əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
intihar edəcək adama məsləhətlər
-
yuxu
-
postmodernizm
-
kim ki duk
-
qismət rüstəmov
-
gürzəçöl yazıları
başlıqdakı ən bəyənilən yazılar:
+10 əjdaha
5. kafkanın məhkəmə romanından bir pritça:
“qanunun qapısında keşikçi durur. bu keşikçinin yanına kənddən bir kişi gəlir və xahiş edir ki, onu içəri buraxsın. ancaq keşikçi deyir ki, indi ona içəri keçməyə icazə verə bilməz. kişi bir az fikirləşir və soruşur ki, sonra keçə bilərmi. “ola bilər,” – deyir keşikçi. – “ancaq indi olmaz!” həmişə olduğu kimi, onda da qanunun qapısı açıq olur və keşikçi də yana çəkildiyi üçün kişi əyilib qapıdan içəri baxır. keşikçi bunu görəndə gülür və deyir: “əgər sənin üçün belə maraqlıdırsa, mənim yasaq etməyimə baxma, içəri gir. ancaq yadında saxla: mən güclüyəm. ancaq həm də keşikçilərin ən zəifiyəm. hər zalın qapısında keşikçi durur, biri də o birindən güclü olur. mən elə üçüncünü görəndə, qorxdum. kənddən gələn kişi işin belə çətin olacağını gözləmirmiş, fikirləşirmiş ki, qanunun qapısı hamı üçün həmişə açıq olmalıdır, ancaq indi diqqətlə keşikçinin qalın kürkünə, dik burnuna, seyrək, qara saqqalına baxıb qərara alır ki, icazə verənə qədər gözləsin. keşikçi ona bir kətil verir ki, qapının yanında oturub gözləsin. kişi günlərlə, illərlə orda oturur. çox çalışır ki, içəri keçsin və xahiş-minnətilə keşikçini yorur. keşikçi də tez-tez onu sorğu-suala tutur, hardan gəldiyini soruşur, böyük adamlar kimi məsələyə dəxli olmayan suallar verir və axırda da həmişəki kimi deyir ki, hələ buraxa bilməz. çoxlu səfər ehtiyatı götürmüş kişi qiymətə baxmır, ələ almaq üçün hamısını ona verir ki, içəri buraxsın. düzdür, keşikçi verilənin hamısını götürür və götürəndə də deyir: “ ona görə götürürəm ki, fikirləşməyəsən: vay, bundan istifadə eləmədim” . bu uzun illər ərzində kişi ara vermədən keşikçini müşahidə edir. başqa keşikçiləri unudur, fikirləşir ki, onu qanunun içinə buraxmayan elə birinci keşikçidir. ilk illərdə bu kor təsadüfü ucadan lənətləyir, sonralar qocalanda isə öz- özünə donquldanır. lap uşaq kimi olur, illər uzunu keşikçini yaxından öyrənə-öyrənə, onun kürkünün yaxalığındakı birələri də tanıyır, onlardan da xahiş edir ki, kömək eləsinlər, keşikçini yola gətirsinlər. axırda gözlərinin işığı zəifləyir, doğrudanmı qaranlığın düşdüyünü, ya da gözlərininmi onu aldatdığını bilmir. ancaq indi qaranlıqda qanunun qapısındakı sönməz parıltını görür. artıq çox yaşaya bilmir. ölümündən qabaq illər uzunu qazandığı təcrübələr beynində bir yerə yığışıb elə bir sual yaradırlar ki, kişi onu hələ indiyəcən keşikçiyə verməmiş olur. qaxaca dönmüş bədənini tərpədə bilmədiyi üçün keşikçini əlinin işarəsi ilə yanına çağırır. keşikçi ona tərəf çox əyilməli olur, çünki kişi bapbalaca olmuşdu. “indi nəyi bilmək istəyirsən?” – deyə soruşur, – “səni heç razı salmaq olmur...” kişi deyir: “hamı qanuna can atır. bəs necə olur ki, bu uzun illər ərzində heç kəs ora girmək istəmədi?” keşikçi görür ki, artıq kişinin sonu çatıb, eşidə də bilmir və ona görə də çığıra-çığıra deyir: “ burdan heç kəs keçə bilməzdi, çünki bu giriş yalnız sənin üçün qoyulmuşdu. indi mən gedib onun qapısını bağlayaram!”
