+4 əjdaha
1. rus vətəndaş müharibəsi, 1917 və 1922 illəri arası oktyabr inqilabı ilə başa keçən bolşeviklərə qarşı çox sayda müxalif rus siyasi partiya təşkilatları arasında yaşanan döyüş idi. əsas müharibə sovet rusiyaya bağlı bolşevik qırmızı ordusuyla kommunizm əleyhdarlarının çar rusiyasına bağlı ağ ordusu arasında keçdi. döyüşü sovet rusiyanın qazanmasıyla tarixdəki ilk sosialist rəhbərlik iş başına gəlmişdir.i. dünya müharibəsinin yaralarının üstünə, bir də üç il davam edəcək olan xarici dövlətlərin və onlara bağlı olan daxili qüvvələrin müdaxiləsinə qarşı döyüş başladı. necə ki daha 1917 dekabrında rumıniya, fransanın dəstəyi ilə, besarabyayı işğal etdi. 1918 martında fransız, ingilis və amerikan birlikləri, murmanskı və arxangelski ələ keçirdilər. apreldə əvvəl yaponlar, sonra amerikalılar, vladivostok və sovet uzaq şərqinə əsgər çıxardı. almanlar ukraynanı işğal etdi. maxnovistlərin azad bölgələrinə girərək onları, partiya, dövlət və qırmızı ordunun nüfuzu altına almaq istədilər. bunun üzərinə, qırmızı ordu ilə maxnovistlər arasında üç il davam edən bir vətəndaş müharibəsi başladı. əslində maxnovistlər çar rejiminə qarşı bolşeviklərə dəstək verirdi lakin bu səbəblərdən ötəri maxnovistlər və bolşevikler arasında bir döyüş başlamışdır. cənubda, avqust ayında ingilislər bakıya girdi.içəridə xaricilərlə birlikdə general denikn (ukrayna ağ orduları komandiri), admiral aleksandr kolçak (imperatorluq qaradəniz donanması komandiri, general lavr kornilov, gen. yudeniç (türkiyə cəbhəsi orduları komandiri), gen. pyotr vrangel (ukrayna ordusu komandiri) ölkənin dörd bir yanında silahlı qiyamları idarə etdilər. ayrıca ölkədə, i. dünya döyüşündən qalma 60 min nəfərlik bir çexslovak legionu vardı. tutsaq ikən sərbəst buraxılan bu əsgərlər ölkələrinə dönmək üzərəykən, sibir dəmir yolu xətti boyunca, sovet əleyhdarı əkisnə beynəlxalq hücum hadisələrində iştiraka məcbur edildilər. bu əsgərləri abş silahlandırdı. sol sr , brest-litovsk sazişini pozmaq məqsədi ilə terror hadisələrinə girişdi. bu dövrdə alman səfiri qraf wilhelm von mirbach qətl olundu və sui-qəsd nəticəsində lenin ağır bir şəkildə yaralandı (30 avqust 1918). 1920-ci ilin sonlarında varlığı 5 milyona çatan qırmızı ordu sıralarında, budyani, frunze , komenov və mixail tuhaşevski kimi komandirlər təkmilləçdilər. üç il davam edən bu müharibə, 1920 başlarında sovet qırmızı ordusunun gərək abş, ingiltərə, fransa, yaponiya və s. xarici dövlətlərin güclərinə, istərsə çar rejimini canlandırmaq istəyən ya da burjuaziyanın suverenliyini qurmağa çalışan, onlarla bağlı daxili güclərə qarşı qazandığı müvəffəqiyyətlərlə son tapdı. 1918dən 1922-ci ildə qədər rus vətəndaş müharibəsi sürdü. inqilaba qarşı gələnlər cəzalandırıldı və ssri içərisində sabitlik təmin edildi. dünyanın ən uzun qatar yolu inşa edildi. vladivostokta bitən qatar yolu ssrinin inkişafında əhəmiyyətli rolu oldu. ardından edilən inkişaf etdirmə və proqresslər, ssri-yə qarşı edilən ikinci dünya müharibəsi və soyuq döyüşdə ssri-nin güclü vəziyyətə gəlməsinə səbəb oldu. inqilabın yaxşı tətbiq olunması bu inkişafların əsas səbəblərindəndir.