muazzez ilmiye çığ

akademik camiada pseudoscientist olaraq bilinən şarlatan. şumeroloq noah kramer, "history begins at Sumer" * tarix şumerdə başlayır kitabında, muazzez ilmiye çığ barəsində muzey məmuru/lövhə oxuyucusu olaraq bəhs edir. kiçik bir araşdırma ilə qadının akademik literaturada referanslar alan məqaləsinin olmadığını görə bilərik.

eyni zamanda qurucusu olduğu hzi araşdırma mərkəzi ilə 1980 12 eylül darbesi ilə həbsedilmiş solçular üzərində işkəncə eksperimentləri aparmış bir şəxsiyyət(siz)dir. inqilabçıların "ağıl xəstəsi" olduğunu iddia edərək doğma qardaşı turan itil ilə birlikdə inqilabçılar üzərində işkəncə tətbiq edərək araşdırmalar apardılar. illər sonra bu faktlar haqqında soruşulanda, muazzez ilmiye çığ "nə edə bilərəm, elm belə ilərləyir" demişdi.

1990-cı ildə devrimci-sol adlı qrup muazzez ilmiye çığın idarə heyətinin sədri olduğu hzi research centeri tətbiq etdikləri işkəncələr səbəbi ilə bombalayır.

bu faktları çox insan bilmir. şumerlər ilə türklərin ortaq kökdən gəldiyini iddia etdiyinə görə türkiyədə cümhuriyyətçi kütlələr tərəfindən rəğbət görür. amma həm elmi bir akkreditasiyası yoxdur qadının, həm də işkəncə tətbiq edən şərəfsizin biridir.

sözaltı günlük

bugün bu xəbəri alacağım ağlımdan belə keçməzdi. ilk gördüyümdə tam hissedə bilmədim nə olduğunu. tam qavraya bilmədim. onun şəkli və iki cümlə: "sıra arkadaşımız x-in vefat haberini üzüntüyle öğrendik. anısı mücadelemizde yaşayacak."

odtüdə ikən birlikdə çox zaman keçirmişdik. ikimiz birlikdə mənasında yox, mübarizədə birlikdə idik. 1 ilə yaxındır heç görməmişdim, danışmamışdım onunla. çox da yaxın deyildik əslində. ama eyni mübarizəyə, eyni gələcəyə inanırdıq. dəyərlərimiz, duyğularımız və mübarizəmizdən tanışırdıq. eynilə dünyanın harasında olursa olsun eyni xəyallara sahib milyonlarla insan ilə heç salamlaşmamış olsaq belə tanışdığımız kimi.

intihar etdiyini deyirlər. səbəbini bilmirəm. keçdiyimiz aylarda intihar etməkdən son anda vaz keçmiş biri olaraq onu anladığımı düşünürəm. amma böyük ehtimal ilə yanılıram. haradan anlaya bilərəm?

səni unutmayacağam. normaldan fərqli olan səs tonun beynimdə sədalanır hələ də. işıqlar içində yat.

panın labirintində ofelia ölərkən sonunda arzuladığı o dünyada oyanır. ümid edirəm sən də inandığımız o bərabər, azad dünyada oyanmısan.

desizionizm

yuxarıdakı entry-də yazılandan fərqli olaraq, "nəyinsə ümumi normalar əsasından deyil, azad qərar və həll əsasında müəyyənləşdirilməsi" olmayan siyasi-hüquqi-fəlsəfi cərəyan, doktrina.

desizionistlər bu sualdan hərəkətlə yola çıxırlar: əxlaqi və ya siyasi/hüquqi qərarın qanuniliyini, etibarlığını təsdiqləyən şey nədir?

desizionistlərə görə qərarın etibarlığını təsdiqləyən şey onun məzmunu, təbii olub olmaması, insan hüquqlarına zidd olub olmaması və sairə deyil. qərarın etibarlığı onun suveren avtoritar (güc sahibi) tərəfindən verilmiş olmasıdır. yəni bir növ hüquqi alanda realizm demək olar. üstün, təbii hüququ başlanğıc nöqtəsi olaraq almır.