+6 əjdaha
4. sokrat haqqında pritça
bir dəfə sokratın yanına bir tanış gəlib deyir:
-mən indi sənin dostlarından biri barədə eşitdiyimi danışacam sənə.
-gözlə bir dəqiqə,-sokrat cavab verir,- danışmazdan qabaq , bu 3 filtrdən keçməlidir.
-3 filtr?
-bəli,-sokrat davam etdi,-dostum haqqında danışmazdan qabaq deyəcəyin şeyi 3 filtrdən keçirməlisən.birinci filtr – həqiqət.de görüm,sən tamamilə əminsən ki, bu həqiqətdir?
-yox,- tanış dedi,-mən özüm də bu barədə başqalarından eşitmişəm.
-deməli,sən əmin deyilsən ki, bu həqiqətdir.indi ikinci filtr-yaxşılıq.sən mənim dostum haqqında yaxşı şey deyəcəksən?
-əksinə,çox pis.
-demək,sən mənə şox pis bir şey deyəcəksən, amma doğru olub-olmadığından əmin deyilsən.amma sənin hələ 3-cü filtr şansın da var.-sənin deyəcəyin şeydən mən hansısa bir fayda əldə edə bilərəm mi?
-o qədər də yox....-tanış dedi.
-əgər sənin demək istədiyin şey həqiqət deyilsə,yaxşı şey də deyilsə və faydasızdırsa ,mən bunu niyə bilməliyəm?
+5 əjdaha
2. məsələn: demon(iblis) kratiy
qullar bir-birinin ardınca gedərək cilalanmış daşları daşıyırdılar. daşlıqdan qala-şəhərin tikintisinin başladığı yerə qədər olan hər biri 1,5 km-lik 4 cərgəyə gözətçilər nəzarət edirdi.hər 10 qula bir silahlı gözətçi nəzarət edirdi.
qullardan bir az aralıda cilalı daşlardan ibarət 13m-lik təpənin üstündə ali kahinlərdən biri –kratiy oturmuşdu.
4 ay ərzində o, sakitcə baş verənləri izləyirdi.heç kim onun fikrini dağıtmır,hətta baxışı ilə narahat etməyə cəhd etmirdi.qullar və gözətçilər başında taxt olan bu daşlı təpəni həmin sahənin ayrılmaz hissəsi kimi qəbul edirdilər.gah taxtda oturan gah da dağın başındakı sahədə gəzişən bu adama artıq heç kim fikir vermirdi.kratiy öz qarşısına dövlət qurmaq, minillərlə kahinlərin hakimiyyətini möhkəmlətmək və kahinlərin qulu olan dövlət başçıları da daxil olmaqla yerdəki bütün insanları ona tabe etmək məqsədi qoymuşdu.
bir dəfə kratiy taxtda öz əkizini yerləşdirib aşağı endi.o libasını dəyişib parik taxdı.gözətçilərin rəisinə əmr etdi ki onu qulların zəncirinə adi qul kimi daxil etsin və onu nard adlı cavan və güclü qulun arxasınca zəncirə qoşdular.
kratiy qulların sifətinə göz gəzdirərkən gördü ki , bu cavan qulun baxışları o biriləri kimi laqeyd yox ,hərşeylə maraqlanan və müşahidə edən baxışlardır.nardın üzü gah fikirli gah da narahat olurdu.deməli , o öz planını qurur-kahin başa düşdü, amma öz müşahidələrinin dəqiqliyinə əmin olmaq istədi.
