Sözaltı Sözlük - Azərbaycandilli Fikir Ensiklopediyası

+10 əjdaha

1. Bağlılıq teoriyası (attachment theory) ilk dəfə John Bowlby tərəfindən irəli sürülmüşdür. Onun fikrinə görə, uşağın ilkin qayğıverən şəxslə qurduğu bağın tipi həmin uşağın növbəti həyatında quracağı insan münasibətlərinin xarakterini təyin edir. Əgər ilkin qayğıverən (primary caregiver) uşağa güvən duyğusu aşılaya, uşağın emosional və fiziki ehtiyaclarımı kifayət qədər ödəyə bilərsə, uşaq güvənli bağlılıq tipi yaradır. Mary Ainsworth John Bowlby-nin teoriyasını daha da inkişaf etdirmişdir. Eksperiment zamanı 12-18 aylıq uşaqların analarından ayrıldıqları və təzədən birləşdikləri zaman verdikləri reaksiyalar izlənmişdir.
p.s əksərən ilkin qayğıverən şəxs ana olur.
Müşahidələrə əsasən, Ainsworth 3 bağlılıq tipi- güvənli, ambivert-güvənsiz, çəkingən-güvənsiz tipləri təklif etmiş, sonradan burada disorqanizasiya olmuş kateqoriyası əlavə edilmişdir.
Şaffer və Emerson bağlanmanın 4 fazasını təyin etmişdir.
Bağlılıqönü: bu mərhələ doğuşdan etibarən 3 ayı əhatə edir. Bu periodda uşaq spesifik bir qayğıverən şəxsə bağlılıq hiss etmir.
Qeyri-selektiv faza: 6 həftə-7 ay arasındakı periodu əhatə edir. ilkin və ikincili qayğıverən arasında fərqin aydınlaşdırılması başlayır. Körpə yad və tanış insanları ayırd edə bilir. Ehtiyacların ödənməsindən asılı olaraq ilkin qayğıverənlə inam bağlı bağlanmağa başlayır.
Selektiv faza: 7-11-ci aylarda ilkin qayğıverənlə çox güclü bağ qurulur və spesifik olaraq ilkin qayğıverənin diqqətinə üstünlük verilir. Uşaq ilkin qayğıverəndən ayrılsa, uşaq ayrılma təşvişi (separation anxiety) və yad şəxslər arasında təşviş(stranger anxiety) yaşamağa başlayır.
Çoxsaylı bağlılıqlarən qurulması: 9 aydan etibarən təməli atımağa başlayır və uşaq bacı-qardaş, ata, baba vəs. ilə bağ qurur.

Bağlılıq tipləri zamanla dəyişə bilər. Bu, sizin özünüzün patternlərinizi anlamağınız və üzərində işləmənizdən asılıdır. Məsləhətim isə münasibətlərinizdə sağlam təməllər arzulayırsınızsa, ən azından öz bağlılıq tipinizi analiz edib,anlamanız, ona uyəun olaraq partnyor/yaxınlarınızla bunu ifadə edərəm, dialoq qurmanızdır.

Mövzu ilə bağlı daha ətraflı oxumanız üçün linklər əlavə edirəm.

link 1 link

link 2

link 3

əlaqəli pdfi yükləmək üçün link link

+2 əjdaha

2. Bağlanma nəzəriyyəsi bütün inkişaf psixoloji nəzəriyyəsi üçün əvəzsiz hala gəldi. Bowlby əsas olmadan inkişaf psixikasını öyrənə bilməz, çünki onun nəzəriyyələri həyatın ilk anlarına aiddir.

Bağlanmanın təbiəti sonrakı həyatda psixoloji problemlər üçün "fon" rolunu oynayır və psixoloji problemlərin ola biləcəyi bütün nüanslara dərinlik qatır. Lakin zəif bağlılıq bütün psixi problemlərin “niyəsini” izah edə bilməz, çünki zəif bağlılığın növlərindən daha çox psixi problemlərin növləri mövcuddur.

Onun nəzəriyyələri də ana uşağın qarşılıqlı əlaqəsini birbaşa müşahidə etməklə geniş şəkildə tədqiq edilmişdir. Bu müşahidələr təkcə onun nəzəriyyələrini dəstəkləmək üçün deyil, həm də onları təkmilləşdirmək üçün getdi.
(baxma: john bowlby )

bağlılıq teoriyası