qarabağ fk 2014-2015 çempionlar liqasında

1-ci təsnifat mərhələsi :
6 klub oynayacaq. 2-ci mərhələyə keçəcək hər 3 klub ikinci torbaya düşəcək.(klubların qabağındakı onların şəxsi uefa reytinqidi).
1.levadia tallinn (estoniya) : 4.575
2.hb (farer adaları) : 3.175
3.fc santa coloma (andorra) : 2.166
4.lincoln red imps (cəbəllütariq) : 0.000
5.ermənistan çempionu (yəqin ki, banants olacaq)
6.san-marino çempionu (hələ məlum deyil. faetano, tre fiori, folgore və cosmos arasında gərgin mübarizə gedir).

2-ci təsnifat mərhələsi:
34 klub oynayacaq. 23-ü artıq məlumdu.
qarabağ hal-hazırda 12-ci yerdədi.
1.steaua bucurești (rumıniya) : 39.451
2.celtic (şotlandiya) : 36.813
3.bate borisov (belarus) : 33.725
4.sparta prague (çexiya) : 28.870
5.dinamo zagreb (xorvatiya): 23.925
6.ludogorets razgrad (bolqarıstan): 18.125
7.maccabi tel aviv (israil) : 17.875
8.sheriff tiraspol (moldova) : 17.075
9.slovan bratislava (slovakiya) : 8.700
10.aktobe (qazaxıstan) : 8.150
11.ventspils (latviya) : 7.750
12.qarabağ (azərbaycan) : 7.575
13.hjk (finlandiya): 7.435
14.malmö ff (isveç) : 6.265
15.kr (islandiya): 5.350
16.strømsgodset (norveç) : 4.855
17.the new saints (uels) : 4.850
18.st patrick's athletic (irlandiya) : 4.775
19.skënderbeu korçë (albaniya) : 4.600
20.valletta (malta) : 4.466
21.zrinjski mostar (bosniya) : 4.000
22.cliftonville (şimali irlandiya) : 3.225
23.žalgiris vilnius (litva) : 3.050
24.polşa çempionu(legia warszawa: 15.275)
25.serbiya çempionu(1-ci yerdəki fk crvena zvezda: 9.325, 2-ci yerdəki fk partizan: 14.825)
26.macarıstan çempionu (1-ci yerdəki debreceni vsc: 10.325)
27.sloveniya çempionu(1-ci yerdəki nk maribor: 16.200)
28.gürcüstan çempionu(1-ci yerdəki dinamo tbilisi: 6.975)
29.çernoqoriya çempinu (1-ci yerdəki fk sutjeska: 2.450)
30.makedoniya çempionu(1-ci yerdəki fk rabotnicki: 4.550)
31.lüksemburq çempionu (1-ci yerdəki f91 dudelange: 4.975, 2-ci yerdəki cs fola esch: 2.225)
32,33,34 1-ci mərhələdən gələcək 3 klub.

polşa, serbiya, macarıstan, sloveniyanın çempionları siyahıda qarabağı keçəcək.
qarabağ 16-cı yerə düşəcək.
2-ci təsnifat mərhələsi 1-ci torba:
1.steaua bucurești (rumıniya) : 39.451
2.celtic (şotlandiya) : 36.813
3.bate borisov (belarus) : 33.725
4.sparta prague (çexiya) : 28.870
5.dinamo zagreb (xorvatiya): 23.925
6.ludogorets razgrad (bolqarıstan): 18.125
7.maccabi tel aviv (israil) : 17.875
8.sheriff tiraspol (moldova) : 17.075
9.nk maribor (sloveniya) : 16.200
10.legia warszawa (polşa) : 15.275
11.debreceni vsc (macarıstan) : 10.325
12.fk crvena zvezda (serbiya) : 9.325
13.slovan bratislava (slovakiya) : 8.700
14.aktobe (qazaxıstan) : 8.150
15.ventspils (latviya) : 7.750
16.qarabağ (azərbaycan) : 7.575
17.hjk (finlandiya): 7.435
2-ci torba-qarabağın potensial rəqibləri:
18.dinamo tbilisi (gürcüstan) : 6.975
19.malmö ff (isveç) : 6.265
20.kr (islandiya): 5.350
21.f91 dudelange (lüksemburq) : 4.975
22.strømsgodset (norveç) : 4.855
23.the new saints (uels) : 4.850
24.st patrick's athletic (irlandiya) : 4.775
25.skënderbeu korçë (albaniya) : 4.600
26.fk rabotnicki (makedoniya) : 4.550
27.valletta (malta) : 4.466
28.zrinjski mostar (bosniya) : 4.000
29.cliftonville (şimali irlandiya) : 3.225
30.žalgiris vilnius (litva) : 3.050
31.fk sutjeska (çernoqoriya) : 2.450
32,33,34-cü klublar 1-ci mərhələdən gələcək 3 klub.

3-cü mərhələ :
bu mərhələdə klublar 2 ayrı kateqoriyada oynayacaqlar: çempionlar və çempion olmayanlar
çempion olmayanlar :
1.feyenoord (hollandiya) : 13.362
2.fransa 3-cüsü
3.türkiyə 3-cüsü
4.rusiya
5.ukrayna
6.belçika
7.yunanıstan
8.isveçrə
9.cənubi kipr
10.danimarkanın hərəsindən bir klub. bunların qarabağa dəxli yoxdu. bu 10 klub öz aralarında oynayacaq. 5-i play off-a çıxacaq.
çempionlar :
1.red bull salzburg (avstriya) : 46.185
2.cənubi kipr çempionu
3.danimarka çempionu
və 2-ci mərhələdən gələcək 17 komanda.
daha sonra bu 20 komanda şəxsi reytinqlərinə görə 2 torbaya bölünəcək.
əgər ciddi sensasiyalar olmasa qarabağ 2-ci torbada olacaq.
play off mərhələsi :
1.porto
2.bayer leverkusen
3.napoli
4.athletic bilbao
5.ingiltərə 4-cüsü. bu 5 klub 3-cü mərhələdən gələcək çempion olmayanlarla oynayacaq.