2 gün kratiy nardı izlədi , sakitcə daşları daşıyaraq süfrəyə də onun yanında əyləşirdi və onun yaxınlığında yatırdı.3.gecə yatmaq əmri verilən kimi kratiy cavan narda tərəf çevrilib pıçıltı ilə və kədərlə , təəssüflə sanki kimə ünvanlandığı bəlli olmayan sual verdi :yəni bütün qalan ömrümüz belə keçəcək?
kahin gördü ki, cavan qul canlandı və dərhal üzünü kahinə tərəf çevirdi,onun gözləri parıldayırdı.
- bu uzun müddət davam erməyəcək.mən plan fikirləşirəm.və sən , qoca, bunda iştirak edə bilrəsən- cavan qul pıçıltı ilə dedi.
- hansı plan?-kahin layeqd və nəfəs alaraq soruşdu.
nard həvəslə və əminliklə izah etməyə başladı:
- qoca, sən , mən və biz hamımız tezliklə azad insanlar olacağıq, qul yox.özün hesabla, qoca: hər 10 qula bir gözətçi düşür.15 yemək hazırlayan və paltar tikən qadın qula da bir gözətçi nəzarət edir.əgər uyğun vaxtda biz hamımız gözətçiyə hücum etsək ona qalib gələ bilərik. qoy onlar silahlı olsun biz isə zəncirdəyik.ancaq biz 1-ə qarşı 10 nəfərik və zənciri də silah kimi istifadə etmək olar onları qılıncın zərbəsinə qarşı.biz bütün gözətçiləri silahsızlaşdırıb onları bağlayıb silahları ələ keçirərik.
- eh, cavan- kratiy yenidən nəfəs aldı və sanki bir laqeydliklə dedi:
- sənin planın tam deyil: bizə nəzarət edən gözətçiləri silahsızlaşdırmaq olar amma tezliklə hökmdar yenilərini göndərəcək və bəlkə də bir ordu və qulları öldürəcək.
- qoca, mən bu barədə də fikirləşmişəm.elə vaxt seçmək lazımdır ki ordu olmasın.bu vaxt olacaq.biz hamımız görürük ki ordunu necə yürüşə hazırlayırlar. 3 aylıq yola hazırlayırlar. deməli, 3 aydan sonra ordu lazımi yerə çatıb döyüşə başlayacaq.döyüşdə o zəifləyəcək ancaq qalib gələcək və yeni çoxlu qul ələ keçirəcək.onlar üçün artıq yeni baraklar tikilir.biz gözətçiləri , ordu digər ordu ilə döyüşə başlayan vaxt silahsızlaşdırmalıyıq.çaparlara 1 ay lazımdır ki ,təcili qayıdış barədə xəbər versinlər.zəifləmiş ordu 3 aydan tez qayıtmaz.4 aya biz görüşə hazır olacağıq. biz ordudakı əsgərlərdən sayca az olmayacağıq. ələ keçirilmiş qullar bizimlə birgə döyüşmək istəyəcək –baş verənləri görəndə.mən hər şeyi düzgüm fikirləşmişəm,qoca.
- hə,cavan, sən öz plan və fikirlərinlə gözətçiləri silahsızlaşdıra bilərsən və orduya qalib gələ bilərsən- kahin artıq canlanaraq dedi və sonra əlavə etdi:- ancaq sonra qullar nə edəcək , hökmdara, gözətçi və əsgərlərə nə olacaq?
- mən bu barədə az fikirləşmişəm.hələlik ağlıma sadəcə bir şey gəlib: əvvəl qul olanlar daha qul olmayacaq, əvvəl qul olmayanlar isə indi qul olacaq- səsli fikirləşərək sanki nard əmin olmadan dedi.
- bəs kahinlər? de görüm mənə, cavan, onları sən qullara yoxsa qul olmayanlara aid edəcəksən qalib gələndə?
- kahinlər?bu barədə də mən fikirləşməmişəm.indi düşünürəm ki qoy onlar elə kahin olaraq qalsınlar.onlara qullar və hökmdarlar qulaq asır.düzdür onları başa düşmək çətindir amma düşünürəm ki onlar zərərsizdirlər.qoy allahlar haqında danışsınlar,biz isə öz həyatımızı necə daha yaxşı yaşamalı olduğumuzu özümüz bilirik.