"auctoritas non veritas facit legem" - "qanunu həqiqət deyil, hakimiyyət yaradır."- thomas hobbes, Leviathan II/26

desizionist cərəyanın ən görkəmli nümayəndələrindən biri də carl schmittdir. siyasi ilahiyyat kitabında belə deyir: "suveren, istisna olana qərar verəndir." (qərar vermə-decision)

gözümüzün önündə canlanması üçün belə bir nümunə gətirim. mehriban əliyeva aleksandr proxanov ilə görüşündə belə demişdi: "mən heç vaxt yol vermərəm ki, Azərbaycan xalqında ermənilərin timsalında düşmən obrazı formalaşsın. Vaxt var idi ki, bu xalqlar birlikdə yaşayırdı, bir masa arxasında əyləşərək şərab içirdi. Həmin zaman geri dönməlidir."

amma bənzər sözləri müharibədən sonra dilləndirən bəhruz səmədov bu səbəbdən "dövlətə xəyanət" maddəsi ilə təqsirləndirilməklə həbs edilib.

yəni azərbaycan suveren orqanına görə, erməni xalqı ilə qardaşlıq düşüncəsini dəstəkləməyin nə zaman cinayət ünsürü olduğunu, nə vaxt isə sülhsevərlik olduğunu "iki xalq arası qardaşlığın mücərrəd dəyəri" yox, suverenin buna qərar verməsi təyin edir.

təbii

klassiklər (platondan machiavelliyə qədər olan siyas(i)ət filosofları) təbii halı sonda, telosda, məqsəddə axtarırdılarsa, modernlər (machiavelli inqilabı sonrası ilk dalğasının hobbes, locke, spinoza, dekart, bacon olduğu, ikinci dalğasını rousseau, kant və hegelin təşkil etdiyi, üçüncü dalğasını nietzschenin başlatdığı modernizm) isə təbii olanı orijində, başlanğıcda, anti-telosda axtarırdılar.

bir sözlə, təbii hal, təbiət situasiyası klassiklər üçün sonda idi, modernlər üçün başlanğıcda.

təbii

modern zamanda yerini ixtiyariyə buraxan qavram; klassik fəlsəfənin teleogik predmenti, modern fəlsəfənin "üzərində hökmedilən və hökmedilməsi lazım olan" predmenti.

"təbii olan"ın modern və klassik fəlsəfədə oynadığı ayrıc rolu haqqında daha sonra ətraflı danışmaq olar. bu: https://soz6.com/entry/334730 entrydə bəhs etdiyim "günlük yazmaq" ilə də əlaqəsini qurmaq mümkündür.

bəs, pre-klassiklər, bir sözlə fəlsəfə öncəsində "təbii olan" nə adlanırdı. "vərdiş," "yol" sözləri fəlsəfənin "təbii"sinə bərabərdir. (custom, way)

məsələn menstruasiya sözü, müqəddəs kitablarda (islam öncəsi) "qadınların yolu" deyə keçir. türk dilində istifadə olunan "adet" sözü, azərbaycanda istifadə olunan "aybaşı" sözü əslində "vərdiş", mütəmadi olaraq təkrarlanan bir yol mənasına gəlir.

necə ki torpağın adəti vəya yolu onun təbiətidirsə, donuz əti yeməmək də yəhudilərin "yol"u, şərab içməmək də müsəlmanların "yol"udur.

yazarların paylaşmaq istədikləri sitatlar

"Düşünüp kederleniyorum. Manola, Toulouse'da oturuyor, ispanya'sını düşlüyordu. Arada bir Givet'yi de gördüğü oluyordu Mado'nun. "Gnome et Rhone" fabrikasında çalışıyordu Givet, yine eskisi gibi saçları perçem perçem kalkık, yine eskisi gibi neşeli ve yine eskisi gibi uzlaşma nedir bilmezdi. Ve Mado, bütün hayatının bu insanlara, Lejean'a bağlı olduğunu biliyordu. Savaş bitmişti ve yeni bir güne başlamak gerekiyordu: ama sabah kapalı, soğuk, asık yüzlüydü. Çevresinde değişiklikler görüyordu Mado; yüreksizlikler, haksızlıklar görüyordu. işgal günlerinde Almanlara yaltaklananlar, bugün zenginlemişlerdi ve bunlar yolda mimlenmiş bir tanıdığa rastladıkları zaman, korkup yollarını değiştiriyorlar, bağıra çağıra vatanseverliklerinden söz ederek komünistlere kara çalıyorlardı. Ve Mado, Mickey'nin ölmeden az önce söylediği bir şarkıyı ansıyordu sık sık:
"Ötekiler karşılayacak güneşi.
Şarkı söyleyip içecekler sabahlara dek
Ve belki de hiç akıllarına bile gelmeyecek,
Nasıl, ama nasıl isterdik biz de yaşamayı."

