zamanla unutmaq deyə bir anlayışın olmadığını bütün mənliyim ilə təsdiqləyə bilərəm.insanların zamanın axarına buraxdıqları sadecə hadisələrin əvvəlki qədər xatırlamamaq duyğuların isə daha basğın hiss etməməkdən ibarətdir.bəlkə simaları unuda bilərik,səsləri unuda bilərik,hətta görüş yerlərini belə unuda bilərik lakin nostalgiya hissləri ilə bizi bürüyən o yarımçıq xatırlanan xatirələri əsla.günün random hissəsində ağlınıza gələ biləcək,bəlkə yemək yeyərkən,film izlərkən,yorucu iş gününün ortasında belə nələrəsə məna qatacaq fikirlərin mövcudluğu heç vaxt keçmir.nənəm babam haqqında heç vaxt danışmaz,nə bir kəlimə edər nə də onu xatırladacaq əşyaları bizə göstərər amma hər səhər babam əkən ağacı sulamağ üçün erkən qalxar.unudursan lakin o insandan geridə qalanlar hər zaman sənin bir parçan olmağa davam edər.
(bax: Eternal Sunshine of the Spotless Mind)
11.06.2025 nəyinsə əvvəli, nəyinsə sonu, bir daha yaşanmayacaq hisslər, geri dönülməyəcək qərarlar və nə zamansa bu şəkillərdəki şəhərə duyulacaq həsrət arzusu.
Girəndə amerikan uni həyatı kimi xəyallarla girib görəndə isə gijdillaxa döndüyüm yer. Nastayaşi qəhbəxana. Dedim ala bunədi bu bizim pasyak məktəbin biraz mədəni halıdı. Bidə öyrəşmədiyim tip mühit, beş betər əziyyətli sistem, kankret ömrüm çürüdü 1 kurs bitənə. O şey üstündə razborka bu şey üstündə razborka sərbəst iş kollokvium qayıb limiti aşk meşk işləri zad bidənə götümə qoyulmadığı qalıb. Hələ bi də fuadın girib telefondan istifadəyə görə imtahandan atması lap poxa sardı işləri. Mən deyirdim ulan uniyə girsəm hər gün səhər axşam gəzmək gecə evə gəlməmək içmək sosiallaşmaq zad. Sikdirər də ayqa. Elə bi yerdi siksələr də səsini çıxarammırsan ən ağır anarxisti belə dizə çökdürəcək səviyyədə. Hələ 1 kurs boyu 3 qızın xoşu gəlib insta alıb 1 həftə takılandan sonra əlaqəni kəsək mesajını gördüm ha vapşe içindədi kayfını tut. Bəxtimə qoysunlar elə nə vaxt nəyəsə ümidli olsam bərk sikə keçirəm. Bu uni işi də elə. Bdu-dan ağır abijnik qalmışam oranı tikən fəhlələrin nəvələriylə sivyaza çıxıb bərk quşdamağ lazımdı. Arada kaş əsgər gedsəydim deyirəm amma o da yaşayış deyil. Belə baxanda mənimki də onnan beş betər yaşayış deyil sikdirmişəm
avtomatik rejimli döyüş silahı olan Kalaşnikov avtomatı(AK-47) — dünyada ən geniş yayılmış odlu silahdır. Həm tək-tək, həm də avtomatik rejimdə atəşaçma qabiliyyətinə malikdir. etibarlılığı yüksəkdir, qulluq olunması da çox sadə. Etibarlılığını bilmək üçün vyetnam müharibəsindən anlayışlı olmaq lazım deyil heç. Bu silah milli orduda 1 il, il yarım xidmət edib hətta düzgün şaqat vurmağı, addım atmağı belə öyrənə bilməyən əsgərlərin əlində xarab olmursa, ondan dözümlüsü ola bilməz. -*
Silahın Təyinatı, hissələri və taktiki-texniki xüsusiyyətlərinə deyinmədən öncə vacib bir şeyi qeyd edim. Ak-47 kalaşnikovun ilk versiyasıdır və çox köhnədir. artıq uzun müddətdir ki, deyil təkcə Azərbaycan ordusunda, ümumiyyətlə, müasir ordularda istifadə olunmur. Bizdə Onun yerini 7.62mm-lik akm*
m hərfi modernləşməni bildirir
, akms*
əlavə s hərfi "Skladnoy", yəni qatlana bilməni bildirir
və 5.45mm-lik ak-74 silahları alıb. Elə mən də onlardan danışacam. sadəcə olaraq, əksəriyyət bu görünüşdə olan silahların hamısını ak-47 bilir deyə bu başlığa yazıram. Hərbi təyinatı. 7.62mm(və ya 5.45mm) kalaşnikov avtomatı əsgərin*
hərə bu yerdə öz rütbəsini deyirdi. əsgərdisə əsgər, çavuşdusa çavuş, gizirdisə gizir. zabitdən də onsuz da soruşmurlar. (:
fərdi silahı olub düşmənin canlı qüvvəsini məhv etmək və atəş vasitələrini susdurmaq üçün təyin olunmuşdur. Əlbəyaxa döyüşdə avtomata süngü-bıçaq birləşdirilir.