əgər qarabağ bura qədər gəlsə onda elə özü kimi 3-cü mərhələdən gələcək digər 9 klubdan biri ilə oynayacaq.

quranda qadının alçaldılması

inancsız insanların əllərində bayraq olaraq tutduqları əsas məsələlərdən sadəcə biri.
məsələyə daha geniş çərçivədə baxmaq lazımdı. məncə əsas sual belə qoyulmalıdır: ümumiyyətlə islamda qadına verilən dəyər nədən ibarətdir? ilk öncə deyim ki, islamda qadına verilən dəyər səudiyyə ərəbistanında və ya əfqanıstanda verilən "dəyər" deyil. bəs bunu hardan bilirik? islam tarixindən bilirik. avropa tarixindən bilirik, napoleonun hekayəsindən bilirik. məkkənin ən önəmli mərkəzi olan bazar yerininin idarəsini bir qadına həvalə etmiş bir peyğəmbər, qadına evlilik aktını kitab ve sünnətlə istədiyi anda təkbaşına üzərinə almaq haqqını verən inanc sistemi bir tərəfdə, toplum stereotiplərinin şərqdə və qərbdə qadına verdiyi önəm(!) və dəyər(!) digər bir tərəfdə. qadın və kişi hərkəsə, elm öyrənməyin fərz olduğu bir inanc sistemi bir tərəfdə, qadına bir paltar tikən və onun içinə onu zorla oturdan şərqiylə, qərbiylə cəmiyyətlər bir tərəfdə. bu ayrılmaları görüb ortaya qoymadan, nə qadına, nə də islama haqqını vermək olar.
başqa bir misal verim, qərbi avropada və ya amerikada "kişi psixologiyası" deyə bir dərsə və ya kitaba rast gəlmək demək olar ki, mümkünsüzdür. ancaq həmin qərbdə "qadın psixologiyası" deyə kitablar, məqalələr yazılır, konfranslar təşkil olunur. yəni kişilərlə əlaqəli psixoloji məsələlərin insan psixologiyasının ümumi təməli hesab olunmasına baxmayaraq, qadınlar bu məsələdə ayrıca bir xüsusi mövzu kimi qiymətləndirilir.
yəni deməyim odur ki, bir din, ideologiya və ya qanuni tənzimləmələri və quruluş fəlsəfəsi ilə bir ölkə, kişi və qadınları bərabər bir bəşəri təməl olaraq alıb, insanlar haqqında olmadığı və ya "insan" anlayışının dibində bir insan stereotipi olaraq sadəcə kişi və onunla əlaqəli məsələlər olduğu müddətcə qadına hansı yeri verirsən ver heç bir işə yaramaz.
qısacası mövzu səhvdi, sual səhvdi. bir din, bir ideologiya və ya bir ölkədə "qadının yeri", "qadına verilən dəyər" belə bir müstəvidə müzakirə olunursa demək, hələ də "qadınlar" məsələsinə xüsusi bir məsələ olaraq baxılır.
amma və lakin madam ki, başlıq açılıb, hörmətli yazarlarımız bəzi iddialar irəli sürüblər, onda deməli biz də öz fikirlərimizi bildirə bilərik.
ilk öncə dinlər tarixçisi karen armstrongun tanrının tarixi kitabına baxaq:"islamdan əvvəlki dönəmdə qadınlara qarşı münasibət həmişəki kimi idi. heç bir siyasi və insani haqları yox idi. qız uşaqlarının qətli geniş yayılmışdı. qadınlar məhəmmədin dinini ilk seçənlər arasında idilər və onların qurtuluşu məhəmmədin ürəyində yer tutan böyük bir arzu idi. quran qız uşaqlarının öldürülməsini qətiyyətlə qadağan etdi, heç bir haqqı olmayan qadınlara boşanma və miras barəsində qanuni haqlar verdi".
qərbdə bir çox qadın 19-cu əsrə qədər bu haqlara sahib ola bilmədi.
armstrong iran və bizans sivilizasiyasına xas olan xüsusiyyətlərin mənimsənilməsi ilə qadınların yenidən ikinci sinif insana çevrilməsinin islamın yayılması əsnasında olduğunu yazır:"artıq abbasi xəlifəliyi zamanına (750-1258) gəldikdə müsəlman qadınların vəziyyəti yəhudu və xristian toplumlarındakı kimi pis idi".
icazənizlə quranın qadını alçaltdığını iddia edənləri dünyanın gəlmiş-keçmiş ən böyük filosoflarının və digərlərinin qadınlar haqqında dedikləri "yüksək" fikirlərlə tanış etmək istərdim:
platon: qadın cəhənnəmin qapısıdır. qadın ortaq mal olaraq əldən-ələ gəzməlidir.
sokrat: dünya üzərində qadın qədər fitnə-fəsad maddəsi olan heç bir şey yoxdur. qadın zəhərli ağaca bənzəyir. xarici görünüşü çox gözəldir və diqqəti cəlb edir. lakin onun meyvəsini yeyən biri dərhal ölər.
Marcus Tullius Cicero: qadınlar olmasaydı kişilər tanrılaşa bilərdi. qadınlar kişilər böyük işlərə nail olmasınlar deyə yaradılıblar.
clement: hər bir qadın qadın olduğu düşüncəsiylə utancından boğulmalıdır. çünki o cəhənnəmə açılan bir qapıdır.
aristotel: qadın yaradılışda yarımçıq qalmış bir kişidir.
chamfort: bir kişi qadınlar haqqında nə qədər pis düşünürsə düşünsün, heç bir qadın yoxdur ki, ondan daha pisini düşünməmiş olsun.
napoleon bonaparte: necə ki bir meyvə ağacı bağbana məxsusdur qadın da kişinin mülküdür.
hər zaman qadınların kişilər üçün, kişilərin isə ölkələri, ailələri, ləyaqətləri və şərəfləri üçün yaradıldıqlarını düşündüm.
qadınlar uşaq doğan maşınlardan başqa bir şey deyildir.
armond salacrou: keşişlər günah çıxardan qadınları dinlədikləri zaman evlənmədiklərinə şükür edirlər.
friedrich nietzche: qadınla danışanda qamçını əlinə almağı unutma.
juan huarte: qadınlar cinslərinə xas olan soyuqluq səbəbiylə dərin bir zəkaya nail ola bilməzlər və siz onları sadəcə önəmsiz və bəsit şeylər haqqında çənə yorarkən görə bilərsiz.
jean jacques rousseau: qadınlarda hər hansı bir sənətə qarşı sevgi görə bilməzsiniz. hər hansı bir məsələ haqqında doğru və gerçək bir məlumat sahibi deyillər. dahilikdən çox uzaqdırlar.
indi isə qadını "alçaldanların"a qadın haqqında düşüncələrinə baxaq:
hz.ömər: imandan sonra yaxşı bir qadından böyük bir nemət yoxdur.
mövlana: qadın olmasaydı dünyada həyatın nəşəsi olmazdı.
"qadın, Haqq nurudur, sevgili deyil;
sanki yaradıcıdır , yaradılmış deyil!” (Məsnəvidən)
hz.əli (hz.fatiməni dəfn edərkən dediyi sözlər): doğrusu səndən qeyrisi üçün bu ürəkdə heç vaxt yer olmayacaq. hər nə qədər gözlərimdən və vücudumdan uzaqlaşsan da həmişə qəlbimdəsən. doğrusu bu dünyada tək bir arzum qaldı. sənə və atana qovuşacağım gün üçün darıxıram.
hz.muhammed: xanımlarınızı üzməyin. onlar allahın sizə əmanətidir. onlara qarşı mülayim olun. yaxşılıq edin (müslim).
xanımının haqqını yerinə yetirməyənin namazı və orucu qəbul olmaz (mürşid-ün-nisa).
ən yaxşı müsəlman xanımına yaxşı davranan müsəlmandır (nesai).
ən üstün mömin xanımına ən yaxşı, ən lütfükar davranan gözəl əxlaqlı kimsədir (tirmizi).
pierre loti: müsəlman türklərin ev həyatı sözün əsl mənasında tamam başqa bir dünyadır. türk qadınının təmizliyi maddi planda bir çiçək qədər safdır. bu maddi təmizlik qadının ruh təmizliyindən irəli gəlir. o qadın içki və qumarın nə olduğunu bilməz.
dünyanın başqa heç bir yerində bir kişi xanımına bu dərəcədə heyran ola və hörmət edə bilməz.
və son olaraq islamda qadının simvollarından biri hesab olunan hz.fatimə haqqında əli şəriətinin dediyi kimi:
hz.fatimə hz.xədicənin qızıdır.
fatimə hz.muhammedin qızıdır.
fatimə hz.əlinin həyat yoldaşıdır.
fatimə hz.həsən və hz.hüseynin anasıdır.
xeyr. bütün bunların hamısı doğrudur və heç biri fatimə deyildir.
fatimə fatimədir!
ibn hazm. əndəlüslü ciddi bir islam alimidir. hardasa 1000 il bundan qabaq belə yazır:" qadının ərinə heç bir xidmət borcu yoxdur. Yemək, təmizlik, uşaqlara baxmaq ya da bunun kimi heçbir iş görmək məcburiyyətində deyil. əgər mömin qadınlar üzərlərinə vəzifə olmayan bu xidmətləri yerinə yetirirlərsə, bu onların əsalətindən və nəzakətindəndir. Ona göre dəyərləndirilməlidir. kişi qadının bütün ehtiyaclarını ödəmək məcburiyyətindədir".
indi isə 1000 il sonra, bugünkü islam toplumunun halına bax… əziz quranda kişinin bir nömrəli vəzifəsi ailəsini təmin etməkdir. qadın heç bir iş görmək məcburiyyətində deyil.
qadını alçaldan quranın ardından gələk qadını yüksəldən 21-ci əsrə.
o əsrə ki, qadını bir yerlərə qoydu. yeri gəldi seks köləsinə çevirdi, yeri gəldi porno filmlərdə oynatdı, yeri gəldi paltarını soyundurub reklamlarda oynatdı, yeri gəldi maşın sərgilərində malını satmaq üçün qadının bədənindən istifadə etdi.
və qadını "yüksəltdi".
halbuki qadının namuslu bir şəkildə yaşaması, bir ərini olması, bir ailəsinin olması, bir uşağının olması 21-ci əsrə uyğun deyil. gerilik əlamətidi.

