn marşını ifa etməyə başlayar, və bu qəmgin marşın sədaları altında cənazə dəfn edilmək üçün son mənzilə doğru yola düşər. cənazə kreml divarları nekropolundakı dəfn olunacaq yerə çatdıqdan sonra ailə üzvləri sonuncu dəfə öz yaxını ilə vidalaşar, tabutun qapağı örtülər və 2 qoluzorlu əsgər tabutu kənarlarına keçirilmiş ağ sərt kəndirdən tutar və ehtiyatla, asta bir şəkildə tabutu əvvəlcədən qazılmış qəbrə doğru endirməyə başlayar. bu an 21 topdan yaylım atəşi açılar və aleksandr aleksandrovun tükürpədici və əzəmətli sovet himninin sədaları altında baş katib dəfn edilər. ardınca yuxarı ranklı partokratların hər biri qəbrin üzərinə bir ovuc torpaq səpər və yenidən moskva qarnizonunun əsgərlərinin həyata keçirəcəyi paradı izləmək üçün mavzoleyin üzərinə qalxarlar. təntənəli hərbi marşın sədaları altında əsgərlər mavzoleyin önündən keçərlər.
ən sonda, mavzoleyin üzərində nitq söyləyən həmin 4 şəxs kreml sarayında xarici nümayəndələrin baş sağlığını sırayla qəbul edər və baş sağlığı verən hər bir nümayəndə yenidən gedər, zalda yerləşdirilmiş baş katibin nəhəng portretinin önündə baş əyər. bununla da matəm bitər...
qeyd. entry sovet ittifaqında dövlət səviyyəsində keçirilən dəfn mərasimlərini ümumi şəkildə xarakterizə edir.
entry-də adı çəkilən klassik musiqi parçaları: chopin, marcia funebre
petrolhead, british və aussie slang'ində avtomobillərə həddən artıq marağı olan insanlar üçün işlədilən ifadədir. maraq deyəndə nəzərdə tutmur ki,sadəcə bahalı maşınları bəyənən biri. petrolhead bütün avtomobillərə,hətta ən ucuzuna da maraq göstərir,əlindən gəldiyi qədər tək nəqliyyat vasitəsi olaraq bundan istifadə eləməyə çalışır,hətta əsl petrolheadlər gecə-gündüz ladasının modelindən,rolundan,motorundan,bir təkər üstə dayanmağından danışan o tiplərdir. məncə yeni maşın alanda hamımız biraz petrolhead ola bilərik,istədiyimiz maşından petrolheadlər kimi danışa bilərik,amma əsl petrolheadlər üçün maşın bir həyat fəlsəfəsidir. wiktionary'ə görə avstraliya slang'ində petrolhead: A bogan who is overly fond of their car or motorbike and enjoys showing it off and making noise with it.
bir də petrolhead:street racing mobile oyunu var. çoxlu fərqli model maşınları modifikasiya etmək,sürmək olur. qrafikləri də cooldur.
Üstündə nazpərinin və ya sibel canın şəklinin olduğu, qonaq gedilən evə aparılan karopka şokoladlar. Bir dəfə də olsun bizə gələn karopka açılmazdı. Servantın üstünə qoyulardı, işdi əgər biz qonaq gedəsi olsaq o şokoladı başqasının evinə aparardıq. Bir dəfə xalamın apardığı "eksperimentlə" şok bir gerçəyi öyrənmiş olduq. Xalam karopkanın kənarına qırmızı qələmlə işarə qoydu. Sonra həmin karopka yenə qonaq gedilən evə aparıldı. Üstündən çox uzun bir müddət keçdi və dağlar aşıb dərələr keçən o karopka yenə bizə qayıtdı. Məlum məsələdir ki o karopka artıq şokolad karopkası deyil radioaktiv bir silah olmuşdu. Buna baxmayaraq yenə servantın üstünə qoyuldu və qonaq gedəcəyi yeri gözlədi...
1906-cı ildə üzeyir hacıbəyov tərəfindən irşad qəzetində çap olunan və bugün də aktual olan məqalə.
"Daha bәsdir, ağlımızı başımıza cәm edәk, minlәrcә illәrdәn bәri әşg ilә qan sellәrinә qәrq olan Vәtәnimizin belә bir dәhşәtamiz mәnzәrәsini pozub, ittifaq gününün şәşәәsi altında nurlanmağa qeyrәt edәlim.
Biz hamımız qafqazlı balalarıyıq, aramızda ülfәt olsun, bir-birimizә üz tutaq, yekdigәrimizә rast gәldikdә qәlbimiz mәһәbbәt, sevgi һissindәn nәş'әt edәn fәrәһ ilә mәşһun olsun. Yekdigәrimizin qәm vә fәrәhindәn һissәyab olaq.
Biz hamımız Qafqaz balalarıyıq. Qafqaz haqqında qәlbimizdә bәslәdiyimiz mәһәbbәt tәbiidir ki, gәrәk, bizi bir-birimizә mәrbut etsin. Qәrәz vә tәrәfgirlikdәn mütәvәllid büğz vә әdavәt kimi dәni һisslәrdәn özümüzü tәmizlәyәk. Bәsirәt gözü ilә һalımıza bir nәzәr ataq: һamımız Qafqaz balalarıyıq, zәrurәt vә eһtiyacımız birdir. İstiqbalımızın rifah vә sәadәtini tә'min edәcәk qüvvә һamımızın һümmәt vә qeyrәtinә bağlıdır. Yalqız әldәn sәs çıxmaz.
