blok başlıqlarını gizlət
alejandro jodorowsky
bütün zamanlarda yazdığı ən əjdaha entrylər:
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
eyni anı yaşamış iki şəxsin, ya da bir yerdə illərini bölüşmüş iki sevgilinin keçmişdə yaşadıqlarından yadda saxladıqları, ya da unutduqları biri-birindən o dərəcədə fərqli ola bilər ki...
misal üçün, münasibətdə olan iki insan, bir-iki ay davamlı olaraq görüşürlər. görüşlərin birində, qadın keçmişə aid bir hadisəni danışır/xatırlayır. yağmurlu bir gecədə, evdə xalçanın üzərində sevişərkən, çöldəki küləyin təsirindən pəncərənin qəfildən açıldığını və bütün otağın fövqəltəbii bir işığa büründüyünü, həmin özəl hadisəni bir yerdə bölüşdüklərindən duyduğu xoşbəxtliyi, sevgilisinə izah edir.
sevgilisi isə, həmin hadisənin bir parçası olsa da belə, o anı birlikdə yaşadıqlarını yada sala bilmir: xalçanın üstündə sevişdiklərini olduqca yaxşı xatırlayır, lakin, qadının danışdığı an, küləyin təsiri ilə pəncərənin qəfildən açılması, içəriyə düşən mavi işıq, hiss edilən ülviyyət qətiyyən yoxdur.
keçmişə dair xatirələr bir tərəfə, bir tərəfin əsla unuda bilmədiyi və həyatının gedişatına təsir etdiyini düşündüyü şəxs, bəzən digəri üçün tamamilə unudulmuş və kadrajdan çıxarılmış olur.
kunderanın zert romanının başlanğıcında lüdvik, təsadüfən, illər öncə ciddi eşq hekayəsi yaşadığı qadının - lucienin bərbər işlədiyi yerə daxil olur. saçını kəsdirdiyi müddət ərzində gözlərini qadının üzündən çəkməsə də belə, onu tanıya bilmir, tərəddüdə qapılır. istər-istəməz özündən soruşur: "vaxtında dəlicəsinə sevilmiş bir qadının üzünə baxdıqda, kim olduğuna dair tərəddüdə qapılmaq, nə dərəcədə mümkündür?"
l'ignoranceda josef, iyirmili yaşlarında tutduğu gündəlikdə yazılanları oxuyarkən, heç bir şey xatırlamadığını görüb, dəhşətə bürünür. yazdıqlarını oxuduqca özünü tanıya bilmir. xüsusilə də, haqqında səhifələrlə bəhs etdiyi eşq hekayəsindəki gənc qızın simasını, nə qədər çalışsa da gözünün qarşısına gətirə bilmir, adını belə xatırlamır. sırf onu qıcıqlandırmaq və qısqandırmaq məqsədi ilə qurduğu oyunları, ağlatmaq niyyəti ilə danışdığı yalanları, heyrətlənərək oxuyur.
halbuki, joseflə mübahisəsinin ardınan ağır qəza keçirərək, yaralanan miladanın bütün həyatı, o gənclik eşqinə ilişib qalmışdı.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
kunderanın üzərində ilişib qaldığı mövzulardan biri də "kafkaesk hallar"la bağlıdır. kafkaesk halların fərdlərin davranışında yenidən törəməsi (onları əbədi müşayət etməsi) kunderanı dəhşətə salır və bunu başına gəlmiş bir hadisə vasitəsilə nəql edir.
1951-ci ildə, stalinist repressiyalar dönəmində, yoldaşlarından biri rejim tərəfindən həbs edilir. bir çoxları kimi o, da törətmədiyi cinayətlərdə ittiham olunur, lakin bir çoxlarından fərqli olaraq, sonunadək ona dair qaldırılmış bütün iddiaları rədd edir. beləcə toplumun qarşısında həyata keçirilən teatral məhkəmə prosesi üçün işəyaramazın birinə çevrilir, çünki, kafkanın "məhkəmə"sindəki k obrazından fərqli olaraq rejimin ona yüklədiyi cinayəti axtarmaqdan imtina etmişdi.
