+54 əjdaha
3. yəqin ki, digər ölkələrdə ki, tələbə həyatından fərqlənmir. bu entrydə yazacaqlarım təkcə almaniya yox, digər ölkələrə də aid ola bilər. ömrümün 9 ilini tələbə kimi almaniyada keçirəndən sonra bir iki kəlima yaza biləcəyimi düşünürəm.əksər alman universitetlərində təhsil pulsuzdur. bundan əlavə mühəndislik və təbiət elmləri ixtisaslarına qəbul rəqabətsizdir. yəni müraciət edənlərin sənədləri qaydasındadırsa, qəbul olunurlar. bu təbii ki, tələbat yüksək olan ixtisaslarda qeyri mümkündür və müəyyən rəqabət qaçınılmazdır. iqtisadiyyat, hüquq, tibb, psixologiya və s. ixtisaslara həddindən çox adam müraciət edir və universitetlər ən yaxşıları seçməyə məcburdur. mən fizika oxumuşam, və fizikaya qəbulda məhdudiyyət yox idi. tələbə həyatından danışmazdan əvvəl qeyd etmək istədiyim başqa bir məqam var. əksər alman universitetlərində davamiyyətin yoxlanılması qadağandır. yəni müəllimin hər hansı bir yolla tələbənin dərsdə olub-olmamasını yoxlaması və buna nəzərən tələbəyə qiymət verməsi qadağandır. almanlar self-study təliminin tərəfdarıdırlar. yəni sən özün özünü oxumağa məcbur etməlisən. bu mənə ilk baxışdan qeyri adi, ancaq yaxşı təsir bəxş etmişdi. ancaq 9 illik tələbəlikdən sonra əgər davamiyyət yoxlanılsa idi bəlkə daha tez bitirərdim deyə düşünürəm. qəbul məhdudiyyətinin və davamiyyətin olmamasını qeyd etməklə bu entrymi iki alt paraqraflara ayıracam.
universitet tərəfindən məsləhət görülən tələbə həyatı
tələbəyə hər semesterə 30 kredit yığmaq məsləhət görülür. bu sürətlə bakalavrı 6 semesterə, yəni 3 ilə bitirmək mümkündür. qeyd etməliyəm ki, universitetin gözündə 30 kredit 60 saatlıq iş həftəsinə bərabərdir. hər dərs üçün qazanacağın kredit sayı ilə birlikdə həm də ideal halda həftədə neçə saat məşğul olacağın barədə məlumat verilir. bu məşğulluq təkcə mühazirə və məşğələlərin müddəti deyil, həm də dərsdən əvvəl hazırlıq, dərsdən sonra təkrar, ev tapşırıqlarına lazım olan vaxt və nəhayət imtahan hazırlığına lazım olan vaxtı əhatə edir. 1 kredit təxminən həftədə iki saat iş deməkdir. 30 kredit müxtəlif ixtisaslarda müxtəlif sayda dərslərə bərabər ola bilər. mən fizika riyaziyyat oxumuşam deyə, mənim dərslərim ağır olub. hərəsi 6, 8 ya da 10 kredit verib və semesterə 3-4 dərs götürmüşəm. nə qədər hamı "there is no fun in germany go back to your work" desə də, universitet tələbələrə dərsdən başqa şeylərlə də məşğul olmağa ciddi imkanlar yaradır. məsələn hər institutun tələbələrdən ibarət könüllülər komandası olur. bu komandalar universitetdən müxtəlif partilər, eventlər falan qeyd etmək üçün maddi vəsait alırlar. bizim komanda məsələn semesterə ən azı iki dəfə böyük parti keçirirdi, dj falan çağırırlar, pulsuz içkilər və barbeque olur. bundan başqa hər həftənin birinci günü mühazirə zalında kino təşkil edirlər. bu tələbə komandasının özünün idarə etdiyi kiçik bir kafe də var idi. Kafe dərslər arası istirahət üçün əladır, divan kreslo, müxtəlif oyunlar, yaxşı kofe və s.
bakalavr sertifikatı üçün 180, master üçün 120 kredit lazım olur. əksər üniversitetlərdə bakalavrın 20, masterin isə 10 kredit xalı qeyri ixtisas sahəsi üçün rezerv edilib. bu o deməkdir ki, tələbə bakavr sertifikatı üçün 20, master üçün isə 10 kredit xalını öz ixtisasına bir başa aidiyyatı olmayan dərslərdən qazanmalıdır. məsələn fizika oxuyanlar riyaziyyat dərslərinə girə bilər, hansısa dil kursuna yazıla bilər və ya hər hansı bir workshop-da iştirak edə bilər. edə bilər deyəndə, bu zəruridir, yoxsa bakalavr sertifikatını qazanmaq olmur. bunu qeyd etməyi zəruri hesab edirəm, çünki bu universitetin tələbə həyatını rəngarəngləşdirmək üçün etdiyi bir addım kimi görürəm.
