qeyri-düzgün priyomlar

mübahisə zamanı istifadə edilən priyomlardır.bu priyomlara başqa sözlə istifadəsinə icazə verilməyən priyomlar və ya qeyr-korretkt priyomlar deyilir.bir çox mübahisələrdə qeyri- düzgün priyomlardan istifadə edilməsinə icazə verilmir.belə mübahisələrə elmi mübahisələr,polemikalar,diskussiyalar aiddir.bu priyomlardan istifadə etmək xüsusi bacarıqlar tələb edir.rəqibin bu priyomlardan istifadə etməsini isə tutmaq və auditoriyaya bildirmək sizə qələbəni təmin edir. yuxarıda sadaladığımız mübahisə növlərində bu priyomlardan istifadə etmək mübahisədən qovulmağınızla nəticələnir.amma adi günümüzdəki mübahisələr zamanı qeyri-düzgün priyomlardan istifadə etməyi bacarmaq və ustalıqla istifadə etmək rəqibinizin əzmini qırmağınız deməkdir.

düzgün priyomlar

mübahisə zamanı istifadə olunan priyomlardır. bu priyomlara başqa sözlə istifadəsinə icazə verilmiş priyomlar və ya korrekt priyomlar deyilir.
son sözü söyləmək priyomu. mübahisə zamanı son sözü söyləmək daha məqsədə uyğun sayılıq.çünki auditoriyanın daha yaxşı yadında qalır və rəqibin buna cavab verməyə vaxtı olmur.
gözlənilməzlik effekti priyomu . gətirəcək arqumentlərin içərisində ən güclü arqument dəqiqləşdirilir. rəqibin başını zəif arqumentlərlə qatdıqdan sonra bu arqument gətirilir.bu zaman rəqib çaş-baş qalır və qələbə qazanmaq ehtimalı sizin üçün daha da yüksəlir.
vaxtın uzadılması priyomu.rəqibin güclü arqumentlərinə hə və ya yox cavabı vermək məcburiyyətində qaldıqda bu priyomdan istifadə edilir.
daima hücum etmək priyomu. bu priyomu istifadə etmək rəqibin sizə hücum etməsinin qarşısını alır və sizin qələbə qazanmaq ehtimalınızı artırır. mübahisə zamanı müdafiyəyə oturmaq məqbul sayılmır.
kiçik səhvləri qəbul etmək priyomu. etdiyiniz kişik səhvlər həm rəqibinizin həm də auditoriyanın rəğbətini qazanmaqda sizə kömək edəcəkdir.

mübahisənin növləri

düzgün priyomlardan istifadə edilməklə aparılan mübahisə və qeyri-düzgün priyomlardan istifadə edilməklə aparılan mübahisə növləri vardır.
1.həqiqəti ortaya çıxarmaq naminə aparılan mübahisə. yalnız düzgün priyomlardan istifadə olunur və daha çox elmi mübahisələrə şamil edilir. mübahisənin bu növü mübahisənin ən ali növü sayılır.
2.qələbə qazanmaq naminə aparılan mübahisə. bu mübahisə növündə də düzgün priyomlardan istifadə edilir.
3.mübahisə etmək naminə aparılan mübahisələr.mübahisənin bu növü mübahisə etməyi sevənlər üçün şamil olunur.
4.mübahisə məşqləri . mübahisənin bu növü əsasən antik yunanıstan və roma mübahisələridir.yəni hər hansısa fəlsəfi mübahisələrə girişəcək olan proopponent ve opponent ilk pncə məşqlər edir.

ümumilikdə isə mübahisənin 4 növü vardır.
(bax: diskussiya)
(bax: polemika)
(bax: eklektika)
(bax: sofistika)