imkanınız olsa buna da baxarsız.

(youtube: )

luis figonun 1992-ci ildə geyindiyi kostyum

ekşidə görüb yarıldığım başlıq.

(youtube: )

san marino

i dünya müharibəsində osmanlıya qarşı vuruşan müttəfiqlər arasında yer alan ölkə. müharibədən sonra türkiyə müharibə apardığı bütün ölkələrlə sülh müqavilələri imzalayır. amma san-marinoyla müqavilə imzalamaq yaddan çıxır və məhz buna görə türkiyə hal-hazırda san-marino ilə rəsmən müharibə şəraitindədir.
san-marinoya ərazisinin 62 km² olmasına baxmayaraq ildə 3,3 milyon turist gəlir. müqayisə üçün, san-marinodan 100000 dəfə böyük olan və turizmdə ilk yerlərdən birini tutan türkiyəyə ildə 30 milyon turist gəlir.
san-marinonun əsası 301-ci ildə qoyulub və hal-hazırda dünyanın mövcudluğunu qoruyub saxlayan respublika üsul-idarəsi ilə idarə olunan ilk dövlətidir.
san-marino qərbi avropada kommunist bir partiya tərəfindən idarə olunan ilk ölkədir (1945).
bir çox akademiklərə görə dünyada əsl demokratiyanın tətbiq olunduğu yeganə ölkədir.
san-marinonun 224 nəfərlik ordusu da var.
san-marino tarixən türkiyədən başqa bir çox ölkəyə müharibə elan edib. amma bu müharibələrin çoxusu san-marinoluların yadından çıxdığına görə yarımçıq qalıb.