ilya Erenburq- dipten gelen dalga

mənəvi şikəstlik

Fiziki baxımdan şikəstlik kimi, harmoniyanı pozan, müəyyən funksiyaları yerinə yetirməkdə problemlər törədən əlillik halı, qüsur.

əsasən 2020-dən sonra cəmiyyətin sosial psixologiyasında yaranan bu mənəvi şikəstlik halı, insanları getdikcə daha da iyrənc bir hala salmaqdadır. Bu şikəstlik xoruna qatılmayan bir gəncin bu sosial təhəkküm halında xoşbəxt olması nadir rastlanan hadisədir.

Vladimir Korolenkonun Kar Musiqiçi əsərində qolsuz doğulmuş bir şikəstə, “Necə ki, bir quş uçmaq üçün yaradılmışdır, insan da xoşbəxtlik üçün yaradılmışdır.” Cümləsi yer alır. Roza Lüksemburq, Korolenko haqqında yazdığı bir məqalədə belə deyir: “Xoşbəxtlik, insanları mənəvi baxımdan sağlam və təmiz edir, eynən bir gölə yansıyan günəş şüalarının suyu ən yaxşı formada dezinfeksiya etməsi kimi. Beləcə anormal şərtlərdə - ki anormal şərtlər əslində sosial bərabərsizliklərdən qaynaqlanan bütün şərtlərdir- fərqli mənəvi şikəstliklərin bir ümumi vəziyyət halına gəlməsinin qaçılmaz olduğu vurğulanır. Xroniki institusiyalar olaraq təzyiq, zülm, haqsızlıq, yoxsulluq, tabeçilik və tək tərəfli mütəxəssisləşmə, insanı mənəvi olaraq müəyyən bir formadan şəkilləndirir, həm də iki qütbdə: təzyiq edən və təzyiq görən, zalım və yaltaq, lovğa və parazit, insafsız kreslo sevdalısı və təmbəl, bilikli və səfeh: hamısı da içində doğulduğu şərtlərin həm nəticəsi həm də qurbanı.

gecəyə bir şeir paylaş

"Nâzım Hikmet vatan hainliğine devam ediyor hâlâ.
Amerikan emperyalizminin yarı sömürgesiyiz, dedi Hikmet.
Nâzım Hikmet vatan hainliğine devam ediyor hâlâ."
Bir Ankara gazetesinde çıktı bunlar, üç sütun üstüne, kapkara haykıran puntolarla,
bir Ankara gazetesinde, fotoğrafı yanında Amiral Vilyamson'un
66 santimetre karede gülüyor, ağzı kulaklarında, Amerikan amirali
Amerika, bütçemize 120 milyon lira hibe etti, 120 milyon lira.
"Amerikan emperyalizminin yarı sömürgesiyiz, dedi Hikmet
Nâzım Hikmet vatan hainliğine devam ediyor hâlâ."

Evet, vatan hainiyim, siz vatanperverseniz, siz yurtseverseniz, ben yurt
hainiyim, ben vatan hainiyim.
Vatan çiftliklerinizse,
kasalarınızın ve çek defterlerinizin içindekilerse vatan,
vatan, şose boylarında gebermekse açlıktan,
vatan, soğukta it gibi titremek ve sıtmadan kıvranmaksa yazın,
fabrikalarınızda al kanımızı içmekse vatan,
vatan tırnaklarıysa ağalarınızın,
vatan, mızraklı ilmühalse, vatan, polis copuysa,
ödeneklerinizse, maaşlarınızsa vatan,
vatan, Amerikan üsleri, Amerikan bombası, Amerikan donanması topuysa,
vatan, kurtulmamaksa kokmuş karanlığımızdan,
ben vatan hainiyim.
Yazın üç sütun üstüne kapkara haykıran puntolarla :
Nâzım Hikmet vatan hainliğine devam ediyor hâlâ.

gecəyə bir şeir paylaş

"Hep yanıldı ve yenilgilere uğradı
Ama atıldı yine de serüvenlere
Vakti olmadı acıların hesabını tutmaya
Durup beklemeye, geri dönmelere vakti olmadı.

