ermenilerin duz olma ehtimali

1. Erməni krallığı olub, bəli, ermənilərin də tarixi keçmişə söykənir. Lakin "bizdən daha qədim tarixi olduğu görünür" fikrinə qatılmıram, Azərbaycanlılar Cənubi Qafqaza yaxın keçmişdə haradansa köç edib gəlməyiblər. Azərbaycanlıların etnogenezini qədimdən yerli və bu əraziyə köç edən xalqlar formalaşdırıb.

Ermənilərin də tarixi yoxdur deyib heç kəs özünü savadsız, gülünc vəziyyətə salmasın, saysız mənbələr var. Bu Azərbaycanın tarixinin qədim olmadığı mənasına da gəlmir.

Heç bir xalq əzəldən mövcud olmayıb, ona söz yox.

3. Açığı, Eramızdan əvvəl nə bilim neçənci əsrdə olan söhbətləri bilmirəm. Arada baxıram yazdıqlarına internetdə ki bəs əslində bütün sivilizasiya onlardan başlayırmış, hər yerdə torpaqları var. Qədimdir ya deyil, fərqo yoxdur.

Azərbaycan ərazisini işğal edib oradakı əhalini qovub, cinayət törədib, üstəgəl illər ərzində məsələnin həllinə heç bir addım atmamaqla bərabər daha da şiddətləndirib ermənistan. Sadəcə səsləri yüksəkdən çıxıb deyə haqlı kimi görünüblər. Bu flood yaxşı izah edir:

.

5. Ermənilərin iddiası budur ki Qarabağ adlanan bölgə tarixən erməni idarəçiliyində olub və bu qismən doğrudur, müasir dövrə nəzər salsaq türkmənçay müqaviləsindən sonra dağlıq Qarabağ əhalisinin 90 faizi erməni olduğu faktı qabağımıza çıxır. Mənbəni altda göstərəcəm.
Rus imperiyasının çöküşündən sonra müstəqil Azərbaycan, Ermənistan, gürcüstan respublikaları yarandı. Qarabağda ermənilər bölgəni ermənistana birləşdirmək istəsələr də osmanlı ordusu buna imkan vermədi. Daha sonra osmanlı geri çəkildi, 1920-nin fevralından münaqişə yenidən başladı və nəhayət 1920-nin aprelində Azərbaycan sovetlər tərəfindən işğal olundu. 1921-də Ermənistan və gürcüstan da işğal edildi. Ssri türkiyə ilə sıx əlaqə yaratmaq istədiyi üçün qarabağa Azərbaycan daxilində erməni muxtariyyəti verdi. Yəqin ki türkiyə olmasaydı qarabağ Ermənistana veriləcəkdi, bu faktdır.
Ssri dağılandan sonra isə münaqişə alovlandı, Azərbaycan qəti olaraq muxtariyyəti ləğv etdi, və ermənilər isə bunu qəbul etməyərək müharibəyə başladı. Dağlıq Qarabağ-ın mühasirəyə düşməməsi və həmçinin danışıqlar masasında üstünlük əldə etmək üçün (ətraf ərazilərin Azərbaycana təklif edilərək, qarabağın müstəqil ölkə kimi tanınması) ətraf 7 rayonu da işğal etdi. 1994-dən ikinci qarabağ müharibəsinə kimi danışıqlar davam etdi lakin Azərbaycanın qəti olaraq dağlıq qarabağı tanımaqdan imtina etməsi və 7 rayon da daxil olmaqla dağlıq Qarabağı da geri istəməsi danışıqlarda nəticəyə imkan vermədi.
Mənbələr: George A. A History of Qarabagh: An Annotated Translation of Mirza Jamal Javanshir Qarabaghi's Tarikh-E Qarabagh. Costa Mesa, CA: Mazda Publishers, 1994, page 18

Service, Robert. Stalin: A Biography. Cambridge: Harvard University Press, 2006 p. 204 ISBN 0-674-02258-0

