blok başlıqlarını gizlət
alejandro jodorowsky
bütün zamanlarda yazdığı ən əjdaha entrylər:
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
eyni anı yaşamış iki şəxsin, ya da bir yerdə illərini bölüşmüş iki sevgilinin keçmişdə yaşadıqlarından yadda saxladıqları, ya da unutduqları biri-birindən o dərəcədə fərqli ola bilər ki...
misal üçün, münasibətdə olan iki insan, bir-iki ay davamlı olaraq görüşürlər. görüşlərin birində, qadın keçmişə aid bir hadisəni danışır/xatırlayır. yağmurlu bir gecədə, evdə xalçanın üzərində sevişərkən, çöldəki küləyin təsirindən pəncərənin qəfildən açıldığını və bütün otağın fövqəltəbii bir işığa büründüyünü, həmin özəl hadisəni bir yerdə bölüşdüklərindən duyduğu xoşbəxtliyi, sevgilisinə izah edir.
sevgilisi isə, həmin hadisənin bir parçası olsa da belə, o anı birlikdə yaşadıqlarını yada sala bilmir: xalçanın üstündə sevişdiklərini olduqca yaxşı xatırlayır, lakin, qadının danışdığı an, küləyin təsiri ilə pəncərənin qəfildən açılması, içəriyə düşən mavi işıq, hiss edilən ülviyyət qətiyyən yoxdur.
keçmişə dair xatirələr bir tərəfə, bir tərəfin əsla unuda bilmədiyi və həyatının gedişatına təsir etdiyini düşündüyü şəxs, bəzən digəri üçün tamamilə unudulmuş və kadrajdan çıxarılmış olur.
kunderanın zert romanının başlanğıcında lüdvik, təsadüfən, illər öncə ciddi eşq hekayəsi yaşadığı qadının - lucienin bərbər işlədiyi yerə daxil olur. saçını kəsdirdiyi müddət ərzində gözlərini qadının üzündən çəkməsə də belə, onu tanıya bilmir, tərəddüdə qapılır. istər-istəməz özündən soruşur: "vaxtında dəlicəsinə sevilmiş bir qadının üzünə baxdıqda, kim olduğuna dair tərəddüdə qapılmaq, nə dərəcədə mümkündür?"
l'ignoranceda josef, iyirmili yaşlarında tutduğu gündəlikdə yazılanları oxuyarkən, heç bir şey xatırlamadığını görüb, dəhşətə bürünür. yazdıqlarını oxuduqca özünü tanıya bilmir. xüsusilə də, haqqında səhifələrlə bəhs etdiyi eşq hekayəsindəki gənc qızın simasını, nə qədər çalışsa da gözünün qarşısına gətirə bilmir, adını belə xatırlamır. sırf onu qıcıqlandırmaq və qısqandırmaq məqsədi ilə qurduğu oyunları, ağlatmaq niyyəti ilə danışdığı yalanları, heyrətlənərək oxuyur.
halbuki, joseflə mübahisəsinin ardınan ağır qəza keçirərək, yaralanan miladanın bütün həyatı, o gənclik eşqinə ilişib qalmışdı.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
kunderanın üzərində ilişib qaldığı mövzulardan biri də "kafkaesk hallar"la bağlıdır. kafkaesk halların fərdlərin davranışında yenidən törəməsi (onları əbədi müşayət etməsi) kunderanı dəhşətə salır və bunu başına gəlmiş bir hadisə vasitəsilə nəql edir.
1951-ci ildə, stalinist repressiyalar dönəmində, yoldaşlarından biri rejim tərəfindən həbs edilir. bir çoxları kimi o, da törətmədiyi cinayətlərdə ittiham olunur, lakin bir çoxlarından fərqli olaraq, sonunadək ona dair qaldırılmış bütün iddiaları rədd edir. beləcə toplumun qarşısında həyata keçirilən teatral məhkəmə prosesi üçün işəyaramazın birinə çevrilir, çünki, kafkanın "məhkəmə"sindəki k obrazından fərqli olaraq rejimin ona yüklədiyi cinayəti axtarmaqdan imtina etmişdi.
nəticədə, hadisənin üzərindən on beş il keçdikdən sonra həbsdən azad edilir. həbs olunarkən bir yaşında olan oğlunun artıq on altı yaşı var. həm qadını, həm də övladı üçün izah edilməyəcək qədər xoşbəxt günlər başlayır. bu hadisədən bir müddət sonra kundera, artıq on ilə yaxındır ki, üzünü görmədiyi yoldaşının evinə gəlir və içəri daxil olduqdan bir qədər sonra qəribə hadisə ilə üz-üzə qalır. belə ki, qadın peşman vəziyyətdə yerində əyləşərək, gözləri dolmuş halda, öz oğlundan şikayətlənməyə başlayır. önə sürdüyü səbəblər isə olduqca mənasız adlandırılacaq qədər bəsitdir. misal üçün: səhərlər yuxudan gec oyanır, vaxtı vaxtında yemək masasına gəlmir və s. kundera bunun böyüdüləcək problem olmadığını dediyi arada, oğlu müdaxilə edərək: "xeyr, anam şişirtmir, haqlıdır. o cəsur və dürüst qadındır. və mənim də dürüst biri olaraq böyüməyim üçün çalışır." deyir.