martin lings

1909-cu ildə manchesterdə protestant bir ailədə anadan olan və sonradan islamı qəbul edən ingilis əsilli sufi yazar.
ibtidai və orta məktəbin ardından oxford universitetində ingilis ədəbiyyatı üzrə ali təhsil alır. gənclik illərində dini mövzudakı suallara cavab tapa bilməməsi onun ateizmə meyil göstərməsinə səbəb olur.
1935-ci ildə litvaya gedən martin lings orada anqlo-sakson və orta əsrlər ingilis dili dərsləri deyir. bu dövrdə artıq ateist idi. amma dünya dinlərinə olan marağı ona islamı tanıdır.
lingsin həyatı bir sufi ilə tanışması ilə tamamilə dəyişir. afrikalı müsəlmanlar vasitəsilə cəzairli şeyx əhməd ələvi əş-şazeli ilə tanış olan lings şeyxinin sufi həyatından və düşüncələrindən təsirlənir (1961-ci ildə yazdığı "21-ci əsrdə bir vəli" əsəri məhz şazeli haqqındadır). 1938-ci ildə müsəlman olduğunu açıqlayır və əbubəkr siracəddin adını alır.
1939-cu ildə misirə gedir və burada qahirə universitetində ingilis ədəbiyyatı və xüsusilə william shakespearedən 12 il dərs deyir. lings 1948-ci ildə xanımı ilə birlikdə həccə gedir. ardından yenidən ingiltərəyə qayıdır və london universitetindən ərəb dili diplomu alır. 1955-ci ildən başlayaraq uzun müddət britaniya muzeyinin şərq əlyazmaları (əsasən ərəbdilli mətnlər) şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışır və bu sahədə çoxlu tədqiqatlar aparır.
2004-cü ilin noyabrnda ingiltərədə verdiyi "sufi or not sufi" adlı konfransda şekspirin əsərlərində sufizmin bəzi elementlərinin olduğunu iddia edir.
martin lings 2005-ci ilin may ayında 98 yaşında ingiltərədə vəfat edir.
lings qərbdə əsl islamı tanımaq istəyənlərin müraciət etdiyi ilk şəxsə çevrilir. frithjof schoun və rene guenon kimi sələflərinin başlatdığı "avropalı intellektualların sufizmlə tanış edilməsi kampaniyası"nın son təmsilçilərindən biri kimi məşhurlaşır. lingsə görə sufizm islamın gülən üzü idi. uzun illər boyunca onun what is sufizm? adlı əsəri qərbdə bir çoxlarının əlkitabına çevrilir. martin lings həm şərqi həm də qərbi bildiyinə görə öz mədəniyyətinin insanlarına irfani bir baxış bucağıyla modern dünya insanının möhtac olduğu şeyin nə olduğunu göstərməyə çalışır.
varlığı anlamaq və mənalandırmaq üçün edilmiş bir çağırış idi onunku: "ey insanlar! modern dünya sizə insanlığınızı, ləyaqətinizi unutdurmasın!" deyə başlayan. "səmavi aləm içinizdədir, axtarın tapacaqsız, qapını döyün, açılacaq!" deyirdi... və təbii ki, qapının necə vurulacağını da göstərirdi bizə. müasir dövrdə insanın allahla yaxınlığını və dolayısıyla da varlığın sirrini itirdiyini, amma bu sirrin yenidən açıla biləcəyini deyirdi. çünki "hər nə qədər biz allahdan uzaqlaşmışıqsa da , o bizə çox yaxındı."
lings sufizmin qurana və hz.peyğəmbərə əsaslandığından son dərəcə əmin idi və hucviridən nəql etdiyi bu sözlərə qəlbən inanırdı: " peyğəmbər zamanında sufizmin adı yox idi amma özü var idi. indi isə adı var özü yoxdu."

kitabları (ingilis dilində):
the underlying religion (world wisdom, 2007),
splendors of qur'an calligraphy and illumination (2005),
a return to the spirit : questions and answers (2005),
sufi poems : a mediaeval anthology (2005),
mecca: from before genesis until now (2004),
the eleventh hour: the spiritual crisis of the modern world in the light of tradition and prophecy (2002),
collected poems, revised and expanded (2002),
ancient beliefs and modern superstitions (2001),
what is sufism (islamic texts society, 1999),
the secret of shakespeare : his greatest plays seen in the light of sacred art (1998),
sacred art of shakespeare : to take upon us the mystery of things (inner traditions, 1998)
a sufi saint of the twentieth century: shaikh ahmad al-alawi, his spiritual heritage and legacy (islamic texts society, 1993) ,
symbol & archetype : a study of the meaning of existence (1991, 2006),
muhammad: his life based on the earliest sources (islamic texts society, 1983),
the quranic art of calligraphy and illumination (world of islam festival trust, 1976),
the heralds, and other poems (1970)ancient beliefs and modern superstitions (1964, 1980, 1991),
the elements, and other poems (1967)ancient beliefs and modern superstitions (1964, 1980, 1991),
the book of certainty: the sufi doctrine of faith, wisdom and gnosis signed abu bakr siraj al-din. cambridge, islamic texts society, 1992.