Silahın hissələri:
1) ümumi gövdə. yəni lülə, nişangah, lülə qutusu və qundaq
2) lülə qutusunun qapağı
3) süngü-bıçaq
4) qaytarıcı mexanizm(yay)
5) çaxmaq çərçivəsi qaz porşeni ilə birlikdə
6) qaz borusu
7) çaxmaq
8) lülə yatağı (yəni tutacaq)
9) daraq
10) tətik
silahı təmizləmək çox asandır. əl boyda parça, 1 diş fırçası 15-20 dəqiqə vaxt günlük təmizliyə "polnu" bəs edir.
Göründüyü kimi çox sadə hissələrdən ibarətdir və İşləmə prinsipi də çox bəsitdir. Aşağıdakı gif-də də görəcəyiniz üzrə güllədən çıxan qaz təzyiqi qaz borusundan keçərək qaz porşenini geri itələyir və nəticədə silah içəridəki gilizi çölə atır. geri sıxılan qaytarıcı mexanizm(purjun) də porşeni əvvəlki yerinə qaytaranda yeni mərmi lüləyə girir. Taktiki-texniki xüsusiyyətləri (ttx)
Silah: akms (ak-74)
lülənin çapı: 7.62mm (5.45mm)
yivlərin sayı: 4 ədəd
yivin dönmə istiqaməti: sağa (saat istiqaməti) (niyə bunu qeyd etdiyimi sonda izah edəcəm)
Mərmi ölçüsü: 7.62x39mm (5.45x39mm)
Mərminin çəkisi: 16q (10.5q)
silahın çəkisi(daraqsız): ~3.5kq (3.07kq)
Darağın*
plastik
çəkisi: 230q
Darağın tutumu: 30 mərmi*
müharibədə 1 mərmi də önəm kəsb edir deyə çox vaxt döyüşdən qabaq silahı "zarejat" edib bir mərmini silahın içində saxlayıb, sonra tam dolu daraq taxıb ümumi 31 mərmi əldə etmək olur
Silahın boş daraqla çəkisi: ~3.8kq (3.3kq)
Silahın dolu daraqla çəkisi: 4.2kq (3.6kq)
Güllənin maksimum uçuş məsafəsi: 3000m (3150m)
Güllənin öldürmə məsafəsi: 1500m (1350m)
Güllənin uçuş sürəti: 715 metr/saniyə (900m/s)
Nişangah məsafəsi*
100 metr aralıqlarla nişangah məsafəsini dəyişmək olur. Ayarı 200metrə qoyub 800 metrdəki düşmənə atanda güllə nişan alınan yerə getmir.
: 1000m
Effektiv atış məsafəsi: 500m
Duran hədəflərə atəş: 440m
Hərəkət edən hədəflərə atəş: 625m
atış sürəti: 600 mərmi/dəqiqə
Döyüş atış sürəti(avtomatik rejimdə): 100 mərmi/dəqiqə
döyüş atış sürəti(tək-tək rejimdə): 40 mərmi/dəqiqə
Qeyd1: ümumi atış və döyüş atış sürəti arasındakı fərq odur ki, ümumi atış sürəti ideal şəraitdə, yəni deyək ki, sonsuz mərmi tutumuna malik daraq taxılsa, mexanizmin dəqiqəyə nə qədər mərmi atacağını göstərir. Döyüş atış sürəti isə ideal döyüş şəraitində 30 mərmilik daraqlar dəyişdirilsə neçəsini atacağını bildirir.
