əli ömərov

azərbaycanın Ədliyyə Ordu Generalı

"Əli Ömərov Azərbaycan Respublikasında prokurorluq orqanları yaranan gündən, yəni 1 oktyabr 1918-ci il tarixindən etibarən tək və yeganə Baş Prokurordur ki, fəaliyyətdə olan daxili işlər və müdafiə nazirlərinə qarşı cinayət işləri başladıb və onların vəzifələrindən uzaqlaşdırılmasına nail olub." az.wiki

müsahibəsi

(youtube: )

riyaziyyat

süni intellekt mühəndisliyi üçün önəmi, aktuallığı və populyarlığı artan, gündəmə gələn dildir.

xüsusən də
Linear Algebra
- Matrisa və vektorlar
- Matrisa əməliyyatları (çoxaltma, determinant, tərs matrisa)
- Özvektorlar və özqiymətlər (eigenvalues/eigenvectors)

Ehtimal və Statistikaya Giriş
Maşın öyrənməsində model qurmaq, ehtimal paylanmaları və qərar vermə üçün vacibdir.
- Bayes teoremi
- Paylanmalar (normal, binom, Poisson və s.)
- Ortalama, dispersiya, kovaryasiya
- Maximum likelihood estimation (MLE)

Calculus
Əsasən törəmələr və gradient descent optimallaşdırması üçün lazımdır.
- Tək və çox dəyişənli funksiyalar
- Törəmə və inteqral anlayışları
- Qradient, Hessian matrisi


Diskret riyaziyyat (Discrete Math)
Əsasən məlumat strukturları, qraf nəzəriyyəsi və alqo­rithmlər üçün istifadə olunur.
- Qraf nəzəriyyəsi
- Kombinatorika
- Məntiq və riyazi sübutlar

Optimallaşdırma (Optimization)
- Məqsəd funksiyası (objective function)
- Məhdudiyyətlər altında optimallaşdırma
- Qradient əsaslı metodlar


Başlamaq üçün bu mənbələrə baxmaq olar:
- Khan Academy (xətti cəbr, ehtimal, kalkulus)
- 3Blue1Brown (vizual izahlar)
- mit OpenCourseWare – "Mathematics for Computer Science"

hafiz məmmədov

keçmiş azərbaycanlı milyarder. ziya məmmədov və bir çox məmurların böyük bizneslərini idarə edən adam olmuşdur. eldar məmmədov və cahangir hacıyev tərəfindən sabotaj edildiyini deyir.
Bakı futbol klubu
Fransada Lans klubunu da almışdı.
bank of azerbaijan da onun idi. bankrot oldu.
axırda vergi borcu yarandığı üçün həbs edilir.

vaxtı ilə 2 milyard sərvəti olduğu deyilir.

(youtube: )

(youtube: )

bottleneck

Bottleneck sözünün lüğəvi mənası "butulka ağzı" deməkdir.

Bundan əlavə "Bottleneck Effect" anlayışı var. Bu effekti real həyatda şəhərdaxili tıxaclarda da müşahidə edirik — yolda nə qədər çox maşın olursa, hərəkət bir o qədər yavaşlayır.

Mən isə bu anlayışı proqram mühəndisliyi tərəfdən izah etmək istəyirəm.

Layihə hazırlayanda, kodlayanda hər şey normal işləyir. Amma nə vaxt ki, proqram təminatının istifadəçi sayı artır — bu istər sayt olsun, istər mobil app, istər desktop tətbiq, istərsə də server əsaslı oyun — o zaman sistemdə donmalar və gecikmələr başlayır.

Problem odur ki, kodlarda heç bir xəta olmur. Bu səbəbdən ilk baxışdan problemin haradan qaynaqlandığını tapmaq çətin olur.

Bəs bu niyə baş verir?

Serverlərin müəyyən resurs limiti var — RAM, CPU, disk I/O və s. istifadəçilərdən eyni anda çoxlu sayda sorğu serverə gəldikdə və bu sorğular serverin resurslarını aşmağa başlayanda sistem sadəcə gücü çatdığı qədər işləyir və geriyə qalan sorğular gözləməyə məcbur qalır.

Bu problemin həlli üçün ilk növbədə məlumat bazasına (database) gedən sorğuları təhlil etmək lazımdır. Yəni hansı sorğular gec cavab verir, onları tapmaq və daha optimal yollarla dəyişmək lazımdır.

Bu müəyyən yerə qədər kömək edir, optimallaşdırma vermiş olur. Amma sistem kifayət qədər böyüyürsə və gəlir gətirirsə, bu zaman artıq DevOps və ya SRE (Site Reliability Engineer) mühəndisləri ilə işləmək zəruri olur. Çünki bu tip məsələlərin professional həlli onlardadır.