nəticədə, hadisənin üzərindən on beş il keçdikdən sonra həbsdən azad edilir. həbs olunarkən bir yaşında olan oğlunun artıq on altı yaşı var. həm qadını, həm də övladı üçün izah edilməyəcək qədər xoşbəxt günlər başlayır. bu hadisədən bir müddət sonra kundera, artıq on ilə yaxındır ki, üzünü görmədiyi yoldaşının evinə gəlir və içəri daxil olduqdan bir qədər sonra qəribə hadisə ilə üz-üzə qalır. belə ki, qadın peşman vəziyyətdə yerində əyləşərək, gözləri dolmuş halda, öz oğlundan şikayətlənməyə başlayır. önə sürdüyü səbəblər isə olduqca mənasız adlandırılacaq qədər bəsitdir. misal üçün: səhərlər yuxudan gec oyanır, vaxtı vaxtında yemək masasına gəlmir və s. kundera bunun böyüdüləcək problem olmadığını dediyi arada, oğlu müdaxilə edərək: "xeyr, anam şişirtmir, haqlıdır. o cəsur və dürüst qadındır. və mənim də dürüst biri olaraq böyüməyim üçün çalışır." deyir.
kundera hadisəni belə xülasə edir, illərdir partiyanın qadın üzərində həyata keçirməyi bacarmadığını, ana öz oğlu üzərində bacarmışdı. oğlunu törətmədiyi cinayətdə ittiham edərək, onu, tanımadığı şəxsin qarşısında öz cinayətini axtarmağa təşviq eləmiş və beləcə, stalinist mühakimə müddəti ev şəraitində həyata keçirilmişdi.
kafkaesk hallar, törətmədiyimiz cinayətlərə görə ittiham edilməyimizlə başlayır və ömrü boyu içində yaşadığımız teatral məhkəmədə öz cəzamızı qəbullanmaqla başa çatır: istəmədən yaşadığımız cəmiyyətdə məhkuma çevrilirik.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
qadınların öz hökmranlıqlarını diktə etdiyi, dahilərin böyüdüyü ailələrin əksəriyyətində, edip kompleksinin izləri görülür. yazdıqları əsərlərə əsasən yazıçıların psixoloji vəziyyətini açıqlamağa çalışan freyd "yuxuların yozumu" adlı araşdırmasında, sofokl`un kral edip pyesindən sonra "edip kompleksi"nin ədəbiyyatdakı ilkin təzahür formalarının üzə çıxmağa başladığını və dostoyevskinin də bu kompleksin əsiri olduğunu qeyd edirdi.
freydə görə dostoyevski "edip kompleksi" yaşamaqda və anasına qarşı gizlin sevgi bəsləməkdə idi. buna görə də dostoyevski, tez-tez atasının ölümünü arzulayırdı. lakin, bir gün kəndlilər tərəfindən qətlə yetirilən atasının ölümü, dostoyevskini sarsıdır. və bu hadisədən sonra vicdan əzabı çəkən dostoyevski, epilepsiya xəstəliyinə tutulur. freyd, dostoyevskidə mövcudluğunu iddia etdiyi ata qatilliyi instinkti ilə bağlı iddiallarının digər bənzərini şekspirin "hamlet" adlı faciəsində də tapır. psixoanaliz vasitəsilə bu əsəri şərh edən ilk şəxs olan ernest jones, edip kompleksi`nə əsasən araşdırdığı bu əsərin nəticəsində, şekspirin öz atasına düşmən olduğu qənaətinə gəlir. freydə görə, dünya ədəbiyyatı tarixinin üç böyük əsərinin (sofoklun "kral edip"i , dostoyevskinin "karamazov qardaşları" və şekspirin "hamlet"i) eyni mövzunu, yəni - ata qatilliyini qələmə alması, təsadüf olaraq açıqlana bilməz.
freyd, ədəbiyyata qeyri-ciddi yanaşırdı və yazıçıları psixoloji pozuntuları olan şəxslər kimi qiymətləndirirdi, əks halda, şübhə etmirəm ki, bu siyahını daha da uzatmaq olardı. lakin, freydin ədəbiyyat düşmənçiliyinə əsasən; kral edip sofokla görə bir əsər qəhrəmanı idisə, freydə görə insan olmağın faciəvi hallarından biri idi.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
edgar allan poedan, manic street preachersə qədər populyar mədəniyyətdə, demək olar ki, hər sahədə qarşımıza çıxan auto-da-fe: 15-ci əsr ispan inkvizisiyası, din adına törədilən qətliamlar arasında, tarixdəki öz xüsusi yerini alır. vərdiş etdiyimiz, özündən daha böyük məqsədlər naminə həyata keçirilən qətliamların əksinə, inkvizisiya, insanların ruhlarını sevgi ilə "xilas edir", işgəncə ilə "təmizləyirdi".
