+8 əjdaha
1. millət-dövlətlərin yaranması əsasən 1789-cu il fransız inqilabı sonrasına təsadüf edir. o vaxtların ən despotik idarələriçiləri olaraq bilinən monarx,kral-kilsə tandeminə qarşı avropada milliyətçilik və respublikaçılıq idealları ilə dövlətlər formalaşırdı. fransa millət-dövlətini 1789 inqilabı sonrası, italiya və almaniya 1871-də, türkiyə 1923-də yaratdı. millət-dövlətlərin yaranmasının ən mühim nəticələri dövlət strukturunun bir millətin hegemoniyasına uyğun qurulmasından ibarət oldu, həmçinin millət-dövlətlər hər zaman digər dövlətlərə geopolitik olaraq baxıblar, yəni millət-dövlətlərdə hər zaman qabarıq bir formada düşmən və müttəfiq anlayışları olub.ancaq artıq əziz sözlük yazarları biz 21-ci əsrdəyik. biz qloballaşan dünyanın bir parçasıyıq, bir növ qloballaşma erasındayıq. artıq insanlar internet,sosial şəbəkələr vasitəsi ilə ən uzaqdakı insanlarla ünsiyyət qurur, tanışır. avropa ittifaqı kimi qurumlar vasitəsi ilə insanlar sərhədsiz bir şəkildə səyahət edir. artıq beynəlxalq siyasət ölkələrin milli maraqlarından çox insan haqları, demokratiya ilə əlaqəlidi. artıq köhnə ilə müqayisədə daha az müharibə olur. insanlar bu qloballaşan dünyanın,kommunikasiya və texnologiya əsrinin ləzzətini çıxardıb haqlarının qorunduğu, sosial rifahlarının təmin olunduğu bir dünyada yaşamaq istəyirlər. əsasən də yeni nəsil artıq sərhədlərə ehtiyac görmür sərhədsiz tək dünya dövləti idealının, sərhədsiz qloballaşmanın heç də qorxulacaq bir şey olmadığını qavrayır. yəni məsələn azərbaycan gənci ermənistanla müharibə şəraiti vəziyyətinə qəribə baxır, dövlətin milli maraqları prinsiplərinə görə insanları cəbhəyə ölümə göndərməyi absurd görür. eynilə türkiyədə yaşayan bir kürd türk millət-dövlətinin onun illərcə dilini qadağa etməsindən narahatdır, onun üçün dövlətin milli marağı vacib deyil, insanın yəni özünün istəyinin təmin olunması vacibdir. yəni qısacası artıq insanı dövlətdən üstün görən insanlar formalaşıb. millət-dövlətlər və onların idarəçiləri də isə bu insanları nə qədər susdurmaq, həbsə salmaq istəsələr də əvvəl-axır bu insanın qalib gələcəyindən qorxurlar. bu insan dövlətin milli marağı adı ilə vyetnamda, iraqda abşın etdiklərinə əllərində çiçəklə cavab verirlər, putin rejimi tipi rejimlərin polislərinə çiçək hədiyyə edirlər. bu insan imkanı olmasa da vaxtını nərmin hüseynlinin xəstəliyini sosial şəbəkədə paylaşıb ona bacardığı qədər kömək etmək istəmiş insandı, erməni qarşıtı səhifələr qurub xalqar və insanlar arası ədavəti artırmaqla məşğul olan yox.bu insanın əlində kompyuter var, silah yox, qəlbində sevgi var, ədavət yox.bu insan millət-dövlətin istəyəcəyi bir insan ola bilməz. millət-dövlətlərin başındakılarına axı iraqa o neftdən pul qazansın deyə öz canını fəda edəcək bir kütlə lazımdı. millət-dövlətin başındakılara axı bir-biri ilə müharibə edib onlara silah alverindən pul qazandıracaq sürülər lazımdı.
millət-dövlətlər dünyaya hər zaman strategiya oyunlarındakı kimi baxıb, onların xalqlarını "qoruduqları" xarici düşmənləri olub. millət-dövlətin insana xidmət deyə ona rifah gətirmək deyə bir amalı olmayıb. insanın maraqları yox dövlətin maraqları olub. indi artıq ramzeslərdən, isalardan, napoleonlardan, stalinlərdən və daha kimlərdən keçən insan qloballaşma ilə birlikdə bütün bilinən tarixi zibil qutusuna atıb, özünə yeni bir səhifə açmaq şansına sahibdir. bunu reallaşıb-reallaşmayacağını isə hamımız uzaq gələcəkdə görə biləcəyik.