göz

11. Hissetmə orqanları arasında görmə işini icra edən, diametri təxminən, 2.5 santimetr olan anatomik quruluşdur. Göz qapağı, kornea, iris, billur(lens), vitreus və retina hissələrindən ibarətdir. işıqların əvvəlcə şəffaf təbəqə korneada, sonra billurda qırılaraq gözün ən arxasında yer alan retina təbəqəsinə əks olunması, oradan da cismin görüntüsünün optik sinirlər vasitəsilə beyinin görmə mərkəzinə daşınması ilə görmə funksiyası həyata keçir.
Dünyada gözümüz kimi qoruyub saxlamalı olduğumuz tək şey elə gözümüzdür. Görmək o qədər möcüzəvi bir şeydir ki, yenə hələ də görə bilərkən bunları yazmaqdan, gecələr yatmaqdansa, gözəl, görülməli şeylərə baxma ehtiyacı hiss elədim. Zənnimcə, ən vacib hissetmə orqanıdır. Bilirəm, heç vaxt musiqi eşidə bilməmək ya da doğma kimsələrin səs tonunu bir də eşidə bilməmək ya da heç vaxt danışa bilməmək də lazımınca dəhşətlidir, amma gözlər tamamilə fərqlidir.
Ən çox qorxduğum şeylərdən biridir gözlərimin başına nə isə gəlməyi. Bütün üzümün qırış içində olmağına da razı olaram onun yerinə. Ancaq məsələ burasındadır ki, ayının min oyunu var bir armudun başında məsəli kimi kor qalacağım fikrini məndə bu qədər fobiyaya çevirən şey gözlərimin hər cür kiçik qəzaya tuş gəlməyidir. Bir gün qorxan gözə sözün həqiqi mənasında çöp düşsə, onda nə olar təsəvvür etmək istəmirəm. Ancaq tək etdiyim də budur. ilk dəfəsində gözlərimdən biri mən evdəkilərin diqqətinin üzərimdə olmadığı kiçik bir vaxtda qayçını əlimə alıb divanın üstündə iməkləməyə başlayanda təhlükə altına düşüb. Gözümün düz bir-iki santimetr altına girməsiylə, balaca bir çapıqla xilas olmuşam. O vaxtdan alıb başını gedəndir. Uşaq, məktəb vaxtı gözlərim tez-tez conjunctivitis olardı, hər cür zərərli maddə təsadüfən sıçrayardı, amma heç nə olmazdı axırda. Bir dəfəsində qardaşımla dalaşanda aramızda dartışdırdığımız qələmin ucu düz gözümün altındakı dərini uzununa cırmışdı, yenə sağlam qalmışdılar. Bir dəfəsində də balkonun tamamilə şüşə olan qapısı cirik-cirik olub, üzərimə aşmışdı və şüşə düz gözümün altında bir yeri ikiyə paralamışdı. Çox aydın yadımdadır o vaxt. Anam qapının o yanında əliylə ağzını tutmuşdu, mən də əlimlə gözümü. Yazıq aralardan tökülən qanı görüb, elə bilibmiş ki, day gözüm getdi. Mən isə heç ağrı da hiss etmirdim, ancaq anamla qardaşımın niyə elə baxdığını bilmək üçün aynanın qabağına qaçanda duzlu suyla təmas etməyinə görə kəsiyin ağrısını hiss elədim. Kök almacıq sümüyümün üstü eninə aralanmışdı, elə bilmişdim həmişə elə qalacaq və başlamışdım hönkür-hönkürə ağlamağa. Anam da vəziyyətin şokunu ata bilib sevincli gözlərlə "Allah, sənə şükr." filan deyirdi. Mən də əlbəttə qanmıram gözümün yerində olmağına şükr etdiyini, ümumiyyətlə "what the fuck is going on?" olmuşam. O gündən başlayaraq kimsə kiməsə çirkin deyəndə bozarmaq istəyirdim ki, sən gözəlliyinin hər an bir qəzada əlindən gedə bilmə ehtimalını bilmirsən ki, belə danışırsan? Hər şeyin o qədər incə iplərdən asılı olmağından dəhşətə gəlmişdim. Çünki kiçicik üç tikişin iziylə qalmaya bilərdim və nə qədər gec çatsa da, gözümün xilas olmağı faktından həyat dərsi almışdım. Evdə hamı başıma dönürdü üzümdə o sarıqla gəzəndə, özüm də necə qorxacaq olmuşdumsa, əşyalara toxunanda ya da yeriyəndə dizlərim, əllərim əsirdi. Hər şeyi asta-asta, ehmalca edirdim, iti, kəsici cisimlərdən qaçırdım və pəncərələrdən də bir il uzaq gəzmişdim. O balkonun qapısını da evdəkilər heç vaxt düzəltdirmədi. Ta köçənə qədər plastik bir şey çəkdilər çərçivəsinə.