inkvizisiya ilə bağlı ən önəmli hekayələrdən biri də, heç şübhəsiz ki, dostoyevskinin "karamazov qardaşları" romanında yer alır. ivanın, alyoşaya, fasilələrlə - onun sualları ilə - danışdığı hekayədir bu. isa geri dönüb; küçələrdə öz möcüzələrini nümayiş etməkdədir. qısa müddət içində insanlar onu tanıyır, ona inanırlar; və elə həmin qısa müddətdə də inkvizisiya isanı ələ keçirərək, səhərisi günü yandırmaq üçün həbsə atır.
axşam, böyük inkvizitor, isanı hücrəsində ziyarət edir və insan təbiəti, sərbəstlik kimi anlayışların ayırd edildiyi , modern ədəbiyyatın ən möcüzəvi monoloqlarından biri ərsəyə gəlir. inkvizitor isaya qəzəblənir: onu kilsənin işinə qarışmaqda ittiham edərək, artıq ona ehtiyaclarının qalmadığını vurğulayır.
"məgər, sizi azadlığa qovuşdurmaq istəyirəm deyən sən deyildin? indi gördün bu azad insanları? insanlar üsyankar idi, üsyankar insan, necə xoşbəxt ola bilər? sənə xəbərdarlıq etməyə çalışdılar; xəbərdarlıq, nəsihət kifayət etmədi, bizə qulaq asmadın: insanları xoşbəxtliyə aparan yeganə yolu, inkar elədin."
inkvizitorun isaya qəzəbinin altında yatan əsas səbəb, üsyankar və iyrəncliyə doğru irəliləyən insanlara, isanın sərbəst seçim haqqını tanımasıdır. insanların həmişə pisliyə doğru sürüklənəcəyi, onun soyuq, qansız dodaqlarından tökülən kəlmələrin tək mənasıdır.
böyük inkvizitor hekayəsinin sonunda, ona qarşı irəli sürülən ittihamların ağırlığı və sərtliyi qarşısında ağzını belə açmayan isa, inkvizitoru alnından öpür. ardınca, inkvizitor, isaya getməyi üçün icazə verir: gedir və bir də əsla geri qayıtmır.
bu mövzuya toxunan bir digər yazar noam chomsky, " gərəkli illuziyalar" kitabında, yaşadığımız cəmiyyətin ancaq bu tərzdə nəzarət altında saxlanıldığından bəhs edir. kütləvi manipulyasiya silahlarının açıqlanmaması, gizli müharibə planları və s. hər biri, insanlığın "yaxşılığı" üçündür. bəs hər hansısa bir şəkildə, özümüzü həqiqətlərdən kənarda görsək, onda necə?
bu suala veriləcək cavabımız yoxdur: sadəcə mövcud böhranı bacardığımız qədər özümüzdən uzaq tutmağa çalışırıq. ta ki, bütün bu məsafələr, bəlli bir zaman keçdikdən sonra (nümunə olaraq 15-ci əsr) müqavimət göstərərək özündən uzaq tutmağa çalışdığı böhranı, kökündən qazıyana qədər.
alyoşanın bu hekayəyə reaksiyası isə, özlüyündə "bütün cəmiyyətlər, təkcə yalanla ayaqüstə dayana bilərlər" düşüncəsini gətirməklə bərabər, gerçəkliyi bütün çılpaqlığı ilə ortaya qoyur:
"bu təkcə, başqalarını özünə kölə etmək istəyidir. iyrənc hissdir. gələcəkdə, bizim qədimi köləliyi xatırladan dövr yaratmaq arzusundadırlar. özləri də həmin kölələrin sahiblərinə çevriləcəklər. bəlkə də tanrıya belə inanmırlar: sənin əzab çəkən inkvizitorun isə, sadəcə xülyadır."
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
xxi əsrdə inanc (hər nə qədər inanmasaq da) insanları xoşbəxt edə biləcək meyarlardandı. tanrıya inanmayaraq, özünəqapılmağın bəxş etdiyi gücsüzlük, itirmişlik duyğusu, bizi istər-istəməz iqamətgahı pessimizm olan saraya qapadır.
inanclı insanlarda isə, bu duyğu öz yerini, hüqonun da ifadə etdiyi kimi, duaların şəfaətverici xüsusiyyətləri ilə birgə, bir gün tanrının bizi bu bataqlıqdan çıxararaq, layiq olduğumuz mükafatı verəcəyi zənninə bağlayır.
fəlsəfədə bunun digər izah yolu isə, blez paskal məsələsi ilə açıqlanır.
məsələ isə bundan ibarətdir:
1. əgər inanıramsa və tanrı varsa mən cənnəti əldə edəcəm.