Yangınlarla geçti ömrü ve hep yalnızdı
- ki onlar daima birer yalnızdılar

Nerde doğmuştu ve ne zaman kopup
Gitmişti o kentten anımsamıyor artık
Hangi sokaktaydı ilk sevgili ve hala
Sürüp gider mi ilk öpüşmenin esrikliği
Gizlice buluşmaya gelen ve ölürcesine
Korkular geçiren o kız nerededir şimdi
Sensiz olursam yaşayamam diyen
O liseli kız hangi kentte kaldı
Ve o sarışın
O afeti devran bekler mi hala
Atlas yataklara sererek yaşamanın anlamını

Üşüten bir acıydı belki her ayrılık
Her yolculuk yangınların başladığı yereydi
Ama vakti olmadı hesabını tutmaya
Aşkların, ayrılıkların ve acıların

istese de kalamazdı vakti gelince
Geyik sesleri yankılanınca yamaçlarda
Yürek burkulması ve hüzün ve keder
Aralıksız doldururdu acıların bohçasını
Dudaklarında öpüşlerin gül esmerliği
içinde kıpırdanıp durur ufuk çizgisi
Ay bile soğuktur o zaman
Bir buz parçasıdır
Çaresiz çıkılacaktır o yolculuklara
Ki bir ömrün karşılığıdır serüvenler

Biraz da serüvendi yaşamak
Belki yatkındı büyük yolculuklara
Ki serüvenler daima büyük aşklar
Ve büyük yolculuklarla başlar

Anıları aşkları ve bir kenti
Bırakıp gidebilirdi apansız
Apansız başlardı yolculuklar
Hangi saatinde olursa günün
Ve hep kar yağardı nedense
Durmadan kar yağardı yol boyunca
Ve nasılsa yok olup giderdi hüzün
Kent görünmez olunca arkada
Ne bir veda sözcüğü dökülürdü dudaklarından
Ne de dönüp bakardı geriye bir kez olsun


Ne zaman yollara düşse biterdi acılar
Gül yüzlü sular fışkırırdı toprağın karnından
Kavaklarsa oynak bir çingene kızı
Her kıpırdanışında açılıverir uzun ince bacakları

Mekan tutmak ve her akşam aynı ufukta
Güneşin batışını seyretmek ölümdür biraz
Ölümdür biraz hep aynı yatakta
Aynı kadınla sevişerek sabaha varmak
Kitapları hep aynı raflara sıralamak
Aynı eşyayı kullanmak eskimektir biraz
Soluk soluğa yaşamalı insan
Her sabah yeni bir şeyler görebilmeli
Ve cehenneme dönse de bir ömür
Mutlaka bir şeyler değişmeli her/gün

Ey o büyük yolculukların ürperten heyecanı
Okyanus dalgalarının sesleriyle dol bu ömre
Ölüme ve aşka durmadan kement atan
Serüvenlerle geçsin yaşamak

Buz tutmuş bir dünya ortasında
Yollara düşerdi o hep aynı ıslıkla
Önünde dağlar, uçurumlar
Sarsılan gök, yarılan toprak
Çelik uğultularla burgaçlanırken
Yaşamak işte öylesine kucaklardı onu
Ve her nasılsa keklik sekişli
Bir aşkın sevinci dolardı yüreğine
Çıkarıp atardı o zaman deli bir ırmağa
Ne kalmışsa bir önceki serüvenden

Soluk soluğa yaşadı kentleri, aşkları
Bağlanacak kadar kalmadı hiçbirinde
Pervasız bir acemi, bir çılgın
Soyu tükenen bir bilgeydi belki de...

