primitivist

1. primitivizm azərbaycanca ifadə edilərsə, ibtidaipərəstlik/ibtidaiçilik 19-cu əsrin sonu,20-əsrin əvvəllərində meydana gəlmiş,xüsusilə postempressiyonist rəssamların mənimsədiyi bir incəsənət hərəkatıdır. primitivist isə primitivizm cərəyanını izləyən sənətkarlara verilən addır. primitivistlər texnoloji tərəqqinin gətirdiyi hər şeyin insanlar üçün mənfi olduğunu düşünür,ibtidai həyat tərzini üstün tuturlar və əsərlərində də bunu əks etdirirlər. rəsmlərdə daha çox canlı rənglər,yer-yer cubism ünsürləri təsvir edilir. primitivizmin əsas təmsilçilərinə henri rousseau və paul gauguin aid edilir. henri rousseaunun “the sleeping gypsy”,”the dream”, paul gauguinin “arearea” əsərlərini məşhur primitivist rəsmlərinə misal göstərmək olar. ancaq mənşə olaraq cərəyanın ilk nümunələrini paul gauguinin tahitidə olarkən çəkdiyi rəsmlər təşkil edir. tahitiyə köçərək müasirləşmənin nemətlərini qəbul etməyən gauguin tahitili qadınlarla,az yaşlı qızlarla yatıb müasir əxlaq normalarını da inkar edir və rəsmlərində onları təsvir edir. ancaq bu şübhəli anarxizmin sonu yaxşı olmur və sifilisdən tərk-i-diyar edir. gauguini vincent casselin canlandırdığı gauguin:voyage to tahiti filmini də izləyərək primitivizm və rəssamın həyatı barədə məlumat ala bilərsiniz. bu da bəzi primitivizm nümunələri:
“delightful land”-paul gauguin

“the snake charmer”-henri rousseau

“arearea”-paul gauguin

sifarişi verən: derek

2. Jan-Jak Russo qardaşımızın iddiası ilə oyanan əjdaha. Jan-Jak Russo (1712–1778) məşhur "nəcib vəhşi" konseptini irəli sürdü, insanlığın təbii vəziyyətdə öz atmosferində yaxşı olduğunu və müasir sivilizasiyanın mürəkkəbliyi ilə korlandığını iddia edirdi. Bu fəlsəfi əsas primitivist düşüncəyə təsir edərək, sənayeləşmədən əvvəlki cəmiyyətləri daha saf və məhdudiyyətsiz kimi ideallaşdırdı. Romantik dövründə primitivist ideallar sənayeləşmə və şəhərləşməyə qarşı reaksiya kimi çiçəkləndi. Uilyam Vordsvort kimi romantik düşünənlər və Kaspar David Fridrix kimi sənətkarlar toxunulmamış mənzərələri və kənd sadəliyini ideallaşdıraraq, təbiətlə daha təmiz, sənayeləşmədən əvvəlki əlaqəyə can atmağı nümayiş etdirirdilər. Avropa kolonial ekspansiyası müxtəlif yerli mədəniyyətlərə dair məlumatlılıq gətirdi, tez-tez Avropasentrik və istismarçı bir baxışla "primitiv" və saf olaraq idealizə edildi. Bu, Avropalı olmayan incəsənətə, rituallara və sosial sistemlərə marağı artırdı. 19-cu əsrin sonlarında Pol Qogen kimi sənətkarlar xüsusi olaraq Tahiti kimi "primitiv" cəmiyyətlərdən ilham aldılar. Qogenin əsərləri qeyri-Avropa mədəniyyətlərini romantikləşdirərək, onları təbiətə və ruhaniyyətə daha yaxın kimi təsvir etdi. 20-ci əsrin əvvəlində primitivist yanaşma sənət, musiqi və ədəbiyyatda modernist avanqardla dərin əlaqədə olub. Pablo Pikasso və Anri Matis kimi sənətkarlar Afrika maskalarından və qəbilə incəsənətindən abstraksiya və formal eksperiment üçün ilham alıblar, bunu Pikassonun məşhur Les Demoiselles d'Avignon (1907) əsərində görmək olar. Bahar Ayini (1913) kimi əsərlər qədim pagan rituallarını dissonans harmoniyalar və ritmik intensivliklə təsvirinin yansıması idi.(iqor Stravinski). André Breton kimi surrealistlər "primitiv" mədəniyyətlərin şüursuz, korlanmamış yaradıcılığını heyranlıqla qarşılayırdı. Frans Boas və Bronislav Malinovski kimi antropoloqlar yerli mədəniyyətləri mədəni nisbilik prinsipi ilə öyrənərək "primitiv" stereotipləri çətinləşdirdilər, lakin eyni zamanda bu cəmiyyətlərə qarşı heyranlıq səviyyəsi qaldırdı. 20-ci əsrin ortalarından etibarən Aimé Césaire və Frantz Fanon kimi ziyalılar primitivizmi, yerli xalqları ekzotikləşdirərək, Avropasentrik üstünlüyü davam etdirdiyini tənqid etiblər, səhv etmirəmsə. "Primitivizm" termini latın primitivus (birinci və ya ilkin) sözündən qaynaqlanır.

primitivist

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!