+7 əjdaha
1. Bir Jean-Paul Sartre pyesidir. Orjinal adı "Huis Clos", ingilis dilinə "no exit" kimi tərcümə edilmişdir. Sartre'ın məşhur "cəhənnəm başqalarıdır" ifadəsi bu əsərdə işlənmişdir. Əsərdə cəəhənnəm hesab olunan bir otağa həbs edilmiş üç məhkumun ünsiyyətdə olmaları nəticəsində bir-birilərini narahat etməyi, əzab verməyi təsvir olunur. Yalnız bu əzabvermə fiziki şəkildə deyil, rahatsızedici danışıqlar, bir-birini yarğılama, şəklində təzahür olunur. Əsərin verdiyi mesaj insanların özlərini başqalarının gözü ilə görərək necə yarğıladıqları, şüurlar arasındakı gərginliyin rahatsızedici həddə çatması, bunlar nəticəsində insanlar arasındakı əlaqələrin necə cəhənnəmə çevrildiyi üzrədir.--spoiler--
Sartre'ın təsvir etdiyi cəhənnəm nə pəncərə, nə də ayna olan bir qonaq otağıdır. Üç məhkum - Garcin, inez, Estelle (1 kişi, 2 qadın) ölümdən sonrakı həyatlarında işlədikləri günahlara görə sonsuza qədər qalmaq şərtilə bu otağa həbs edilərlər Məhkumlardan gözlərini qırpma bacarığı alındığı üçün, artıq yatmaq məsələsi də yoxdur. Onların gözləri həmişə açıqdır. Bir aynanın olmaması isə məhkumların özlərini ancaq bir-biriləri ilə əlaqədə təyin edə bilmələrinə səbəb olur.
Otağa ilk ayaq basan valet (xidmətçi) müşayiəti ilə Garcin olur. Cəhənnəm Garcin'in gözlədiyi kimi deyildir, işgəncə alətləri yoxdur, sıravi bir qonaq otağındadır. Daha sonra inez otağa daxil olur. Garcin və inez arasındaki dialoq mənfi xarakter alır, inez Garcin'ə qarşı aqqressivdir, otağa daxil olarkən Garcin'in cəllad olduğunu düşünür. Sonunda Estelle'in də içəri təşrif buyurması ilə üçlü tamamlanır, qapı kilidlənir, artıq otaqdan çıxış yoxdur.
Üçlü arasında danışıqlar başlayar. Əvvəlcə bir yerdə olmalarının nə mənaya gəldiyini, bunun bir təsadüf olub olmadığını müzakirə edərlər. Sonra Estelle və Garcin günahları haqda danışmağa başlayarlar. Estelle yaşlı bir kişi ilə evləndiyini, gənc sevgilisi ilə birlikdə olub ərinə xəyanət etdiyini etiraf edər. Garcin isə sülhsevər biri olduğunu, buna görə də savaşda iştirak etməkdən imtina etdiyini açıqlayar. Halbuki etirafları heç də səmimi deyildir, inez bunu hiss edərək "Oyn oynamağın, bir-birimizin gözünə kül üfürməyin nə mənası var? Hamımız eyni günahkarıq"-, deyər - "Biz cinayətkarıq, bəli üçümüz də, biz cəhənnəmdəyik əzizlərim, və onlar səhv etməzlər, insanlar bir heç uğruna lənətlənməzlər". inez'in bu tutumu Garcin'i də, Estelle'i də narahat edir, çünki onlar hər biri özünü bir başqasına günahsız göstərməyə çalışmışdı, indi isə başqanın gözündə bir cinayətkar olaraq görünür.
inez içlərində ən ağlı başında olandır ki, vəziyyəti anlayır. işgəncə alətləri və ya cəllad yoxdur, çünki bu cəhənnəmdə üçündən biri zatən digərinə işgəncə verir yarğılamalarla, ittihamlarla, qısaca dialoqda olaraq. Qərara alırlar ki, artıq bir-birilərilə danışmasınlar. Qısa müddət sonra sükutu Estelle pozur: "Güzgü var kimdəsə? Güzgüyə baxmadan sanki var olub olmadığımdan əmin ola bilmirəm". inez Estelle'ə yanaşaraq mən sənə güzgü əvəzi ola bilərəm deyir. inez Estelle'ə qarşı istəyi vardır, onu arzulayar, lakin Estelle inez ilə maraqlanmaz, onun ehtiyacı bir kişinin onu arzulamasıdır, onun gözəlliyini tamaşa etməsidir və bu səbəblə Garcin'ə yönələr. Hərçənd Garcin də Estelle ilə maraqlanmaz. Burada bir üçbucaq yaranar üç nəfər də bir-birindən bir şey istəməkdə lakin ala bilməməkdə və əzab çəkməkdədir.