Black Garden, Thomas de Waal, page 292

6. ilber ortaylı bir anısınıda danışarkən, "erməniləri anlamaq üçün dillərini bilib tarixlərinə nəzər salmaq lazımdır. mən bunu uşaq vaxtı etmək istəyərkən ətrafımdan çox təzyiq gördüm ən əsasda öz valideynlərimdən. adamların bir tarixi var amma tarixi həqiqət kimi yox əfsanə kimi danışırlar". vaxtı ikən bu ölkəni bir krallığı olub. amma imperiya olmayıb. və yanlış bilmirəmsə bizans, roma imperiyası son qoyub, və dəfələrlə pers imperiyası ilə vuruşub məğlub olublar. indi isə bunlar hər şeyi türklərin 12 ci əsrdə gəlməsi ilə baş verdiyini deyir. bir yerdə də timurləngin bunlarını qırdığını yazmışdılar. gicdıllaqlar bilmirki timur sikmədiyi ölkə, lider qalmamışdı. onlardan payını alanda yıldırım beyazıt, osmanlı imperiyası olub. bu adamlar (ermənilər) günümüzə ayaq uydura bilmirlər. bu millətnən dost ola bilmə məsələsinə gəldikdə isə qarabağ məsələsi bir ömür unudulmaz. qan düşməni olmuşuq bu ölkə ilə. günümüzdə belə zehniyyətli millətlər impperiyalar ( rusya) kimi ölkələrə xeyr edər. necə ki ermənilərin etdiyinin eynisini edən israil ( amerika)

15. bir az da araşdırsan görürsən ki, bəzi mənbələrə görə də ermənilərdən əvvəl qarabağ ərazisində dilləri hind avropa dillərindən olmayan(erməni dili bu dil ailəsinə aiddir) qafqaz tayfaları olub. bəzilərinə görə bu tayfalar ləzgi dilinə oxşar dildə danışırmışlar. ermənilərin işğalı eramızdan əvvəl 2-4cü əsrlərdə baş veribmiş. (yenə bəzi mənbələrə görə) sonradan da ermənistan parçalanır və qafqaz albaniyasına aid edilib bu ərazi. yəni bunların qədim erməni torpağı dediyi onlardan əvvəl də başqa yerli qafqazlı tayfaların torpağı olub. bu məntiqlə hər yerindən qalxan tarixdə istədiyi nöqtəni seçib, bunu təsdiqləyən mənbələrə istinad edərək qədimdə yaşadığı deyilən hansısa əraziyə torpaq iddiasında olsun gərək.

16. bu gün sabah elon rəis marsda self sufficient koloniya quranda bütün bu söhbətlərin əslində necə gülünc olduğu ortalığa çıxacaq. perspektiv dəyişir çünki.