2. əgər inanıram, lakin tanrı yoxdursa, heç nə itirmirəm.
3. əgər inanmıram və tanrı varsa, mən cəhənnəmdə yanacam.
4. əgər inanmıram, lakin tanrı yoxdursa, heç nə itirmirəm.
bu həmçinin, inanclı insanın, inancsız insana nisbətdə daha xoşbəxt olduğu anlamına gəlir. yəni, inancsız birinin xoşbəxt olmaq şansı, inanclı insanın xoşbəxt olmaq ehtimalının yarı faizinə bərabərdir; çünki, itirəcəyi heç nə yoxdur: məsələ budur.
əslində haqq verirəm bu fikrə; itirəcək heç nəyi olmayan fərdə çevrilmək, bəzi insanları xoşbəxt etməyə yetərlidir: olmasa belə heç nə itirmirsiniz. lakin məsələyə sırf nəsə olacaq ehtimalı ilə yanaşmaq da, məncə, kökündən yalnışdır.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
"dünən sənin telefonun öldü. ölən yalnız adamlar olmur ki... telefon nömrələri də ölür."
anton çexov hekayələrində üzə çıxan, hər an açılmaq qorxusu ilə baş-başa qaldığımız tüfəng, bu hekayədə telefon zəngi ilə yerini dəyişir. hər gecə, eyni saatlarda tanımadığı şəxsin telefon zəngini gözləyən qadın, (bütün zamanlar üçün itirmiş qadın obrazlarının cəmidir) təsadüfi tanışlıqdan eşqə qədər məsafəni qət etmiş rüstəm (seymurun alter egosu) və sonda özünün yaratdığı obrazın telefon zəngini birdəfəlik susdurmaqla, öz eqosuna uduzmağı seçərək, acizliyini sübut edən seymur. çətin idi, çünki özünün belə buna inanacaq gücü qalmamışdı.
qətiyyən şübhəm yoxdur ki, bu hekayə, dəfələrlə adını zikr edəcəyim, fərqli yaş mərhələlərində yenidən oxuyacağım və hər dəfə oxuduqca, yenidən analiz edəcəyim hekayədir. üzərinə çox şey yazmaq olar, yuxusuz qaldığımız gecələrin, içdiyimiz içkilərin təsirindən bihuş olaraq, təklik üzərinə fikir yürütdüyümüz anların hekayəsidir bu: bəli, elə təklik ki, onu yalnız qadın başa düşə bilir. gecə ayılırsan, divarlar üstünə gəlir.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
bir ölkə düşünün, hansı ki, hər günə bir qanlı hadisəni sığdıra bilib. artıq ölümlər və faciələr o qədər içsəlləşdirilib ki, az qala, bütün bu başverən hadisələr normal qarşılanır. nümunə olaraq, 20 yanvarda baş verən hadisələri və 26 fevral xocalı faciəsini xatırlayarkən, əslində heç bir anormallıq hiss eləmədiyimizi özümüzə etiraf edə bilməsək də, ölümlərə öyrəşmiş vəziyyətdəyik. bütün bu hadisələri sadaladığım vaxt, neçəmiz görəsən ötən ilin avqust ayında olanları düşündü?
ölümlərin ardınca, qəsdən verilən mənasız və axmaqca açıqlamaları da faciənin qarşısına keçirməklə, əli qan içində olanların əllərinə su tökdüyümüzün fərqinə varmırıq.
hisslərimizi nəzarət altında saxlamağı, bizdən qabaq onlar öyrəndilər. bir müddət sonra nə həmin 16 şəxs, nə də ailələri yadımıza düşəcək.
"19 mayı unutmayın!" deməyəcəm, çünki bir neçə həftə bundan qabaq başqa hadisələr barəsində də eynisini eşidirdik. bu ölkənin tarixində unutmamalı olduğumuz o qədər çox faciə mövcuddur ki, zamanla heç birini xatırlamayacağıq; çünki, bu siyahıya yenilərini əlavə etməkdə davam edəcəklər. onlar təqvimdəki boş günləri bu tip faciələrlə doldurmağa çalışarkən, biz sadəcə "unutma!" deyə biləcik. onlar isə düz gözlərimizin içinə baxaraq, "hansını?" deyə soruşmaqla öz alçaqlıqlarını nümayiş etdirəcəklər.
