autizm
| sağlamlıq22,436 | 19 | 109
əjdahalar googlla
asperger sindromu - ben x - exolaliya - azərbaycanda sağlamlıq imkanları məhdud uşağın valideyni olmaq - savant sindromu - atipik autizm - genie wiley - gut-brain axis - forrest gump
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Autizmli uşaqlarla qarşılaşma sıxlığımız nə qədərdir bəs?
Autizmin yayılması ilə bağlı məlumatlar xəstəliyin diaqnozu və təsnifatına müxtəlif yanaşmalar səbəbindən əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir. Müxtəlif məlumatlara görə, autizm spektrinin pozulması nəzərə alınmadan uşaqların 0,1-0,6%-i autizmdən əziyyət çəkir, autizm spektrinin pozulması nəzərə alınmaqla uşaqların 1,1-2%-i autizmdən əziyyət çəkir. Qızlarda autizm oğlanlara nisbətən 4 dəfə az diaqnoz qoyulur.
Erkən yaşda autizm simptomları
• barmaq ucunda yerimək və dayanmadan əl çırmaq
• yeriyərkən anlamsız dairələr şəklində addımlamaq
• baş yelləmək
• tünlük yerlərdə panikaya düşmək
• göz təmasında olmamaq, çağırıldıqda reaksiya verməmək
• danışmağı bacarsa belə əli ilə yönləndirərək birşeylər göstərmək
• məhdud və rutin halına gəlmiş vərdişlər.
• takıntı halına gəlmiş əşyalara bağlanmaq və bunun kimi bəzi özəlliklər. Təbii ki bunları hər sıradan uşaqda görmək ehtimalımız var. Autizmli olanlarda isə qeyd etdiyim kimi, rutin halına gəlmiş şəkildə olur.
Amma bütün bunlara rəğmən autizmli insanlarla qarşılaşdıqda onların xəstə deyil özəl olduqları gerçəyini qəbullanmalı və buna görə münasibət bəsləməliyik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
1. Autizm uşaq şizofreniyasıdır.
Uşaq şizofreniyası 7-13 yaş arası anidən ortaya çıxan psixotik pozuntudur. Autizm beynin anormal inkişafı nəticəsində yaranan nevroloji inkişaf pozuntusu, şizofreniya isə böyüklərdə olduğu kimi pozitiv və neqativ simptomlarla üzə çıxan psixotik bir pozuntudur. Psixiatr Kanner tərəfindən ilk dəfə ayırıcı diaqnoz kimi qeydə alınan autizm, bu dövrdən etibarən digər pozuntulardan, xüsusilə şizofreniyadan ayrılmışdır. Sosiallaşmağa qarşı marağın olmaması, obsessiyalar, aleksitimiya (hisləri adlandıra və anlaya bilməmə halı), müəyyən yaşda görülən psixozlar bu iki diaqnozu bir-birinə yaxınlaşdırır. Hətta uşaq şizofreniyasının müalicəsində istifadə olunan antipsixotiklərdən (məsələn, aripiprazol,risperidon) autizmdə də istifadə olunur. Hal-hazırda uşaq şizofreniyası çox nadir rast gəldiyimiz xəstəlikdir. Autizm isə getdikcə yayğınlaşır. Autizmin əlamətləri 3 yaşdan əvvəl görünməyinə baxmayaraq diaqnoz 3 yaşdan tez qoyulmur. Şizofreniya diaqnozu isə 7 yaşdan tez qoyulmur. Şizofreniya və autizmin neyrobiologiyası da çox fərqlidir. Autizm əlamətləri yavaş-yavaş ortaya çıxır, amma şizofreniya çox şiddətli şəkildə öz simptomlarını göstərir.
2. Autizmlilər əqli inkişafdan geri qalmışdır.
Autizmlilərin böyük qismi normanın altında iQ-yə sahibdir. Amma əqli inkişafdan geri qalma, oliqofreniya və ya psixi nitq inkişaf ləngiməsi (Pnil) autizmdən fərqlidir. Əqli gerilik də autizm kimi nevroloji inkişaf pozuntusudur. Lakin əqli gerilikdə əsas göstərici aşağı iq səviyyəsidir. Bu insanların yaşadığı digər zehni funksiya pozuntuları da məhz aşağı iq səbəbilə yaranmışdır (sosial prolemlər, nitq ləngiməsi kimi). Autizmin isə əsas göstəricisi sosial sferada problemlər (xüsusilə emosianal intellektin aşağı olması), stereotipik, ritual halını almış (təkrarlanan) davranışlardır. Gördüyünüz kimi əsas göstəricilər arasında iq-nün adını çəkmədim. Çünki uşaqda normal və bəzən normadan yüksək iq-nün olması "bu uşaq autizm ola bilməz" demək deyil. Autizm spektr pozuntusudur. Çoxlarının bildiyinin əksinə bu spektr düz xətt şəklində yox, rəngli dairəvi diaqramla göstərilir. Diaqramın daxilinə doğru rənglər tündləşir ki, bu da simptomların ağırlaşması deməkdir. Autizm spektrına asperger sindromu, atipik autizm kimi çox yüksək iq-lü autistiklər də daxildir. Bu insanların əsas problemi iq deyil, sosiallaşmağa marağın olmaması, emosianal zəkanın çox aşağı olması (hətta olmaması) və stereotiplərdir.