qeyd2: yuxarıda yivlərin sayını və istiqamətini də qeyd elədim. bilməyən üçün yiv nədir onu deyim. filmlərdə və ya oyunlarda atəş açılanda slow-motion halında gördüyümüz o lülənin içindəki, burulan, cığır kimi xəttlərdir . ümumiyyətlə, yivin təsiri böyükdür. çünki nəticədə güllə düz yox, fırlana-fırlana gedir. bu da havanı yarması və düzgün, dəqiq, stabil getməsində böyük rol oynayır. eyni zamanda, yivlər içəridən çölə sağa doğru burulduğundan güllə hər 100 metrdə 1 santimetr sağa çəkir. bu da 500 metr effektiv atış məsafəsi olan avtomat silahı üçün çox da böyük bir problem deyil.
qeyd3: Əsgər gedəcək olan kim varsa, yuxarıda yazdığım silahın təyinatını, hissələrini və ttx-sını indidən öyrənsə çox yaxşı olar. Çünki bunları bilmək hər bir əsgərin birbaşa vəzifə borcudur, hər dəfə də soruşacaqlar. Gedəndən sonra fiziki və psixoloji gərginlik içində nəsə öyrənmək çox çətin olacaq. Öyrənməmək kimi də bir seçiminiz yoxdur. Komandirlərin də dediyi kimi, ya sevə-sevə özünüz öyrənəcəksiniz, ya da ki onlar sizi si....nəysə, anladınız başqa nə cür öyrədəcəklərini.
Qeydləri bitirdiksə, həmçinin mərmi tiplərinə də toxunum. göründüyü kimi, 7.62mm ilə 5.45mm arasında çəki və ölçü fərqi var. 7.62 daha böyük və ağırdır. elə ona görə də 5.45mm mərminin uçuş sürəti çox(900m/s vs 715m/s) və uçuş məsafəsi daha uzun(3150m vs 3000m) olsa da, öldürmə məsafəsi daha qısadır(1350m vs 1500m). ümumiyyətlə, 5.45 daha çox, yaralama məqsədlidir. məhz elə buna görə də ikinci qarabağ müharibəsində ermənilər bir sıra istiqamətlərdə əsasən 5.45 istifadə edirdilər. nəticə olaraq bir nəfəri yaralayırdılar, ən az bir nəfər də onun hərəkətinə kömək edirdi deyə real döyüşən sayı azalırdı. aşağıdakı şəkildə də bu iki mərminin fərqini görürsünüz.
Solda 5.45mm, sağda 7.62mm
ekstra və önəmli məlumat daha verim, bunu heç bir çox hərbçilər özləri bilmirlər. mənə də silahlarla çox maraqlandığımı görəndə xtq*
xüsusi təyinatlı qüvvələr
-dən gəlmiş tağım komandirim izah eləmişdi. 7.62mm güllə ilə 5.45mm-in ən önəmli fərqi ağırlıq mərkəzləridir. 7.62-də ağırlıq mərkəzi ortadadır və atılanda qaya, divar kimi xüsusi bərk maneəyə dəymədiyi müddətcə istiqamətini dəyişdirməyəcək. halbuki 5.45mm güllədə isə ağırlıq mərkəzi arxadadır. nəticədə disbalans yaranır və ucu yüngül olduğundan adi kiçik budağa dəydikdə belə istiqamət dəyişə bilər. eyni zamanda, düzdü, bizim inventarımızda da var, ancaq eşitdiyim qədərilə 5.45mm-lik mərmilər qadağan olunmuş mərmilərdir. səbəbi isə "yeriyən" olmasıdır. yəni bədənə girəndə eyni yerdə qalmır, hərəkət edir. dolayısılə, dəydiyi nöqtə öldürücü olmasa da, əgər vaxtında müdaxilə olunmazsa, kritik orqanları zədələyib sonradan öldürə bilir.
Solda 5.45, sağda 7.62
dtx üçün Qeyd: şəkil redditdən götürülüb, mən çəkməmişəm. zatən bizim 7.62-lər bu cür arxası kəsik deyil.