hər vilayətin özünün tələbələr üçün çalışan studierendenwerk deyilən qurumu olur. bu qurumlar bir başa vilayətin senatından maddi dəstək alır və yeməkxanalar, yataqxanalar və tələbə həyatının maddi, mənəvi, psixoloji tərəflərinin dəstəyindən sorumludur. yeməkxanalar günorta yeməyini yemək üçün idealdır. adi restoranda 15-20 avroya yeyə biləcəyin yemək içkini, yeməkxanada 5 avroya yemək olur. şəhərdə 350-400 avroya ancaq shared flat tapa bildiyin halda, tələbə yataqxanalarında 200-250 avroya single apartment kirayə götürə bilirsən. bundan başqa bu qurumların mədəniyyət bölmələri tez-tez müxtəlif turnirlər, quizlər, partilər təşkil edir. tələbələrdən ibarət xorlar, orkestrlar, qruplar yaradır, teatr oyunları, film festivalları, poetry slams, digər şəhərlərə, dağ və meşələrə exkursiyalar təşkil edirlər. digər tərəfdən məsələn korona pandemiyası vaxtı tələbələrə maddi yardımlar edildi. 24 saat açıq olan, psixoloji dəstək və ya suicide prevention xidmətləri var. belə bir qurumda yataqxana tutoru kimi 1 ildən çox işləmişəm. mərkəzləşdirilmiş eventlərdən, turnirlərdən əlavə, biz tutorlara da illik 400 avro büdcə verilirdi ki, biz də öz yataqxanamızda eventlər təşkil edək, oyunlar oynayaq və s. mən tez-tez barbeque edirdim, tələbələrimizə pulsuz yemək və içkilər paylayırdım, halloweendə pumpkin carving festival təşkil edirdik.
yataqxanalarda tutorlardan başqa tələbələrin özünü idarə qurumları da var ki, könüllülərdən ibarət komadalardır. məsələn bizim yataqxananın komandasının ixtiyarında bir bar, idman zalı, volleybol meydanı, 3 barbeque, 4-5 stolüstü tenis stolu və özümüzə aid ofisimiz var idi. idman zalının bütün avadanlıqlarını özümüz almışdıq və tələbələrin istifadəsinə verilmişdi. voleybol meydanının təmizliyi, qumunu, torunu təzələmək, barda eventlər təşkil etmək, içki almaq, avadanlıqların təmizliyinə, vəziyyətinə nəzarət etmək, həmçinin bütün bunların buxalteriyası ilə məşğul olmaq hamısı bizim komandanın öhdəliyində idi.
diqqət edənlər yəqin görür ki, bu könüllü komandaları yaratmaqda məqsəd, tələbələrə nəinki əylənməyə, həmçinin biznes, hüquqi və liderlik məsələlərində təcrübə yığmağa imkan verməkdir. əgər bənzər sistem azərbaycanda yoxdursa, mütləq tezliklə yaradılmalıdır.
real nümunə, mən
almaniyadakı ilk 2 ilimdə maddi cəhətdən çoxda problemim olmadığı üçün semesterə 30 kreditimi yığa bildim. sonra həftədə 20 saat işləməyə başladım və hər şey dəyişdi. çox adam deyir ki, 20 saat nədir ki, həftə sonu işlə, qalan vaxtı dərslərinlə məşğul ol. ya da hər gün dərsdən sonra 4 saat işlə həftəyə 20 saat yığarsan. reallıqda işləməyə başlayarkən insan bir çox problemlə üzləşir ki, yuxarıda yazdığım senarilər praktiki olaraq mümkünsüz olur. belə ki, ilk semesterlərinizdə böyük ehtimal ancaq restoran və kafelərdə iş tapa biləcəksiniz. belə işlərdə adətən baxımlı görünmək və mehriban olmaq bəs edir. ancaq problem odur ki, nadir hallarda bir restoran sizi yarım gün işlətməyə razı olar. yəni restoranda işləyirsinizsə 10-11 saatlıq iş gününə öyrəşməlisiniz. həftə sonuna gəldikdə isə, adətən tələbə işçilər arasında həftə sonu üçün rəqabət olur. yəni hamı həftə sonu işləmək istəyir, ona görə də həftə sonları iş tapmaq çətin olur. ixtisasınızdan asılı olaraq, biraz yuxarı semesterlərdə başqa sahələrdə iş tapa bilərsiniz. belə işlərdə yarım günlük işləmək daha realdır. ancaq real olmayan tərəfi, hər gün 5 saat çox da həvəsin olmayan mental iş görüb, qalan vaxtlarda dərslərini oxuyub yeni bir şey öyrənməyə çalışmaq real deyil. hər bir insan gün ərzində cəmi 3-4 saat real produktiv mental iş görə bilir. digər vaxtlarda rutin işlərlə məşğul ola bilərsən, ancaq rutin olmayan mental iş, məsələn yeni bir şey öyrənmək, ya da qərarlar vermək, çox nadir insanlarda 3-4 saatdan çox davam edə bilər. uzun sözün qısası, çalışın təhsiliniz boyunca işləməyin, ya da sırf təcrübə üçün işləyin. həm işləyib, həm də dərsləri vaxtında bitirmək çətindir.