kundera hadisəni belə xülasə edir, illərdir partiyanın qadın üzərində həyata keçirməyi bacarmadığını, ana öz oğlu üzərində bacarmışdı. oğlunu törətmədiyi cinayətdə ittiham edərək, onu, tanımadığı şəxsin qarşısında öz cinayətini axtarmağa təşviq eləmiş və beləcə, stalinist mühakimə müddəti ev şəraitində həyata keçirilmişdi.
kafkaesk hallar, törətmədiyimiz cinayətlərə görə ittiham edilməyimizlə başlayır və ömrü boyu içində yaşadığımız teatral məhkəmədə öz cəzamızı qəbullanmaqla başa çatır: istəmədən yaşadığımız cəmiyyətdə məhkuma çevrilirik.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
ivrit dilində "həqiqət" kəlməsi üç hərfin - aleph, mem və taw`ın birləşməsindən əmələ gəlir və "emeth" deyə səslənir. həqiqət kəlməsindəki "aleph" hərfi silindikdə isə, yerdə qalan hərflər, (mem və taw) birlikdə "meth" - ölüm sözünü formalaşdırır. tolstoy isə ifadə edir ki, ölüm, həqiqətin başlanğıcıdır.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
edgar allan poedan, manic street preachersə qədər populyar mədəniyyətdə, demək olar ki, hər sahədə qarşımıza çıxan auto-da-fe: 15-ci əsr ispan inkvizisiyası, din adına törədilən qətliamlar arasında, tarixdəki öz xüsusi yerini alır. vərdiş etdiyimiz, özündən daha böyük məqsədlər naminə həyata keçirilən qətliamların əksinə, inkvizisiya, insanların ruhlarını sevgi ilə "xilas edir", işgəncə ilə "təmizləyirdi".
inkvizisiya ilə bağlı ən önəmli hekayələrdən biri də, heç şübhəsiz ki, dostoyevskinin "karamazov qardaşları" romanında yer alır. ivanın, alyoşaya, fasilələrlə - onun sualları ilə - danışdığı hekayədir bu. isa geri dönüb; küçələrdə öz möcüzələrini nümayiş etməkdədir. qısa müddət içində insanlar onu tanıyır, ona inanırlar; və elə həmin qısa müddətdə də inkvizisiya isanı ələ keçirərək, səhərisi günü yandırmaq üçün həbsə atır.
axşam, böyük inkvizitor, isanı hücrəsində ziyarət edir və insan təbiəti, sərbəstlik kimi anlayışların ayırd edildiyi , modern ədəbiyyatın ən möcüzəvi monoloqlarından biri ərsəyə gəlir. inkvizitor isaya qəzəblənir: onu kilsənin işinə qarışmaqda ittiham edərək, artıq ona ehtiyaclarının qalmadığını vurğulayır.
"məgər, sizi azadlığa qovuşdurmaq istəyirəm deyən sən deyildin? indi gördün bu azad insanları? insanlar üsyankar idi, üsyankar insan, necə xoşbəxt ola bilər? sənə xəbərdarlıq etməyə çalışdılar; xəbərdarlıq, nəsihət kifayət etmədi, bizə qulaq asmadın: insanları xoşbəxtliyə aparan yeganə yolu, inkar elədin."
inkvizitorun isaya qəzəbinin altında yatan əsas səbəb, üsyankar və iyrəncliyə doğru irəliləyən insanlara, isanın sərbəst seçim haqqını tanımasıdır. insanların həmişə pisliyə doğru sürüklənəcəyi, onun soyuq, qansız dodaqlarından tökülən kəlmələrin tək mənasıdır.
böyük inkvizitor hekayəsinin sonunda, ona qarşı irəli sürülən ittihamların ağırlığı və sərtliyi qarşısında ağzını belə açmayan isa, inkvizitoru alnından öpür. ardınca, inkvizitor, isaya getməyi üçün icazə verir: gedir və bir də əsla geri qayıtmır.
bu mövzuya toxunan bir digər yazar noam chomsky, " gərəkli illuziyalar" kitabında, yaşadığımız cəmiyyətin ancaq bu tərzdə nəzarət altında saxlanıldığından bəhs edir. kütləvi manipulyasiya silahlarının açıqlanmaması, gizli müharibə planları və s. hər biri, insanlığın "yaxşılığı" üçündür. bəs hər hansısa bir şəkildə, özümüzü həqiqətlərdən kənarda görsək, onda necə?