- bu yaxşıdır- dedi kahin və özünü elə apardı ki guya çox yuxusu gəlib.
ancaq kratiy bütün gecəni yatmadı. o fikirləşdi.əlbəttə , - kratiy fikirləşdi . – hər şeydən asan olan bu danışıq barədə hökmdara xəbər verməkdir və o cavan qulu tutacaqlar,o başqaları üçün ilham verici qüvvədir.amma bu problemləri həll etməyəcək.
qul olmaqdan xilas olma arzusu həmişə olacaq qullarda.yeni üsyankarlar peyda olacaq, yeni planlar hazırlanacaq, əgər belədirsə deməli dövlət üçün əsas təhlükə həmişə onun daxilində olacaq.kratiyin qarşısında belə bir tapşırıq dururdu: bütün dünyanın qula çevrilməsi planını hazırlamaq.
o başa düşürdü ki , fiziki güclə məqsədə çatmaq olmaz.hər bir insana , bütün xalqlara psixoloji təsir göstərmək lazımdır.insan fikrini transformasiya etmək lazımdır, hər kəsə təlqin etmək lazımdır ki, qul olmaq ən böyük nemətdir.bütün xalqları məkanda, zamanda və anlayışlarda aldadacaq öz-özünə inkişaf edən proqram yaratmaq lazımdır.ancaq ən vacibi- həqiqətin adekvat qəbul edilməsidir.kratiyin fikri getdikcə daha sürətlə işəyirdi, o artıq bədənini ayağındakı və əllərindəki ağır qandalları hiss etmirdi. və birdən şimşək çaxması kimi proqram yarandı.hələ detallaşdırılmamış və izah edilməmiş, ancaq artıq hiss edilən və masştabına görə yandırıcı olan.kratiy özünü bütün dünyanın yeganə hakimi kimi hiss edirdi.
kahin yerində uzanmışdı və öz-özülə fəxr edirdi:səhər hamı işə başlayanda mən şərti işarə verəcəm və gözətçilərin başçısı məni qulların cərgəsindən ayıracaq və qandallarımı açacaq.mən öz proqramımı detallaşdıracam və sadəcə bir neçə söz deyəcəm və bütün dünya dəyişməyə başlayacaq.heyrətamizdir!sadəcə bir neçə söz – və bütün dünya mənə tabe olacaq , mənim fikrimə.
allah həqiqətən insana kainatda tayı-bərabəri olmayan gücü verib- bu güc insanın fikridir.
o sözləri deyir və hadisələrin gedişini dəyişir.
hadisələr qeyri-adi şəkildə qaydasında getdi.qullar üsyan planı hazırladılar.o ağıllıdır. bu plan onlara müvəqqəti olaraq müsbətə nəticə verə bilər.ancaq mən bir neçə fraza ilə sadəcə onları deyil , onların gələcək nəsillərini də və həmçinin dövlət rəhbərlərinin hamısını da minillər üçün qula çevirəcəm.səhər kratiyin işarəsi ilə gözətçilərin başçısı onun əmri ilə qandallarını açdı.və artıq növbəti gün onun müşahidə saəhəsinə qalan 5 kahin və firon dəvət olunmuşdu.