Əsərin davamında artıq hər biri günahlarını bütün reallığı ilə etiraf etməyə başlayar: Garcin sülhsevər olduğunu demişdir, lakin müharibə ortasında ölkəsindən qaçmağa çalışan biri olduğu, yəni bir qorxaq olduğu ortaya çıxar. Eyni zamanda yoldaşına bağlı olmamış, ona xəyanət etmiş biridir. inez isə qohumunun (cousin) arvadını Florence'i yoldan çıxarmışdır, və qohumunun ölməyinə də səbəb olmuşdur, Florence'ə "biz onu aramızda öldürdük demişdir". inez sadistdir, başqalarının əzab çəkməyini istədiyini etiraf etmişdir. Estelle'ə gəldikdə isə bu qadın üçün tək əhəmiyyətli olan şey bir kişinin onun gözəlliyinə heyran olması, onu cinsi cəhətdən arzulamasıdır. Estelle Sevgilisindən olan çağanı öldürmüşdür, və bunun davamında sevgilisi intihar etmişdir.
Estelle Garcin ilə bərabər olmaq onu yoldan çıxarmaq istəyər. Garcin isə Estelle'ə "Mənim qorxaq olmadığıma inanan heç olmasa bir nəfər lazımdır, əgər sən mənim qorxaq olmadığıma bütün ürəyinlə inansan, mən qorxaqlıq etmədiyimi bilərəm və səni həqiqətən sevərəm" deyər. Estell onu qorxaq olmadığını təsdiqləyər, lakin sırf onu arzuladığı üçün edər bunu. Estelle'in əldən çıxdığını görən inez "Sanki sənin qorxaq olub-olmamağın onun çox vecinədir, onun sadəcə bir kişiyə ehtiyacı var bu səbəblə deyir". Bir az sonra Garcin "inez, sən bir qorxağın nə olduğunu bilirsən, səni inandıra bilsəm, qurtularam" şəklində inez'ə müraciət edər, ondan da istədiyini ala bilməz. Üçbucağın yenə yarandığını görürük, Estelle Garcini'i arzulayar, inez Estelle'i və GArcin inezi'i inandırmağa çalışar, fəqət heç biri digərindən istədiyini ala bilməz və əsl cəhənnəm işgəncəsini çəkər.
Garcin və Estelle'in yenidən yaxınlaşdığını görən inez dramatik şəkildə "Necə də sevimli səhnədir, Qorxaq GArcin uşaq qatili Estelle'i qollarına alıb. Mən sizi izləyirəm, hər kəs sizi izləyir, çünki tək başıma mən izdihamın özüyəm, izdihamı eşidə bilirsən GArcin? onların fısıltılarını? "Qorxaq, Qorxaq". Qaçmağın faydası yoxdur, səni buraxmayacam. Onun dodaqlarından nə əldə etməyi umursan, unutqanlıq? Amma mən səni unutmayacam! inandırmalı olduğun şəxs mənəm!".
Garcin: Gecə heç vaxt gəlməyəcək ?
inez: Heç vaxt.
Garcin: Məni həmişə izləyəcəksən?
inez: Həmişə.
Əsərin kuliminasiya nöqtəsində GArcin: "Bəli, bura cəhənnəmdir. Buna heç vaxt inanmazdım. Bizə işgəncə otaqları, od, kükürd, "qaynar gil" haqda deyilənlərin hamısı nağıl imiş! Qaynar dəmir torlara ehtiyac yoxdur. CƏHƏNNƏM BAŞQA iNSANLARDIR!".
Garcin Estelle'ə: O, bizim aramızdadır, o izləyərkən səni sevə bilmərəm:
Estelle: O zaman onu izləməyə qoymaram (bıçağı götürərək inez'i bıçaqlamağa çalışır).
inez: Nə etdiyini sanırsan, dəli məxluqat? Zatən ölü olduğumu yaxşı bilirsən.
Estelle: Ölü?
inez: Ölü! Ölü! Ölü! Bıçaqlar, zəhərlər, kəndirlər yararsızdır. Bu zatən baş verib, bir dəfə və hamımız üçün. Və biz sonsuza qədər buradayıq
Estelle: Sonsuza qədər? necə də gülməli! sonsuza qədər.
Garcin: sonsuza, sonsuza və sonsuza qədər.
(Uzun bir sükut)
Və əsər GArcin'in bu sözləri ilə bitir: "Elə isə, davam edək".
--spoiler--