ermənilərin qarabağ tarixi erməni torpaqlarıdır deməsi yəqin ki, düzdür. ancaq bu heçnəyi dəyişmir. onda avropalıları amerikadan təmizləyək. türklər mərkəzi asiyaya qayıtsın. yox yox, gəlin hamımız afrikaya gedək. bu torpaqlar neandertalların olub, çünki. bu heçnəyi dəyişmir. ermənilərin etdiyi milliyətçilikdir və hələ də ancaq öz osturaqlarının iyinin özlərinə xoş olduğunu anlamayıblar. elə danışıram guya biz anlamışıq.
ola bilər nə vaxtsa hansısa tigran buralarda ağalıq edib. fakt odur ki, sonrakı min 2 min ildə ermənilər bu torpaqlarda mövcud olsalar da çoxluq olmayıblar. rusiyanın bu ərazilərdə varlığı ilə, sayları çoxalmağa başlayıb. ki mən mübahisə edərdim, bu belə bu torpaqlar artıq onlarındır deməyə bəs etməz.
qarabağın indiki vəziyyəti məncə hüquqi bir problemdir. ermənistan qarışıq hamı azərbaycanın xəritəsini tanıyır. ancaq faktiki olaraq 30 ildir qarabağda erməni əsgərləri var. bu işə hardan baxsan haqsızlıqdır. gürcüstanda işləyən bir alman siyasətci demişdi ki, beynəlxalq hüquqda iki prinsip çox vacibdir. Birincisi hər bir xalqa özünü idarə hüququ verilməlidir. ikincisi isə hər bir dövlətin suverenliyi, ərazi bütövlüyüdür. bu iki prinsip nə qədər standart olsa da bir-birinə ziddirlər. Qarabağda isə bu mənə elə gəlir nisbətən rahatdır. birincisi erməni xalqının artıq özünü idarə etdiyi dövlət var. qonşu dövlətin arasında ikinci bir xırda dövlətin yaradılması separatizm yolu ilə işğalçılıqdan başqa bir şey deyil. ikincisi də ki, hamı azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyır. bundan başqa biraz bu məsələyə vaxt ayıran avropalı görəcək ki, cənubi qafqazın ölkələri multi nasionaldır. gürcüstanda azərbaycanlılar, ermənilər. azərbaycanda ermənilər, gürcülər. şimali qafqazda kimin şeyi kimin əlindədir bilinmir heç. uzun sözün qısası, əgər qarabağdakı ermənilərə azadlıq verilsə onda gərək bütün bu xırda kəndlərə, qəsəbələrə də özünü idarə haqqı verilsin. bu isə absurddur. bunu siyasətçilər yaxşı başa düşür və nə qədər ermənilərə simpatiya varsa da, beynəlxalq hüquq bizim tərəfimizdədir. bizim bəlamız odur ki, 30 il əvvəl müharibəni uduzmuşuq. səbəbini bilmirəm. mübahisə eləmək olar. ancaq fakt odur ki, nəinki dağlıq qarabağ həmçinin ətrafındakı bölgələr də gedib əldən. necə ki, indi bütün dünya atəşi kəsin deyir, o vaxtı da ermənistana çıx azərbaycan torpaqlarından deyilib. ancaq heç kim nə bizim nə də ermənilərin yerinə bölgəyə gəlib qarşı tərəfi zərərsizləşdirməyəcək. indi bizim əlimizdə real şans yaranıb ki, məsələni həll edək. bizi aqqressor kimi görəcəklər, bəlkə sanksiyalar oldu. ancaq o vaxtı ermənistanı da aqqressor kimi görürdülər. nə edildi 30 il ərzində? biz indi ərazi bütövlüyümüzü bərpa edib səngərdə otursaq, bütün bu torpaq kimindir suallarına da son qoyulacaq. hər hansı özünə erməni deyən şəxs əgər özünü qarabağda daha yaxşı hiss edirsə, gəlsin azərbaycan adlanan dövlət qurumunun tərkibində yaşasın orda. istər kilsə tikər, istər oğlunun adını tigran qoyar, istərsə də nə vaxtsa azərbaycanın prezidenti olar. necə ki, sovet dövründə azərbaycanlılar ermənilərlə didişdiklərini unutdu, eləcə də bu müharibədən sonra azərbaycan xalqı ermənilərlə olan bu söhbəti unudacaq məncə. bilmirəm, ermənilər öz ambisiyalarını unudacaqlarmı, ancaq hər halda bunun üçün çalışmaq lazım olacaq. ümumiyyətlə regionda bu milliyətçiliyi bir yolla unutdurmaq lazımdır. Çünki, dediyim kimi, elon marsda kokteyl içəndə biz burda sarı gəlin davası etsək, avropa bizi national geographic kanalında göstərə bilər.

17. @16 razıyam, amma yenə də territorial integrity və self determination prinsipləri toqquşanda hansına üstünlük verməli olduğu özü beynəlxalq normlara görə də müəyyən olunmamış cizgidir deyə bilirəm. özünü idarəetmə prinsipində bu haqqa sahib topluluqlar deyəndə dəqiq nəyin nəzərdə tutulduğu tam tərif olunmamış bir şeydi, ona görə də bu prinsip təhrifə açıqdı. təbii ki, əksər hallarda etnik azlıqlar bu haqdan istifadəni irəli sürəndə bölücülüyə yol verilməməsi üçün ərazi bütövlüyü öncəlik kimi götürülür, amma istisna hallar var imiş. biri elə bmt ölkələrinin yarısından çoxunun müstəqilliyini tanıdığı kosovo. etnik olaraq kosovolıların çox böyük əksəriyyəti albandılar və albanların da öz dövləti var bildiyiniz kimi. Kktc də self determination haqlarından istifadə edən bir digəri. Sadəcə Türkiyə tanımış olsa da, Qarabağ məsələsi bizim lehimizə həll olsa, böyük ehtimal tanıyar Azərbaycan da. Amma bunu hansı əsasla edərlər orası maraqlıdı. dağlıq qarabağ məsələsində də self determination-in ərazi bütövlüyü prinsipini üstələməsinin nə dərəcədə haqlı olub olmadığı ilə bağlı yazılmış xeyli elmi iş də varmış. yəni hansı hallarda self determination ərazi bütövlüyünü üstələyə bilməsi mübahisə mövzusudur.