Əgər sistem böyüyür, amma gəlir gətirmirsə və əlavə xərclər etmək mümkün deyilsə, bu zaman artıq sistemdə olan ağır funksionallıqları çıxarmaq, sistemə yük verən prosesləri azaltmaq lazımdır.

Məsələn, hazırda Sözlük platformasında donmalar başlayıbsa və ağır query-lərdən şübhələnirsinizsə, onların yerini tapmaq üçün aşağıdakı yolları araşdıra bilərsiniz:

MySQL Slow Query Logs — Məlumat bazasında hansı sorğuların gec icra olunduğunu göstərir.

nginx access.log və error.log faylları — Serverə gələn sorğuları və error-ları izləmək üçün.

Bu log faylları üzərində analiz apararaq problemi aşkarlayıb həll yollarını tapmaq mümkündür.

sözlüyün meyxanaçıları

Aşıq çalır zurna tutur kayfını
qarğa uçur durna tutur kayfını

bu qafiyəni GPT xridara verdim, tam ideal olmasa da güldürdü.

Balıq tutur, torba tutur kayfını
Şair gəzir şeir tutur kayfını
Qarğa qaçır, durna tutur kayfını
Yuxu gəlir, yorğan tutur kayfını

O mənə baxır, göz tutur kayfını
Qəlbim ona söz tutur kayfını
Gecə gəlir, ay tutur kayfını
Sevən adam qız tutur kayfını

edit
bu da mənim öz təbimdir

partizan çöplədir düzənlikdə, xumarit
troll eleyib sözlüyü özünə çumarit
Moder silir umbay tutur kayfını
Qarğa uçur durna tutur kayfını

hunger

Hunger (2023), yemək sənayesi fonunda insan ambisiyası və sinif fərqləri ilə bağlı maraqlı suallar ortaya qoyan, vizual və emosional cəhətdən güclü bir filmdir. Film ambisiya, sinif mübarizəsi, uğurun bədəli və insanın həm maddi, həm də mənəvi aclığı kimi mövzuları araşdırır.

Süjet maraqlı və düşündürücüdür. The Menu (2022) və Whiplash (2014) kimi filmlərlə oxşarlıqları var, burada da qəhrəman böyük bir daxili və xarici dəyişiklik yaşayır.
Yemək sənayesi vasitəsilə cəmiyyətin varlı və kasıb təbəqələri arasındakı fərqləri ustalıqla əks etdirir.
Film gərginliyi yüksək səviyyədə saxlayır, Aoyun inkişafı və daxili mübarizəsi tamaşaçını ekrana kilidləyir.

-- spoiler
varlıların doymaq üçün yox status uçun yediklərini qismən göstərə bilən filmdir. elit təbəqnin yeməkdə ləzzət yox teatrallıq, servis, görünüş, estetika, incənət axtardığını və bunu niyə etdiyini göstərən filmdir.

musiqi playlistini başqaları ilə paylaşmayan insan

Bəzən musiqi insanın ən dərin sirlərini saxlayan bir sandıqdır. Hər not, hər ritm, hər söz – içimizdə gizlədib başqalarına deməyə cəsarət etmədiyimiz duyğuların pıçıltısıdır. Və bəzən bu səs-küylü dünyada təkcə musiqi bizi tam olaraq anlayır.

O insan – öz dünyasına qapılmış, melodiyaların içində sığınacaq tapan insandır. O, öz ritmlərini başqalarının kobud ayaq izlərinə tapşırmaz. Çünki hər mahnı bir xatirədir, bir insanın ətri, bir günün yaddaşıdır. Paylaşmaq – o xatirələri özgələrin laqeyd baxışlarına açmaq deməkdir.

Bir mahnı səslənər, və o, susar. Bəlkə də, keçmişində qalan bir insanı xatırlayar. Başqası o mahnını dinləyər, amma heç nə hiss etməz. Çünki onun üçün sadəcə bir melodiyadır, amma playlist sahibi üçün – bir yaranın sızıntısı, bir itkinin nişanəsi, bir göz yaşının titrəyən əks-sədasıdır.

Bəzi insanlar üçün playlist qızıl bir sandıqdır, oradakı mahnılar isə sirrli simvollardır. Hər mahnının arxasında bir film gizlənir – bir sevgi hekayəsi, bir dostluq, bir xəyanət, bir gülüş, bir gözyaşı. Musiqi playlistini paylaşmayan insan, bəlkə də, dünyaya bu sözləri demək istəyir:

"Məni həqiqətən tanımaq istəyirsənsə, qulaq asdığım mahnıları yox, sükutumda gizlətdiyim hekayələri dinlə."

kitab oxumaqla özünü bir şey zənn etmək

Kitab oxumaqla özünü bir şey zənn etmək niyə pis deyil?
Kitab oxumaq insanın yalnız bilik əldə etməsinə yox, həm də nitq qabiliyyətinin, üslubunun və məntiqli düşünmə bacarığının inkişafına kömək edir. Bu, insanın özünü ifadə etməsini, başqaları ilə fikirlərini aydın və inandırıcı şəkildə bölüşməsini gücləndirir.