türkcə kitabları:
türkcəyə ilk tərcümə olunan kitabı ancient beliefs and modern superstitions (1964, 1980, 1991)
"antik inançlar modern hurafeler"dir.
splendors of qur'an calligraphy and illumination (2005) adlı kitabı türkcəyə "kuran hat ve tezhibinden parıltılar" adı ilə tərcümə olunub.
öze dönüş: soru ve yanıtlar- a return to the spirit: questions and answers (20050
sufi şiirleri: bir ortaçağ antolojisi - sufi poems : a mediaeval anthology (2005),
mekke: yaratılıştan bugüne kadar - mecca: from before genesis until now (2004),
shakespeare'in kutsal sanatı - sacred art of shakespeare (1998),
yirminci yüzyılda bir veli : şeyh ahmed alavi, ruhsal mirası ve vasiyeti - a sufi saint of the twentieth century: shaikh ahmad al-alawi, his spiritual heritage and legacy (1993),
sembol ve esas: varoluş üzerine bir çalışma - symbol & archetype: a study of the meaning of existence (1991, 2006),
onbirinci saat: gelenekler ve tahminler işığında modern dünyanın ruhsal bunalımları - the eleventh hour: the spiritual crisis of the modern world in the light of tradition and prophecy (1987),
hz. muhammed'in hayatı - muhammad: his life based on the earliest sources (1983),
tasavvuf nedir? - what is sufism? (1975),
haberciler ve diğer şiirler - the heralds and other poems (1970)
kesinliğin kitabı: tasavvuf kuramında inanç, akıl ve bilinç - the book of certainty: the sufi doctrine of faith, wisdom and gnosi (1952, 1970, 1992).

mürtəza mütəhhəri

sözün hər iki mənasında başını qumdan çölə çıxarmayanlardan fərqli olaraq, ömrünü cəmiyyətin islahına, müasir dövrdə meydana çıxan şübhələrə, gəncliyin suallarına cavab tapmağa həsr etmiş böyük filosof, görkəmli islam alimi.
1919-cu ildə xorasan mahalının fəriman şəhərində anadan olur.
1931-ci ildən məşhəd şəhərində şəriət təhsili alır.
1937-ci ildə qum şəhərinə gəlir və burda məhəmmədhüseyn təbatəbaidən dərs alır. islam fəlsəfəsi, fiqh və üsul, sosiologiya, psixologiya, tarix, təfsir, islam sxolastikası və s. sahələr üzrə böyük nailiyyətlər əldə edir.
1967-ci ildə bir neçə nəfər dostu ilə irşad islam mədəniyyət mərkəzini təsis edir. mütəhhəri ilə yanaşı əli şəriəti kimi şəxslər də burada çıxış etməyə başlayırlar.
1979-cu ildə sui-qəsd nəticəsində başından aldığı güllə yarası ilə şəhid edilir.
mütəhhəri öz zəmanəsini dərindən tədqiq edərək onu lazımınca tanımağa çalışırdı. o, bu barədə özünün "gənc nəslin yönləndirilməsi" adlı məqaləsində yazır:
"biz hazırda çox mühüm bir sual qarşısında dayanmışıq. yaşadığımız dövrdən, onda baş verən mühüm dəyişikliklərdən xəbərsizik. bəzən əvvəlcədən haqqında kifayət qədər tədqiqatlar aparmadığımız mövzularla rastlaşırıq..."
mütəhhəri bu məsələyə həddindən artıq diqqət yetirir, dövri problemləri vaxtında və hətta bəzən vaxtından da qabaq analiz etməyi bacarır və islam baxımından bu məsələnin nə qədər əhəmiyyətli olduğunu dərk edir və yüksək istedadı sayəsində islamın sosioloji məsələlərinin öyrənilməsinin həddən artıq əhəmiyyətli olmasını başa düşür.
mütəhhəri bilirdi ki, müasir dövrün şübhələrinə keçmiş dövrlərin klassik izahları ilə cavab vermək mümkün deyil. o "dini mədrəsələrin müasir vəzifələri" adlı məqaləsində yazır:
"əgər biz müasir dövrü 80 il bundan əvvəlki dövrlə müqayisə etsək, o dövrdə yaşayan cəmiyyətin bir növ qapalı cəmiyyət olduğunun şahidi olarıq. həmin cəmiyyətdə ideoloji məsələlərin və ictimai anlayışların hamısı kənar yerlərdən deyil, dini mədrəsələr və ruhanilər tərəfindən verilirdi. o dövrdə demək olar ki, yad fikirlərin xalq arasında yayılması mümkün deyildi...
artıq müasir dövrdə həmin tarazlıq pozulub və biz müntəzəm olaraq ibtidai-orta məktəblərdə, ali məktəblərdə, kiv-də, iclas və konfranslarda minlərlə yeni fikirlərin yayılmasının şahidi oluruq".
məhz bu yeni fikirlər yeni ictimai təbəqənin formalaşmasına səbəb olurdu. mütəhhəri bu ictimai təbəqəni "gənc nəsil" və ya "gənclərin təfəkkürü" adlandırır.
"gənc nəsil dedikdə, məqsəd ancaq cavanlar deyil, təhsil almaq və yeni mədəniyyətlərlə tanışlıq nəticəsində özünəməxsus təfəkkür tərzinə sahib olan müxtəlif yaşlı şəxslərdir. başqa sözlə desək, burada hər hansı bir təfəkkür nəticəsində müəyyən şəkildə formalaşmış bir ictimai təbəqə nəzərdə tutulur".
yeni ictimai təbəqənin ən böyük xüsusiyyətlərindən biri, onların öz dini etiqadlarına şübhə ilə yanaşmalarıdır.
"yaşadığımız dövr, dini və etiqadi baxımdan hamı üçün, xüsusilə gənc nəsil üçün iztirab, böhran və çaşğınlıq əsridir. dövr-şərait bir sıra problemlər yaratmış, unudulmuş köhnə sualları bir daha ortaya atmışdır".
mütəhhəri qarşısında müxtəlif fikirlərin təsiri nəticəsində formalaşmış, beyni suallarla, şübhələrlə dolu gənc bir nəsil dayanırdı. bu gənc nəslin əsas xüsusiyyətlərindən biri onların dini məsələlərə şübhə ilə yanaşmaları olmuşdur və o üzərinə düşən vəzifəni, bu nəsli şübhələrdən uzaqlaşdırıb, yəqinə çatdırmaqda görmüş və bu işi həyata keçirmək üçün məhz qələmini işə salmışdır.
"əlimə qələm alaraq kitab və ya məqalə yazmağa başladığım son 20 il ərzində, bütün yazılarımda düşündüyüm yeganə şey yaşadığımız əsrdə islami məsələlər barəsində yaranmış sual və şübhələri həll etmək olub.
yazılarım bəzisi fəlsəfi, bəzisi ictimai, bəzisi isə fiqhi və əxlaqidir. həmin yazıların mövzuları bir-birindən tamamilə fərqli olsalar da, onların hamısının ümumi hədəfi yalnız və yalnız bir şey olub.
mütəhhəri, dövrünün azsaylı alimlərindən idi ki, dövrün tələbini, aktual olan məsələləri bilirdi və bu yolda ömrünü fəda edirdi. mütəhhəri bilirdi ki, səmavi dində cavabsız sual yoxdur. cavabsız qalan sualların, islamın yanlış tanınmasının səbəbi məhz bu dinin himayəçisi olduqlarını iddia edən məsuliyyətsiz şəxslərdir:
" 14 əsrdən artıq vaxt keçməsinə baxmayaraq, islam hələ də tanınmaz qalmış bir dindir. bu dinin həqiqətləri uzun müddət xalq arasında təhrif olunmuş formalarda əks olunub. bəzi şəxslərin dindən qaçmasının əsas səbəbi də bu ad altında aparılmış səhv təlimlərdir. bu müqəddəs dinə hazırda da ən çox zərbə vuranlar zahirdə onu himayə etmək istəyən iddiaçılardır. bir tərəfdən də əsrin islamı himayə etmək istəyən iddiaçılarının məsuliyyətsizlikləri bu dinin müxtəlif sahələrdə ideoloji hücumlara məruz qalmasına səbəb olub. buna görə də mən öz bacarığım çərçivəsində bu sahədə əlimdən gələni etmək fikrindəyəm".
"...öz istedad və qabiliyyətim çərçivəsində islami məsələlər barəsindəki problemləri həll etməyə, həqiqətləri olduğu kimi açıqlamağa və əgər əməli azğınlıqların qarşısını ala bilmirəmsə də, heç olmasa fikri və ideoloji azğınlıqlarla mübarizə aparmağa, xüsusilə islam düşmənlərinin əllərində bəhanə olan məsələlərin aydınlaşdırılmasına çalışmamışam".