bu suala veriləcək cavabımız yoxdur: sadəcə mövcud böhranı bacardığımız qədər özümüzdən uzaq tutmağa çalışırıq. ta ki, bütün bu məsafələr, bəlli bir zaman keçdikdən sonra (nümunə olaraq 15-ci əsr) müqavimət göstərərək özündən uzaq tutmağa çalışdığı böhranı, kökündən qazıyana qədər.
alyoşanın bu hekayəyə reaksiyası isə, özlüyündə "bütün cəmiyyətlər, təkcə yalanla ayaqüstə dayana bilərlər" düşüncəsini gətirməklə bərabər, gerçəkliyi bütün çılpaqlığı ilə ortaya qoyur:
"bu təkcə, başqalarını özünə kölə etmək istəyidir. iyrənc hissdir. gələcəkdə, bizim qədimi köləliyi xatırladan dövr yaratmaq arzusundadırlar. özləri də həmin kölələrin sahiblərinə çevriləcəklər. bəlkə də tanrıya belə inanmırlar: sənin əzab çəkən inkvizitorun isə, sadəcə xülyadır."
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
xxi əsrdə inanc (hər nə qədər inanmasaq da) insanları xoşbəxt edə biləcək meyarlardandı. tanrıya inanmayaraq, özünəqapılmağın bəxş etdiyi gücsüzlük, itirmişlik duyğusu, bizi istər-istəməz iqamətgahı pessimizm olan saraya qapadır.
inanclı insanlarda isə, bu duyğu öz yerini, hüqonun da ifadə etdiyi kimi, duaların şəfaətverici xüsusiyyətləri ilə birgə, bir gün tanrının bizi bu bataqlıqdan çıxararaq, layiq olduğumuz mükafatı verəcəyi zənninə bağlayır.
fəlsəfədə bunun digər izah yolu isə, blez paskal məsələsi ilə açıqlanır.
məsələ isə bundan ibarətdir:
1. əgər inanıramsa və tanrı varsa mən cənnəti əldə edəcəm.
2. əgər inanıram, lakin tanrı yoxdursa, heç nə itirmirəm.
3. əgər inanmıram və tanrı varsa, mən cəhənnəmdə yanacam.
4. əgər inanmıram, lakin tanrı yoxdursa, heç nə itirmirəm.
bu həmçinin, inanclı insanın, inancsız insana nisbətdə daha xoşbəxt olduğu anlamına gəlir. yəni, inancsız birinin xoşbəxt olmaq şansı, inanclı insanın xoşbəxt olmaq ehtimalının yarı faizinə bərabərdir; çünki, itirəcəyi heç nə yoxdur: məsələ budur.
əslində haqq verirəm bu fikrə; itirəcək heç nəyi olmayan fərdə çevrilmək, bəzi insanları xoşbəxt etməyə yetərlidir: olmasa belə heç nə itirmirsiniz. lakin məsələyə sırf nəsə olacaq ehtimalı ilə yanaşmaq da, məncə, kökündən yalnışdır.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
"dünən sənin telefonun öldü. ölən yalnız adamlar olmur ki... telefon nömrələri də ölür."
anton çexov hekayələrində üzə çıxan, hər an açılmaq qorxusu ilə baş-başa qaldığımız tüfəng, bu hekayədə telefon zəngi ilə yerini dəyişir. hər gecə, eyni saatlarda tanımadığı şəxsin telefon zəngini gözləyən qadın, (bütün zamanlar üçün itirmiş qadın obrazlarının cəmidir) təsadüfi tanışlıqdan eşqə qədər məsafəni qət etmiş rüstəm (seymurun alter egosu) və sonda özünün yaratdığı obrazın telefon zəngini birdəfəlik susdurmaqla, öz eqosuna uduzmağı seçərək, acizliyini sübut edən seymur. çətin idi, çünki özünün belə buna inanacaq gücü qalmamışdı.
qətiyyən şübhəm yoxdur ki, bu hekayə, dəfələrlə adını zikr edəcəyim, fərqli yaş mərhələlərində yenidən oxuyacağım və hər dəfə oxuduqca, yenidən analiz edəcəyim hekayədir. üzərinə çox şey yazmaq olar, yuxusuz qaldığımız gecələrin, içdiyimiz içkilərin təsirindən bihuş olaraq, təklik üzərinə fikir yürütdüyümüz anların hekayəsidir bu: bəli, elə təklik ki, onu yalnız qadın başa düşə bilir. gecə ayılırsan, divarlar üstünə gəlir.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
portuqaliyalı, lənətli şair. yetmiş iki müxtəlif şəxsiyyəti yaratmış, " şeytanın saatı" əsərini ilk dəfə oxuduqda məni təzadlar içinə sürükləmiş, dənizlərin, sirrlərin, alter egoların, insanlardan gizlənən tanrıların və eynəklərin şairi. bugün fernando pessoa və alter egoları, yenidən otağıma təşrif buyurdular.
