+9 əjdaha
3. keçən il iran generalının həlak olması ilə nəticələnən abşın bağdad aeroportuna hava hücumundan sonra, baş verən hadisələr ərəfəsində donald trumpın iranın cavab olaraq tədbir görəcəyi təqdirdə, onun mədəni abidələrini məhv edəcəyi ilə bağlı hədələrinə cavab olaraq, belə bir "tweet" atmışdı:.
hər nə qədər işğalçıları "barbar" * bu sözü yunanca danışa bilməyənləri ifadə etmək üçün yaradan və qədim persianı işğal edən yunanlar barbar deyildi, sözün əsil mənasında glş olaraq səciyyələndirsə də, sözlərində həqiqət var. iran dövləti ilə bağlı belə bir maraqlı fenomen mövcuddur ki, əhəmənilər dövründən bəri davamlı bir sivilizasiya kimi mövcud olduğu 2500 illik vaxt ərzində və müxtəlif zaman kəsiklərində yad sülalələrin - yunanların (baxma: selevkilər), ərəblərin (bax: ərəb xilafəti) , monqolların (bax: elxanilər) , türklərin və ya türkdilli sülalələrin (bax: səlcuqlar) , (bax: qəznəvilər) , (baxma: xarəzmşahlar), (bax: ağqoyunlular) , (bax: qaraqoyunlular) , (baxma: səfəvilər), (baxma: əfşarlar), (bax: qacarlar) idarəsi altına keçməsinə baxmayaraq, demək olar bu dövlət heç vaxt öz irani kimliyini itirməyib. bunun haqqında johann wolfgang von goethe belə yazır:
"Biz indi diqqətimizi sülhpərvər, mədəni xalqa - farslara yönəltsək, - ona görə ki, bu əsər onların poeziyasından ilhamlanıb - hal-hazırki dövrü başa düşmək üçün daha erkən zamanlara nəzər yetirməliyik. Bu həmişə tarixçilərə qəribə görünmüşdür ki, baxmayaraq ki, bu ölkə hər dəfə düşmənlər tərəfindən fəth edilib, zəbt edilib və hətta, məhv edilsə də, həmişə öz xarakterində müəyyən milli özəyi qoruyub, saxlamış və tezliklə, bu məşhur "milli fenomen" yenidən baş qaldırmışdır."
"Wenn wir uns nun zu einem friedlichen, gesitteten Volke, den Persern, wenden, so müssen wir, da ihre Dichtungen eigentlich diese Arbeit veranlaßten, in die früheste Zeit zurückgehen, damit uns dadurch die neuere verständlich werde. Merkwürdig bleibt es immer dem Geschichtsforscher, daß, mag auch ein Land noch so oft von Feinden erobert, unterjocht, ja vernichtet sein, sich doch ein gewisser Kern der Nation immer in seinem Charakter erhält und, ehe man sich's versieht, eine altbekannte Volkserscheinung wieder auftritt."
əlbəttə ki, bunun səbəbi 18-ci əsrin sonlarına kimi iran mədəniyyətinin - dilinin, ədəbiyyatının, mifologiyasının, musiqisinin, incəsənətinin şərqdə digər mədəniyyətlər ilə müqayisədə daha nüfuzlu, təsiredici gücə və qədim ənənələrə malik olmasındadır. fars dili şərqdə tarixən həmişə aristokratiyanın dili olub və idarəedici zümrə özünü adi xalqdan fərqləndirmək üçün bu dildə danışıb, bu mədəniyyətə özünü inteqrasiya edib, nəticə etibarilə də farslaşıb. necə ki, bir vaxtlar fransız dili avropa zadəgan ailələri arasında oxşar statusa malik olub, fars dilinin də statusu şərqdə eyni olub. iran "mülkünü" ələ keçirmiş yad hökmdarlar qədim iran hökmdarlarının istifadə etdiyi titul - şahənşah titulundan istifadə edib, bir çox hallarda yazdıqları şeirlərdə özlərini iran mifologiyasının qəhrəmanlarına bənzədiblər. diplomatiyanın dili də şərqdə uzun müddət fars dili olub.
ümumiyyətlə, lap sadə nümunə ilə izah edilməli olsa, təsəvvür edin ki, afrikadakı hansısa bir qəbilə başçısı heç bir təlim və tərbiyə prosesindən keçmədən birbaşa abş-a prezident təyin edilir. sizcə bu adam bu nəhəng supergücü öz qəbiləsini idarə etdiyi ənənələrə uyğun olaraq idarə edər, yoxsa abş-da uzun illərdir oturuşmuş olan qayda və qanunlara uyğun olaraq? məntiqli düşünməyi bacarırsa, görər ki, öz ənənələri, öz mədəniyyəti amerikan mədəniyyətinin yanında daha cılız və daha yetərsizdir, və məntiqli olaraq da, bu adam ilk öncə geyim kodunu dəyişər, dili öyrənməyə çalışar, musiqi, yemək zövqünü belə dəyişər, dönüb olar amerikan və əvvəlcədən mövcud qaydalarla da dövləti idarə edər. eyniylə, qədim dövrlərdə əcnəbi sülalələrin farslaşıb iranı idarə etdiyi kimi... -*
qeyd.
səhv etmirəmsə, bir dəfə vikipediyada bir azərbaycanlı istifadəçi bir iranlı istifadəçiylə müzakirə apararkən, pəhləvilərin fars əsilli sülalə olduğuna görə vaxtilə iranda azərbaycan dilinin mətbuatda istifadəsini qadağan etdiyini yazmışdı. iranlı istifadəçi isə cavab olaraq yazmışdı ki, bunun onun etnik kimliyi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur, çünki pəhləvilər daha çox azərbaycanlıdırlar, nəinki fars: rza şahın anası gürcüstan azərbaycanlısı olub, atası isə mazandaranlı. rza şahın həyat yoldaşı və məhəmməd rza şahın anası tac əl-mülk də iran azərbaycanlısı olub. məhəmməd rza şahın həyat yoldaşı və hazırkı pəhləvi şahzadəsinin anası fərəh pəhləvi də iran azərbaycanlısıdır. üstəlik, hazırkı iran şahzadəsinin də həyat yoldaşı zəncandan olan azərbaycanlıdır. bütün bunlara əlavə olaraq isə hazırkı iranın dini lideri də, * yarı azərbaycanlı iran hökumətində xeyli nazir də, baş qərargah rəisi də azərbaycanlıdır. ancaq dövlət yenə də iran dövlətidir. -*
istinad.
goethe