O yalnız kaybetmesini öğrendi ömründe
Avucundan dökülen kum taneleriydi her şey
Ne bir serseriydi ne de yılgın bir savaşçı
Ama kendi kafasıyla düşünen ve hakkında
Ölüm fermanları çıkartılan biriydi belki
Sevince deli gibi severdi
Pervasız severdi sevince
Dövüşmek ancak ona yakışırdı
Ona yakışırdı aşklar ve yolculuklar
Yoktu bağlandığı herhangi bir şey
Bulutlar gibi çekilip giderdi seslerin arasından

Ne bilir ömrün değerini bir çılgın
Yalnızca kendini yaşamayı nereden bilebilir
Ve başarısız eylemler çağında o
Kaçabilir mi binlerce kez ölmekten

Yerleşik yargıları olmadı hiç
Kurmadı güzel gelecek düşleri
Nerede bir yangın, nerede tehlike
O mutlaka oradaydı birdenbire
Dinsizdi, özgür sayılırdı belki
Ama bağlanmazdı özgürlüğe de
Hiçbir yerde yeterinden çok kalmadı
Beklemedi anılar sarnıcının dolmasını
Şikayetsiz yaşadı yaşadığı her günü
Yoktu yüreğinde pişmanlıkların izi

Ayrıntıların izi kalmamış artık
Üst üste yaşanmakta ayrılıklar
Ve bir bulut gibi sıyrılıp gidilmiştir
Dağların, denizlerin üzerinden

Geride kalan ne varsa soluktur şimdi
Titreyen kandiller gibi sönmek üzeredir
O eski konaklar gibidir anılar
Gül bahçeleri, sessiz koru ve orman
Belki sağanak boşanır apansız
Yüzyıllık bir yağmur başlar
Ve sinsi bir hastalığa dönmeden alışkanlıklar
Yok olup gider her şey, belki kül olur

Hırçın bir okyanustur yürek
Dar gelir ufuk ve mutluluklar çevreni
Anılarsa birer çıban izidir
Yaşanmaz onların ölgün gölgesinde

Durgun bir su gibi aktı mı yaşamak
Ve zaman uysal bir kısrak gibi dinginleşti mi
Anısız kalınmıyor artık ne yapılsa
Kuşatıyor yolları, aşkı ve ömrü
Bekleyişleri kemiren çakal sesleri
Oysa bütün köprüler yakılmalı ayrılık vakti
Ve herhangi bir şeyle eşit olmaksızın
Yollara düşülmeli habersiz ve sessiz
Çürük bir diş gibi kanırtıp kentleri
Dünyanın ağzını kanlar içinde bırakmalı


Bir ömrün olgunlaştıramayacağı
acemilikler toplamı ve bir çılgın
boyun eğmedi kendine bile
seçme zorunda kalmadı yaşamayı

nasıl bağlanmadıysa yere ve zamana
bağlanmadı kendine de ömür boyu
dağlara tırmana atlar gibi
soluk soluğa yaşamak istedi dünyayı
bir şahin gibi bulutlara kurdu
dumanlı sevdaların yörük çadırını
sıradan bir gezgin değildi hiç
dövüşür gibi yaşadı yolculukları
belki korkusuz sayılmazdı büsbütün
korkardı korkulara düşmekten zaman zaman

ve bütün gemileri yakıp
yollara düşerdi o hep aynı ıslıkla
mutlu muydu, hiç düşünmedi böyle şeyleri
umutlardansa nefret etti daima


hep yanıldı ve yenilgilere uğradı
ama atıldı yine de serüvenlere

pervasız bir acemi
soyu tükenen bir bilgeydi belki de

Ama bir şey vardı yine de
Başarısız ihtilallerden kendine kalan"

ahmet telli- soluk soluğa

gecəyə bir şeir paylaş

Yiğit harmanları, yığınaklar,
Kurulmuş çetin dağlarında vatanların.
Dize getirilmiş haydutlar,
Hayınlar, amana gelmiş,
Yetim hakkı sorulmuş,
Hesap görülmüş.
Demdir bu...

Demdir,
Derya dibinde yangınlar,
Kan kesmiş ovalar üstünde Mayıs...
Uçmuş, bir kuştüyü hafifliğinde,
Çelik kadavrası korugan'ların.
Ölünmüş, canım,ölünmüş
Murad alınmış...