inanıram, o ölməyib və inanıram ki, heç vaxt adının xatırlanmayacağı yerdə bizi gözləyir, qaranlığın düz gözlərinin içinə baxmaq üçün.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
for john dillinger
in hope he is still alive
“thanksgiving day, november 28, 1986″
şükürlər olsun amerikan bağırsaqlarında nəcisə çevrilməyi qaçınılmaz yabanı hind quşları və yolçu göyərçinlərə.
şükürlər olsun zəhərə bulaşıb, yağmalanmış qoca qitəyə,
sükürlər olsun zorakılıqlara qarşılıq tətikdə saxlanılmış hindulara,
şükürlər olsun dəriləri üzülmüş, cəsədləri qoxumuş bizon sürülərinə.
şükürlər olsun qurd və çaqqal bolluğundakı nemətə.
şükürlər olsun vulqarlaşdırılmış və təhrif gücü yüksək amerikan röyasına.
sükürlər olsun kkk üçün,
kəllə ovçusu, zənci qatili polislərə şükürlər olsun.
kilsələri dolduran xəbis üzlü qadınlara.
"bugün isa eşqinə bir mavi öldür" yazılmış birkalara şükürlər olsun.
şükürlər olsun laboratoriya məhsulu aids bəlasına,
şükürlər olsun içki qadağası və narkotikə qarşı açılan böyük savaşa.
heç biri öz işini görməyən müxbirlər nəslinə.
bəli, əlbəttə şükürlər olsun bütün xatirələrə; amma siz baş ağrıdan, bərbad sıxıntılar idiniz.
eləysə, insanlığın sonuncu və ən böyük röyasına,
sonuncu və ən böyük xəyanətiniz üçün şükürlər olsun.
william s. burroughs
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
uşaqlıq illərimizi xatırlayıram: o vaxtlar hardasa durğun dünyada yaşayırdıq (dünya hələ də fırlanmaqda idi, amma bizim üçün yox; bizim dünyamız fırlanmırdı, sürünürdü). həmin dönəmdə mobil telefon və internet elə də geniş yayılmamışdı: evlərdə tv və radioda efirə gedən verilişlərin səsinə yuxuya gedirdik.
bunu yazdığım vaxt, valideynlərimizi düşünürəm; dünyanı atalarından təhvil aldıqlarının demək olar ki, eynisi olaraq qoyub tərk elədilər. onlara görə heç nə dəyişməmişdi. çox öyrənmək deyilən bir şey də yox idi, azacıq məlumat kifayət edirdi.
alimlər, altı yüz il əvvəl, tam olaraq altı həftəyə insan beyninin qəbul etdiyi məlumatların miqdarının, dövrümüzdə bir gün ərzində əldə edilən məlumatların miqdarına bərabər olduğunu iddia edirlər. altı həftəlik məlumatı, bir gündə toplamaq, ona adaptasiya olmağa çalışmaq zehnə; keçmişə nəzərən qırx qatına yaxın bir basqı formalaşdırmaq deməkdir. bu səbəbdəndir ki, qədimi zamanlarda zehində olan geniş boşluqlar, həmin insanların ağıllarının başlarında qalmasına yardım edirdi. (həyat o qədər səssiz axıb gedirdi ki, haradasa, ən axmaq insanların belə həyatla uyğunluq quraraq, rahatca yaşamaq imkanı var idi)
indiki dövrdə metamorfoz, o dərəcədə şiddətli şəkildə gedir ki, demək olar ən intellektli insanların belə onunla ayaqlaşmağa bacarığı yetmir.
bu məlumatlanma basqısı və köhnədən qalan öyrənməmək vərdişi insanları qəzəbləndirir. modern zehin həddən artıq yüklənir: zehinlərdə əlavə boşluğa yer qalmır.
böyük kompaniyalar, şirkətlər, öz işçilərindən davamlı yenilənmə və innovativ meyilliliklərini artırmaqla, riskə getmək bacarıqlarını yüksəldərək, yırtıcı xarakterə sahib olmaqlarını tələb edir. bunun sonu isə işçilərin iş zəmanətinin yox olmasına; davamlı olaraq iş və şəhər dəyişdirməklə bir istiqamətə yönəlmə duyğularını itirməsinə; bir işdən digərinə, dünəndən sabaha sürüklənməklə, " laqeydlik", " inamsızlıq" və " xarakter aşınması" kimi problemlərlə üz-üzə qalmasına gətirib çıxarır.
məlumat axınının qarşısını almaq mümkün deyil. zehni rahatlatmaq üçün bir müddətliyinə də olsa, dünya ilə əlaqələrin selingersayağı kəsilməsinə ehtiyac var.
