+4 əjdaha
1. təcillə hərəkət edən sistemlərdə müşahidə olunan qüvvələrə deyilir. təcilli hərəkət sürətin və ya hərəkət istiqamətinin dəyişdiyi hərəkətdir. klassik avtobusun tormoz verməsi hadisəsinə nəzər yetirək. bir dayanacaqdakı müşahidəçiyə görə, bir də avtobusa bərkidilən bir kameraya görə içəridə tutacaqlardan yapışmayan sərnişinin hərəkətini qeyd etməyə başlayaq. avtobus sabit sürətlə dayanacağa doğru yaxınlaşır. bu zaman dayanacaqdan baxanda sərnişin də sabit sürətlə hərəkət edir. avtobusun içindəki kameraya görə isə sərnişin sabit dayanıb. sonra avtobus dayanacağa yaxınlaşdığı üçün sürətini azaltmağa başlayır. bu zaman dayanacaqdakı müşahidəçi avtobusun yavaşladığını, amma sərnişinin isə ilk anlarda hələ də avtobusun əvvəlki sabit sürəti ilə hərəkətdə olduğunu müşahidə edəcək. * təbii ki, gündəlik həyatda biz avtobusa bağlı olduğumuz üçün, kənardan baxan bizim ilk anlarda əslində sabit sürətlə getdiyimizi çox da hiss edə bilmir . bu anlarda avtobusun içindəki kamera sərnişinin avtobusun hərəkəti istiqamətində sürətləndiyini ölçəcək. bu sürətlənmə, elə avtobusun yavaşlanmasına bərabər olacaq. avtobusun içindəki kamera sərnişinə bir qüvvənin təsir etdiyini ölçəcək, əslində isə ona heç bir qüvvə təsir etmir və kənardakı müşahidəçi bunu aydın görür. indi soruşa bilərsiniz ki, əgər bizə qüvvə təsir etmirsə, onda niyə biz nəsə hiss edirik. bu ona görədir ki, siz sabit sürətinizlə getməkdə olduğunuz vaxt, avtobusun döşəməsi və ya haradansa yapışmısınızsa ora, sizi avtobusla birlikdə yavaşlatmağa çalışacaq. sizin avtobusa birbaşa bağlı olmayan hissələriniz hərəkətini davam etdiri deyə, elə bilirsiniz ki, doğurdan da sizə qüvvə təsir edir. yuxarıdakı misaldan bir nəticə çıxarmaq lazımdı. bir-birinə nəzərən təcillə hərəkət edən iki sistemimiz var, piyada və avtobus. bu sistemlər inersial sistemlər deyil. və biz müşahidə etdik ki, bu sistemlərdəki fiziki qanuna uyğunluqlar bir-birindən fərqlənə bilir. zira bir sistemdə bir qüvvənin varlığını ölçürük, amma digərində bu qüvvə mövcud deyil.inersial olmayan sistemlərdə bu səbəbdən dolayı biraz ehtiyatlı davranmaq lazımdır. ətalət qüvvəsinin müxtəlif növləri var. ola bilər başqa mənbələrdə bu sadalayacaqlarımı heç ətalət qüvvəsi saymayacaqlar, bəlkə də mən səhv edirəm. amma aşağıdakılar eyni ilə ətalət qüvvəsinin təbiətinə sahibdirlər:
(baxma: mərkəzdən qaçma qüvvəsi)
(bax: koriolis qüvvəsi)