bütün bundan qabaqkı hadisələrin də sadəcə adı qaldı, biz xatırlamağa çalışdıqca, onlar yenilərini yaratdılar.
bəlkə də bu və bundan qabaqkı hadisələrdə səsin tutulanadək bağırmısan, ağlamaqdan gözlərin qızarıb, bəs sonra? sonra hər şey yenidən təkrarlanır. sən isə həyatına, bir növbəti hadisədə sadəcə klavişlərin üstündəki hərfləri fəda etməklə davam edəcəksən, ən yaxşı halda isə, sadəcə səsini.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
1919-cu il, borgesin ailəsi üçün növbəti dayanacaq mallorca olarkən, atası yeganə romanı üzərində çalışdığı dönəmdə, borges də ilk şeirlərini yazmağa başlamışdı. atasının romanı 47 yaşında dərc edilsə də, heç bir diqqət görmür.
irəliləyən illərdə borgesinin atasının səhhəti pisləşdikcə, oğlundan, romanın üzərində yenidən işləməsini xahiş edir. halbuki, borgesin yazdığı ən uzun mətn 14 səhifəlik " kongres adlı hekayədir; onu da yazması illərini almışdı.
borges 19 yaşındaykən, atası, hər hansısa bir qadınla sevişib-sevişmədiyini soruşur. cavab, "yox" idi. ardınca atası, oğlu borgesə; yetişkənliyə keçidin sırıdığı rituallarla baş-başa qalması üçün kiçik yardım etmək qərarına gəlir. ona yazılı adres verərək, gedəcəyi yerdə bir qadının onu gözləyəcəyini bildirir. borges, kağızda yazılan ünvana çatdıqda isə, həmin qadını atası ilə bölüşəcəyini öyrəndiyi üçün, ilk sınağı uğursuz alınır.
borges üçün həkimə görünməli olduğu deyildikdə isə, həkimin rəyi: "bu cavan oğlan, qadın bədənindən alacağı zövq və həzzi, ədəbiyyatdan alır" şəklində olur.
borgesin plaza douborgun ikinci mərtəbəsində yaşanılanlar bəhsinin, başına gəlmiş bu hadisəyə bir göndərmə olduğu deyilir.
borges haqqında, ən çox onunla yatmaq və ya evlənmək istəməyən qadınlarla anlaşdığı deyilir. qəribədir ki, borgesin bir çox qadınlarla əlaqəsi var idi, lakin heç biri ilə sevgili olmurdu.
illər keçməkdə idi; bir çoxları kimi borgesə də zamanın əli toxunmuşdu. artıq mallorcada vaxtının yetərincə çoxunu fahişəxanalarda keçirirdi. axşamları qumardan əldə etdiyi pulların hamısını tək gecəlik əlaqələrinə yatırırdı. sonralar, yatdığı fahişələr haqqında; "içlərində kilsə kimi qadınlar var idi, ancaq fahişə olduqlarını unutmamağa çalışırdım." ifadəsini səsləndirmişdi.
üstündən keçən vaxt ərzində dəyişilmək bilməyən tək şey var idi: borgesin anasına bəslədiyi oedipial sevgisi. borges evləndiyi bütün qadınlara, anasının ruhu ilə xəyanət edirdi.
1967-ci ildə evlənən borgesin ailə həyatı isə, əsl tragediya idi. evləndikləri gün qadını ilə olmaq istəmir; vərdiş etdiyi yatağında təkbaşına uzanır. bal ayı üçün hotelə getdikləri sırada, yoldaşını borges deyil, anası müşayət edir. 1970-ci ildə yoldaşından boşanmaq qərarına gəlir. lakin tərslikdən həmin dövr argentinada boşanma qadağan idi. bu sırada borgesin dostlarından, argentinalı yazıçı, filosof di giovanni araya girir. borges evdən çıxarkən, yoldaşına, axşama, sevdiyi yeməklərdən birini hazırlamağı tapşırır. və həmin gün evdən, bir də geri qayıtmamaq şərtilə çıxaraq, dostunun da yardımı ilə, hava limanına doğru yollanır.
1986-cı il, artıq öləcəyini hiss edən borges, kitablarla ilk tanışlığının olduğu yerə avropaya qayıtmaq istəyir. bir şeirində də arzuladığı kimi, cenevrəyə ölmək üzrə yola çıxan borges, aprel ayında maria kodama ilə evlənir; və elə həmin ilin iyun ayında isə həyata vida edir.