ən nəhayət, zehni rahatlıq tapmaq üçün musiqi dinləyin: o sizə mesaj deyil, sadəcə həzz verəcək. müalicənin ən əsas yolu budur; əks halda dəli ola bilərsiniz -*
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
bela tarr`ın bu son filmim olacaq deyə çəkdiyi "a torinoi lo" (turin atı) filminin proloq hissəsində, qara fonun nəzdində belə bir hekayə səsləndirilir. friedrich nietzsche 3 yanvar, 1889-cu ildə, turində, via carlo albertodakı 6 nömrəli evin qapısından küçəyə çıxaraq, bəlkə sadəcə yerimək, bəlkə də poçtda onun adına gələn məktublara baxmaq məqsədilə bilmədiyimiz istiqamətdə irəliləməyə başlayır. ondan elə də uzaq olmayan yerdə, faytonçu, öz inadkar atına söz yeridə bilmir. faytonçu hər nə qədər çalışsa da, at, sahibinin ona verdiyi əmrlərə etinasızlıqla yanaşır. nəticədə, adı çox güman ki, giuseppe carlo ettore olan faytonçunun səbr kasası daşır və qamçısını əlinə alaraq, var gücüylə ata zərbə endirir. nietzsche, kütlənin dayandığı yerə doğru gedərək, həmin anadək əsəb köpürən faytonçunun amansız davranışlarına son qoyur. sağlam cüssəli, gur bığlı nietzsche, qəfildən faytona adlayır və qollarını atın boynuna dolayıb, hıçqıraraq ağlamağa başlayır. hadisəyə şahidlik edənlərdən digərləri, nietzscheni evinə qədər ötürürlər. iki gün boyunca bir divanda uzanaraq, səssizcə dinlənir. ta ki, sonuncu sözünü pıçıldayanadək: ” mutter, ich bin dumm!” ("ana, necə də axmağam!") və həyatının geridə qalan son on ilini, ağlını itirmiş yataq xəstəsi olaraq, anasının və bacılarının himayəsi altında keçirir.
tarr filmdə nietzschenin deyil, haqqında heçnə bilmədiyimiz atın aqibətindən bəhs edir. amma mənim ilişib qaldığım məqam, nietzschenin çarəsizcə etdiyi - "mutter, ich bin dumm!" etirafıdır. deleuze araşdırmasında qeyd edirdi ki, nietzsche ömrünün böyük hissəsini nevrozdan əziyyət çəkərək yaşamışdı. bu çarəsizliyin etirafı üçün səbəb hesab edilə bilərdimi? - müəmmadır. bunun üçün adlerin fərdi psixologiya nəzəriyyəsində adı keçən "nevroz" fikrinə yönəlmək lazımdır. adlerin nevrozla bağlı bu formulu diqqəti cəlb edir:
fərd + sınaq (təcrübə) + ətraf + həyatın tələbləri = nevroz
eyni zamanda adler, həlli yolu üçün də bu formulu önə sürür:
dəyərləndirmə + quraşdırma (sınaqlar+xarakter+duyğusallıq+simptomlar) = şəxsiyyət idealı
və bu tərzdə əlavə edir: əldə edilmiş olan tək qəti və sabit nöqtə şəxsiyyət idealıdır. nevrotik, tanrılığa daha çox yaxınlaşmaq məqsədilə, fərdiliyini, sınaq-təcrübələrini, ətrafını, kənardan müdaxilə edirmişcəsinə dəyərləndirir. nietzsche nevrozdan əziyyət çəkirdi və bu, onu tanrılığa yaxınlaşmağa vadar edirdi.
" gott ist tot" - tanrı öldü fikri, nietzschenin öncəgörməsi idi. tanrı ölməkdə idi, artan ağrılar, bədənin şiddətlə iflicə doğru əyilməsi, tanrını məhv edirdi. lakin, daha betəri, qarşıda hələ çarəsizliyin etirafı ilə başlayacaq olan, ağrıların qoynuna atılmaq hissi onu gözləyirdi.
tarix sübut edib ki, istehlak mədəniyyəti, təkcə əldə olan məhsulların tükədilməsi ilə bağlı deyil, eyni zamanda şüurla əlaqəli olan vasitələr üçün də keçərlidir. insanların anı xilas etmək məqsədilə yaratdıqları minlərlə tanrının, tarixin süzgəcindən keçə bilməyərək, istehlak mədəniyyətinin qurbanına çevrilmələri də məhz bununla bağlıdır. nietzsche də məhz bu mədəniyyətin qurbanı oldu. 19-cu əsrin sonlarında, almaniya (avropa) üçün xarakterik problemlər, nietzscheni formalaşdırmışdı və elə həmin vəziyyət də nietzscheni məhvə sürüklədi.
