+9 əjdaha
1. verilən bir struktur daxili təkamül. əvvəlcədən mövcud olan organların, strukturların zamanla dəyişməsi. təkamül deyilən şeydə hamının yekdilliklə qəbul etdiyi bölmədir. bu planetdə elə bir biolog yoxdur ki, mikrotəkamülün varlığına şüphə etsin. müsəlmanların bu barədə nə düşündüyünü bilmirəm, amma amerika və avropa yaradılışçıları belə mikrotəkamülü qəbul edirlər və mən deyərdim ki, yaradılış nəzəriyyəsini, "intelligent design" anlayışını qəbul edən biologların əsas dayaq nöqtəsi mikrotəkamüldür (!) belə geniş şəkildə qəbul olunmasının əsas səbəbi isə prosesin qismən müşahidə oluna bilməsidir. məsələn ağcaqanad dərmanları istifadə olunmağa başlanıldıqdan bir neçə il sonra artıq effektivliyini itirməyə başlamışdır. ağcaqanadlarda dəyişiklik olduğu aşkardır. bir başqa misal: bir quşun qalapaqos adalarında 13 fərqli növü yaşayır və hamısı bəslənmə fərqliliyinə görə müxtəlif cür adaptasiya etmiş dimdiklərə sahibdirlər. və yaxud bakteriyaların antibiotiklərə getdikcə daha dözümlü olması. bütün bu misallar göstərir ki, canlılar arasında təbii seçmə var və canlılar dəyişikliklərə məruz qalır, təkamül edir. mikrotəkamül miqyasındakı dəyişikliklərin qaçınılmaz olduğunu anladıqdan sonra ortaya belə bir sual ataq: "mikrotəkamül+zaman=makrotəkamül?" cavab "xeyr". ağcaqanad misalı ilə izah etməyə çalışacam. deməli doğulan ağcaqanadların 5%-i dərmana qarşı müdafiə ilə doğulur. dərman tədbiq olunur. 10% ağcaqanad sağ qalır, həmçinin dərmanın heç təsir etmədiyi o 5%. ikinci nəsil bu "zirehli" ağcaqanadlardan və möcüzə sayəsində sağ qalmış digər hissədən törədiyi üçün, zirehlilərin hissəsi böyüyür. dərmanın təkrarən, bir neçə dəfə tədbiqindən sonra demək olar ki, yaşayan bütün ağcaqanadlar zirehə sahib olur. əslində məsələ daha qəlizdir. zəhərin təsir etməməsi ya "vardır", ya da "yoxdur" deyə biləcəyimiz möcüzəvi bir özəllik deyil. bu, xitin təbəqəsinin qalınlığından, traxeyalarının quruluşundan və s. şeydən asılı olan mürəkkəb bir şeydir. amma biz zirehi var, ya da yoxdur deyərək ağcaqanadları iki qrupa bölək və aşağıdakı nəticələri çıxaraq:1. birinci nəsildə həm zirehli, həm də zirehsiz ağcaqanadlar var idi. yəni yeni bir struktur, özəllik əldə olunmayıb. sadəcə var olan bir özəllik ağcaqanad populyasiyasında daha qabarıq rol oynamağa başlayıb. təbii seçmə, ölüm-dirim mübarizəsində(!)
2. sonuncu nəsildə yalnız zirehli ditdililər var. deməli ağcaqanadların genetik müxtəlifliyi azalıb. zirehsiz olmaq geni yox olub, ya da körəlib. burdan da mikrotəkamülün qızıl qaydasının* bu adlandırmanı kıçımdan uydurmuşam birinci hissəsini çıxarırıq: canlı bir mühitə nə qədər çox adaptasiya edirsə, genetik müxtəlifliyi o qədər aşağı düşür.
3. genetik müxtəlifliyi aşağı düşən canlı növlərinin dəyişkənliyi,adaptasiya etmə bacarıqları aşağı düşür. və olası ani mühit dəyişikliklərində nəsillərinin kəsilməsi ehtimalı artır. bizim misalda zirehli ağcaqanadlar ona görə zəhərlənmirdilər ki, bədənlərinə ətraf mühitdən hava, həmçinin zəhər az girirdi. əgər ani olaraq oksigeni az olan mühitə düşsələr, bədənlərinə kifayət qədər oksigen gedə bilmədiyi üçün hamısı öləcəklər. növ daxili müxtəliflik minimal olduğu üçün yenidən zirehsiz, hava keçirən ağcaqanadların ortaya çıxması mümkün deyildir. beləliklə qızıl qaydanın ikinci hissəsinə gəldik: ən yaxşı adaptasiya etmiş növlər, mühitin ani dəyişikliyində ən çox nəsli kəsilmək təhlükəsi olan növlərdir. yaşayan nümunə: çitalar.
gördüyümüz kimi mikrotəkamülün işləmə mexanizmi cqnlılarda yeni strukturların, yeni organların və ya yeni növlərin əmələ gəlməsini izah etmək üçün istifadə edilə bilməz. sadəcə növün genotipində olan bir özəllik onun həyatında daha böyük rol oynamağa başlayır, ona alternativ olan özəlliklər isə körəlir. və beləliklə genetik müxtəliflik aşağı düşür. düşünürəm ki, artıq yaradılışçıların mikrotəkamülü nəyə görə "zərərsiz" görüb, qəbul etdiklərini anlayırsınız.
tamamilə yeni strukturların, canlı növlərinin əmələ gəlməsi genotipə yeni bilgilərin alınması ilə olur ki, bu mikrotəkamül mexanizmində izah olunmur. makrotəkamülə keçid üçün təkcə zaman bəs eləmir, yeni gen materialı lazımdır. bunun üçün də aşağıdakı yollar var:
1. mutasiya
2. poliploidizasiya
3. crossing-over * rekombinasiya
mütləq oxu: (bax: makrotəkamül)