öldükdən sonra, maria kodamadan, "borges sizi gördümü?" deyə soruşulduqda, cavabı: "xeyr, borges məni nə evlilik vaxtı, nə də ondan öncə əsla görmədi."
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
xırıltılı və boğuq səsi var idi. səsindəki toxluq həyatı həzm etmişliyindən qaynaqlanırdı. bəzən alkoqolun təsirindən dili sürüşürdü və sifətindəki məsamələrdən ikinci dünya müharibəsinin arxada qalan bir parçasına bənzəyirdi. kitabındakılar adi yazı deyil, həm də həyatının yazılarındakı əksi idi. yeni bir kəlmə, kiçik an məsələsinə çevrilmişdi. o, anı tutmaq, anı yaşamaq barədə peşəkar idi; yaxşı yazdı həmişə. səsləndirdiyi fikirlər, qulağa dəyən şilləyə çevrildi. o, bukowski idi.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
məni, milenaya yazdığı cavabsız məktublarından daha çox, dora diamontla birgə yaşadıqları, lakin vaxtsız ölümü səbəbindən yarımçıq qalan sevgi hekayəsi ilə həyəcanlandırmağı bacarmış yazar. dora ilə birgə fələstində açmağı planladıqları vegeterian restoran; əgər müharibənin başlanması və kafkanın vaxtsız ölümü buna əngəl olmasaydı, məncə bugün yaxın şərq coğrafiyasında daha fərqli hadisələrin yaşanmasına vəsilə ola bilərdi.
məncə bu vaxta kimi kafkanın əsərlərinin ən yaxşı, qısa tərifini milan kundera vermişdir: "kafkanın bütün qəhrəmanları çoxdandan cəzalandırılıblar, onlar sadəcə öz cinayətlərini axtarır."
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
deyilənə görə, gecə yarısı doğulmuşam. sinoptiklərin, günəşli keçəcəyi xəbərini verdikləri həftəyə, yağış və tufanla birgə öz etirazını bildirən bir çərşənbə günü. yazıçıların, insanları hüznləndirən şəkildə təqdim etdikləri tərzdə bir gün. doğuş prosesimin çox çətin keçdiyi deyilir. ilk cinayətə təşəbbüsümü həyata keçirdiyim anlar idi. varlığım, məni dünyaya gətirən qadının həyatını riskə atırdı. bütün bədənimi qana bulamışdım və hələ açılmamış gözlərim, hədəqəsindən çıxmağa səbrsizlənirdi. bir problem qaynağı olacağım, ilk dəqiqələrdən özünü bəlli etmişdi.
xoşbəxtlikdən, o gün heç kəs ölmədi. lakin doğumum, yoxluğun bənzərsiz sakitliyini pozmuşdu.
ürəyim döyünürdü, nəfəs ala bilirdim və bütün problemlərin ortaya çıxması üçün gərəkli olan kilsənin zənglərinin səsi, məsciddən verilən azan səsinə qarışmışdı.
az yeyib, az danışıb, az hərəkətdə olan tiplərdənəm. axı bilirsən, tsunamidən qabaq, dəniz geriyə çəkilir.
daima qışı sevmişəm. qış, arxa fonda qramafondan eşidilən cızırtılı musiqinin müşayətində yaşamaq kimidir: boz və hüzurludu. qış ayları, insanların biri-birindən uzaq durmağa çalışdığı zamanlardır. bunun sayəsində, bacarıqlı insanların, musiqiyə kökləndiyi təqdirdə, bənzərsiz əsərlər təqdim edə biləcəyi anlar yaşanılır.
uşaqlığım, gələcək haqqında plan qura bilməyəcək qədər bulanıq keçmişdi. bulanıq, qayğısız və əyləncəli. uşaqlıq çağları, insanın nəhayət məqsədinin həyatdan zövq almaq olduğunun şüuraltı qazanıldığı qiymətli vaxtlardı. bu bilik, böyüdükcə yiyələndiyimiz qayğılar sayəsində, sürətlə unudulur.
yaşlılıq vaxtlarında isə, qayğıların azalması səbəbiylə, təkrar həyatdan zövq almaq istəyi duyulur. lakin, həmişə olduğu kimi, insan, bu dəfə də gecikir.
