+7 əjdaha
1. insanların davranışlarını, bədənlərini, münasibətlərini * kiminləsə olan münasibət nəzərdə tutulmur. yaşama qarşı olan münasibət, hadisələrə qarşı tutulan tavır. , hislərini hədəfləyən iqtidarın fərdləşdirici iqtidar mexanizması.Sosial güclərin ortaya çıxışından bəri güc mərkəzləri * iqtidar əhatə etdiyi, iqtidar sahəsinə daxil etdiyi insanlara qarşı müxtəlif iqtidar mexanizmaları istifadə etmişdir. Bunlara misal kimi: pastoral iqtidar, bioiqtidar və s. Lakin, iqtidar sahəsi getdikcə genişləyən güclərin daha gücləşdirici mexanizmaya ehtiyacı var idi. Hörümçək toru böyüdükcə sonsuz sayda əşya, faktor, hadisə, davranış və prosess iqtidarın idarəetməsindən qaçırdı. Gözdən qaçan proseslərdən biri də qaçaqmalçılıq idi. Qaçaqmalçılıq ekonomik inkişafı təmin etsə də, iqtidarın gözündən qaçan nələrinsə olduğuna işarət edirdi. Bu və digər faktorlar boşluqları olan, qlobal bir iqtidardan, qlobal nəzarətlərin əvəzinə hərkəsin, hər fərdin gövdə daxilində, davranışları içində nəzarət edilə biləcəyi daimi, atomik və fərdləşdirici iqtidara keçilməsini zəruri hala gətirdi.
iqtidarın anatomo-siyasət mexanizmalarından ən əsası disiplindir. * bizim dildə deyəsən intizam gedir, ancaq mən yenə də disiplin sözünü istifadə etməyi seçirəm Disiplin birini necə gözətləməli, davranışına, rəftarına, tövrünə, qabiliyyətlərinə necə nəzarət etməli, performansını necə möhkəmlətməli, istedadlarını necə çoxaltmalı, ən yararlı olacağı yerə onu necə gətirməli olduğunu müəyyən edən sosial gövdədəki ən kiçik ünsürlərə çatana qədər nəzarət edilə bilməyimizi təmin edən, sosial atomlara, yəni fərdlərə çatmağı təmin edən mexanizmadır.
Disiplinin kəşfinin edildiyi yer ordudur. 16-cı əsrin sonuna qədər ordu əsasən bir-birilərinin vəzifələrini öhdəsinə götürə bilən və bir başçının ətrafında təşkilatlana bilmiş fərdlərin kiçik birliyi idi. 16-cı əsrin sonundan etibarən bu birliklərin formulasiyası dəyişərək bir neçə vasitəçi lider, zabit və texniki biliyə sahib olanlarla birlikdə piramida formasında formulasiya olan birliyə çevrildi. Bu dəyişikliyə səbəb olan əsas kəşf tüfəng idi. Tüfəngin kəşfindən sonra, orduda bir-birinin vəzifələrini öhdəsinə götürə bilən əsgərlərin olması təhlükəli idi. Ordunun təsirli olması üçün, tüfənglərin mümkün olan ən yaxşı şəkildə istifadə edilməsi üçün hər fərdin cəbhədə müəyyən sahəni işğal etməsi, qopmaması lazım olan şəkildə xətli şəbəkə daxilində olması üçün fərdlərin yetişdirilməsi lazım idi. Artıq ordu hər fərdin mövqesinin spesifikliyənə və roluna görə yer aldığı bütünün birliyi ilə birlikdə çox kompleks və iyerarxik bir birlik olaraq ələ alına bildi. Artıq əsgər öz fərdi mövqesinə görə dəyərli idi: təhsil almış, yetişmiş, digər əsgər tərəfindən əvəz oluna bilməyən * spesifikləşdiyi mövqeyə əsasən əsgər.
Disiplinləşdirici texnologiyanın ortaya çıxdığı digər faktor təhsildir. Təhsil fərdləri çoxluq içində fərdləşdirən disiplin mexanizmasıdır. Bu disiplin texnologiyası ilk öncə bağçalarda, daha sonra isə məktəb, lisey və universiyetlərdə ortaya çıxır. Məktəb minlərcə şagirdi bir araya toplayır. Burada sinif ilə müəllim arası iqtidardan əlavə, fərdi şagird ilə müəllim arasındakı iqtidar vardır. Onlarla şagird üçün 1 müəllim var. Bu şagird çoxluğuna rəğmən, iqtidarın fərdləşməni, hər ana nəzarət edilməsini, davamlı nəzarəti təmin etməsi lazımdır. Bu nəzarət və yoxlamalar səbəbilə rəqəmlərlə bal vermək, giriş imtahanı və bu qəbildən olan yoxlamalar fərdləri müəllimin gözü önündə və hər birinə aid edilmiş xüsusiyyət və yarğılarla birlikdə sinifləndirmə imkanı əldə edilir. Həmçinin, müəllimin öndə, tələbələrin isə sırada oturması sayəsində müəllim tək baxışı ilə hamıya nəzarət edə bilir, məktəbə gəlib-gəlmədiklərini, nə etdiklərini, xəyala dalıb-dalmadıqlarını, əsnəyib-əsnəmədiklərini, dostu ilə danışıb-danışmadığını yoxlaya bilər, onlara səslənə bilər.
Tam anatomo-siyasət mexanizması sayılmasa da, anatomo-siyasətlə bio-siyasətin ortasında duran iqtidar texnologiyası olaraq cinsiyyətdən də bəhs edilə bilər. Cinsəlliyin tibbi, əxlaqi problem olması ilə birlikdə iqtidar cinsəllik vasitəsilə bədənləri idarə edə bilər, nüfusu artırıb-azalda bilər.
Disiplinin və tənzimləmənin iqtidar mexanizması baxımından kəşfi ilə birlikdə yaşam və həyat bir iqtidar predmeti halına gəldi. iqtidar özündə hüquqi olmaqdan çıxaraq materialistləşdi.
istifadə olunan mənbə: michel foucault'un 17 Mart 1976’da Collège de Francedakı konferansı. özne ve iktidar kitabında da bu konferansa yer verilib.