sosial vicdan və ya ictimai şüur

1. Fikrimcə, icraatsız münasibət bildirməyi (ən azından) toplumda ictimai və siyasi şüurun formalaşması baxımından önəmlidir. Məğlub olacağını bilə-bilə (vəya dəfələrlə məğlubiyyətə rəğmən) icraatı həyata keçirmək (akt vəya istəyi), ya şəxsin çox romantik olmasından, ya da ki çox populist olmasından xəbər verir. *graviton*un yazdığı sonuncu entry hazırda verəcəyim cavabla səsləşir.

Etirazların hansısa dəyişikliyə səbəb olacağına inam məsələsi də belədir ki, burda söhbət əgər üçüncü dünya ölkələrindən gedirsə, zənnimcə, böyük ehtimalla uğursuzluqla nəticələnəcək. Çünki üçüncü dünya ölkələri vaxtiylə böyük imperiyaların müstəmləkəsi olmuşdur. İkinci dünya savaşı sonrası müstəqillik qazansalar da mən onların böyük qisminin müstəqilliklərini formal sayıram. Çünki həmin dövlətlər, imperialist dövlətlərin mahiyyət etibariylə, hazırda da "protektoratlığındadırlar" (belə demək nə dərəcə doğrudursa) və onların siyasətini də imperialist dövlətlər müəyyən etdiyinə görə, böyük gücə qarşı kənar müdaxiləsiz qarşı durmaq sadəlövhlük olardı. Hansısa dəyişikliklər olsa belə bu kiçik səthi uğurlardan oyana keçə bilməz. Necə ki, maaşların artırılmasından bir həftə keçməmiş ərzaqların qiymətinin qalxması kimi.

Kənar təsirlər olmadan bu etirazların uğurlu ola bilmə ehtimalı, heç də inandırıcı görünmür. Nə ərəb baharı kənar təsirsiz mövcud olmuşdu, nə türk tarixindəki hərbi çevrilişlər. Nəzərə alsaq ki, söhbət şərqdən gedir və nəzərə alsaq ki, totalitar rejimə qarşı mübarizə aparırsan, hansısa kənar təsirsiz cəhdin müvəffəqiyyət ehtimalı fikrimcə, absurddur. Yəni, bir fransız burjua inqilabının üçüncü dünya ölkələrində olmasını gözləmək xəyalpərəstlik olardı. Nə xalq həmin xalqdı, nə hazırda xalqı inqilab ruhunda maarifləndirən Russolar, Volterlər, Monteskyular var, nə də ki, 18-ci əsrdəyik. Modern dövrün modern tələbləri var. Məsələn, bir zamanlar İslam İnqilabını həyata keçirən İran xalqı bugün istəsə belə (fövqəladə kömək xaric) Xomeyni rejiminə qarşı çıxa bilməz, çünki rejimin də öz növbəsində ağıllı şəkildə düşünülmüş alternativ cavab vermə mexanizmi var. Məsələn, İranda SEPAH-ın daxilində "Bəsic" adlı könüllü gənclərdən ibarət üsyan yatırma "maşını" var. Bu adamlar xalqın içində, amma xalqdan olmayan şəxslərdir və etdiyi cinayətlərin bugün belə üstü açılmamaqdadır.

Tak şto, necə deyərlər, bugünki mübarizə qılınc yox, qələm mübarizəsidir. Etiraz edənlər belə dəyişiklik yox, "fame" olma arzusundadır. Xülasə, rəhmətlik nənəmin təbirincə desək, başınızı aşağı salın, dərsinizi oxuyun :*