çünki insan hər zaman gecikən canlıdır.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
günah, insanın öz davranışlarının fərqində olmasının ardınca ortaya çıxan anlayışdır. insan, etdiklərinin günah olduğunu bildikdə, həmin davranışların xətalı olduğu damğası vurulur. günahın ardınca digər insani hissləri üstələyən, işğal edən duyğu isə, (normal şərtlər altında) utanc olur. utanan insan, refleks olaraq, öz ayıbını örtməyə çalışır.
genesis/yaradılış 2:15də bu cür bəhs edilir: rəbb tanrı, ədən bağlarına baxması və onu bəzəməsi üçün adəmi ora yerləşdirdi. ona, bağçada istədiyin ağacın meyvəsindən dada bilərsən, deyə buyurdu. bir tək, yaxşı ilə pisi ayırd etmək ağacının meyvəsindən yemə. çünki, həmin meyvəni dadacağın gün, öləcəksən.
başlanğıcını mesopotamiyadan alan, səmavi dinlərin hekayəsini ixtisarlaşdırsaq; həvva, adəmin qabırğasından əmələ gəlmişdi. adəm ilə həvva, başlanğıcda gözləri görmədiyi üçün biri-birinin çılpaqlıqlarından xəbərsiz idilər. çılpaqlıq hissinin günah (ya da ayıb) olacağına dair bir məlumatları da olmadığından, bu barədə hər hansısa bir sıxıntı yaşamırdılar.
günlərin birində ilan, həvvaya, bağçanın ortasındakı ağacın meyvəsini yediklərində ölməyəcəklərini deyir. çünki, tanrıya məlumdur ki, o ağacın meyvəsini yedikdə gözləriniz açılacaq, yaxşı ilə pisi ayırd etməklə, tanrılığa çatacaqsınız.
hekayənin davamında, ikisinin də gözləri açılmışdı; çılpaqlıqlarından utanmış və cinsiyyət orqanlarını* ayıblarını əncir yarpaqları ilə örtmüşdülər. adəmin ilk işi isə tanrıdan qaçmaq olmuşdu.
daha sonra tanrı ilanı, qadını və kişini lənətləyir: ardıcıl olaraq onları torpaqda sürünməyə, doğum sancılarını çəkməyə və sonsuzadək işləməyə məhkum edir.
tanrı adəmə, ömrü boyu əzab çəkəcəyini, torpaqdan yaradıldığını və yenidən torpağa qayıdacağını deyir.
beləcə ölümsüzlükləri əllərindən alınan adəm və həvva, cənnətdən qovulurlar. tanrı, onların əvəzinə ədən bağlarındakı həyat ağacını qorumaq üçün hər tərəfə fırlanan oxlar və qılınclar yerləşdirir.
* utanc
adəm və həvva qadağan edilmiş meyvəni daddıqlarında, "əslində şeytan haqlı idi, bunu bilməyə haqqımız var idi" və ya "çılpaqlığımızı utanma duyğularımız ucbatından tərk elədik, bilməsəydik, hər şey daha yaxşı olardı" deyə heyfslənmişdilərmi, bilmirəm. burada qəribə gələn məqam, tanrının gözündə çılpaqlığın meyvəni dadana qədər heç bir önəminin olmamasıdır.
şübhəsiz ki, çılpaqlığın utancverici bir duyğu olduğunu tanrı, adəmdən də öncə bilirdi. ancaq, bunu adəmin bilməməli olduğu, tanrının onlardan tək istəyi idi. bəs adəmlə həvva nə səbəbə əncir yarpaqlarına bürünmüşdülər? dini çalarları bir kənara qoyduqda, ən geniş yarpaqlara sahib olduğu üçün deyə bilərik. demək ki, utanc duyğuları üst səviyyədə idi.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
god is dead:
(youtube: 
)
)Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
tchaikovsky - valse sentimentale:
(youtube: )
)Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
ibtidai icma quruluşunda patriarxal dönəmə keçidlə birgə, qadının cəmiyyətin həyatındakı əsaslı rolu da əlindən alınmağa başladı. bu təhlükəli gedişatın başlanğıcına qayıtdıqda görülür ki, matriarxat dönəmin sona çataraq, yerini patriarxal-icmayla əvəzləməsi; iqtidarın, dövlətin, müharibənin, mülkiyyətin və bütün bunları əhatə edən tanrı qavramının yaranmasına gətirib çıxardı.