hüquqi cəhətdən baxanda belə istisnalar ola bilərsə, erməni tərəfi də düşünür ki, nəyə görə dağlıq qarabağ da o nümunələrdən olmasın. onlara görə baş verənlər separatizmlə eyniləşdirilə bilməz, çünki öz müqəddəratını təyin etmək üçün haqlı səbəbləri kimi azərbaycan tərəfindən onlara qarşı etnik təmizləmə planı olmasını və sovet dövründə ərazidə qəsdən azəriləşdirmə aparılmasını götürürlər. ermənistan tərəfi özü birbaşa azərbaycanın ərazi bütövlüyünü pozmamış və dağlıq qarabağ öz iradəsilə self determination-i işə salıb özünü idarə edən, ermənistan tərəfindən belə tanınmamış müstəqil respublika kimi göstərildiyi üçün texniki olaraq beynəlxalq hüquq normalarını da pozmadıqlarını iddia edirlər. Yoxsa elə əvvəldən Ermənistana birləşməsini təmin edərdilər. Bu da Azərbaycan özünü idarəetmə haqqını dağlıq Qarabağ üçün tanısa, mümkün ola bilər. Necə Şimali İrlandiyada da 70-lərdə referendum keçirilir ki, İrlandiya ilə birləşmək istəyirlər yoxsa Birləşmiş krallığın tərkibində qalmaq. Background fərqli olsa da, tarixə nəzər salmasaq, prinsip etibarilə tələb olunan eyni şeydir.

vəziyyət elədir ki, keçən əsrdən tətbiq olunmağa başlanan bu beynəlxalq hüquq prinsiplərini də sorğulayırsan istər istəməz. ərazi bütövlüyü prinsipi özü elə bir şeydi ki, tarix boyu dinamik olaraq baş verən dövlətlərin yaranma prosesini texniki olaraq mümkünsüz edir (əslində belə olması müasir dövrdə məntiqlidir). özünü idarəetmə də koloniyalara son qoymaq üçün ortaya atılan prinsip imiş, etnik azlıqların bu haqqı iddia etməsi separatizm kimi qəbul olunduğu üçün nəzərdə tutulmayıbmış. sadəcə bu normlar da bütün xırdalıqları nəzərə alaraq mütləq doğru, mütləq yanlış olaraq qütbləşdirmir olanları. bunu edə biləcək beynəlxalq hüquq sistemi düşünmək də çətindi. əgər ermənilər tərəfində olsa idim, etnik təmizləmə və s.ni düşünüb yenə də ərazi bütövlüyü prinsipinə görə azərbaycanın haqlı olduğunu müdafıə edərdimmi deyə özünə də sual verir adam. yəni əgər etnik təmizləmə iddiası varsa ortada, heç bir azlıq beynəlxalq hüququn onlar üçün nədə qərar qılacağını gözləməzdi.

p.s. etnik təmizləmənin əsassız iddia olduğunu bilirəm, amma bizə necə sadəcə onlar tərəfindən bizə vəhşilik edildiyi öyrədilibsə, əminəm ki, eynisi onlar üçün də keçərlidi və elə sanırlar ki, ancaq biz onlara qarşı vəhşilik törətmişik. belə olan halda doğrudan da etnik təmizləmə iddialarına özlərinin də inanmaqları normal gəlir mənə. amma həm də maraqlısı odur ki, dağlıq qarabağda self determination tətbiq olunub müstəqillik istəyirdilərsə də, bu eyni zamanda orada yaşayan erməni əsilli olmayanlara da şamil olunurdu. halbuki, cavab verə bilməzlər ki, nəyə görə digər millətlər ya öldürülüb, ya da ərazidən qaçmağa məcbur edilib. özləri etnik təmizləmə həyata keçirib azərbaycan tərəfini bunu planlamaqda təqsirləndirirlər.