3. Autizmlilərin beynində üzvi dəyişkənlik yoxdur.
Müasir dövrdə autizmin bir çox simptomunun birbaşa beyinlə əlaqəli olduğu qəbul olunur. Lakin bir nevroloji inkişaf pozuntusu kimi autizmin niyə yarandığı və ya beynin inkişaf prossesinin niyə yanlış istiqamətləndiyi hələ də məlum deyil. MRT nəticələrinin müqayisəsində autizmi olan uşaqlarda beynin normal uşaqların beynindən daha böyük olduğu ortaya çıxmışdır. Bu araşdırma beynin ölçüsünün kəllə qutusunun ölçüsüylə müqayisə edilməsi ilə də bir daha təsdiqini tapmışdır. Bir maraqlı məqamı da qeyd etmək lazımdır ki, bu uşaqların doğularkən beyinləri normal ölçüdə olur, lakin 2 yaşdan 4 yaşa qədər kəskin artır. Həmçinin araşdırmalar beynin böyüməsinin 2 yaşdan 4 yaşa qədər kəskin artdığını, 5 yaşdan sonra isə beynin normal inkişafına davam etdiyini göstərir. Bunlarla yanaşı autizmli uşaqların beyinciklərində normal uşaqlarınkına nəzərən fərqliliklər müəyyən edilmişdir. Burada beyinciyin normadan daha böyük ölçüdə olduğu xüsusilə vurğulanmalıdır. Məhz bu səbəbdən autizmli uşaqlar ətraf aləmə daha az maraq göstərirlər. Amiqdalanın ölçüsünün də autizmli uşaqlarda böyük olduğunu göstərən araşdırmalar var. Ünsiyyət problemləri və davranışlarda dəyişkənlik də amiqdalanın anormal böyüməsi ilə əlaqələndirilir.
4. Autizmlə epilepsiya arasındakı əlaqə.
Autizm bir pozuntu kimi nevroloji inkişaf pozuntusu, epilepsiya isə sinir sistemi xəstəliyidir. Autizmli fərdlərdə epilepsiya xəstəliyi yayğın olaraq görülən nevroloji pozuntudur. Bu iki xəstəlik arasındakı əlaqə Kannerin Autizm diaqnozunu ayırd etməsindən etibarən araşdırılır. Kannerin Autistik olaraq adlandırdığı uşaqlardan birində elektoensefaloqram (eeg) nəticələrində fərqlilik müşahidə edilmişdir. Tuchman və Rapin tərəfindən aprılan bir araşdırmada Autistik fərdlər arasında epilepsiyanın görülmə tezliyinin 5% ilə 40% arasında olduğu aşkarlanmışdır. Gördüyünüz kimi bu rəqəmlər həddən artıq yüksəkdir. Lakin nə nevroloqlar, nə də psixiatrlar bu iki xəstəlik arasında əlaqənin
niyə bu qədər güclü olduğunu bilmirlər.
5. Autizmin müalicəsi yoxdur.
Həm düzdür, həm yanlış. Xəstəliyin üzvi dəyişkənliklərini açıqladığım hissədə qeyd etdiyim kimi 2-4 yaş arası beyin intensiv şəkildə inkişaf edir. "Müalicəsi yoxdur" deməyimizin səbəbi də məhz bununla bağlıdır. Çünki beynin bu anormal inkişafını dayandırmaq üçün təəssüf ki, əlimizdə tam zəmanət verən heç bir vasitə yoxdur. Xəstəliyin neyrobiologiyasını tam bilmirik deyə bu anomaliyaya mane ola bilmirik. Amma o demək deyil ki, autizm diaqnozunu alan uşaqlar təcrid olunub, bir kənara atılmalıdır. Əlamətlər görüldüyü andan etibarən nevroloq-psixiatr-psixoloq dəstəyi almaq şərtdir. Çünki autizm təkcə əsas simptomlardan ibarət olmadığı üçün fərdin gündəlik həyatına maneə törədən başqa simptomlarla birlikdə görünür. Bu simptomlar mütəxəssis müdaxiləsi ilə aradan qaldırıla bilər. Həmçinin düzgün psixoloji dəstək ilə bu uşaqların intellekt problemləri, sosial problemləri, davranış problemləri korreksiya edilə bilir. Bütün dünyada tətbiq olunan ABA (ing.applied bihevioral analyses/türk. uygulamalı davranış analizi) terapiya autizm üçün tətbiq olunan ən effektiv terapiyadır. Bu uşaqların problemləri çox böyük ölçüdə korreksiya edilə bilər. Sadəcə düzgün və erkən müdaxilə etmək önəmlidir.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
edit: hələ ki vaxt tapammamışam həkimə gedim. gündə 1001 dənə problem çıxır, kafa gedib.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
autist olsa duramazsın.
üzv ol