Hələ gözlərimi yumub, kor olmağın necə bir şey olacağını yoxladığım vaxtlar var idi. Həmişə də "yox, tək gözlə də yaşamaq olar əslində. ikisi də getməsin təki." zad deyirdim. Guya mütləq hansısa getməlidir də. Axırda kor yaşamağı öyrənmək səyliyini yığışdırdım, çünki gözlərim hələ də var ikən görmək yerinə yumaraq yeriməyə, nələrsə etməyə çalışmağımın hədsiz dərəcədə axmaqca olduğuna fikir vermişdim. Hələ də arada qorxudan gic oluram nəsə olacaq deyə, amma yıxılsam, günəş eynəyinin qırılıb gözümə girə biləcəyi kimi dəhşətli ehtimallarla artıq o qədər də ömrümü-günümü özümə zindan eləmirəm. Ancaq utanmasam inanacam ki, gözlərimi məndən almaq istəyən bir qüvvə var. Lakin əslində, bu qədər şeydən salamat çıxdıqlarına baxılası olsa, bəlkə də gözlərimi qorumağa çalışan bir qüvvə var. Ya da heç nə yoxdur və beləsi də ən istənilənidir.

12. Əslində ,insanın yalnız 1 gözü -sağ göz görür ,sol göz kordur.

13. bir* bu kitabı gün işığında oxuyursunuzsa, torlu qişanıza çatan fotonlar sadəcə 8.5 dəqiqə əvvəl günəşin mərkəzində nüvə reaksiyalarından ortaya çıxmışdır. eyni fotonlar 5 dəqiqə əvvəl merkurinin orbitindən keçib, 2.5 dəqiqə əvvəl veneranı geridə qoymuşdu. yolu dünya ilə kəsişməyən şüalar cəmi 4 dəqiqə sonra marsın, bir saata qədər sonra saturnun orbitindən keçəcək. səmadakı bu yolçuluğun ardından günəşin ağ işığı heç dəyişməyən zaman müddətində (çünki eynşteynin dediyi kimi, işıq sürəti ilə səyahət əsnasında zaman ləngiyir) ətrafımızdakı dünyanı gəzib dolaşar və çox rəngli şüalara çevrilər. saçılan işıq şüaları gözün şəffaf buynuz təbəqəsindən və büllurdan keçib torlu qişanın təhlükəsizlik şəbəkəsinə düşər. bu toqquşmanın təsiri ilə ortaya çıxan enerji ağ təbəqədəki proteinlərin qıvrılmasına səbəb olaraq zəncirvari bir reaksiya başladır. bu isə əgər, yetərli sayda proteinlərdə qıvrılma olarsa, tək bir torlu qişa sinirinin şüalanması və tək bir işıq zərrəsinin qəbul edilməsi ilə nəticələnər.

ağzımızdakı qidanın dadına baxa bilir, çata biləcəyimiz məsafədəki bir cismə toxuna bilir, yüzlərlə metr məsafədən qoxu ala bilir, kilometrlərlə məsafədəki səsi eşidə bilirik. ancaq günəş və ulduzlarla əlaqəmizi yaradan sadəcə görmə qabiliyyətimizdir.

mənbə:
gavin francis - insan vücuduna səyahət, göz: görmənin intibahı

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!