nietzsche tanrı idi və tanrı 45 yaşında həyata (bəlkə də cəmiyyətə) təslim oldu; lakin onun ölümünə inanmayanların, tanrının yenidən zühur edəcəyi düşüncəsi ilə onunla vidalaşmaları, on ildən bir qədər artıq vaxtlarını aldı.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
intihar məktubu* frankstein
intihar məktubuna bu sözlərlə başlamışdı: kaş həyat, uşaqkən qurduğumuz xəyallardakı kimi davam etsəydi, amma olmadı.
küçənin ən işlək səmtlərindən birində, səkkizmərtəbəli bir binanın, beşinci mərtəbəsində yerləşən evinin balkonuna çıxaraq, intihar etmək üçün aldığı nəfəslə razılaşmaya nail olmağa çalışırdı. "bu dəfə... yox, dərindən nəfəs al, bir də, bir də... bu dəfə bacaracaqsan..."
hər anlaşmazlıq, daxilində gizlətdiyi qorxunu biraz daha vücuduna doğru yaxınlaşdırırdı. aşağıya baxdı, insanlar həyatlarından razı görünürdülər. "görəsən mən də yuxarıdan tanrıya belə görünürəm?" deyə, düşünməyə başladı. "daha neçə mərtəbə yuxarıya çıxsam, mənim varlığımı hiss edər?"
hava tez qaralmışdı. beşinci mərtəbədə olduğu üçün, hava aşağıya nisbətdə daha soyuq idi və dayanmadan külək əsirdi. özünü isitmək üçün qolları ilə bədənini ovuşdurmağa başladı. üçüncü dəfə də eyni hərəkəti təkrarladıqda dayandı və gülümsədi: intihar etmək üçün beşinci mərtəbəyə çıxmış bir adamın özünü isitməyə çalışmasını, acizlik olaraq qələmə verdi. bacara bilməyəcəyini düşündü, lakin bu fikri sadəcə üç dəqiqə vaxtını aldı.
yenidən aşağıya doğru baxdı, bu dəfə qərarında qətiyyətli idi. intihar məktubunu bir daşın altına qoyaraq, son dəfə çarəsizcəsinə göy üzünə baxdı. hava daha da qaranlıqlaşmaqda idi. intihar etmək üçün başını aşağıya sarı əydiyi müddətdə, göy üzündən bir işığın sürətlə yerə doğru enməkdə olduğunu gördü. işıq, biraz da yerə yaxınlaşdıqda alovlandı və onun da olduğu binadan çox da uzaq olmayan bir yerə düşdü.
tanrının ona cavab verəcəyinə inanırdı və özlüyündə bunun da işarə olduğuna dair qərar verdi. bu ani qərar sayəsində intihardan vaz keçib, yerə düşən cismin nə olduğunu müəyyənləşdirmək üçün yola çıxdı. düşən cismi tapmağı, elə də uzun çəkmədi, çünki axtarışda olan təkcə o deyildi. yolu tapmaq üçün yaxınlıqdakı binalardan küçələrə axışan insanları, yanğınsöndürmə və polis maşınlarını izləməyi bəs elədi. hansısa peyk parçası, ətrafdakı kiçik məhəllələrdən birində yerləşən dükana düşmüşdü. düşdüyü yerdə əmələ gələn partlayışda üç uşaq dünyasını dəyişmişdi.
uşaqların cəsədlərini gördükdən sonra, bunun həqiqətən də bir işarə olduğu qənaətinə gəldi və cəld şəkildə intihar məktubunun olduğu binaya doğru qayıtdı. beşinci mərtəbədəki intihar məktubunu götürüb, bir neçə əlavə də qeyd etdikdən sonra binanın səkkizinci mərtəbəsinə çıxdı. məktubu bir daşın altına qoyub, bir saniyə belə düşünmədən, özünü boşluğa yuvarladı. bir neçə saniyə sonra səkidə beyni dağılmış bir cəsəd uzanmışdı.