kitabları(farsca):
tohid, adl-e-elahi, nobowat, ma'ad (the return), hamase-e-husaini, seiry dar nahj al-balagha, seiry dar sirey'e a'emeye at-har, seiry dar sirey'e nabavi, insan-e-kamel, payambar-e-ommi, osool-e falsafa va ravesh-e-realism, sharh-e-manzume, imamat va rahbary, dah goftar, bist goftar, panzdah goftar, azadi-e-ma'navi, ashneya'ei ba quran (being familiar with quran), ayande-e- enghlab-e-islami, ehyaye tafakor-e-islami, akhlagh-e-jensi, islam va niazha-ye-jahan, emdadhaye gheibi dar zendegi-e-bashar, ensas va sarenevesht, panj maghale, ta'lim va tarbiyat dar islam, jazebe va dafe'eye ali, jehad, haj, hekmat-ha va andarz-ha, khatemiyat, khatm-e- nobowat, khadamat-e-moteghabel-e-islam va iran, dastan-e-rastan, darshaye asfar, shesh maghale, erfan-e-hafez, elale gerayesh be madigary, fetrat, falsafe-ye-akhlagh, falsafe-ye- tarikh, ghiam va enghelab-e-mahdi, koliyat-e-olume islami, goft va gooye chahar shanbe, masaleye hejab, masaleye reba, masaleye shenakht, maghalate falsafi, moghadameyi bar jahanbiniye islami, nabard-e-hagh va batel, nezam-e-hoghoghe zan dar islam, nazari bar nezame eghtesadiye islam, naghdi bar marxism, nehzat-haye islami dar 100 sale akhir, sexual ethics in islam and in the western world (ing.), vela'ha va velayat-ha, azadegi, ayineye jam.
ingilis dilində:
the awaited saviour, the goal of life, guiding the youth of a new generation, the islamic modest dress, jurisprudence and its principles, light within me, the rights of women in islam man and his destiny, man and universe, master and mastership, sexual ethics in islam and in the western world, woman and her rights, spiritual discourses, polarization around the character of 'ali ibn abi talib.
azərbaycan dilində (ilk 4 kitab artıq tərcümə olunub. 5 və 6-cı kitablar tərcümə olunur) :
tövhid, həyatın hədəfi, kamil insan, ilahi ədalət, fitrət, haqq və batil savaşı, idrak nəzəriyyəsi (quran baxımından), materializmə yönəlmənin səbəbləri, islamda təlim-tərbiyə, fəlsəfə prinsipləri və realizm metodu (5 cilddə), insan və tale, əxlaq fəlsəfəsi, quran antropologiyası (quran insantanıması), peyğəmbərlik, marksizmi tənqid, imamət və rəhbərlik, mənəvi azadlıq, məad (ölümdən sonrakı həyat).

unudulmaz aforizmlər

söz var kəsər savaşı,
söz var kəsdirər başı!
(baxma: i karl)
döş bədənin bir hissəsidir.
(bax: pamela anderson)

azərkeşlərdən birinin dani alvesə banan atması

villarealın hər iki avtoqolunda ötürməni alveş vermişdi. özü də ikinci qol həmin hadisədən 1-2 dəqiqə sonra oldu. həmin adama bundan yaxşı cavab ola bilməzdi.
alveşin o bananı götürüb yeməsinin mənası təxmini beləydi "bax sən banan atdın amma mənim qozuma da deyil"
4-5 il bundan qabaq saraqosayla bu

