ölüm
əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
sözaltı günlük - sözaltı etiraf - yazarların paylaşmaq istədikləri şeirlər - intihar - sözaltı sözlük - sözlük yazarlarının qorxuları - isa şahmarlı - snuff - vətən üçün ölməyi istəyəcək qədər axmaq olmaq
dostlarının yazdıqları:
ikincisi isə odur ki mənə görə. indicə biri beyninə - beyninə olması əsasdı ölümün dəqiqliyindən əmin olmaq üçün - bir silah dayasa, hər an "vur getsin" deməyə hazır olmalısan. düşünsənə, yaşayırsan və yaşamaq acı çəkmək deməkdir. ağrılar bütünü. ehtirasların, doyumsuzluğun, istəklərin, hamısı bir anda bitir. "acı çəkirsən çünki arzulayırsan" deyirdi budda. nirvanaya çatıb budda olmaq - bütün arzulardan qurtulmaq - asan deyil, indi ki həyat şərtlərində də çox çətindi. və düzü bəzən bunu istəmirəm belə. zaman zaman. ölüm isə, ən təmiz qurtuluş yoludur. necə də gözəldir. əlbətdəki öldükdən sonra çürüyüb yox olacağına şübhəsiz formada inanan insandan danışırıq. yoxsa öldükdən sonra bir dünya düşləyən insan üçün ölüm qətiyyən asan deyil çünki heçnə bitmir. ruhun varlığını qəbul edir. ama sadəcə kimyəvi bir yaratıq, canlı olduğunu qəbul edən biri, həyatı bütün mənasızlığı ilə görən biri üçün, ölüm çox gözəldir.
sağ cibində həmişə gəzdirməyi bacara bilməlisən ölümü. ama şərtləri var: bağlamnaq olmaz. ailə olmaz. zira bu, səni ölümün bir addımlığındakı həyatdan çıxış qapısı, "exit" olduğu reallığından uzaqlaşdıracaq. düşünərkən belə rahatlamayacaqsan.
ölüm gözəldir. sevin onu.
ən böyük müəllimdir. həyatı nə qədər boş yaşadığımı, etməli olub etmədiklərimi, sevməli olub sevmədiklərimi göstərir.
ən yaxın dostdur , sirdaşdır . kəllənin içində həbs etdiğin fikrə qədər bilir səni səndən yaxşi tanıyır.
ən qorxulu düşməndir. sevdiklərinə verdiğin əziyyətləri, səni sevən insanları necə yalniz buraxdığını üzünə şillə vurur.
çox zalimdır. sevdiklərimizdən ayirir.
çox mərhəmətlidir. dərdlərimizə ağrilarımıza son qoyur.
çox ümidvericidir. cənnət əhli arasinda olub həsrətində olduğumuz insanlarla ayrılığımıza son qoyacağını umduğumuz körpüdür.
kimsəsiz olaraq qarşılamaq arxamda heç kimi buraxmamaq istərəm. məzarsız olmaq istərəm , dəfnimə gəlib əza saxlamasınlar, ağı deməsinlər. gözəl bir dünya üçün ölüm. ölümümlə gözəl bir başlanğıc olum. anamın laylasına, atamın inancına qaytarsin məni.
ölümümlə əbədi olmaq istərəm. ölümümlə əbədi qalmaq istərəm.
ölümümlə kimsəsizlərə ata, yalniz buraxılmışlara dost, evə əli boş qayıdan o xəcalət çəkən ataya ruzi , səsləri kəsilmişlərə haray olmaq istərəm. dostluğa, birliğə, fədakarlığa çağırış olmaq.
ölümlə var olub məkansızlaşmaq. bir yerdə yox olub hər yerdə varolub tək haqqda birləşmək. qüsürlarımdan arınıb sadələşmək. yenidən ölməkçün başlanğıcıma dönmək.