məktubuna: "həyat, onu gördüyün kimidir. möcüzələrə inanmağı kənara atıb, öz şansımızı artırmağa çalışdığımız gün, işlər biraz daha qaydasına düşəcək. bir işarə filan gözləməyin həyatdan. gələn hər bir işarə, bir son ola bilər." sətirlərini əlavə eləmişdi.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
michelangelonun, isanın ölü bədənini qucaqlayan məryəm fiqurundan adını alan kim ki duk əsəri: pieta. filmdə inanc və mərhəmət anlayışlarını sorğulanmaqla; bir gün isa tərəfindən xilas olunacağını gözləyən, ondan mədət uman insanların hekayəsi, elə eynilə onlar kimi mərhəmət dilənən insanlara danışılır. duyğusal zorakılığa məruz qalmayanlar isə, çox təəssüf ki, özlərini bu hissdən məhrum edirlər.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
günah, insanın öz davranışlarının fərqində olmasının ardınca ortaya çıxan anlayışdır. insan, etdiklərinin günah olduğunu bildikdə, həmin davranışların xətalı olduğu damğası vurulur. günahın ardınca digər insani hissləri üstələyən, işğal edən duyğu isə, (normal şərtlər altında) utanc olur. utanan insan, refleks olaraq, öz ayıbını örtməyə çalışır.
genesis/yaradılış 2:15də bu cür bəhs edilir: rəbb tanrı, ədən bağlarına baxması və onu bəzəməsi üçün adəmi ora yerləşdirdi. ona, bağçada istədiyin ağacın meyvəsindən dada bilərsən, deyə buyurdu. bir tək, yaxşı ilə pisi ayırd etmək ağacının meyvəsindən yemə. çünki, həmin meyvəni dadacağın gün, öləcəksən.
başlanğıcını mesopotamiyadan alan, səmavi dinlərin hekayəsini ixtisarlaşdırsaq; həvva, adəmin qabırğasından əmələ gəlmişdi. adəm ilə həvva, başlanğıcda gözləri görmədiyi üçün biri-birinin çılpaqlıqlarından xəbərsiz idilər. çılpaqlıq hissinin günah (ya da ayıb) olacağına dair bir məlumatları da olmadığından, bu barədə hər hansısa bir sıxıntı yaşamırdılar.
günlərin birində ilan, həvvaya, bağçanın ortasındakı ağacın meyvəsini yediklərində ölməyəcəklərini deyir. çünki, tanrıya məlumdur ki, o ağacın meyvəsini yedikdə gözləriniz açılacaq, yaxşı ilə pisi ayırd etməklə, tanrılığa çatacaqsınız.
hekayənin davamında, ikisinin də gözləri açılmışdı; çılpaqlıqlarından utanmış və cinsiyyət orqanlarını* ayıblarını əncir yarpaqları ilə örtmüşdülər. adəmin ilk işi isə tanrıdan qaçmaq olmuşdu.
daha sonra tanrı ilanı, qadını və kişini lənətləyir: ardıcıl olaraq onları torpaqda sürünməyə, doğum sancılarını çəkməyə və sonsuzadək işləməyə məhkum edir.
tanrı adəmə, ömrü boyu əzab çəkəcəyini, torpaqdan yaradıldığını və yenidən torpağa qayıdacağını deyir.
beləcə ölümsüzlükləri əllərindən alınan adəm və həvva, cənnətdən qovulurlar. tanrı, onların əvəzinə ədən bağlarındakı həyat ağacını qorumaq üçün hər tərəfə fırlanan oxlar və qılınclar yerləşdirir.
* utanc
adəm və həvva qadağan edilmiş meyvəni daddıqlarında, "əslində şeytan haqlı idi, bunu bilməyə haqqımız var idi" və ya "çılpaqlığımızı utanma duyğularımız ucbatından tərk elədik, bilməsəydik, hər şey daha yaxşı olardı" deyə heyfslənmişdilərmi, bilmirəm. burada qəribə gələn məqam, tanrının gözündə çılpaqlığın meyvəni dadana qədər heç bir önəminin olmamasıdır.
şübhəsiz ki, çılpaqlığın utancverici bir duyğu olduğunu tanrı, adəmdən də öncə bilirdi. ancaq, bunu adəmin bilməməli olduğu, tanrının onlardan tək istəyi idi. bəs adəmlə həvva nə səbəbə əncir yarpaqlarına bürünmüşdülər? dini çalarları bir kənara qoyduqda, ən geniş yarpaqlara sahib olduğu üçün deyə bilərik. demək ki, utanc duyğuları üst səviyyədə idi.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
barıt, işin əsası* frankstein
beş dəqiqə sonra öləcəyinizi bilsəniz, ağlınıza nələr gələrdi? cənnət, cəhənnəm, tanrı, günahlarınız; çox güman ki, bunları düşünərdiniz. mən isə hər səhər oyanıb məcburiyyət qarşısında getməli olduğum işimi və işə gedərkən gündəlik olaraq məni görməyə öyrəşmiş - keçdiyim küçələri süpürən - yaşlı insanları düşünürdüm. hər gün hal-əhvallarını soruşan birini, bir də heç vaxt həmin küçədən keçən yerdə görmədikdə, nə hisslər keçirəcəkləri maraqlı gəlirdi. o qədər də vacib məsələ olmasa da belə düşüncələrim bundan ibarət idi.