Birimiz müsibәt qaranlığına giriftar olduqda, digәrimiz onun tәxlisinә canü-dildәn müsai sәrf etmәlidir. Birimizә bәxtiyarlıq işığı üz çevirsә, digәrimizi dә ondan һissәyab etmәliyik. Birimizә bәdbәxtlik ariz olsa, digәrimiz xoşbәxt ola bilmәz. Biz bunu özümüzә yәqin etmәliyik. Bu nöqteyi-nәzәrdәn, sәadәtә nail olmağa çalışanımız digәrimizin dә sәadәtinә qeyrәt etmәlidir.
Biz hamımız Qafqaz balalarıyıq. Birimizin düşmәni varsa, hamımızın düşmәnidir, dәf'inә һamımız çalışmalıyıq. Birimizi bir tәһlükә tәһdid edirsә, hamımızı tәhdid edir, nicatımız ittifaqdadır. Din, millәt ayrılığı bizim ittifaqımıza sәdd olmasın kәrәk.Biz hamımız Qafqaz balalarıyıq. Hәmrәylik, hәmfikirlik, hәmmәslәklik, hәmkarlıq-bunlar hamısı bizim vәzifeyi-müqәddәsәlәrimnzdәn әdd olunsun gәrәk. Әks surәtdә һeç bir işimiz düz gәtirmәz. Taleyimiz nifaq vә әdavәt üçün bizi bir-birimizә uğratmayıbdır. Biz bunu isbat etmәliyik.
Biz hamımız Qafqaz balalarıyıq. Mәdәniyyәt vә mәrifәtlimiz cәһalәtdә qalanımıza, qüvvәtlimiz zәifimizә, sәrvәtlimiz tavanasızlarımıza arxa olmalıdır. Bu әsas üzrә dolanmalıyıq ki, әğyardan yetişәn zәrbәlәr dә bizim üzәrimizdә әsәrpәzir olmasın. Biz Qafqaz balalarıyıq. Bundan belә, bizim sәyimiz, cidd-cәhdimiz yek-digәrimizә, müavinәt vә riayәt etmәyә münhәsir olsun gәrәk, birimiz digәrimizin hansı bir suyirәftar vә münasibәtsizliyindәn şagirdirsә, bu ikinci әvvәlincinin şikayәti bica olduğunu isbat etmәlidir. Aramızda hәr bir münaqişә vә müxalifatı tәsviyә etmәliyik.
Biz Qafqaz balalarıyıq Bizim ümumi mәktәblәrimiz, mәdrәsәlәrimiz, qәzetәlәrimiz olmalıdır. Ümumi ittifaqlar, ictimalar, mәclislәr qurub, ehtiyaclarımızı, һәr bir dәrdimizi müzakirә edib, әlaclar aramalıyıq. Biz öz ruhani vә cismani qüvvәlәrimizi bir yerә qatıb hanki bir yolda sәrf etsәk muradımıza nail olarıq.
Bundan belә bizim «lozunq» virdi- zәbanımız bu olmalıdır ki birimizin sәadәt vә xoşbәxtliyi hamımızın sәadәt vә xoşbәxtliyinә bağlıdır. Bundan belә biz qafqazlılar, bunu özümüzә rәhbәr edib, buna müvafiq iş görmәliyik.
Bunların hamısını avama tәlqin etmәk icab edәr. Bu da qәzetә vasitәsilә mümkündür. Qәzetәlәrimizin bundan belә ümdә vәzifәsi әvamımızı xudşünaslıq mәqamına gәtirmәkdir. Qәzetәlәrimiz namә'lum vә bimәna mübahisәlәri, nәfәs qaldıran mәqalәlәri, ara qızışdıran mükalimәlәri tәrk edib ittifaqa dair sәmimiyyәt qoxulu mәqalәlәr yazsalar vә ittifaq fikrini qövedәn felә gәtirәcәk tәriq vә vasitәlәri әvşama bәyan vә izaha başlaşalar, az çәkmәz ki, öz mәqsәdi-alilәrinә nail olarlar.
Ürәfa vә pişrövlәrimiz dәxi ittifaq üsulunu tә'min edәcәk tәşәbbüslәrdә bulunmalıdırlar. Bunun da başı ümumi mәktәblәr açıb, ümumi bir qәzetә nәşr etmәkdir.
Bәs, himmәt edәlim, qeyrәt edәlim! Qafqaz balaları! Keçәn keçdi, keçәnә güzәşt deyәrlәr. Keçmişi unudaq, gәlәcәyin dәrdinә qalmaq lazımdır. Görürsünüz eһtiyaclarımız, zәrurәtımız hamısı birdir. Sәnә nә lazım isә, mәnә dә o lazımdır. Mәnә nә lazım isә, sәnә dә o lazımdır.
Ehtiyaclarımız yetişibdir, rәf etmәk lazım. Rәf edilmәsә nәyә mәһkum olduğumuzu piş әz vәxt bilirmirsiniz, düşünürmüsünüz. Ehtiyaclarmızın rәfi dә, qafqazlılar, özümüzün himmәt vә qeyrәtinә bağlıdır. Biz hamımız Qafqaz balalarıyıq. Birimizin sәadәt vә xoşbәxtliyi hamımızın sәadәt vә xoşbәxtliyinә bağlıdır, xoşbәxtliyimizi, sәadәtimizi arzu ediriksә, әlimizdәn gәlәni himmәt vә qeyrәti müzayiqә etmәyәk!"
mənbə.
üzeyir hacıbəyov - seçilmiş əsərləri, ıı cild, 271