arthur schopenhauer

dansiqdə(qdansk)varlı tacir ailədə doğulan artur fransa,isveçrə kimi ölkələrdə təhsil alır və latın,alman, ingilis və fransız dillərini sərrast bilir.yüngül həyat keçirən anası üzündən atasının balkondan çaya atlanaraq intihar etdiyi də söylənilir.atasının ölümündən sonra anası ilə yollarını ayıran arthur schopenhauer atasından qalan mal-dövlət ilə ticarət qurmaq istəyir.amma bu təşəbbüsləri heçə çıxır.yüngül xasiyyətli anasının bir neçə kitabı çıxmış və o vaxtın prussiyasında tanınan qadın olmuşdur.hətta o dövrün ən böyük mütəffəkkirlərindən biri olan johann wolfgang von goethe ilə yaxınlıq edən anası artura böyük nifrət bəsləməkdədir. eləcə də arthur schopenhauer anasına və onun yaxınlıq etdiyi insanalara böyük nifrətlə yanaşır.o anasını öz atasının ölümündə təqsirli bilir.fəlsəfəyə,ədəbiyyata marağı olan bu gəncin ilk əsərini anası bir evdə iki dahi olmaz deyə rədd edir.ki gəncin bu əsəri ictimaiyyət tərəfindən də oxunmur.bütün bunları ürək ağrısı ilə seyr edən artur,kitabının oxunmadığını görüb özünü axmaqların içində ağıllı adlandırır.ona görə zəmanəsinin heç bir insanı onun yazdıqlarını anlamaq iqtidarında deyildir.artur öz dövrü üçün yazmırdı.o yüzilliklər sonranın adamı idi.bütün bunlar arturu hər şeyə qarşı etinasız yanaşmağa, anasının ona qarşı münasibəti isə qadınlara qarşı kin bəsləməyə vadar edirdi. artur yadlaşırdı. o tənhalığa çəkilmək üzrəydi. qadınlara heç bir haqq tanımayan mütəffəkkir deyirdi; islamda olduğu kimi qadınların məhkəmədə şahidliyi kişilərin şahidliyi ilə bərabər sayıla bilməz.belə ki 3qadının şahidliyi bir kişinin şahidliyinə bərabərdir.çünki qadınlar gün ərzində daha çox yalan uydurur və bu yalanlarını dürüst şəkildə pərdələməyi çox rahatlıqla bacarırlar.artur deyir;qadının işi peşəsi övlad dünyaya gətirmək,ev işləriylə məşğul olmaqdan ibarət olmalıdı.çünki bəşər tarixi yaranandan qadınlar nə incəsənətdə,nə fəlsəfədə nə də elmdə heç bir iz qoymamışdır.buna görədə qadınların incəsənət,elm və fəlsəfədə təmsil olunmaq istəkləri boşuna atılmış addımdır.
ətrafdan uzaqlaşan bu gənc berlin universitetinə mühazirə demək üçün dəvət olunur. artur bilirdi ki onun çox böyük rəqibi var. amma özünə güvənən artur deyirdi ki mən onun bütün yaratdığı binanı dağıdacam.bu rəqib klassik alman fəlsəfəsinin ən böyük nümayəndəsi olan georg wilhelm friedrich hegel idi.arturun rəqibi çox böyük idi.ən azından o dövrün alman ictimaiyyəti hegeli kultlaşdırmışdı. onun yaratdığı binanı yıxmağa cəhd edən artur bunu bacarmır. özünün ilk mühazirəsinə yüzlərlə adamı toplayan arthur schopenhauer mühazirənin girişini çox uğurla başlasa da sona yaxın buraya hegeli məhv etməyə,onu biabr etməyə gəldiyini söyləyəndən sonra zalda özündən başqa heç kəsin qalmadığını görür.arturun burada da bəxti gətirmir.almaniyanın bəzi şəhərlərinə yayılan epidemik xəstəlikdən dünyasını dəyişən hegeldən sonra almanlar 40 yaşlarında arturu yadlarına salmağa başladılar. artıq o alman fəlsəfəsinin yeni tapılan dahisi idi.onu yeniden berlin universitetine mühazirə deməyə çağırdılar. artıq artur hegel bütünü sındırmışdı. insanların onun yazdıqlarına qarşı tələbatı vardı. cəmiyyətdən özgələşən,öz daxili tənhalığına çəkilən mütəffəkkirin həyatı haınını maraqlandırırdı. qaraqabaq olan arturu yenədə heç kim zahiri görkəminə görə sevə bilmirdi.arturum kitabları çap edilir və sürətlə yayılırdı. amma yenədə onu ölümündən sonra daha çox oxudular,onunla daha çox maraqlandılar,daha çox tədqiq etdilər. artur əsil paranoyak olmuşdu.öz qeydlərini kiminsə oxuyacağı,yeməyinə zəhər qatacağlarını düşünüb qeydlərinin bir cümləsində həm alman, həm ingilis həmdə latın dilindən istifadə edir,yeməyini əksər hallarda öz evinin yanındakı kafedə yeyir,yemək qabı dəstini isə özüylə gəzdirirdi.qoca artur insanlardan daha da qopurdu.onun tənhalığı adi insan tənhalığı deyildi.onun tənhalığı yadlaşmanın nəticəsindən doğmuşdu.
şərq fəlsəfəsinə meyili olan qoca artur sufizmdən xeyli təsirlənmişdi.sufizmin beş mərhələsi ilə razılaşırdı.
artura görə kiminsə qəlbinə toxunmaq,kimisə incitmək deyə bir şey yox idi. əksinə o bunun tərəfdarı idi .artur deyirdi;dostlarınızı təhqir etməkdən çəkinməyin. bu onların sizə daha çox bağlayacaq. onlarla yaxşı davranmayın.pis sözlərinizi ondan əsirgəməyin.necəki sadiq bir it ona qarşı sahibinin çox yaxşı davranmasından həzz etmir.
1860. ildə arthur schopenhaueri evinin yaxınlığındakı kafedə stol üstündə oturmuş və ölü halda tapırlar.
onun haqqında çox yazmaq qeyrimümkün və boşdur, onun haqqında çox danışmaq da qeyrimümkün və boşdur. lakin onun haqqında düşünmək çox gözəldir