(youtube: )

heydər əliyev ordeni alanların sonrakı taleyi

heydər əliyev ordeni azərbaycan respublikasının ən yüksək dövlət təltifi hesab olunur.
bütün laureatlar:
28.04.2005 — ilham əliyev, azərbaycan respublikasının 4-cü prezidenti.
29.04.2005 — ihsan doğramacı, türkiyə bilkent və hacettepe universitetlərinin banisi, məşhur pediatr və mesenant.
29.01.2007 — jak şirak, fransa respublikasının prezidenti.
27.03.2007 — mstislav rostropoviç, məşhur violençel ifaçısı və dirijor .
21.05.2008 — viktor yuşenko, ukrayna prezidenti .
27.11.2008 — tahir salahov, məşhur azərbaycan və ssri rəssamı .
14.06.2009 — sabah al-ahmad al-jaber al-sabah, küveyt dövlətinin əmiri.
02.07.2009 — lech kaczyński, polşa respublikasının prezidenti.
10.08.2009 — valdis zatlers, latviya respublikasının prezidenti .
18.04.2011 — traian băsescu, rumıniya respublikasının prezidenti.
14.11.2011 — georgi parvanov, bolqarıstan respublikasının prezidenti.
11.07.2012 — imaməli rəhman, tacikistan respublikasının prezidenti.
13.09.2013 — arif məlikov, ssri xalq artisti .
11.11.2013 — abdullah gül, türkiyə respublikasının 11-ci prezidenti .
17.11.2013 — viktor yanukoviç, ukraynanın 4-cü prezidenti.

ihsan doğramacı — ordeni aldıqdan 10 ay sonra dünyasını dəyişib.
jak şirak — ordeni aldıqdan 3 ay sonra prezidentlik müddəti başa çatıb və 2005-2007-ci illərdə baş nazir postunu tutmuş dominik de vilpenlə birlikdə afrika ölkələrinin prezidentlərindən 20 milyon rüşvət aldıqları ortaya çıxıb. daha sonra korrupsiya maddəsi ilə günahkar bilinib. paris məhkəməsi keçmiş prezidenti paris meri vəzifəsində çalışarkən korrupsiyaya yol verməkdə ittiham edib. şirak "saxta iş yerləri" ilə bağlı məhkəmə işində səlahiyyətlərini aşaraq, dövlət fondundan sui-istifadə etməkdə ittiham edilib. söhbət onun "respublika naminə birləşmə" partiyasının üzvlərinə mövcud olmayan vəzifələrdə işləməyə görə pul ödənməsindən gedir. jak şiraka 2 il şərti həbs cəzası kəsilib. bu, fransa tarixində keçmiş dövlət başçısına oxunmuş ilk hökm olub.
mstislav rostropoviç — ordeni aldıqdan 11 gün sonra - aprel ayının 7-sində musiqiçi bağırsaq xərçəngi diaqnozu ilə bloxim adına onkoloji xəstəliklər institutuna yerləşdirilir. aprel ayının 27-si — ordeni aldıqdan düz 1 ay sonra dünyasını dəyişib.
viktor yuşşenko — ordeni aldıqdan sonra ilk prezident seçkilərində prezident ola-ola cəmi 5 % səs yığaraq viktor yanukoviçə məğlub olub.
lex kaçinski — ordeni aldıqdan 10 ay sonra - 10 aprel 2010-cu ildə müəmmalı şəkildə təyyarə qəzasında xanımı, ölkənin sabiq prezidenti, milli yaddaş institutunun prezidenti, bir çox generallar, polşa ordusunun pravoslav yepiskopu və briqada generalı, milli bankın rəhbəri, sabiq müdafiə naziri, polşa prezidentliyinə keçmiş namizəd, prezident katibliyinin rəhbəri, baş qərargah rəisi və nazirlər kabinetinin bəzi üzvləri ilə birlikdə dünyasını dəyişib.
traian băsescu — ordeni aldıqdan sonra səlahiyyətlərindən sui-istifadəyə görə rumıniya parlamenti tərəfindən prezidentlik səlahiyyətləri təxirə salınıb və rumıniyada prezidentə etimadsızlıqla (impiçment) bağlı referendum keçirilib. daha sonra isə parlamentdə çoxluğa malik olan sosialistlər və liberallar tərəfidən konstitusiyanı pozmaqda və hökumətin normal fəaliyyətinə mane olmaqda ittiham edilibş
viktor yanukoviç — ordeni aldıqdan 2 ay sonra ukraynada əhalinin narazılığının baş verməsi nəticəsində 22 fevral 2014-cü il tarixində rusiyaya qaçıb və parlament tərəfindən prezidentlik hüququndan məhrum edilib. ukrayna ali radası tərəfindən viktor yanukoviç barəsində 4 cinayət işi başlanıb. yanukoviç vəzifə səlahiyyətlərini aşma, dövlət əmlakını mənimsəmə, hakimiyyəti qeyri konstitusiya yolu ilə ələ keçirmə və rostov donda keçirilmiş mətbuat konfransında inzibati binaları zəbt etmək kimi çağırışlar etməkdə ittiham olunur.