davamiyyətin yoxlanılmaması, 19-20 yaşlı orta statistik bir gənc üçün həddindən çox məsuliyyətdir. valideynlərlə birlikdə yaşamağın rahatlığından və rutinliyindən təzəcə ayrılan bir adam məncə nadir hallarda özünü həftədə 60 saat universitetə həsr etməyə məcbur edə bilər. mən edə bilmədim və bir çoxları da edə bilmir. dərslərə girirdim, ancaq onları təkrar etməyə ya da növbəti dərslərə hazırlaşmağa həvəsim olmurdu. ev tapşırıqlarını da əksər hallarda minimal zəruri miqdarda edirdim. semesterin ortalarına doğru bəzi dərslərdə yaxşı bilgilərim yoxdur deyə, o dərsləri atmalı olurdum. nəticədə işləməyə başlayandan sonra semesterə 30 deyil də ancaq 10-15 kredit yığa bildim. bundan başqa düşünürəm ki, bəlkə də fizika kimi ağır fənn oxumaq üçün kifayət qədər iti zəkam yoxdur. Universitet həyatım boyu, verilən tapşırıqlara nəzərdə tutulandan daha çox vaxtım gedib. universitetə qəbulda məhdudiyyət olsa idi, bəlkə daha başqa ixtisas seçib, daha rahat oxuya bilərdim.
mən demək olar hər həftə sonunu yataqxanamızın barında könüllü işləməklə keçirmişəm. peşman deyiləm, hər həftə yeni bir insanla tanış ola bilmək şansının verdiyi həyacan aludəçilik yarada biləcək səviyyədədir. bu həyacanın təbii ki, seksual elementi də var, ancaq mən mübahisə edərəm ki, təkcə seks ehtimalı məni hər həftə sonu 10 saat könüllü iş görməyə məcbur edə bilməzdi. məktəb illərində də insanlarla yaxşı yola getdiyimi xatırlayıram. ancaq barda işləmək mənə o vaxta qədərki ünsiyyətlərimin hamısından daha çox şey öyrətdiyini düşünürəm. bir də ki, qara ciyərimi alkoqolla tanışdırdı. 10 saat içmədən dayanmaq çətindir. hər semester yataqxanamıza 150-yə yaxın erasmus tələbəsi gəlirdi. dünyanın müxtəlif yerlərindən, müxtəlif ixtisaslar. adətən sakit, introvert biri kimi tanınan mən, tez-tez evinə qonaq çağırır, gəzintilərə çıxır, yeyir-içirdim. sosial həyatı universitet və işlə birləşdirmək ancaq yuxunu azaltmağın bahasına reallaşa bilərdi. nə qədər ekstremal tələbə həyatı yaşadığımı düşünsəm də, erasmus tələbələrinin yaşadığı həyat daha ekstremaldır. adamlar həftənin 3 gecəsini klublara gedir, yerdə qalan vaxtlarda öz aralarında içib əylənirlər. məncə bu tip həyat narkotik vasitələrsiz mümkün deyil. doğurdan da kokain, speed, lsd bizim tələbələr arasında çox yayğındır. narkotik demişkən, əgər techno xoşlayırsınızsa və siyasi olaraq sol yönümlüsünüzsə berlin kimi böyük şəhərlərin gecə həyatında kifayət qədər əylənəcəksiniz. berlinin klubları çox məşhurdur və bəzilərinə girə bilmək, ya da girmiş olmaq status simvoludur. insanlar saatlarla sırada gözləyir, bəziləri 4-cü gün günorta sırada dayanıb, peçatı qollarına alandan sonra 2 gün duş qəbul etməyib altıncı gün gedirlər kluba. bütün bunlar əsl kult halını alıb, ancaq bəyəndiyiniz bir şey ola bilər.
yekun olaraq tələbə həyatınız sosial olaraq çox zəngin ola bilər, ya da bütün vaxtınızı sırf dərslərə verə bilərsiniz. balans tapmaq təbii ki, yaxşıdır, ancaq çox çətindir. istənilən halda yoxlamağınızı məsləhət görürəm.