+15 əjdaha
1. ABŞ tarixində baş vermiş ən məşhur məhkəmə proseslərindən biri.1925-ci il iyulun 10-da ABŞ-ın Tennessi ştatında John Thomas Scopes'a qarşı məhkəmə prosesi başladı. Tezliklə xalq arasında bu iş “Meymun məhkəməsi” adını aldı. Məhkəmə, dövlət orqanlarının rəsmi qadağasına zidd olaraq Darvinin təkamül nəzəriyyəsini uşaqlara öyrədən məktəb müəllimi John Scopes'u cəzalandırmaq istəyirdi. iş Amerika Vətəndaş Azadlıqları ittifaqı tərəfindən başladılmışdır. O dövrdə ABŞ-da bəzi məktəblər darvinizmə qarşı çıxmaqla yanaşı, dərsliklərdəki ağıllı dizayn nəzəriyyəsinə təkamül nəzəriyyəsinə bərabər bir status verilməsini tələb edirdilər.
1925-ci ildə Tennessi ştatı “incilin öyrətdiyi kimi insanın ilahi Yaradılış tarixini inkar edən və insanın aşağı heyvanlardan törəməsi fikrini təbliğ edən hər hansı bir nəzəriyyənin tədrisini” qadağan etdi. Anti-təkamül qanunu amerikalı mühafizəkarlar tərəfindən canfəşanlıqla dəstəkləndi. Məhkəmə Dayton adlı şəhərdə keçirilib və ictimaiyyətin böyük diqqətini cəlb etmişdir.
Məhkəmə günü, 1925-ci il iyulun 10-da minə yaxın adam Rhea qraflığının binasına toplaşdı, onlardan 300 nəfəri ayaq üstə durmalı oldu (Scopes məhkəməsinə sədrlik edən hakim John Rolston iclasın bir kölgə altında keçirilməsini təklif etmişdir). Jurnalistlər isə görüşlə bağlı məlumatları dərhal radio dinləyicilərinə canlı olaraq ötürməyə hazırdılar. Hakim Rolstonun yanında şöhrətpərəst mühafizəkar xristian, havanın dövranını saxlamaq üçün nəhəng pərəstişkarlarını yelləyən iki polis dayanmışdı.
Məhkəmə prosesi səkkiz gün davam edib. Bu müddət ərzində hökm çıxarmaq üçün zalda müxtəlif məsələlər müzakirə olunmuşdur: Yunus peyğəmbəri udan Əhdi-Ətiq balinasından tutmuş Amerika qanunlarının konstitusiyaya uyğunluğuna qədər. Onlar həqiqət, elm, insan davranışı və əxlaqı və daha çox şey haqqında mübahisə etdilər. Cəmiyyət sanki iki düşərgəyə bölünmüşdü və hər biri öz əqidəsini sona qədər müdafiə edirdi. Nəticədə təqsirləndirilən John Scopes 100 dollar cərimə olunmuşdur. Sonradan adam cərimədən azad edildi və şöhrət ona Çikaqo Universitetində geologiya üzrə təhsilini davam etdirmək üçün təqaüd almağa kömək etdi. John Scopes ailə həyatı qurdu və bütün həyatı boyu mədən korporasiyalarında çalışdı.
Əfsanəvi məhkəmə prosesinin gedişi eyniadlı pyes əsasında çəkilmiş "Fırtına biçin" (1960) bədii filmində parlaq şəkildə göstərilir. Filmdə təkamül nəzəriyyəsinin lehinə və əleyhinə maraqlı arqumentləri eşidə bilərsiniz. Həmçinin “Simpsonlar” cizgi serialının epizodlarından biri “Meymunların məhkəməsi”nə həsr olunub.