demoqrafik böhran

avropada çoxdan başlamış prosesdi.
ümumiyyətlə hər hansı bir mədəniyyətin (və ya millətin) 25 ildən artıq yaşaya bilməsi üçün hər ailədə ən az 2.11 uşaq olmalıdı. bu rəqəmdən aşağı düşən heç bir mədəniyyət öz varlığını qoruyub-saxlaya bilməz. bu vəziyyətə düşən mədəniyyətin özünü yeniləyə bilməsi üçün təxminən 80-100 il vaxt lazımdı və bu müddət ərzində həmin mədəniyyəti ayaqda saxlaya biləcək heç bir iqtisadi model yoxdur.
əgər 2 cütlüyün hərəsinin 1 uşağı olsa valideyn sayının yarısı qədər uşaq var demək. əgər bu uşaqların da 1 uşağı olsa, nənə-baba sayının 1/4-i qədər uşaq olur. əgər 2014-cü ildə 1 milyon uşaq doğularsa 2034-cü ildə 2 milyon işçi qüvvəsi tapmaq mümkün olmayacaq.
təbii ki, əhali azaldıqca mədəniyyət də avtomatik olaraq geriləyəcək.
2007-ci ildə aparılan araşdırmaya görə avropada ailə başına olan doğum göstəriciləri belədir.
fransa-1.8
ingiltərə-1.6
yunanıstan-1.3
almaniya-1.3
italiya-1.2
ispaniya-1.1
ümumilikdə avropa birliyində (31 ölkədə) doğum göstəricisi 1.38-dir.
tarix bizə bu göstəricilərlə heç bir mədəniyyətin yaşaya bilməyəcəyini göstərir.
bir neçə ildən sonra avropa yox ola bilər. yəni avropanın yerli xalqları. əhalinin ümumi sayı isə əksinə immiqrasiya hesabına artacaq.
1990-cı ildən bu yana avropadakı əhali artımının 90%-ini müsəlman köçü hesabına baş verib.
dünyada kilsələrin ən sıx olduğu bölgə fransanın cənubudu və bu gün həmin bölgədə məscidlərin sayı kilsədən çoxdu.
fransada 20 yaşdan aşağı olan əhalinin 30%-ini müsəlmanlar təşkil edir. nice, paris və marsel kimi böyük şəhərlərdə isə bu göstərici 45%-ə bərabərdir. 2027-ci ildə hər 5 fransa vətəndaşından biri müsəlman olacaq. ümumilikdə isə 2052-ci ildə fransa islam dövlətinə çevriləcək. yəni əhalinin əksəriyyətini müsəlmanlar təşkil edəcək.
son 30 ildə böyük britaniyada müsəlman sayı 82000 dən 2.5 milyona qədər artıb. təxminən 30 dəfə.
hollandiyada yeni doğulan hər 2 uşaqdan biri müsəlmandır. 15 ildən sonra 17 milyonluq hollandiyanın yarısını müsəlmanlar təşkil edəcək.
hal-hazırda rusiyada 25 milyondan çox müsəlman yaşayır hansı ki, onlar əhalinin 1/5-ni təşkil edir. bir neçə il ərzində rus ordusunun 40%-ni müsəlmanlardan ibarət olacaq.
belçikada əhalinin 25%-ni, yeni doğulanların isə yarısını müsəlmanlar təşkil edir. belçika hökuməti bir neçə il bundan əvvəl 2025-ci ildə avropalı uşaqların 1/3-nin müsəlman ailələrdə anadan olacağını açıqlamışdı.
avropadakı bu demoqrafik vəziyyətlə bağlı ilk açıqlamanı isə almaniya vermişdi.
''bizim əhalinin azalmasının qarşısını almağımız mümkün deyil. almaniya 2050-ci ildə bir müsəlman dövləti olacaq''. bu açıqlamanı isə almaniya federal statistika komitəsi verib.
hal-hazırda avropada 52 milyon müsəlman yaşayır və alman hökumətinin təxminlərinə görə 20 il içində bu rəqəm 2 dəfə artaraq 104 milyona çatacaq.
kanadada 1 ailəyə düşən uşaq sayı 1.6-dır.
2001-2006-cı illərdə kanadanın əhalisi 1.6 milyon artıb və bunların 1.2 milyonunu müsəlmanlar təşkil edib.
abş-da da 1 ailəyə düşən uşaq sayı 1.6-dır. ancaq latın amerikasından gələnlərin hesabına bu rəqəm 2.11-ə yüksəlib.
1970-ci ildə abş-da 100 min müsəlman yaşayırdı. bugün bu rəqəm 100 dəfə artaraq 10 milyona çatıb. 29 il sonra bu say 50 milyonu keçəcək.
2 il bundan qabaq katolik kilsəsi müsəlmanların sayının öz üzvlərinin sayını keçdiyini elan etmişdi. təxmini hesablamalara görə 5-7 il ərzində müsəlmanların sayı xristianların sayını keçəcək.
texnologiyanın inkişafı nəticəsində avropa və şimali amerikada ölüm göstəricisi 1960-cı illərdən bu günədək sürətlə azalmaqdadır. əhali artmağa başladı, amma bu artım qocaların hesabına idi. çünki, doğum şkalası ildən-ilə aşağı düşməkdədir.
bu cür templə bəşəriyyət 2070-ci ildə 9 milyard nəfərə çatacaq ki, bu da böyük ehtimalla tarix boyu insanların ən böyük say piki olacaq (bəlkə də bizdən əvvəlki sivilizasiyalarda bu say daha çox olub). bundan sonra bəşəriyyət yalnız müəyyən tədbirlərlə öz artımını saxlamaq məcburiyyətində qalacaq.
cəmiyyətdə təqaüdçülərin artımı və doğuşların azalması böyük fəsadlara gətirib çıxara bilər. bunu yaponiyanın misalında görə bilərik. artımı kəskin aşağı düşmüş yaponiyada ildən-ilə işçi qüvvəsinin çatışmazlığı və iqtisadiyyatın əngəllənməsi güclənməkdədir.
statistik hesablamalara görə, ən güclü artım kasıb və müharibə gedən regionlardadır. bu da daha çox populyasiyanın (tayfaların, xalqların, millətlərin) instinktiv olaraq özünü qorumaq refleksindən irəli gəlir.
eyni zamanda, məqsədli artım da vardır: məsələn, türkiyədə kürdlərin artımı ona gətirib çıxaracaq ki, xxı əsrin sonunda artıq türkiyə əhalisinin yarısını kürdlər təşkil edəcək.