kratiy onlar qarşısında öz nitqinə başladı:
- sizin indi eşidəcəyiniz şeylər heç kim tərəfindən yazılmamalı və deyilməməlidir. ətrafımızda divar yoxdur mənim sözlərimi sizdən başqa heç kim eşitməyəcək.mən yer üzündəki bütün insanları bizim fironun quluna çevirməyin üsulunu tapmışam.bunu çoxlu sayda müharibələrin köməyi ilə belə etmək mümkün deyil.ancaq mən bunu sadəcə bir neçə fraza ilə edəcəm.sadəcə 2 gün keçəcək onların tələffüzündən və siz əmin olacaqsınız ki dünya necə dəyişməyə başlayacaq.baxın:aşağıda zəncirlə bağlanmış qullar daş daşıyırlar. onlara çoxlu əsgərlər nəzarət edir.nə qədər çox qul olsa dövlət üçün bir o qədər yaxşıdır –bizim həmişə belə hesab etmişik.ancaq qul nə qədər çox olarsa bir o qədər onların üsyanından ehtiyat etməyə məcbur olursan.biz nəzarəti gücləndiririk.biz qullarımızı yaxşı yedirtməyə məcburuq yoxsa onlar ağır fiziki əməyə tab gətirə bilməzlər.ancaq onlar yenə də tənbəldirlər və üsyana meyllidirlər.görün onlar necə yavaş hərəkət edirlər, tənbəl gözətçilər isə onların ən sağlam və güclü olanlarını belə vurmur. ancaq onlar daha tez hərəkət etməyə məcbur olacaqlar.onlara gözətçi lazım olmayacaq. gözətçilər də qula çevriləcək.bunu belə etmək olar.
qoy bu gün günəş batmazdan qabaq carçı fironun bu əmrini yaysın:yeni günün başlanmasından etibarən bütün qullara azadlıq verilir.şəhərə çatdırılan hər daşa görə azad insan bir qəpik pul əldə edəcək.bu pulları yemək, geyim ,yaşayışı yeri, şəhərdə saray və şəhərin özünə dəyişmək olar.bundan sonra siz –azad insanlarsınız.
kahinlər kratiyin dediklərini dərk edəndən sonra onlardan ən böyüyü belə dedi:
- sən demonsan(iblissən) , kratiy.sənin fikirləşdiyin demonizm bütün xalqları əhatə edəcək.
- qoy mən demon olum, və mənim fikirləşdiyimi də gələcəkdə insanlar demokratiya adlandırsınlar.
***
günəş batanda əmr qullara oxundu , onlar təəccübləndilər və çoxları gecə yatmadı və yeni xoşbəxt həyatı xəyal etdilər.
səhər kahinlər və firon yenidən süni təpənin başına qalxdılar.onların gördüyü mənzərə heyrətamiz idi.minlərlə insan -əvvəllər qul olan qaçaraq yenə daş daşıyırdılar.tərləyərək bəziləri iki daş daşıyırdı.bir daş daşıyanlar toz qaldıraraq qaçırdılar.bəzi gözətçilər də daş daşıyırdılar.özlərini azad hesab edən insanlar – axı onların zəncirlərini açmışdılar, mümkün olduğu qədər çox pul qazanmağa çalışırdılar ki xoşbəxt həyat qursunlar.
kratiy hələ bir neçə ay keçirdi öz sahəsində -aşağıda baş verənləri zövqlə seyr edərək.dəyişikliklər isə kütləvi idi.qulların bir hissəsi qrup şəklində birləşdi , araba düzəltdilər və daşları ona yığıb tərləyərək onları itələməyə başladılar.
onlar hələ çox şey icad edəcəklər – kratiy razılıqla öz-özünə fikirləşdi ,- bax ,artıq daxili xidmətçilər də yaranıb – su və qida daşıyanlar. qulların bir hissəsi ayaq üstündə yeyirdi , yemək üçün baraka getməyə vaxt itirmək istəmirdilər, yemək gətirənlərə aldıqları pullardan verirdilər.gör ha,onların həkimləri də meydana gəlib:ayaq üstdə yaralananlara kpmək edirlər- onlar pul əvəzində.hərəkəti tənzimləyənləri də seçiblər.tezliklə özlərinə rəislər, hakimlər də seçəcəklər.qoy seçsinlər:axı onlar özlərini azad hesab edirlər , amma məzmun dəyişməyib,onlar əvvəlki kimi daş daşıyırlar.
beləcə minillərdir ki , onlar toz içində tərləyərək ağır daşları daşıyırlar.və bu gün bu qulların xələfləri öz mənasız qaçışına davam edir.
+6 əjdaha
1. pritça - kiçik nəsr nümunəsi. pritçada fikir üstüörtülü şəkildə oxucuya çatdırılır.
pritçalar həyatdan bir dərs rolunu oynayır.
hamısını göstər