artıq, heç nə əvvəlki kimi olmayacaq, qadının zərif əlləri sənətin və insanlığın üzərindən sovrularaq, metaya çevriləcəkdi. kişi hegemonluğunun uzun illər boyunca yaratdığı müharibələr, insanlığa kini, nifrəti, intiqam almaq kimi duyğuları həddən artıq aşılamış olmalıydı ki, özgecan aslanın qətli də bunu bir daha isbatladı. diqqət edin, bütünlükdə bu hadisələri emosiannalıqdan tam kənar, kişi gözü ilə analiz etməyə çalışırıq. hətta bütün iyrəncliklərimizi bir qədər də qabardaraq, qadınları "namuslu, fədakar, evləri yıxan, ağlı başdan çıxaran" olaraq xarakterizə edirik. bütün bunlar qadının, kişinin eqosentrik mühakimələrinin, qərəzli yanaşmalarının aslılığından qurtula bilmədiyinin göstərgəsidir.
dünən, özgecanın cənazəsinə gedən qadınlara, "qadınlar geriyə doğru çəkilsinlər, lütfən" deyən zehniyyət, bu tip cinayətlərin səbəbi və hələ davamının olacağının sübutudur. qısacası, zehniyyətinizi sikim.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
barıt, işin əsası* frankstein
beş dəqiqə sonra öləcəyinizi bilsəniz, ağlınıza nələr gələrdi? cənnət, cəhənnəm, tanrı, günahlarınız; çox güman ki, bunları düşünərdiniz. mən isə hər səhər oyanıb məcburiyyət qarşısında getməli olduğum işimi və işə gedərkən gündəlik olaraq məni görməyə öyrəşmiş - keçdiyim küçələri süpürən - yaşlı insanları düşünürdüm. hər gün hal-əhvallarını soruşan birini, bir də heç vaxt həmin küçədən keçən yerdə görmədikdə, nə hisslər keçirəcəkləri maraqlı gəlirdi. o qədər də vacib məsələ olmasa da belə düşüncələrim bundan ibarət idi.
tam olaraq beş dəqiqə vaxtım qalmışdı: alnıma tuşladıqları silahdan atəş açılmasına beşcə dəqiqə. hər səhər yuxudan oyananda beş dəqiqə əlavə yatmağın necə dəyərli olduğunu bilirsiniz, elə, ən az o qədər dəyərli bir "beş dəqiqə".
nə səbəbə ölməli olacağımı xatırlamırdım. sərxoş olacaq dərəcədə çox içdiyim gecənin səhəri, əli-qolu bağlı şəkildə oturduğum bir stul, qarşımda dəst kostyumlu iki insan və alnıma dayadıqları silah: ölmək üçün bənzəri olmayan - əvəzsiz üsul idi. adətən "bir gün öləcəm və həmin gün bugün də ola bilər" düşüncəsi ilə yaşadığım üçün çox da fikir eləmirdim. yaşadığı müddət ərzində heç nəyi vecinə almamış biri olaraq, beynimdə sual işarələri ilə gedəcəyimə dair hər hansısa təlaş da yaşamırdım. "son bir dəqiqən" dedi, dəst kostyum geyinmiş, topa saqqallı, əlində silah olan adam.
dəst kostyumun yaşatdırdığı hissdəndirmi, ya neyçünsə cinayət törədən şəxslərin çoxusu dəst kostyum geyinməyi sevirlər. buna səbəb olan digər amil isə, dövlət məmurları idilər.
"bilirəm" dedim mövzudan xəbərsiz halda. əgər öləcəyəmsə, biraz sarsaqlamağımın heç kəsə ziyanının toxunmayacağının fərqindəydim.
"insanları heç cürə başa düşə bilmədim. ölmək kimi qəribə vərdişlərimiz var. nə səbəbə? bilinmir, görək; nə də olmasa, işin sirrini öyrənməyimə qırx saniyə qaldı."
reaksiyasız idi. son otuz saniyə: silaha baxdım.
"barıtın necə icad olunduğunu bilirsən?" - sualımın qarşılığında eyni vecsizliklə dayanmışdı.
"insanlar hər şeyin özü olan, bir nəsnə tapmağa çalışarkən barıtı icad ediblər. bugün istifadə olunma məqsədinə baxsaq, bəlkə də tapdıqlarını demək olar - ölüm"
son on beş saniyə.
silahı yaxşıca qavramışdı. son saniyələrimi özümü həmişə möhtac duyduğum sükuta həsr eləməyə çalışırdım. geriyə doğru saymağa başlamışdı. beş... dörd... üç... iki...
iki dedikdə silahdan atəş açılmışdı. ölmədən öncə eşitdiyim son söz isə "ən pis hiss gözləməkdir" olmuşdu. qatilim "bir" deməyərək mənə yaxşılıq etmişdi. işin əsası da elə bu idi.
Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1337
blok - başlıqlarını gizlət
Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1344