tam olaraq beş dəqiqə vaxtım qalmışdı: alnıma tuşladıqları silahdan atəş açılmasına beşcə dəqiqə. hər səhər yuxudan oyananda beş dəqiqə əlavə yatmağın necə dəyərli olduğunu bilirsiniz, elə, ən az o qədər dəyərli bir "beş dəqiqə".
nə səbəbə ölməli olacağımı xatırlamırdım. sərxoş olacaq dərəcədə çox içdiyim gecənin səhəri, əli-qolu bağlı şəkildə oturduğum bir stul, qarşımda dəst kostyumlu iki insan və alnıma dayadıqları silah: ölmək üçün bənzəri olmayan - əvəzsiz üsul idi. adətən "bir gün öləcəm və həmin gün bugün də ola bilər" düşüncəsi ilə yaşadığım üçün çox da fikir eləmirdim. yaşadığı müddət ərzində heç nəyi vecinə almamış biri olaraq, beynimdə sual işarələri ilə gedəcəyimə dair hər hansısa təlaş da yaşamırdım. "son bir dəqiqən" dedi, dəst kostyum geyinmiş, topa saqqallı, əlində silah olan adam.
dəst kostyumun yaşatdırdığı hissdəndirmi, ya neyçünsə cinayət törədən şəxslərin çoxusu dəst kostyum geyinməyi sevirlər. buna səbəb olan digər amil isə, dövlət məmurları idilər.
"bilirəm" dedim mövzudan xəbərsiz halda. əgər öləcəyəmsə, biraz sarsaqlamağımın heç kəsə ziyanının toxunmayacağının fərqindəydim.
"insanları heç cürə başa düşə bilmədim. ölmək kimi qəribə vərdişlərimiz var. nə səbəbə? bilinmir, görək; nə də olmasa, işin sirrini öyrənməyimə qırx saniyə qaldı."
reaksiyasız idi. son otuz saniyə: silaha baxdım.
"barıtın necə icad olunduğunu bilirsən?" - sualımın qarşılığında eyni vecsizliklə dayanmışdı.
"insanlar hər şeyin özü olan, bir nəsnə tapmağa çalışarkən barıtı icad ediblər. bugün istifadə olunma məqsədinə baxsaq, bəlkə də tapdıqlarını demək olar - ölüm"
son on beş saniyə.
silahı yaxşıca qavramışdı. son saniyələrimi özümü həmişə möhtac duyduğum sükuta həsr eləməyə çalışırdım. geriyə doğru saymağa başlamışdı. beş... dörd... üç... iki...
iki dedikdə silahdan atəş açılmışdı. ölmədən öncə eşitdiyim son söz isə "ən pis hiss gözləməkdir" olmuşdu. qatilim "bir" deməyərək mənə yaxşılıq etmişdi. işin əsası da elə bu idi.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
tchaikovsky - valse sentimentale:
(youtube: 
)
)Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
ibtidai icma quruluşunda patriarxal dönəmə keçidlə birgə, qadının cəmiyyətin həyatındakı əsaslı rolu da əlindən alınmağa başladı. bu təhlükəli gedişatın başlanğıcına qayıtdıqda görülür ki, matriarxat dönəmin sona çataraq, yerini patriarxal-icmayla əvəzləməsi; iqtidarın, dövlətin, müharibənin, mülkiyyətin və bütün bunları əhatə edən tanrı qavramının yaranmasına gətirib çıxardı.
artıq, heç nə əvvəlki kimi olmayacaq, qadının zərif əlləri sənətin və insanlığın üzərindən sovrularaq, metaya çevriləcəkdi. kişi hegemonluğunun uzun illər boyunca yaratdığı müharibələr, insanlığa kini, nifrəti, intiqam almaq kimi duyğuları həddən artıq aşılamış olmalıydı ki, özgecan aslanın qətli də bunu bir daha isbatladı. diqqət edin, bütünlükdə bu hadisələri emosiannalıqdan tam kənar, kişi gözü ilə analiz etməyə çalışırıq. hətta bütün iyrəncliklərimizi bir qədər də qabardaraq, qadınları "namuslu, fədakar, evləri yıxan, ağlı başdan çıxaran" olaraq xarakterizə edirik. bütün bunlar qadının, kişinin eqosentrik mühakimələrinin, qərəzli yanaşmalarının aslılığından qurtula bilmədiyinin göstərgəsidir.
dünən, özgecanın cənazəsinə gedən qadınlara, "qadınlar geriyə doğru çəkilsinlər, lütfən" deyən zehniyyət, bu tip cinayətlərin səbəbi və hələ davamının olacağının sübutudur. qısacası, zehniyyətinizi sikim.
Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1365
blok - başlıqlarını gizlət
Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1372