əslində ölməkdən yox yenidən dirilməməkdən qorxuruq. hər döyüntüdə minlərcə dəfə ölüb diriliriq. zaman kəsiyi o qədər kiçik olur ki fərqinə varmırıq. beynimiz anlamir nəyə uğradığını. son ölümümüzlə dirilmiriq belecə mütleq sonluğa ulaşırıq.
https://www.bbc.com/future/article/20200205-death-can-our-final-moment-be-euphoric
sual bu olub ki ölüm anı həqiqətən də "euphoric" ola bilərmi? tədqiqatçı həkim də cavablayıb ki hələlik bu barədə araşdırmalar nəsə demək üçün kifayət deyil, ola bilsin ki belədir
bir neçə il oturub ölümü araşdıran biri olaraq bu sual ən çox düşündürən suallardan biri olub. deməli iki şey var burda:
birincisi near death experiences yəni ürəyin dayanmasından sonra amma hələ beyin ölümü gerçəkləşməmiş insanların yaşadığı halusinasiyalar (hansılar ki xəstələr həmin vaxt həzz aldıqlarını, xoşbəxt olduqlarını və inanclarından aslı olaraq dini fiqurları, cənnəti və s. gördüklərini deyirlər)
digəri death bed experiences yəni ölüm döşəyində olan birinin gördüyü halusinasiyalar. hansılar ki xəstələr ölən qohumlarını, dini fiqurları cənnəti və s. görürlər burda da və hətta üzlərində gülümsəmə ilə ölürlər
bir çox səbəbləri var hər iki halın da. near death exp. üçün ümumi bir açıqlama yoxdur, müxtəlif açıqlamalar var. illər qabaq belə bir bəsit entry yazmışdım near death exp haqda:
"insanlar tərəfindən ruhun vəya başqa dünyanın "isbatı" olaraq göstərilən hadisələr. baxmayaraq ki itə tök araşdırma aparılıb bu haqda və elə o qədər də açıqlama verilib. statistikalara baxsaq amerikalıların təxminən üç faizi bu halı yaşadıqlarını iddia edir. pasiyentlərə görə ruhları bədəndən ayrılır və havadan öz bədənlərini süzürlər, parlaq işıq görürlər və sevgi, rahatlıq hiss edirlər. yenə statistikalara görə hadisəni yaşayanların yüzdə əllisi öldüklərinin fərqində olur, yüzdə iyirmidördü öz bədənlərini tərk etdiklərini deyir, yüzdə otuzbiri qaranlıq və sonu işıqlı tuneldə hərəkət etdiklərini deyir, ölən yaxınları ilə görüşdüyünü deyənlərin faizi isə otuzikidir.
öldüyünün fərqində olmaq açıqlanması elə də çətin olmayan bir şeydir və təkcə kliniki ölüm ilə qısıtlanmır. məsələn, cotard sindromu adlı psixi problemə sahib olan şəxslər özlərinin ölü olduğuna inanır və bunun səbəbi serebral atrofiyadır. [yəni beyin qaynaqlıdır] pasiyent eyni zamanda özünün digər dünyada [cənnət vəya cəhənnəm] olduğuna inana bilər. beynin parietal və prefrontal kompleksləri ilə əlaqəlidir.
öz bədənini kənardan izləmək, havada süzmək və s. hər gün milyonlarla insanın yaşadığı yuxu iflicinin əlamətlərindən başqa bir şey deyil. eyni zamanda sağ temporoparietal qovşağın [tpj] stimulasiya edilməsi nəticəsində bir insan bənzər təcrübələr yaşaya bilər.
qaranlıq tunelin sonundakı işıq söhbəti yenə g qüvvəsində uçan pilotların hipotenziv özündən getmə zamanı tez-tez yaşadığı haldır. başqa bir açıqlama isə gözün qan və oksigen ilə təmin olunmaması səbəbilə yaranan retinal işemiyadır.
ölü yaxınları ilə görüşmə, ölmüş müxtəlif insanları görmə yenə anormal dopamin artması ilə açıqlana bilər. vəya beynin grys bölgəsinin elektrik stimulasiyası olmayan müxtəlif varlıqların hiss olunması, görülməsi ilə nəticələnə bilər [əksərən yaxın olan insanların halusinasiyaları]
başqa bir hadisə isə kliniki ölüm yaşayanların müsbət hisslər yaşaması, sevgi, rahatlıq hiss etməsi və qayıtmamaq istəməsidir. çox asanlıqla və anestezik olan ketamindən istifadə edərək eyni hissləri hər hansı bir pasiyentə yaşatmaq olar. 50-100mg ketamin bəs edir bunun üçün.
