+13 əjdaha
1. qəzaliyə görə səbəb-nəticə arasındakı əlaqə sadəcə illuziyadır. bu daha sonralar hume tərəfindən də deyiləcəkdir. qəzali deyirdi ki, nəticə səbəbdən sonra gələ bilər amma onun – səbəbin içindən çıxmaz. sadəcə bəzi şeylər ardıcıl olduğunu görə beyin buna öyrəşir. alov yanmaya səbəb olur. əslində yox. sadəcə əksər hallarda bir şey alovlanandan sonra yanmağa başlayır. bu sadəcə ardıcıllıqdır. həmdə alov həmişə yanmağa səbəb də olmur.qəzali bununla hər şeyin səbəbinin tanrı olduğuna işarə edirdi. bütün nəticələr sadəcə tanrısal səbəbdən doğur. əgər alov cansız bir şeydirsə və bununla belə bir şeyin səbəbi olursa, onda məntiqi cəhətdən gerçək səbəb ola bilməz. qəzali buna görə digər islam filosoflarını tənqid edirdi. o deyirdi ki, onlar hər şeyin səbəbi kimi tanrını qəbul edirlər amma sonra gəlib səbəb-nəticə arasındakı belə şeylərdə ilişirlər.
qəzali islam fəlsəfəsinə təsir edən, digər islam filosoflarının – ibn sina, farabi, ibn miskeveyh’in əksinə tamamilə qərb fəlsəfəsindən üz döndərib, dinlə fəlsəfə arasındakı sintezi elə islam dünyasını araşdıraraq yaratmışdır. ümumiyyətlə, qəzali əgər daha uyğun bir dövr və daha uyğun bir coğrafiyada yaşasaydı, fəlsəfəyə ən azından david hume, kant qədər təsiri olardı.