Özüm şəxsən yoxdursa bir ən azı 10 dəfə poliqonlarda olub, həm ak-74, həm də akms-dən atmışam. istər uzanaraq, istər dizüstü, istərsə də ayaq üstə. oyunlarda göstərilənin əksinə, bu silahların təpməsi heç də yüksək deyil. ancaq burada bir nüans var. silahın tutuşunun düzgün olması önəmli faktordur. Silahın qundağını çiyin və döş arasındakı o "çiyin boşluğu" deyilən yerə maksimum sıxmaq və düzgün, təmiz otuzdurmaq lazımdır. Bəli, bəli, qundağı çiyinə yox, körpücük sümüyünə toxunacaq şəkildə də yox, məhz çiynin yanında bir azca aşağıdakı o boşluğa dayamaq lazımdır. belə olanda ayaqlar da düzgün pozisiyadadırsa, heç bir təpmə hiss olunmayacaq, çox rahat şəkildə atış açmaq olacaq. əks halda, düzgün tutulmayanda silah geri təpib çiyni yerindən çıxara və ya körpücük sümüyünü çatlada/sındıra bilərr.
Mənbə: əsgərlikdəki hərbi ədəbiyyatlar.
artıq 2 ildi, amma günü bu gün belə ən şirin yuxumdan qəfil oyadıb: "əsgər zobrist! silahıvın kodunu de, təyinatın, ttx*
taktiki-texniki xüsusiyyətləri
-sın danış!", - əmri versələr bir an belə duruxmadan bülbül əzbər danışaram, necə ki bu entrini əzbərdən birbaşa yazmışam. Pkm, rpk-74 kimi pulemyotları, hətta türklərin mpt-55 silahını belə qismət oldu gördüm, əlləşdirdim. Amma heç biri mənimçün gözüm kimi baxdığım, 1962 istehsalı, bizə ermənidən qənimət kimi qalan, kirini-pasını öz əllərimlə qaşıyıb çıxardığım, hər yerini par-par parıldatdığım kalaşımın yerin vermədi. Öz silahıma sözün əsl mənasında aşiq idim. Hətta ad belə qoymuşdum: "Михаил" deyirdim ona, "Дядя Михаил"*
düzdü, arada moodumdan asılı olaraq "balaşka", ya da "can-ciyər" də dediyim olurdu
. O qədər olub ki, soyuqdan titrədiyim, ölüm səssizliyi olan gecələrdə postda öz silahımla hal-əhval tutub, danışıb dərdləşməyim. Boynumdan asıb gəzəndə elə bilirdim qucağımda, qollarımın arasında 4 kiloluq pişik tutmuşam. Bir də gördün kefimə düşürdü, sevib tumarlayırdım silahı. Bəyəm Sevməyib neynəyəsiydim ki? Heç bir qızı o silahı qucaqlayıb gəzdiyim qədər qucaqlamamışam heç. entri niyə belə bitti bilmirəm, amma Xatırladıqca gözlərim doldu.. Михаил, i miss you so much, my dear comrade.
zamanla unutmaq deyə bir anlayışın olmadığını bütün mənliyim ilə təsdiqləyə bilərəm.insanların zamanın axarına buraxdıqları sadecə hadisələrin əvvəlki qədər xatırlamamaq duyğuların isə daha basğın hiss etməməkdən ibarətdir.bəlkə simaları unuda bilərik,səsləri unuda bilərik,hətta görüş yerlərini belə unuda bilərik lakin nostalgiya hissləri ilə bizi bürüyən o yarımçıq xatırlanan xatirələri əsla.günün random hissəsində ağlınıza gələ biləcək,bəlkə yemək yeyərkən,film izlərkən,yorucu iş gününün ortasında belə nələrəsə məna qatacaq fikirlərin mövcudluğu heç vaxt keçmir.nənəm babam haqqında heç vaxt danışmaz,nə bir kəlimə edər nə də onu xatırladacaq əşyaları bizə göstərər amma hər səhər babam əkən ağacı sulamağ üçün erkən qalxar.unudursan lakin o insandan geridə qalanlar hər zaman sənin bir parçan olmağa davam edər.
. ümumiyyətlə, yivin təsiri böyükdür. çünki nəticədə güllə düz yox, fırlana-fırlana gedir. bu da havanı yarması və düzgün, dəqiq, stabil getməsində böyük rol oynayır. eyni zamanda, yivlər içəridən çölə sağa doğru burulduğundan güllə hər 100 metrdə 1 santimetr sağa çəkir. bu da 500 metr effektiv atış məsafəsi olan avtomat silahı üçün çox da böyük bir problem deyil.