Gelgelelim,
Beter, bize kısmetmiş.
Ölüm, böyle altı okka koymaz adama,
Susmak ve beklemek, müthiş
Genciz, namlu gibi,
Ve çatal yürek,
Barışa, bayrama hasret
Uykulara, derin, kaygısız, rahat,
Otuziki dişimizle gülmeğe,
Doyasıya sevişmeğe,yemeğe...
Kaç yol, ağlamaklı olmuşum geceleri,
Asıl, bizim aramızda güzeldir hasret
Ve asıl biz biliriz kederi.

içim, bir suskunsa tekin mi ola?
O Malta bıçağı,kınsız,uyanık,
Ve genç bir mısradır
Filinta endam...
Neden, neden alnındaki yıkkınlık,
Bakışlarındaki öldüren buğu?
Kaç yol ağlamaklı oluyorum geceleri...
Nasıl da almış aklımı,
Sürmüş, filiz vermiş içimde sevdan,
Dost, düşman söz eder kendi kavlince,
Kınanmak, yiğit başına.
Bu, ne ayıp, ne de yasak,
Öylece bir gerçek, kendi halinde,
Belki, yaşamama sebep...

Evet, ağlamaklı oluyorum, demdir bu.
Hani, kurşun sıksan geçmez geceden,
Anlatamam, nasıl ıssız, nasıl karanlık...
Ve zehir - zıkkım cıgaram.
Gene bir cehennem var yastığımda,
Gel artık...
ahmed arif- hani kurşun sıksan geçmez geceden

(youtube: )

diamond tema

fəlsəfə və tarix biliyi səthi olan, irqçi devşirmə fenomen. həddindən artıq anaxronik xətalar edir. ictihad və fiqh üzrə biliyi də çox səthidir. amma qarşısındakı asrın həm cahil olduğu üçün, həm doğurdan gj****ğ olduğu üçün oradan qol vura bilmir.

sekulyarizm təbii ki, hər zaman üçün daha mütərəqqi pozisiyadır. amma, türkiyədə sekulyarizm vs şəriətçilik qarşılaşması süni, qurmaca bir qarşılıqdır. reallıqda çox dəyəri yoxdur. türkiyədə şəriət dövləti qurulma ehtimalı yoxdur. akapın mütəmadi olaraq sosial mühəndislik nümunəsi olaraq yenidən istehsal etdiyi qarşıdurmalardır. bununla da kütlələr konsolidasiya olur.

diamondu da, asrını da 4-5 ildir tanıyıram. məktəbdə ikən yeni yeni ateist olduğum vaxtlarda izləyirdim diamondu. elə diamondun səviyyəsi də yeniyetmələrin facebookda ateist vs müsəlman debatları səviyyəsindədir.

asrını danışmağa ehtiyac belə yoxdur. dünyanın büyün söyüşlərini söysəm yetməz ona. azərbaycanda da "libertarian" akademik fenomenimiz parlatdı onu. liberal olmaq şəriətçi olmaq qədər utanılacaq bir şeydir, onsuz da.

osman özarslan müəllimin bu yazısı oxumağa dəyər: https://www.gazeteduvar.com.tr/diamondin-temasi-makale-1701562

sosioloji marksizm

analitik marksizm ekolu ilə tanınan, sosial siniflər klassifikasiyasında yeni nəzəri paradiqmaları ilə həm sosiologiya sahəsində həm də bütöv olaraq marksizm sahəsində yeni cığırlar açan erik olin wrightın Viskonsin-Medison Universitetində verdiyi dərslərdən biri.

dərsin syllabusu 87 səhifədir -*. bu yay syllabusda paylaşdığı əsas oxumaları bitirməyi planlayıram.

syllabusdakı chapterlər bu şəkildədir:
1) giriş
2) sinfi struktur
3) sinfi təşəkkül
4) dövlət və siyasət nəzəriyyəsi
5) ideologiya və şüur
6) tarix nəzəriyyəsi
7) sosializm və xilas/azadlıq

və üstəlik əsas oxumaların yanında- əgər vaxtınız varsa- əlavə oxuma materialları da var. möhtəşəm syllabusdur.

syllabusun linkini paylaşıram. məncə göz atın və bu sahə haqqında nələrsə oxumaq istəyirsinizsə yararlanın.

link: https://drive.google.com/file/d/1Q64aPnfb1IlezJXjzcwuXMh62U8Silft/view?usp=sharinghttps://drive.google.com/file/d/1Q64aPnfb1IlezJXjzcwuXMh62U8Silft/view?usp=sharing