1. Ədəbi ifadələri genişləndirir
Kitab oxuyan insanın söz ehtiyatı artır, fikirlərini daha axıcı və təsirli ifadə edə bilir. Danışığında sıradan sözlər əvəzinə daha rəngarəng ifadələr işlədir.

Misal:
Əgər əvvəl "Mən kədərləndim" deyirdinsə, oxuduğun kitablardan sonra bunu "Qəlbimdə bir sıxıntı hiss etdim, sanki payız yarpağı kimi solğunlaşdım" şəklində ifadə edə bilərsən.

Sözlüyün özündən bir misal:
Bir çox yazar vardı ki, onların yazıları axıcı, təsvirləri güclü idi. Bəzən ciddi arqumentlər gətirməsələr də, ədəbi cəhətdən yazıları yağ kimi oxunurdu və bu üslub onları daha maraqlı edirdi. ad çəkməyəcəm.

Bu yaşadığım təcrübə fikirlərimi dəyişdi məsələn
Mən də əvvəllər fərqli düşünürdüm. Dostoyevski, Qaraqan, Çingiz Abdullayev kimi yazıçıları oxuyanları ələ salır, onlara yuxarıdan aşağı baxırdım. Amma bunu edən zamanlarda evdən çölə çıxmayan biri idim.

Sonra cəmiyyət içinə qarışdım, insanların gündəlik danışıqlarına, ünsiyyət mexanizmlərinə fikir verdim. Onda öz-özümə "pay bunun içinə bəhməz!" dedim. Anladım ki, səhv düşünmüşəm. insanlar əvvəlcə ibtidai, yüngül, dayaz fikir məcmusu olan kitabları oxumalıdırlar. Əgər bunları oxumasalar, birbaşa ciddi kitablara gedib çıxa bilməyəcəklər.

Bunun təsdiqini bir daha ingilis dilini fərdi şəkildə öyrənməyə başlayanda anladım. O zamanlar ingilis dilində 10-20 vərəqlik nağıl kitabları var idi. Bu kitablar çətinliyə görə təsnifləndirilmişdi.
Beginner Stage 1 kitabları çox sadə qrammatikadan, qısa cümlələrdən və asan sözlərdən ibarət idi.
Daha sonra Stage 2 və daha çətin mərhələlərə keçirdi.

Eynilə, kitab oxuma vərdişi də belə inkişaf edir. Əgər bir insan sadə kitabları oxumadan birbaşa fəlsəfi və ya akademik əsərlərə keçməyə çalışsa, çox çətinlik çəkəcək və tezliklə oxumaqdan imtina edəcək.

2. Nitq qabiliyyətini gücləndirir
Müxtəlif janrlar və müəlliflər oxumaq insanın söz ehtiyatını artırır.
Natiqlik və təqdimat bacarıqları yaxşılaşır.
Fikirləri ardıcıl və axıcı şəkildə ifadə etməyə kömək edir.
Doğru vurğular, məntiqi ardıcıllıq və təsir gücü artır.

3. Düşünərkən arqument gətirmək bacarığını inkişaf etdirir
Müxtəlif fikir məktəblərini və fəlsəfi baxışları öyrənmək insana mövqe formalaşdırmağa kömək edir.
Mübahisələrdə və diskussiyalarda daha güclü arqumentlər irəli sürməyi öyrədir.
Faktlara əsaslanaraq emosional deyil, məntiqli çıxışlar etməyə yardımçı olur.

4. Qrammatik qaydaları və imla bacarığını inkişaf etdirir
Davamlı doğru yazılmış mətnləri oxumaq səhv yazım vərdişlərini aradan qaldırır.
istifadə edilən cümlə quruluşları və sintaktik qaydalar beynə həkk olunur.
Durğu işarələrinin düzgün istifadəsi instinktiv hala gəlir.
Bir örnək:
Şirkətimizin müdiri hər ay çoxlu pul qazanırdı. Amma di gəl ki, "-da, -də" ədatlarını cümlədə düzgün işlədə bilmirdi. Hətta bu adamın ali təhsili var idi. Buna görə ona həmişə lağ edirdim.

Bir müddətdən sonra bu "bullingə" dözə bilməyib 10-15 dənə biznes və motivasiya kitabı aldı. işçilər arasında mənim lağ obyektimə çevrilməsi onun nəinki qürurunu, hətta biznesini də təhdid edirdi.

ən sonda demək istəyirəm ki ən ali zirvə intellektuallığdır. Heç bir bahalı maşın və ya bahalı həyat, idman titulları, vəzifələr sizi o zirvəyə qaldıra bilməz.