müharibə

bəşəriyyətin inkişafına güclü təkan verəcək hadisə. müharibə nəticəsində viran qalmış şəhərlər,ölkələr,ümumilikdə götürsək sivilizasiya yenidən dirçəlməyə çalışır.köhnənin yerinə gəlmiş yeni daha sütunlu və güclü olmaqla yanaşı həm də əlverişli olur. müharibə iki və daha çox xalqı düşmən edərkən,müttəfiq olan xalqları da dost edir.dost olmuş xalqlar bir-birilərini daha dərindən öyrənməyə çalışır.çünki onların ortaq problemləri vardır və bu problem ortadan qalxandan sonra aralarında çox güclü iqtisadi,siyasi və mənəvi əlaqələr yaranır.müharibə insanlığı yüksəldir.bəşəriyyətin irəliyə gedəcək ən güclü yoludur müharibə.

böyük inkivizitor

dostoyevskinin karamazov qardaşları əsərindən bir hissə
hadisələr 16-cı əsr seviliyasında baş verir. zühur edən məsih kilsənin önünə gəlir.körpə qızcığazın dəfn mərasiminə yığışan insanlar onu tanıyaraq ossanna deyə qışqırır.kütlənin içindən səslər gəlir ki əgər sən həqiqətəndə isasansa bu uşağı dirilt.isa körpəni dirildir.bunu görən inkivizitor adamlarına tapşırıq verərək isanı zindana saldırır.bir neçə saatdan sonra isanın yanına gələn inkivizitor isanı danlayaraq ona bildirir ki bu əsr artıq sənin əsrin deyil.sen dediklərini 15 əsr bundan əvvəl deyib getmisən və bundan sonranı bizə buraxmısan.indi gəlib bizim işimizə burnunu soxmağa haqqın yoxdur.nə biz nədəki o gördüyün kütlə səni ürəkdən sevmir.bax əgər bu dəqiqə əmr etsəmki səni tonqalda yandırsınlar,bayaq sənə əl çalan insanlar indi sənin tonqalına odun atacaqlar.

bu hissədə isa məsih danışmır.söz yalnız böyük inkivizitorundur.hətta inkivizitor isanın susub buna baxdığına görə əsəbləşib ona əl qaldırmaq istəyir.


düzdü inanmasamda təsvir edin ki 12-ci imam mehdi zühur edib gəlmişdir.mənə elə gəlirki eynən bu mənzərə yaranar.çünki mehdi nə şiələrə lazımdır,nə sünnilərə nə də ki digərlərinə.onlar istdədikləri kimi özlərindən din yaradıb şellənirlər.onlara görə mehdinin gəlib bu hərc-mərcliyi həll etməsinə lüzum yoxdur.mehdinin buna haqqı da yoxdur.onlar belə xoşbəxtdirlər.vəssalam

mikayıl müşfiq

müşfiqi düşünəndə yaş yandırır gözümü,
kipriyimdən süzülür sözlərinin düzümü.
"oxu, tar! oxu,tar! səni kim unudar!"
"kəs səsini, ötmə tar! sevmir səni proletar!
sevmir çalınsın qatar!" beləcə şeir yazıb,
qəbrini sözlə qazıb, onu dəfn eliyənlər,
dönmüş indi gör necə, bir yüz səksən dərəcə.
müşfiqi dəfn eliyənlər, müşfiqi mədh edirlər.
amiranə, çox incə.
(bax: xəlil rza ulutürk)