təbii ki üstdəki bütün açıqlamalar olduqca primitivdir. bu açıqlamalara səhifələrlə tənqidi məqalələr yazılıb, yenə səhifələrlə başqa versiyalar ortaya atılıb və sairə. bütün elmi ədəbiyyatı araşdırmaq istəsən aylarını aparar. məsələn, təkcə bu ketamin söhbəti ilə bağlı nə qədər əks görüş var. əsas aydınlaşdırmaq istədiyim şey o idi ki, elmin əlində müxtəlif açıqlamaları var və bunlara baxmaq lazımdır nəinki nağıllara inanmaq."
ikinci hal olan death bed exp. yəni ölüm döşəyindəki hallarla bağlı isə bir neçə açıqlama var. ya ölüm qabağı beyində serotonin səviyyəsi artır və bu xoşbəxt hiss etməyə səbəb olur ya da stresi azaltmaq üçün beyin rahatladıcı, xoş halusinasiyalar yaradır
https://en.wikipedia.org/wiki/Deathbed_phenomena
https://soz6.com/entry/292479
bu entryni oxuyandan sonra yazmağa qərar verdim. yəni ölüm həmişə çox acılı bir proses deyil.
elmi bir kənara qoysaq ölüm haqda çox da düşünməyə dəyməz onsuz da. epikür demiş: ölümdən qorxmağa dəyməz. biz olduğumuz müddətcə ölüm yoxdur, ölüm olanda da biz olmayacağıq.
istinadlar.
http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/s1364661311001550 (sci-hub vasitəsilə açmaq olar)
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/pmc383346/
https://infoscience.epfl.ch/record/154867/files/2005_blanke_tn_the%20obe%20-%20disturbed%20self-processing%20at%20the%20tpj.pdf
iki dində də bənzər olaraq mövcud fazalar belədir: Ruhlar aləmi * bəzmi-ələst , Birinci berzah alemi, Ana bətni, ikinci berzah (qəbir), Dünya həyatı, Məhşər, axirət. * islama görə yazdım bunu
və ikisində cismən mövcud olmadığımız aləmlərin dogarkən unutdurulduğuna inanılır.
ya Krzysztof Kieślowskinin Three Colors: Blue filmində julie-nin oğul və ərini qəzada itirməsi kimi.
maraqlısı da kənardan müşahidə edərkən bu qədər böyük bir itkidən sonra insanın necə sağ ya ağlı başında qala bilməsidir. nə olursan olsun insan yaşamaq üçün səbəb tapır. ən yaxın insanların yerli ya yersiz, adi ya dəhşətli ölümündən sonra belə bəlkə də onların xatirəsini ayaqda saxlamaq üçün insan yaşayır. çünki əks təqdirdə, intihar etsə, bu dünyada sahib olmuş olduğu o ailə ya əlaqədən geriyə heçnə qalmayacaq.
sevgili, ailə ya uşaqlarının ölümündən sonra fərd yaşayaraq, onları yaşatmış olur. onların yeganə mövcud olduğu yeri, yaddaşını qorumuş olur. hence the nostalgia.
zamanda səyahət əslində mümkündür, sadəcə mental olaraq, fiziki olaraq yox.
kölə olaraq romalılara satılan spartakusun sevgilisin xatirəsi onunla birlikdə qalaraq onu tarixin ən böyük gladiyator və azadlıq üsyançılarından biri edir. sura ölməmişdi.
dünən də başqa bir yaxın dostumuzun ailəsi hamıya mesaj yazırdı ki A. yeni ildən sonra evə getməyib hələ də, zəng çatmır. axtarıb tapa bilmədik. bütün gecə ağlımdaydı. ən son A-nı görəndə içkili maşın sürürdü və diqqətsiz idi, bəzi adamlar normal sürə bilir bəziləri yox. məni başqa yerdə düşürüb gedirdi gecə 3-də, o formada tək buraxdığım üçün özümü pis hiss edirdim.
səhər oyandım ki gedib evlərinə, başqa yerdə qalıbmış sadəcə.
ölümün sizi ya ətrafınızdakıları necə harda tutacağını bilmirsiniz, yaxınlarınızı qoruyun.
hamısını göstər